Από τη Γη στη Σελήνη, ένα κόμικς του Κώστα Μητρόπουλου (1970)

Σήμερα το ιστολόγιο θα σας παρουσιάσει το κόμικς του Κώστα Μητρόπουλου «Από τη Γη στη Σελήνη». Όπως λέει ο τίτλος του, πρόκειται για μια διασκευή ή μάλλον για μια παρωδία του ομότιτλου μυθιστορήματος του Ιουλίου Βερν, που οι περισσότεροι της γενιάς μου (όπως και οι μεγαλύτεροι, και μάλλον και οι λίγο μικρότεροι) θα έχουν διαβάσει ή θα το έχουν δει σε μια από τις πολλές κινηματογραφικές ή τηλεοπτικές μεταφορές του (για τους αρκετά πιο νέους, δηλ. τους σημερινούς σαραντάρηδες και κάτω, ας πούμε, δεν ξέρω αν διατηρήθηκε η συνήθεια να διαβάζουν Ιούλιο Βερν).

Είπα ότι είναι παρωδία μάλλον παρά διασκευή, επειδή ο Μητρόπουλος ακολουθεί χαλαρά την υπόθεση του μυθιστορήματος του Βερν (τουλάχιστον ώς ένα σημείο της ιστορίας), αλλά ο πρόδηλος σκοπός του είναι να κάνει πλάκα με τα πάντα, και δεν χάνει καμιά ευκαιρία. Με τα πάντα; θα ρωτήσουμε αστεριξοπρεπώς. Όχι ακριβώς. Το κόμικς δημοσιεύεται τον καιρό της χούντας, και μάλιστα πριν από την χαλάρωση της λογοκρισίας, οπότε λείπει η πολιτική σάτιρα, εκτός από κάποια υπονοούμενα. Κατά τα άλλα, ο υπότιτλος «ένα κόμικς αλαλούμ» είναι, θαρρώ, αρκετά ακριβής περιγραφή.

Το κόμικς δημοσιεύτηκε στον Ταχυδρόμο το 1969 ή το 1970 και μετά εκδόθηκε σε βιβλιαράκι (στην εικόνα βλέπετε το εξώφυλλό του). Το βιβλίο έχει περίπου 70 σελίδες και κάθε σελίδα έχει δυο σειρές από γελοιογραφίες συνήθως, ας πούμε 3-4 γελοιογραφίες στην επάνω σειρά και άλλες 3-4 στην κάτω σειρά. Ενώ θυμόμουν μάλλον καθαρά την υπόθεση, καθώς και μερικές ατάκες, δεν μπορώ καθόλου να θυμηθώ σε ποια μορφή είχε δημοσιευτεί στον Ταχυδρόμο, ίσως δύο σελίδες του βιβλίου να ήταν μία σελίδα του περιοδικού -αλλά αυτό είναι δευτερεύον.

Στην παρωδία του Μητρόπουλου, ο εμπνευστής του ταξιδιού στη Σελήνη δεν λέγεται Μπαρμπικέιν, όπως στο βιβλίο του Βερν, αλλά Μπαρμπ, συντομευμένο, όμως έχει γενειάδα όπως και στον Βερν.Εδώ είναι η πρώτη σελίδα του κόμικς, με τον Μπαρμπ να αναγγέλλει το εγχείρημα στα μέλη της Λέσχης -και ένας υπαινιγμός για την πολιτική κατάσταση, όταν αθώα αναφέρει ότι ο Μπαρμπ ήταν «εκλεγείς και ουχί διορισθείς».

Από τα μέλη της Λέσχης, που πολλά από αυτά είναι ανάπηροι πολέμου (στο βιβλίο του Βερν, η δράση εκτυλίσσεται λίγο μετά το τέλος του αμερικανικού εμφυλίου), ο Μητρόπουλος έχει διαλέξει να επικεντρωθεί σε τρία, αρτιμελή όμως, τον Μάστον, τον Μόργκαν, και τον Τζον (στο βιβλίο υπάρχει Μόργκαν και Τζον Μάστον). Ο Μητρόπουλος αφηγείται (με άφθονες σάλτσες) πώς το επιτελείο της Λέσχης σχεδίασε την αποστολή -ιδού μια από τις πρώτες συνεδριάσεις:

Πρωταγωνιστεί επίσης ο Νίκολ, ο ορκισμένος εχθρός του Μπαρμπ, που ο Μητρόπουλος μας τον συστήνει εδώ:

Θα προσέξατε επάνω δεξιά τη σκηνή με τον Βερν που κλαίει επειδή του έκαναν σαλάτα το μυθιστόρημα, ενώ ο Μπαλζάκ του συμπαραστέκεται. Η ίδια σκηνή επαναλαμβάνεται τουλάχιστον σε άλλα δύο σημεία του έργου (με τον Ζολά και τον Τολστόι). Ένα άλλο μοτίβο που επαναλαμβάνεται συχνά είναι ένας ή δυο αγανακτισμένοι πιτσιρίκοι (πρόδρομοι των Άγριων μωρών) που διαμαρτύρονται επειδή στο έργο δεν έχει καθόλου σεξ, όπως στην αποκάτω σελίδα:

Θυμάμαι, όταν διαβάζαμε το κόμικς στον Ταχυδρόμο, και η μικρή μου η αδερφή έφτασε σε αυτή τη σκηνή, ρώτησε τη μητέρα μου «Τι θα πει «σεξ»;» Εγώ που ήξερα (την τύφλα μου) γέλασα πονηρά, αλλά πριν προλάβω να πω τίποτα η μητέρα μου, πάντα εύστροφη, της λέει: Να, ο ένας λέει ότι εδώ και 4 μήνες δεν έχετε ταξιδέψει, και το αγοράκι θυμωμένο λέει πως «Ούτε σ’ εξ» μήνες δεν θα γίνει η εκτόξευση. Η αδερφή μου φάνηκε να το πιστεύει.

Όπως και στο μυθιστόρημα του Βερν, έτσι και στο κόμικς του Μητρόπουλου, κάποια στιγμή παρουσιάζεται ο Γάλλος τυχοδιώκτης Μισέλ Αρντάν που ζητάει από τον Μπαρμπ να ταξιδέψει ο ίδιος στη Σελήνη αντί να εκτοξεύσουν ένα μη επανδρωμένο βλήμα. Όπως και στο μυθιστόρημα, στο σημείο εκείνο γίνεται μεγάλος καβγάς του Μπαρμπ με τον Νίκολ, που καταλήγουν να μονομαχήσουν, και, όπως και στο μυθιστόρημα, ο Αρντάν τους συμφιλιώνει. Ωστόσο, αντίθετα με το μυθιστόρημα, όπου στο διαστημικό σκάφος μπαίνουν ο Αρντάν, ο Μπαρμπ και ο Νίκολ, στην παρωδία του Μητρόπουλου ο Νίκολ αναγκάζει διά της βίας τους τέσσερις επιτελείς της Λέσχης να μπουν στο σκάφος και τους στέλνει στη Σελήνη!:

Ύστερα από διάφορες περιπέτειες κατά την πτήση, όπως μια βροχή από μετεωρίτες που κάνει κόσκινο το διαστημόπλοιο, τελικά το σκάφος προσγειώνεται ή μάλλον προσθαλασσώνεται στη Σελήνη, η οποία, όπως αποδεικνύεται όχι μόνο έχει νερό, αλλά και πλούσια βλάστηση, και ζώα καθώς και ανθρώπους… ή δεν είναι η Σελήνη; Καθώς έχουν ξεφύγει από τους διώκτες τους, οι ήρωές μας σηκώνουν τα μάτια στον ουρανό και βλέπουν το φεγγάρι στη γνωστή του θέση -αυτό που νόμιζαν για Σελήνη ήταν η Αφρική. Ο Μπαρμπ στην αρχή ντρέπεται να επιστρέψει στον πολιτισμό, αλλά μετά αποφασίζει να μην πει όλη την αλήθεια:

Το βιβλιαράκι με το κόμικς του Μητρόπουλου είχε κυκλοφορήσει όπως είπαμε το 1970, οπότε θα είναι προ πολλού εξαντλημένο. Στο Διαδίκτυο υπάρχουν κάτι λίγες αναφορές στη δουλειά αυτή, ίσως και κάπου να βρεθεί  κάποια σελίδα. Εγώ είχα την τύχη να το ξαναβρώ πριν από λίγο καιρό, μου το χάρισε φωτοτυπημένο ένας σεβαστός και καλός φίλος, που έχει συλλογή με τέτοια καλούδια.

Το σκανάρισα λοιπόν για να το προσφέρω ως έπαθλο (σπαμακόπιτα που λέμε) στον νικητή των 200.000 σχολίων, που ήταν ο αγαπητός μας Στάζιμπος. Κατά σύμπτωση, στον Στάζιμπο θα απευθυνόμουν έτσι κι αλλιώς για να μου συνταιριάξει τις επιμέρους εικόνες σε ένα αρχείο pdf, που θα έστελνα στον νικητή, οπότε με το να νικήσει εκείνος η διαδικασία απλουστεύτηκε.

Επειδή όμως ο Στάζιμπος δεν είναι μοναχοφάης, με πρότρεψε να το διαθέσω σε όλους τους φίλους του ιστολογίου -πράγμα που κι εγώ είχα σκεφτεί να κάνω, αλλά ήθελα πρώτα να το έχω ως έπαθλο σε κανένα κουίζ που θα διοργάνωνα -τώρα θα πρέπει να βρω άλλη σπαμακόπιτα. Οπότε, χάρη στην προσφορά του σεβαστού μου φίλου και στην ευγενική φροντίδα του αγαπητού μας Στάζιμπου, μπορείτε να κατεβάσετε το κόμικς του Κώστα Μητρόπουλου από εδώ.

Καλή διασκέδαση!

Δυο υστερόγραφα, ωστόσο.

Πρώτον, η διάθεση του σκαναρισμένου υλικού γίνεται επειδή το βιβλίο είναι εξαντλημένο και στο πνεύμα της αφιλόκερδης προσφοράς που χαρακτηρίζει το Διαδίκτυο. Αν ο Κώστας Μητρόπουλος ή ο εκδότης ή όποιος άλλος έχει έννομο συμφέρον δεν συμφωνεί με την ενέργεια αυτή, ας το πει να διαγράψω τον σύνδεσμο.

Δεύτερον, επειδή εδώ λεξιλογούμε. Το 1970 που κυκλοφόρησε το κόμικς του Μητρόπουλου, μια και η λέξη ήρθε στον πληθυντικό στα ελληνικά, όλοι λέγαμε «το κόμικς – τα κόμικς», όπως άλλωστε και «το τανκς – τα τανκς». Η συνείδηση του πληθυντικού βέβαια υπήρχε, απ’ όσους ήξεραν αγγλικά τουλάχιστον, και ίσως γι’ αυτό γράφαμε «τανκς» και «κόμικς» και πολύ λιγότερο «τανξ» και «κόμιξ» (αν και το γνωστό περιοδικό, αρκετά αργότερα και πάντως όχι χωρίς διαμαρτυρίες, πήρε αυτόν τον τίτλο, Κόμιξ). Αναρωτιέμαι, οι σημερινοί νέοι ή νεότεροι αν διατηρούν τη λέξη άκλιτη ή αν την κλίνουν αλά αγγλικά, το κόμικ – τα κόμικς.