Δεκαπενταυγουστιάτικα μεζεδάκια

Πέρυσι τέτοιον καιρό, τα αντίστοιχα μεζεδάκια τα είχα τιτλοφορήσει «δεκαπενταυγουστιανά» και μάλιστα είχα προβληματιστεί μήπως θα έπρεπε να τα πω «δεκαπενταυγουστιάτικα» -οπότε, φέτος υιοθετώ αυτόν τον τίτλο που δεν έχω χρησιμοποιήσει άλλη φορά, παρόλο που τούτος είναι ο έβδομος Δεκαπενταύγουστος του ιστολογίου.

* Τα μεζεδάκια επισημαίνουν λάθη διαφόρων ειδών, λάθη που παραδοσιακά τα χρεώναμε στον δαίμονα του τυπογραφείου (κάποτε θα παρουσιάσω ένα σχετικό άρθρο). Ωστόσο, αν στα παραδοσιακά τυπογραφεία υπήρχε ένας δαίμονας, η σύγχρονη παραγωγή κειμένων ταλανίζεται από πλήθος διαβολάκια -και πρόσφατα αντιλήφθηκα μιαν καινούργια ποικιλία, τον δαιμονάκο του Οσιάρ.

Σε κείμενο για τη βόμβα του Ναγκασάκι, διαβάζουμε (πριν από τη φωτογραφία) ότι η βόμβα ονομαζόταν «Ραΐ Μαη (Χοντρός)», ενώ «ο Γρούμαν ξαναζήτησε την παράδοση της Ιαπωνίας». Ως πηγή δίνεται το βιβλίο του Michael Lee Lanning “Οι 100 μεγαλύτερες μάχες όλων των εποχών”-εκδόσεις Ενάλιος. Προφανώς, τα σφάλματα αυτά δεν υπάρχουν στο βιβλίο. Μάλλον στο πρόγραμμα αναγνώρισης χαρακτήρων (Οσιάρ το λέω εγώ, OCR) πρέπει να χρεωθούν.Έτσι εξηγείται ότι το Fat Man έγινε Ραΐ Μαη -ένα παράδειγμα της φράσης του δαίμονα του Οσιάρ.

* Πρωτοσέλιδος τίτλος της Ελεύθερης Ώρας που συνδυάζει την προφητεία, τη διεθνή πολιτική και την ακλισιά, αφού λέει «τον Αρμαγεδδών», ενώ η λέξη έχει ενσωματωθεί κανονικά στα ελληνικά και κλίνεται, είτε καθαρευουσιάνικα (του Αρμαγεδδώνος) είτε προσαρμοσμένα (ο Αρμαγεδδώνας – του Αρμαγεδδώνα) -εξίσου αποδεκτοί είναι και οι τύποι με ένα δ.

* Στα ελληνικά, η λέξη «σκορ» μια σημασία μόνο μπορεί να έχει, το αποτέλεσμα μιας αθλητικής αναμέτρησης (και ας αφήσουμε την αρχαία ομόηχή της που γράφεται με ωμέγα!).

Ωστόσο, διαβάζω στο tvxs για την καινούργια ταινία του Βέντερς ότι «Ο Ντεπλά, συνέθεσε για την ταινία ένα πραγματικά υπέροχο ορχηστικό μουσικό σκορ». Πόσο είναι το σκορ; Πρόσεξα επίσης μια πρόταση που φέρει πολλαπλά τραύματα: Λατρεύω αυτή τη νέα γλώσσα, και πιστεύω ότι είναι ένα σκάνδαλο το γεγονός ότι χρησιμοποιείται – ή μάλλον καταχράζεται – από τα μεγάλα στούντιο αυστηρά ως «έλξη» του κοινού και όχι ως ένα φανταστικό νέο εργαλείο για να πεις τις ιστορίες σου.

Όχι μόνο ο τύπος «καταχράζεται» είναι, ας πούμε, αδόκιμος, αλλά και ενώ το ρήμα είναι αποθετικό εδώ χρησιμοποιείται με παθητική διάθεση -όπως «οι μετοχές που διαπραγματεύτηκαν χτες».

* Το κλέβω από τον τοίχο φίλης στο Φέισμπουκ διότι είναι ξεκαρδιστικό, και δεν αποκλείεται να είναι και αυθεντικό.

Το «απαγορεύεται η στάση και στάθμευση» αποδόθηκε «it is forbidden attitudes and parking» -και δεν δούλεψε μεταφραστήρι, διότι το google translate δίνει «stopping and parking»!

Διάβασα κι ένα ωραίο σχόλιο, έναν φανταστικό διάλογο σε στάση λεωφορείου:

– How many attitudes until Syntagma square?

– Upstairs, downstairs eight (πάνω κάτω οχτώ!)

* Άκουσα τις προάλλες σε ένα σελεμπριτοδελτίο ότι η Σκιάθος συνδέεται με τη Χαλκιδική επειδή το όνομα Σκιάθος προέρχεται από τη σκιά του Άθω -αλλά δεν είναι έτσι.

Το τοπωνύμιο Σκιάθος είναι αρχαίο, πιθανώς προελληνικό. Οι αρχαίοι το είχαν παρετυμολογήσει από το σκιαθίς, που ήταν κάποιο ψάρι.

Αλλά, βλέπετε, το να πεις την αλήθεια, ότι δηλαδή είναι «αγνώστου ετύμου» το τοπωνύμιο, είναι αντιτουριστικό. Ενώ «στη σκιά του Άθω» συνδυάζει τρισχιλιετιλίκι με ορθοδοξία, κι έτσι μένουν όλοι ευχαριστημένοι.

* Πολλαπλό πλευρικό μαργαριτάρι από το Τουήτερ, όπου η επέτειος έγινε «επαίτιος» ίσως από παρασυσχέτιση με την επαιτεία (το λογοπαίγνιο το είχα κάνει κι εγώ παλιότερα)

Κι επειδή το συζητούσαμε με έναν φίλο, σας λέει τίποτα το εκ πρώτης όψεως παράλογο σύνθημα «στο Βίτσι και στο Γράμο σας χώσαμε στην άμμο»; Ποιοι ακριβώς ακροδεξιοί το φώναζαν παλιότερα; Γιατί να το έβγαλε ο Πλεύρης, είναι πάνω από τις δυνάμεις του.

(Πάντως ο Γράμος γράφεται και με ένα μ, καθότι δεν έχει σχέση με τις γραμμές).

* Και θα κλείσω με τα μεζεδάκια που παρουσιάστηκαν κατά την υπερμαραθώνια συνεδρίαση της Βουλής τα ξημερώματα της Παρασκευής.

Και ξεκινάμε με ένα ορντέβρ, που δεν αναφέρεται στη συνεδρίαση καθαυτή αλλά σε μιαν αήθη επίθεση που δέχτηκε η ΠτΒ Ζωή Κωνσταντοπούλου από τους φορείς του αυριανισμού -ή μάλλον στην αντίδραση των βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ στην επίθεση αυτή.

Διαμαρτυρήθηκαν λοιπόν 34 βουλευτές και βουλεύτριες του ΣΥΡΙΖΑ και στο κείμενό τους υπήρχαν έμφυλες διατυπώσεις και στις αντωνυμίες (κάποιες και κάποιοι, όλες και όλοι) -μια λύση που προσωπικά δεν την υιοθετώ παρόλο που είμαι φανατικά υπέρ των έμφυλων τύπων στα ουσιαστικά.

Το κακό είναι ότι ο δημοσιογράφος που έκανε το ρεπορτάζ διάλεξε τη φράση «μας προσβάλλει όλες και όλους», αλλά ο υλατζής, πιθανώς με την επέμβαση του δαίμονα του πληκτρολογίου, το μετέτρεψε σε: «Σεξιστική η επίθεση στην Κωνσταντοπούλου, μας προσβάλλει όλους και όλους«!

* Γουστόζικο διπλό τυπογραφικό λάθος στο γονατογραμμένο ρεπορτάζ του Βήματος (σιγά μην τα περνάνε από Σπελ Τσέκερ). Ο Κ. Μητσοτάκης είπε στη Ζωή Κωνσταντοπούλου να προσέξει να μη γίνει η πρώτη Πρόεδρος της Βουλής που θα αποπεμφθεί. Ο συντάκτης του Βήματος, την πρώτη φορά το έγραψε «αποπεμθεί», ξεχνώντας το φ, και στη συνέχεια θυμήθηκε το φ και ξέχασε το θ: θα αποπεμφείτε -ατυχία!

* Μεταμεζεδάκι: Βρίσκετε σωστότερη την έμφυλη διατύπωση («να μη γίνετε η πρώτη πρόεδρος που θα….») ή θα προτιμούσατε την επίκοινη («ο πρώτος πρόεδρος που θα…») Νομίζω πως λογικότερη είναι η επίκοινη.

* Σε κάποιο σημείο της αγόρευσής του ο Θ. Θεοχάρης είπε «να εφιστήσω την προσοχή». Η Ζωή Κ. που ακόμα προέδρευε, τον διόρθωσε («να επιστήσω») και αυτός θύμωσε και της λέει «προχτές που χρησιμοποιήσατε τον ανύπαρκτο τύπο συναδέλφισσα δεν σας διόρθωσα». Και βέβαια η Ζωή του θύμισε ότι το θηλυκό δεν είναι ανύπαρκτο όσο κι αν θα ήθελαν μερικοί.

* Πολύ συζητήθηκε το «κύριε Βαρεμένο» που ακούστηκε να λέει προς στιγμή στον βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ, αν και στη συνέχεια τον αποκάλεσε «κύριε Βαρεμένε».

Πρέπει να γράψουμε άρθρο κάποτε (αν και έχει γράψει ο Γιάννης Χάρης), αλλά ας πούμε ότι τα πολυσύλλαβα επώνυμα σε -ος δεν έχουν ενιαίο κανόνα ως προς την κλητική, άλλα τη σχηματίζουν σε -ε και άλλα σε -ο.

Ας πούμε, τα εις -άκος σχηματίζουν κλητική σε -ο, π.χ. «κύριε Σαραντάκο», μάλλον επειδή τα υποκοριστικά (φανταράκος, κλεφταράκος, λουστράκος) επίσης έχουν κλητική σε -ο. Παρόμοια, τα επώνυμα που συμπίπτουν με μετοχές (Βαρεμένος, Πικραμένος, Καμένος ή Καμμένος) σχηματίζουν κλητική σε -ε, όπως και οι μετοχές. Ο Τριανταφυλλίδης εντάσσει εδώ και άλλα επώνυμα που έχουν «σημασιολογική αναλυσιμότητα», π.χ. Δευτεραίος, κύριε Δευτεραίε. Εκτός βέβαια αν κάποιος δεν θέλει να θυμίζει τι σημαίνει το επώνυμό του.

Από την άλλη, όσα πολυσύλλαβα δεν έχουν αναλυσιμότητα συνήθως φτιάχνουν κλητική σε -ο, αλλά και πάλι πολλά διπλοτυπούν, όπως ο Βενιζέλος, που είναι «κύριε Βενιζέλο» με τους κανόνες, αλλά τον Ελευθέριο συχνά τον αποκαλούσαν «κύριε Βενιζέλε» -και νομίζω και η Ζωή Κ. το είπε μια φορά χτες τα ξημερώματα.

* Πάντως, αν άκουσα καλά έπιασα και τη Ζωή να πέφτει θύμα του τρόμου της διπλής άρνησης -διότι είπε «Τα μέσα της διαπλοκής διόλου επιθυμούν να φωτίζονται οι συνεδριάσεις». Αυτό όμως δεν στέκει στα νέα ελληνικά -διόλου δεν επιθυμούν.

* Τέλος, κατά τη συζήτηση στη διάσκεψη των προέδρων αυξήθηκε ο πληθυσμός της Νομανσλάνδης κατά ένα άτομο, αφού ο κ. Νικήτας Κακλαμάνης απευθυνόμενος στην Πρόεδρο της Βουλής της είπε: Ποια είστε; Η Αγία Ιωάννα της Ασίζης;

Ως γνωστόν, η Αγία Ιωάννα της Ασίζης είναι νόθο παιδί του Αγίου Φραγκίσκου της Ασίζης και της Ιωάννας της Λωραίνης. Το βρέφος χαίρει άκρας υγείας και ο ευτυχής νονός έχει τρελαθεί από τη χαρά του.

* Και βέβαια, χρόνια πολλά στην Παναγιώτα, τον Παναγιώτη και τη Μαρία -όσες τέλος πάντων γιορτάζουν σήμερα!