Μεσοδεκεμβριανά μεζεδάκια

Γράφονται στις 15 του μήνα, δημοσιεύονται στις 16, δεν χωράει αμφιβολία πως τα σημερινά μας μεζεδάκια είναι μεσοδεκεμβριανά ή μεσοδεκεμβριάτικα. Ο δεύτερος τύπος μάλλον είναι δοκιμότερος αλλά τον έχω χρησιμοποιήσει ήδη, πριν από τέσσερα χρόνια, οπότε σήμερα προτίμησα τον πρώτο.

* Και ξεκινάω με ένα της τελευταίας στιγμής, που μόλις το πρόσεξα στη χτεσινή σημαντική ανακοίνωση της αστυνομίας για την εξάρθρωση σπείρας που λυμαινόταν τον ΟΣΕ.

Η ανακοίνωση καθαυτή έχει αρκετό ενδιαφέρον, αλλά εδώ μεζεδολογούμε. Πρόσεξα λοιπόν, στην πρώτη-πρώτη αράδα μετά τα εισαγωγικά, ότι:

«Η Διεύθυνση Οικονομικής Αστυνομίας κατάφερε να αποδημήσει πλήρως εγκληματική οργάνωση, τα μέλη της οποίας προέβαιναν….

Οι συλληφθέντες ήταν έξυπνα πουλιά που πιάστηκαν από τη μύτη, αλλά ευτυχώς δεν πρόλαβαν να αποδημήσουν. Ολοφάνερα, ο συντάκτης ήθελε να γράψει «να αποδομήσει», μια χρήση που με ξενίζει λιγάκι αλλά δεν είναι λάθος. Με ξενιζει λίγο διότι τις σπείρες τις εξαρθρώνουμε, ενώ το μοντέρνο «αποδομώ» το χρησιμοποιούμε κυρίως για αφηρημένα πράγματα, πχ να αποδομήσουμε τον ισχυρισμό του συνομιλητή μας (ή, ακόμα καλύτερα, το αφήγημά του, οπότε πήξαμε στη μοντερνιά).

Νομίζω ότι ο συντάκτης έπεσε θύμα του κορέκτορα ή του Σπελ Τσέκερ. Πράγματι, κι εγώ στο Word αν γράψω «κατάφερε να αποδομήσει» η λέξη κοκκινίζει και ο κορέκτορας προτείνει, ανάμεσα σε άλλα, το «να αποδημήσει». Κατά σύμπτωση, το ίδιο λάθος το είδα τις προάλλες και σε άλλη ιστοσελίδα όπου το «να αποδομήσει» χρησιμοποιόταν με την συνηθισμένη προχώ σημασία του αλλά ο κορέκτορας το είχε… αποδομήσει δηλαδή το έκανε «να αποδημήσει».

* Η ακλισιά της εβδομάδας επιβεβαιώνει την παρατήρηση πως όλα τα αρχαιόκλιτα που ξεφεύγουν από τα υποδείγματα της νεοελληνικής καταδικάζονται να μένουν άκλιτα. Σε αθλητικό ρεπορτάζ διαβάζουμε ότι χούλιγκαν ξυλοκόπησαν «αθλητές του Ζευς Ερυθρού».

* ‘Ενα μεταφραστικό τώρα.

Σε άρθρο του in.gr που μεταφέρει ρεπορτάζ αγγλικής εφημερίδας για την κατάσταση των προσφύγων στη Μόρια, μια εθελόντρια φέρεται να δηλώνει ότι «το νησί έχει μετατραπεί σε ένα ένδοξο κέντρο κράτησης» Λέω «φέρεται» διότι τα όσα ειπε μεταφράστηκαν στα αγγλικά και πίσω πάλι στα ελληνικά. Η αγγλική λέξη είναι glorified και η απόδοσή της δεν είναι απλή (δείτε εδώ τη σχετική συζήτηση στη Λεξιλογία) αλλά πάντως σημαίνει «εξωραϊσμένο, ωραιοποιημένο» και όχι… ένδοξο.

* Σχόλιο φίλου από το Φέισμπουκ που το μεταφέρω αυτούσιο:

Διαβάζω σε μεγάλο ειδησεογραφικό σάιτ του νησιού ότι «εντυπωσίασε και φέτος ο 38ος Παγκρήτιος Διαγωνισμός Ομορφιάς» και αισθάνομαι την ανάγκη να επιβεβαιώσω ότι, πράγματι, και πέρσι και πρόπερσι και γενικώς όλα τα προηγούμενα χρόνια είχε εντυπωσιάσει ο 38ος Παγκρήτιος Διαγωνισμός Ομορφιάς.

* Η αστεία πινακίδα που βλέπετε αριστερά, που δεν ξέρω αν είναι αυθεντική, προκάλεσε φυσικά αρκετά σχόλια -αλλά και επιβεβαίωσε για μια ακόμα φορά τον νόμο του Μέφρι.

Γνωστός γνωστού στο Φέισμπουκ, σχολίασε για τον συντάκτη της πινακίδας:

«Αυτός ψηφίζει, και αποφασίζει
για πάρτυ του για σένα για μένα»

Ευτυχώς το σχόλιό του το έκανε με ψευδώνυμο κι έτσι όταν ψηφιστεί ο νόμος που θα επιβάλλει στέρηση πολιτικών δικαιωμάτων για γλωσσικά ημαρτημένα δεν θα είναι εύκολο να βρουν ποιος μπέρδεψε την πάρτη με το πάρτυ.

* Κι άλλο ένα με αστεία επιγραφή, με τη διαφορά ότι εδώ το ενδιαφέρον είναι μεταφραστικό.

Αν κατάλαβα καλά, πρόκειται για οθονιά από κινητή συσκευή.

Αν μπορείτε, μαντέψτε τι δουλειά έχει το… άλογο αξιωματικού.

Το αγγλικό αντίστοιχο είναι charger, το οποίο αν το μεταφράσει κανείς πεζά και ανέμπνευστα θα το αποδώσει, απλώς, «φορτιστής».

Αν όμως απελευθερωθείς από τις δεσμεύσεις της καθημερινότητας, τότε μπορείς να φανταστείς απέραντες πεδιάδες, σπαθιά ν’ αστράφτουν στον ήλιο και την Ελαφρά Ταξιαρχία να επελαύνει ατρόμητη.

Και τότε, βέβαια, το πεζό charger γίνεται πολεμικό άλογο, άτι, φαρί, άλογο αξιωματικου που καλπάζει ακράτητο προς τη μεταφραστική αρλούμπα!

* Τα ατυχήματα της κοπιπάστης, σε ιστότοπους μεγάλης επισκεψιμότητας.

Σε άρθρο που αναλύει το φλέγον θέμα του νέου ειδυλλίου της Σοφίας Παυλίδου (δεν ξέρω ποια είναι), αφού ο συντάκτης ενημερώσει το φιλοθεάμον κοινό ότι ο τυχερός λέγεται Δημήτρης και είναι συγγραφέας των σοσιαλμήδειων και ότι οι δυο ερωτευμένοι «έχουν απίστευτη χημεία» (θα έχει τίποτα ζόρικους αρωματικούς υδρογονάνθρακες), ακολουθεί η εξής καταληκτική παράγραφος:

Οι δύο νέοι σπούδαζαν σε ιδιωτική σχολή στη Θεσσαλονίκη. Εκεί μάλιστα γνωρίστηκαν. Σύμφωνα με πληροφορίες ο 26χρονος ο οποίος έχασε τη ζωή του είχε ξαναπάει στο σημείο άλλες δύο φορές και έπεισε και τον 25χρονο φίλο του να τον ακολουθήσει ο οποίος πήγαινε για πρώτη φορά.

Η ουρά του άρθρου ολοφάνερα είναι παρμένη από αλλού -και με ανεξήγητο τρόπο κόλλησε στην είδηση για τον νέο μεγάλο έρωτα της κυρίας τάδε!

* Ο καθηγητής Αντώνης Λιάκος ανάρτησε στη σελίδα του εξώδικο που του απεύθυνε η πρώην υπουργός Παιδείας κτλ. Άννα Διαμαντοπούλου. Δεν θα μπω στην ουσία της διαφωνίας τους, αλλά διαβάζοντας το εξώδικο στάθηκα στην διατακτική παράγραφο (αν λέγεται έτσι) όπου η κ. Δ. ή τέλος πάντων ο πληρεξούσιος δικηγόρος της δηλώνει ότι, σε περίπτωση που ο κ. Λιάκος δεν συμμορφωθεί με το εξώδικο, θα προσφύγει στη δικαιοσύνη:
…προς εξασφάλιση των δικαιωμάτων μου και αποκατάσταση των προκληΘΕΝΤΩΝ εις βάρος μου ζημιών.

Είναι βέβαια «λάθος» διότι το προκληθέντων ειναι αρσενικό ενώ οι ζημιές θηλυκές. Το «σωστό» θα ήταν «των προκληθεισών ζημιών». Tο έχουμε συζητήσει αμέτρητες φορές αυτό το λάθος, που το έχουν διαπράξει αμέτρητοι χρήστες της ελληνικής, από πρωθυπουργούς και πανεπιστημιακούς ίσαμε το πρωτευαγγέλιο του Ιακώβου, που έχει «πληρωθέντων των ημερών».

Από την άλλη, από διαπρύσιους κήρυκες της αριστείας όπως η κ. Διαμαντοπούλου ή από επαγγελματίες χειριστές της γραφίδας όπως ο δικηγόρος της, θα περίμενε κανείς να ξέρουν και να αποφεύγουν τέτοια «κραυγαλέα» «λάθη». Έτσι κι αλλιώς, η αριστεία τους για τέτοια είναι, της επίφασης, δεν είναι για τα ουσιαστικά -άμα λοιπόν λαθεύουν και στα ασήμαντα, βράσε ρύζι.

Κι αν το «προκληθέντων» είναι στρωτό λάθος και το «προκληθεισών» απεχθές σωστό, ποιο είναι το στρωτό σωστό; Μα, το «των ζημιών που προκλήθηκαν». Αλλά ποιος δικηγόρος έγραψε ποτέ μπαμπά του γλώσσα;

* Ο ενικός των μετοχών αυτών συνήθως δεν παρουσιάζει πρόβλημα, εννοώ τύπους όπως «η προκληθείσα ζημία». Ωστόσο, σε μια ομάδα γλωσσικών ενδιαφερόντων του Φέισμπουκ παρουσιάστηκε μια ενδιαφέρουσα απόκλιση.

Η οθονιά είναι από ιστοσελίδα δημόσιας υπηρεσίας και, όπως βλέπετε, το θέμα είναι η καταχώρηση απολεσθέντας επιταγής, ένας τύπος που θα ενοχλήσει φαντάζομαι πολλούς. Προσέξτε ότι στο τέλος της πρώτης παραγράφου άλλος συντάκτης χρησιμοποιεί τον κανονικό τύπο, της απολεσθείσας επιταγής (εκτός αν κάποιοι θεωρούν ότι έπρεπε να μπει ωμέγα).

Στο αρσενικό τέτοιων «μετοχών», ο ομαλός τύπος (π.χ. «ο απολεσθέντας») είναι πολύ συχνός ιδίως για ορισμένους τύπους, π.χ. ο συλληφθέντας, ο πολιτογραφηθέντας, και το βρίσκει κανείς ακόμα και σε μεγαλους ιστοτόπους. (Πριν από έναν αιώνα, καθιερωμένος τύπος ήταν «ο απαλλαγέντας»).

Θηλυκοί τύποι είναι πολύ σπανιοτερο να εξομαλυνονται, αλλά εδώ βλέπουμε την απολεσθέντα. Και γεννιέται το ερώτημα αν ο τύπος αυτός πλάστηκε κατ’ αναλογία από το αρσενικό (ο απολεσθέντας) ή από τη γιούνισεξ γενική πληθυντικού (των απολεσθέντων). Από την άλλη, προς το παρόν τέτοιοι τύποι είναι σπάνιοι.

* Ένα πολύ αστείο λάθος πληκτρολόγησης.

Η αγορά του αιώνα, λέει το ρεπορτάζ, έγινε μεταξύ Κατάρ και Μεγάλης Βρετανίας. Η αραβική χώρα συμφώνησε στην αγορά «24 μαχητικών αεροσκατών Typhoon από τη Βρετανία».

Η είδηση δίνει νέα διάσταση στην έκφραση the shit has hit the fan -αλλά τους ήρθε κομμάτι ακριβά.

* Πανό από πρόσφατη κινητοποίηση των εργαζομένων στα λιμάνια με ανορθογραφία στη βασική λέξη του μηνύματος: Απετούν.

Τα προσέχουμε αυτά, βρε παιδιά.

* Και κλείνω με ερώτηση.

Παραθέτουμε δείπνο, παραθέτουμε δεξίωση, αλλά συναυλία παραθέτουμε;

Σε καλλιτεχνικόν ιστότοπο διαβάζουμε ότι οι Galan Trio παραθέτουν συναυλία στο Μέγαρο Μουσικής.

Φίλος που το διάβασε, με ρώτησε αν στέκει αυτή η διατύπωση.

Απάντησα ότι εγώ δεν θα το έλεγα. Εγώ θα έλεγα «δίνουν συναυλία». Βέβαια, είπα, συναυλία δίνεις στο κλαμπάκι, στο Μεγαρο κάτι άλλο πρέπει να βρεις.

Από την άλλη, αν προσέξετε στο κάτω μέρος της σελίδας, κάποια άλλη καλλιτέχνισσα «παραθέτει» συναυλία στην Πετρούπολη, υποθέτω όχι τη ρωσική πόλη. Οπότε φαίνεται πως ο συγκεκριμένος ιστότοπος χρησιμοποιεί ακατεβατα το «παραθέτω».

* Και καθώς τελειώνω το σημείωμα, από μια ανοιχτή τηλεόραση κάπου πιο πέρα μια αοιδός παραθέτει το εξής (αυτοκριτικό; ) δύστυχο:

Και που να δεις τι έπεται
για κάποιον που δεν ντρέπεται.