Συμπληρωμένα μεζεδάκια

… ή μήπως συμπληρωματικά; Δεν είναι πολύ συχνό μια μεταφραστική διαφωνία να απασχολεί την επικαιρότητα, αλλά κάτι τέτοιο έγινε τις προάλλες όταν στην ανακοίνωση της ελληνικής αντιπροσωπείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη συμφωνία Ελλάδας-δανειστών γινόταν λόγος για «συμπληρωματικό μνημόνιο συμφωνίας», διατύπωση η οποια λίγο αργότερα, με διορθωτική ανακοίνωση, τροποποιήθηκε σε «συμπληρωμένο μνημόνιο συμφωνίας». Ο αγγλικός όρος ήταν supplemental MoU. Και βέβαια, στα έντυπα και διαδικτυακά μέσα κυριάρχησε, όπως ήταν αναμενόμενο, το κλισέ «χαμένοι στη μετάφραση«.

Ο όρος supplemental είναι σπανιότερος από τον supplementary, χρησιμοποιείται όμως συχνά στα αγγλικά της ΕΕ προκειμένου για μνημόνια και συμφωνίες (supplemental μνημόνια συμφωνήθηκαν, και πάνω από ένα, με τη Λετονία). Ομολογώ πως δεν ξέρω αν υπάρχει διαφορά μεταξύ supplemental και supplementary, βλέπω πάντως σε προηγούμενα κείμενα της ΕΕ ότι και τα δύο αποδίδονται ως «συμπληρωματικός».

Πάντως, πολύ κακό για το τίποτα, διότι στην πράξη δεν υπάρχει διαφορά αν οι εκκρεμότητες που υπάρχουν θα διευθετηθούν με συμπληρωματικό ή συμπληρωμένο μνημόνιο. Οι παλιότεροι πάντως θα θυμούνται τις… ατέρμονες συζητήσεις, εκεί περί το 1983, στη συμφωνία με τις ΗΠΑ για τις βάσεις, όπου το αγγλικό κείμενο έλεγε terminable και το ελληνικό «τερματίζεται».

* Αν τα αποτελέσματα στις προεδρικές εκλογές της Αυστρίας ήταν αλλιώς, σήμερα τα μεζεδάκια μας θα είχαν ίσως άλλον τίτλο, παρά το γεγονός ότι το αξίωμα του Προέδρου στην Αυστρία είναι μάλλον διακοσμητικό. Ευτυχώς, οι επιστολικές ψήφοι, που καταμετρήθηκαν τη Δευτέρα ανέτρεψαν το προβάδισμα του ακροδεξιού υποψηφίου κι έτσι εκλέχτηκε ο υποψήφιος των Πρασίνων. Αλλά το καμπανάκι που χτύπησε (τι καμπανάκι, καμπάνα της Μητρόπολης) δεν πρέπει να το προσπεράσουμε.

Οι επιστολικές ψήφοι ήταν πάρα πολλές (14% του συνόλου) επειδή στην Αυστρία έχουν δικαίωμα και οι κάτοικοι εσωτερικού να χρησιμοποιούν την επιστολική ψήφο. Αυτό δεν το ήξεραν πολλοί -για παράδειγμα, άκουσα τη Λιάνα Κανέλλη στον Σκάι να σχολιάζει μειωτικά το ότι ο ακροδεξιός ηττήθηκε χάρη στις ψήφους «των ομογενών».

Και μια και μιλάμε για τον ακροδεξιό, στην εικόνα αριστερά βλέπετε έναν άλλο υποψήφιο του ίδιου κόμματος (FPÖ) που δίνει ένα παράδειγμα της εφαρμογής του Νόμου του Μέφρι (ή Μπούμερανγκ). Κυκλοφόρησε αφίσα όπου ζητάει να αποκλείονται από το στεγαστικό πρόγραμμα όσοι δεν ξέρουν γερμανικά -και κατάφερε να κάνει ορθογραφικό λάθος! Οι «γνώσεις» γράφονται Kenntnisse, όχι Kentnisse. Αλλά βέβαια, ο ίδιος δεν έχει ανάγκη να ενταχθεί στο πρόγραμμα.

* Το περασμένο παρασκευοσαββατοκύριακο είχαμε και τη συζήτηση του πολυνομοσχεδίου στη Βουλή. Από τη συζήτηση αυτή ξεχώρισα δύο στιγμιότυπα, που δυστυχώς έχουν και τα δύο σχέση με τους χρυσαβγίτες.

Καταρχάς, ο Παναγιώταρος τελείωσε την ομιλία του απαγγέλλοντας στίχους από το «χακεμένο» ποίημα του Σουρή -χακεμενο επειδή, όπως έχουμε ξαναπεί, οι περισσότεροι στίχοι, αλλά και η επωδός «Ω Ελλάς ηρώων χώρα τι γαϊδάρους βγάζεις τώρα» δεν είναι του Σουρή. Επίσης ο χρυσαβγίτης ρήτορας δεν διάβασε, αλλά κατέθεσε στα πρακτικά (!), λέγοντας ότι είναι του Σουρή, ένα σκατολογικό στιχούργημα που κυκλοφορεί και που αποδίδεται ευρέως στον Σουρή, αν και προσωπικά έχω επιφυλάξεις, παρόλο που είναι γνωστό ότι ο Σουρής συνέθετε και αισχρολογικά στιχουργήματα που κυκλοφορούσαν, βέβαια, χέρι με χέρι.

* Έπειτα, ο Κασιδιάρης έκανε ένα σόου, που ανάγκασε τον προεδρεύοντα (ήταν ο Νικ. Κακλαμάνης) να τον επιπλήξει. Σύμφωνα με το ρεπορτάζ ενός ιστοτόπου, του είπε «Σας εγκαλώ στην πράξη».

Η φράση αυτή είναι πολλαπλό φάουλ. Όμως, αν παίξουμε το βίντεο (δεν σας το συνιστώ, διότι θα υποστείτε και τους κρωγμούς του Κασιδιάρη) θα ακούσουμε ότι στην πραγματικότητα ο Ν. Κακλαμάνης είπε «Σας εγκαλώ στην τάξη».

Είναι όμως αυτό σωστό; Έχω κάποιες αμφιβολίες. Εγώ ξέρω ότι λέμε «σας ανακαλώ στην τάξη» σε κάποιον που παραφέρεται, και «εγκαλώ» όταν κατηγορούμε κάποιον (συχνά μάλιστα συμπληρώνοντας και την κατηγορία, π.χ. «τον εγκάλεσε για ασυγχώρητη αμέλεια»).

Βλέπω ότι και το «εγκαλώ στην τάξη» γκουγκλίζεται, αλλά αυτό δεν σημαίνει πως είναι και σωστό. Κατά τη γνώμη μου δεν είναι, αλλά παρακαλώ φιλολόγους και νομικούς να γνωμοδοτήσουν.

* Η γραμματική μπούρκα της εβδομάδας στην ΕφΣυν και μάλιστα σε άρθρο που υπογράφεται από γυναίκα. Διαβάζω: Ο εγωκεντρικός σύζυγος τη βρίσκει ένα πρωί στην κουζίνα ανάμεσα σε στοίβες σακούλες στα οποία η μέχρι πρότινος επιδέξια μάγειρας έχει πετάξει το κρέας και όλα τα προϊόντα που περιέχουν ζωικά παράγωγα.

Ώστε «η μάγειρας», κάτι που ομολογώ πρώτη φορά το βλέπω (πολλά έχουν δει τα μάτια μου, αυτό μου φέρνει τρόμο). Αλλά κάνει μισές δουλειές η κυρία Σταυρινή Ιωαννίδου που υπογράφει το άρθρο, διότι στην αρχή αναφέρεται σε «Νοτιοκορεάτισσα συγγραφέα» αντί να φορέσει και εκεί τη μπούρκα και να μας πει για «τη Νοτιοκορεάτη συγγραφέα» 🙂

* Ο Τάκης Θεοδωρόπουλος, ο… αγγελόμορφος αρθρογράφος της Καθημερινής (θυμίζω ότι πρόσφατα αποκάλεσε «πιθηκόμορφο» τον Ai Wei Wei) τις τελευταίες μέρες έχει πάθει παροξυσμό και γράφει το ένα μετά το άλλο καταστροφολογικά άρθρα για τη γλώσσα -το χτεσινό του, ας πούμε, είχε τον νηφάλιο τίτλο «Τυμβωρύχοι στα ερείπια της γλώσσας». Σε ένα όμως από τα άρθρα του αυτά συνέβη κάτι πολύ κωμικό: χρησιμοποίησε την έκφραση «το κυρίως θέμα» και προκάλεσε τη μήνη μιας πιστής του αναγνώστριας. Παραθέτω αυτούσιο το σχόλιο:

Μέχρι σήμερα ήμουν πιστή αναγνώστριά σας. Σήμερα, με το περισπούδαστο και περίτεχνο άρθρο σας περί γλώσσης ελληνικής όπου θάπρεπε να διαπρέψετε, μας σερβίρετε το φριχτό, αγράμματο και ανελλήνιστο «το κυρίως θέμα». Έχω κατσαδιάσει όλους τους εστιάτορες και ταβερνιάρηδες της Αθήνας με το «κυρίως πιάτο» (δηλ. τί άλλο είναι; λίγο πηρούνι, ή τραπέζι;;) Δεν φανταζόμουν ποτέ ότι εσείς ένας λογοτέχνης θα κολλάγατε επίρρημα σε ουσιαστικό, και χωρίς καμία λογική . Ρίξτε μια ματιά στην πρώτη σελίδα για το ΚΥΡΙΟ Αρθρο, και …συμμορφωθείτε.

Θα ήθελα να είμαι από μια μεριά, να βλέπω την αντίδραση του ταβερνιάρη όταν τον κατσαδιάζει η κυρία του κυρίως!

Πάντως, επειδή κι άλλοι παπαγαλίζουν την άποψη ότι το «κυρίως» δεν μπορεί να συνοδέψει ουσιαστικό και κατακεραυνώνουν φράσεις όπως «το κυρίως θέμα», να πούμε ότι και το ΛΚΝ αλλά και το Χρηστικό Λεξικό δέχονται κανονικά το «κυρίως» ως επίθετο, μάλιστα το Χρηστικό δίνει ακριβώς τα παραδείγματα «κυρίως θέμα / κυρίως πιάτο». (Ο Μπαμπινιώτης αποφεύγει το θέμα: δεν αναφέρει καθόλου τη χρήση, αλλά και δεν την καταδικάζει ως λανθασμένη).

* Αλλά να προσθέσουμε πως ο ίδιος ο κ. Τάκης, ο οποίος στις τελευταίες του επιφυλλίδες θρηνεί επειδή οι λέξεις έχουν χάσει τη σημασία τους και ο καθένας τις χρησιμοποιεί όπως θέλει, φρόντισε, στην προχτεσινή του επιφυλλίδα να μας δώσει ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα. Γράφει:

Ευτυχώς που αναγκάστηκε να αποχωρήσει κακήν κακώς ο κ. Γιαν Φαμπρ, κι ας βυσσοδομεί από το μουντό του Βέλγιο για την ηλιόλουστη ελληνική ψυχή.

Αλλά «βυσσοδομώ» σημαίνει «μηχανορραφώ, καταστρώνω κρυφά και ύπουλα σχέδια». Μου φαίνεται ως ο κ. Τάκης αγνοεί τη σημασία της λέξης και έχει την εντύπωση, όπως δείχνει και η σύνταξη με «για», ότι σημαίνει κάτι σαν «βγάζω χολή, πνέω μένεα».

* Κι ένα πολλαπλό μαργαριτάρι. Στο κυριακάτικο κύριο άρθρο του στο Βήμα, ο Σταύρος Ψυχάρης γράφει, στην κατακλείδα, τα εξής:

«Γιατί συμβαίνουν όλα αυτά; Μια καθηγήτρια, σε διάλεξή της προς φοιτητές διάσημου πανεπιστημίου της Ανατολικής Ακτής των ΗΠΑ, έδινε μία απροσδόκητη ερμηνεία στις πράξεις των αρμοδίων που έμοιαζαν αληθινές βλακείες.

Γιατί οι Ελληνες εγκατέλειψαν τις θέσεις τους στον Σαγγάριο κατά τη Μικρασιατική Εκστρατεία; Γιατί ο Ναπολέων έδωσε τη μάχη στο Αουστερλιτς; Γιατί ο Χίτλερ πήγε χειμώνα στη Ρωσία;

Αυτά είναι ιστορικά αινίγματα ή μυστικά της Ιστορίας τα οποία δεν εξηγούνται με τη λογική.

Ολα τα ιστορικά αινίγματα, μικρά και μεγάλα, συμπλήρωνε η καθηγήτρια, εξηγούνται με την απλούστερη απάντηση: «Ησαν απλώς βλάκες!». Η απάντηση είναι, προφανώς, διαχρονική.»

Να παρατηρήσουμε απλώς ότι;
α. Ο Χίτλερ πήγε στη Ρωσία Ιούνιο μήνα, 22 Ιουνίου αν θυμάμαι καλά.
β. Ο Ναπολέων κατήγαγε θρίαμβο στη μάχη του Αούστερλιτς
γ. Οι Έλληνες δεν εγκατέλειψαν τις θέσεις τους στον Σαγγάριο, αναδιπλώθηκαν αφού δεν πέτυχαν το σκοπό τους. Ήταν βεβαίως μια τακτική ήττα και συνέβαλε καθοριστικά στην τελική καταστροφή, αλλά η διατύπωση της… καθηγήτριας (λέγε με Σταύρο; ) υποβάλλει την ιδέα ότι στον Σαγγάριο έσπασε το μικρασιατικό μέτωπο, ενώ αυτό συνέβη ένα χρόνο μετά.

Φυσικά, το πιθανότερο είναι να μην υπάρχει καθηγήτρια, αλλά να πρόκειται για αλτερέγκο του Ψυχάρη.

Απορώ ποιος πληρώνει για να αγοράζει το Βήμα.

* Ο υλατζής του Newsit ανακάλυψε νέο είδος, τους Νεάτερνταλ.

* Προσωπικά, αν ήταν να γράψω το διάσημο συγκρότημα του Λίβερπουλ σε ελληνικό κείμενο θα το έγραφα στα ελληνικά, Μπιτλς ή έστω Μπητλς όπως συνηθιζόταν παλιότερα.

Τώρα, η μόδα θέλει να επιδεικνύουμε την ημιμάθειά μας γράφοντας οτιδήποτε ξένο στο λατινικό αλφάβητο, κάτι που είναι θεμελιακά λάθος (ανάμεσα στ’ άλλα επειδή όταν γράφεις κάτι στο λατινικό αλφάβητο δεν προσδιορίζεις πώς πρέπει να το διαβάσει ο αναγνώστης, κάτι που άλλωστε εξαρτάται από τη γλώσσα στην οποία το γράφεις, γλώσσα που δεν δηλώνεται. Για παράδειγμα, όταν γράφω Michel εννοώ Μισέλ ή Μίτσελ;)

Αλλά τουλάχιστον, σύντροφε της Αυγής, όταν γράφεις για τους Μπιτλς και διαλέξεις να τους λατινογράψεις, γράφτους τουλάχιστον σωστά! Beatles, όχι Beetles!

(Nαι, ξέρω, στην αρχή-αρχή που πειραματιζόντουσαν με διάφορα ονόματα είχαν για ένα φεγγάρι και το Beetles, και ξέρω ότι το σκαθάρι γράφεται beetle).

* Πώς χτίζονται τα καλώδια; με ρωτάει ένας φίλος, ο οποίος διάβασε ότι «Microsoft και Facebook συμφώνησαν να χτίσουν μαζί ένα υποθαλάσσιο καλώδιο που θα διασχίζει τον Ατλαντικό Ωκεανό για να αντιμετωπίσουν την αυξανόμενη ανάγκη για υψηλής ταχύτητας υπηρεσίες υπολογιστικού νέφους (cloud computing) και διαδικτύου.»

Εδώ ο άλλος μας λέει πώς να «χτίσουμε το αφορολόγητο», του απάντησα, κι εσύ απορείς πώς χτίζονται τα καλώδια; Αφού το ξέρεις, όπου βλέπει ο μέσος δημοσιόγραφος build το μεταφράζει «χτίζω» -χτίζω σπίτι, χτίζω καλώδιο, χτίζω εμπιστοσύνη, χτίζω αφορολόγητο, χτίζω του πρωτομάστορα την όμορφη γυναίκα!

* Δημοσιογραφία του σωρού: Όπως βλέπω στη Λεξιλογία, το σουπεράκι του Σκάι μας πληροφορεί ότι «βρέθηκε η σωρός» μιας  γυναίκας που είχε εξαφανιστεί.

Αλλά τη μάχη του σωρού μάλλον τη χάσαμε -ο Σόρος θα φταίει.

* Με ενημερώνουν ότι ο Σκάι και πάλι, χτες, που είχαμε την επίσκεψη του Ρώσου πατριάρχη, τον αποκάλεσε «πάσων των Ρωσιών».

* Όταν οι συνεργάτες των πολιτικών στέλνουν δέκα τουίτ την ώρα, επόμενο είναι μερικά από αυτά να είναι κοινότοπα και μερικά να έχουν μαργαριτάρια. Το τουίτ της Ντόρας που βλέπετε εδώ αριστερά τα έχει και τα δύο.

Πιο πολύ σχολιάστηκε «ο φθινόπωρος», αλλά και το όλο ύφος του μηνύματος είναι κωμικό, καθώς θυμίζει Καζαμία. «Χορταρέας;», σχολίασε απαντώντας κάποιος γνωστός μας.

* Και κλείνω με μια καταγγελία. Καταγγέλλω τα μέσα ενημέρωσης ότι αποσιώπησαν, στο σύνολό τους, την αφαίρεση της ιθαγένειας της Ραχήλ Μακρή, την οποία προσπαθούν τώρα να την παρουσιάσουν ως τετελεσμένο γεγονός. «Πρώην ελληνίδα βουλευτή» την αποκαλεί το enikos.gr, χωρις να μας λέει πώς και πότε της αφαιρέθηκε η ιθαγένεια. Καλά λένε για χούντα του ΣΥΡΙΖΑ…

Εκτός βέβαια αν ο υλατζής εννοούσε «Ελληνίδα πρώην βουλευτής».