Στην Καραϊβική με τον Μποστ

Καιρό έχουμε να βάλουμε Μποστ, οπότε το σημερινό άρθρο θα είναι αφιερωμένο σε αυτή τη μεγάλη αγάπη μου. Το σκίτσο που θα σας παρουσιάσω σήμερα το είχα ξεχωρίσει να το δημοσιεύσω στα τέλη Οκτωβρίου, επειδή τότε συμπληρώνονταν τα πενήντα χρόνια από το σημαντικό διεθνές γεγονός που ενέπνευσε τη γελοιογραφία, αλλά με το ένα και με το άλλο το ξέχασα και το ξαναθυμήθηκα πρόσφατα. Οπότε, πρέπει ή να περιμένω άλλα 50 χρόνια για να το παρουσιάσω στην εκατοστή επέτειο ή να το δημοσιεύσω τώρα, ελπίζοντας ότι μεταξύ φίλων ο ενάμισης μήνας δεν θα χαλάσει τη στρογγυλάδα των πενήντα χρόνων. Και διάλεξα το δεύτερο, επειδή φοβήθηκα μήπως, αν το αναβάλω για το 2062 το ξεχάσω και πάλι.

Το γεγονός που συγκλόνισε τον κόσμο πριν από πενήντα χρόνια (και ενάμιση μήνα), και που έδωσε στον Μποστ την έμπνευση για το σκίτσο που θα δούμε, ήταν η κουβανική κρίση ή η κρίση των πυραύλων του 1962. Σε αντίδραση στην πρόθεση των σοβιετικών να εγκαταστήσουν πυραύλους στην Κούβα (ως αντίδραση στην εγκατάσταση αμερικανικών πυραύλων στην Τουρκία), ο πρόεδρος Κένεντι των ΗΠΑ προχώρησε στις 22 Οκτωβρίου σε ναυτικό αποκλεισμό του νησιού και ανάγγειλε ότι θα πραγματοποιούσε νηοψίες σε όλα τα πλοία που προσέγγιζαν την Κούβα. Ο Νικήτας Χρουστσόφ, γραμματέας του ΚΚ της ΕΣΣΔ απάντησε ότι αυτό ήταν παραβίαση του διεθνούς δικαίου που φέρνει την ανθρωπότητα στο χείλος της θερμοπυρηνικής σύρραξης. Ωστόσο, ύστερα από μερικά τεταμένα εικοστετράωρα βρέθηκε συμβιβαστική λύση, με τη βοήθεια του Ου Θαντ, του ΓΓ του ΟΗΕ. Οι σοβιετικοί απέσυραν τους πυραύλους τους από την Κούβα και οι Αμερικανοί υποσχέθηκαν ότι δεν θα έκαναν ποτέ εισβολή στην Κούβα. Υπήρχε ωστόσο κι ένας μυστικός όρος στη συμφωνία, που δεν ανακοινώθηκε: οι Αμερικανοί απέσυραν τους πυραύλους τους από την Τουρκία. Ο συμβιβασμός αυτός χαιρετίστηκε σε όλο τον κόσμο σαν νίκη της ειρήνης. Μια περαιτέρω χειρονομία καλής θέλησης ήταν η εγκατάσταση του «κόκκινου τηλεφώνου» για απευθείας επικοινωνία ανάμεσα σε Ουάσινγκτον και Κρεμλίνο.

Το σκίτσο του Μποστ δημοσιεύτηκε στις 28 Οκτωβρίου 1962 στην Ελευθερία, δηλαδή τη μέρα που ανακοινώθηκε η συμφωνία των δυο υπερδυνάμεων, αλλά φυσικά αναφέρεται στα προηγούμενα γεγονότα:

Η αντιπαράθεση της μικρής Κούβας με την αμερικανική υπερδύναμη είχε θυμίσει την πρόσφατη τότε ταινία «Το ποντίκι που βρυχάται» (με πρωταγωνιστή τον Πίτερ Σέλερς, όπου ένα μικροσκοπικό ευρωπαϊκό κράτος κηρύσσει πόλεμο στις ΗΠΑ!) και ακριβώς αυτό εκμεταλλεύεται εδώ και ο Μποστ παρομοιάζοντας τον Φιντέλ Κάστρο με ποντικό χωμένο στην τρύπα του.

Φυσικά, τα πρώτα λόγια του Κένεντι παραπέμπουν στο έργο του Καραγκιόζη με τον Μεγαλέξαντρο και το καταραμένο φίδι. Το λογοπαίγνιο «νηοψήνομαι» παραπέμπει στην απειλούμενη πυρηνική σύγκρουση που τελικά αποφεύχθηκε, καθώς πρυτάνευσε η σύνεση και οι δυο υπερδυνάμεις βγήκαν από την κρίση με το γόητρό τους άθικτο. Ομολογώ ότι δεν έκατσα να ξεδιαλύνω τις μπηχτές που ρίχνει ο Μποστ μέσα στην παρένθεση κάτω από τον τίτλο, για τα ταπητουργεία της Β. Ελλάδας και το ραδιόφωνο.

Ένα πρωτοσέλιδο της Αυγής, στις 31 Οκτωβρίου 1962, χαιρετίζει την επίτευξη συμφωνίας

Το κείμενο της μπορντούρας αναφέρεται παρεμπιπτόντως στις πρόσφατες εισαγωγικές εξετάσεις του Πολυτεχνείου, όπου είχαν δοθεί θέματα μαθηματικών που αποδείχτηκαν άλυτα:

Μόνον με πήραβλον θα βγω – Ρίξε τον κε θα δούμε
ποίος θα μείνη νικητής εάν νηοψηθούμε
Το πρόβλημα δεν λύετε με βόμβας κε με πλοίων
καθόσον είνε άλητον σαν των πολιτεχνείων
κι αν φέρης το πηλύκειον κε μιαν στολήν πλοτάρχου
ποίος θα μείνη να σε δη φέρων στολήν ναβάρχου
Εμείς εβασιζόμεθα ωσάν πατήρ που είσαι
να είσε πλέον σοβαρός και όχι να οργείσαι.
Διατί πανικοβάλλεσαι που βλέπεις ποντικόν;
Αφτά τα κάνουν Ζακελίν κε άλλων θηλικών
που τρέχοντες ανέρχοντε επάνω εις καρέκλα
επικαλούντες τον Θεόν και την Αγίαν Θέκλα
συ όμος βλέπων ποντικόν ως φύσις ανδρική
πρέπει να κάνης έκλησιν μόνον στην λογική.

Προσθήκη: Η συνέντευξη του Μπέρτραντ Ράσελ που φαίνεται στο φύλλο της εφ. Αυγή πιο πάνω, βρίσκεται εδώ.