Ο επαναπατρισμός της θεια-Λαμπρινής (διήγημα του Τάσου Βουρνά εις ύφος Παπαδιαμάντη)
Posted by sarant στο 22 Δεκεμβρίου, 2019
Mπαίνουμε από σήμερα σε κλίμα χριστουγεννιάτικο. Για μένα τα Χριστούγεννα είναι δεμένα με τα έργα του Παπαδιαμάντη, και πολλά χριστουγεννιάτικα διηγήματά του έχω δημοσιεύσει εδώ όλα αυτά τα χρόνια. Σήμερα όμως θα βάλω (ή μάλλον: θα ξαναβάλω) ένα διήγημα όχι αυθεντικά παπαδιαμαντικό αλλά «εις ύφος Παπαδιαμάντη».
Όπως ο Καβάφης στα ποιήματα έτσι και ο Παπαδιαμαντης στα πεζά έχει ευτυχήσει να έχει δει πλήθος ομοτέχνους να γράφουν διηγήματα που μιμούνται το ύφος του, που είναι ίσως ο υπέρτατος φόρος τιμής σε συγγραφέα. Έχει μάλιστα εκδοθεί και βιβλίο με μερικές από τις μιμήσεις αυτές. Στο ιστολόγιο έχουμε παρουσιάσει το διήγημα «Τα Χριστούγεννα του Παπαδιαμάντη» του Κώστα Βάρναλη.
Το σημερινό διήγημα, που αρχικά το είχαμε δημοσιεύσει το 2010, και που το αναδημοσιεύω σήμερα επειδή το έχω τάξει σε έναν φίλο, το έγραψε το 1964 ο Τάσος Βουρνάς. Δημοσιεύτηκε στην Αυγή ανήμερα τα Χριστούγεννα, 25.12.1964 και αναδημοσιεύτηκε, πάλι στην Αυγή, τα Χριστούγεννα του 1976, απ’ όπου το είχε βρει και πληκτρολογήσει ο φίλος Στρ. Μπουλαλάκης και το είχα ανεβάσει στον ιστότοπό μου. Στο μεταξύ, βρήκα και την πρωτότυπη δημοσίευση (δεν έχουν διαφορές), απ’ όπου πήρα και τις εικόνες που συνοδεύουν το κείμενο.
Η αρχική δημοσίευση, του 1964, ήταν μια ακόμα έκκληση προς την κυβέρνηση Παπανδρέου να επιτρέψει τον επαναπατρισμό των πολιτικών προσφύγων -κάτι που έμελλε να γίνει μόλις το 1983. Σήμερα μπορούμε να το δούμε απλώς ως άσκηση ύφους.
Ο επαναπατρισμός της θεια-Λαμπρινής
του Τάσου Βουρνά
Βορράς χιονιστής είχεν ενσκήψει εις την μικράν κώμην της Πολωνίας, όπου είχον από τινων ετών εγκατασταθή Έλληνες πρόσφυγες εκ των ακρωρειών της Ελλάδος, φεύγοντες την λαίλαπα του εμφυλίου πολέμου. Εκεί εις την φιλόξενον γην του Βορρά εύρον αποκούμπι και ανάπαυσιν κατόπιν των ταλαιπωριών τόσων ετών εις τα βουνά και εις τα ξένα. Τώρα, δόξα σοι ο Θεός, είχα απαγγιάσει, κατά το δη λεγόμενον. Και στέγην, και τροφήν, και εργασίαν, και περίθαλψιν εύρον και στοργήν από τους ξένους ανθρώπους – ας είναι καλά. Αλλά το ορεινόν και τραχύ χωρίον των, το σκαρφαλωμένον εις τας υπωρείας της Πίνδου, πού να το εύρουν εν μέσω της ατέρμονος πολωνικής πεδιάδος; Μάλιστα όταν ήλθον το πρώτον εδώ και ερρίζωσαν εις τον ξένον τόπον και έστησαν παραγώνι, είχον λάβει χώρα μερικά νόστιμα επεισόδια. Ο Ερυθρός Σταυρός της φίλης χώρας, ήτις εφιλοξένει τους τραχείς ορεσιβίους εξ Ελλάδος, έσπευσε να τους παραχωρήση ενδύματα εκ των λεγομένων ευρωπαϊκών και ανάλογα εσώρουχα. Θρήνος και οδυρμός εγένετο καθ’ όλον το χωρίον. Πώς ν’ αλλάξουν οι γέροντες τα ταμπάρα των και τα τσόχινα πανωβράκια των και αι γραίαι τα κοντογούνια των, τα από πεντηκονταετίας, ως προικιόν χορηγηθέντα υπό των μητέρων των, και ουδέποτε αλλαγέντων κατά την διάρκειαν ολοκλήρου βίου; Είδαν κι’ έπαθαν οι ξένοι άνθρωποι να τους πείσουν ν’ αλλάξουν την αρχαϊκήν των φορεσιάν και «να μπουν στα στενά», ήγουν να βάλουν τα ευρωπαϊκά και συγχρονισθούν οπωσούν με το ξένον περιβάλλον και τας συνηθείας του τόπου.
Βορράς, λοιπόν, χιονιστής είχε φυσήξει εις τα αρκτώα εκείνα μέρη, λήγοντος του έτους 1961, ότε η γραία Λαμπρινή, χήρα ωσεί εβδομηκοντούτις, έχουσα κόρην έγγαμον εις το χωρίον Σ* της Πίνδου και εγγόνια τα οποία δεν επρόφθασε να γνωρίση και να ταρναρίση ως μάμμη εις τα γόνατά της, απεφάσισε να υπάγη εις την πατρίδα. Ήκουσεν ότι διά να ταξιδεύση εχρειάζετο χαρτιά και σφραγίδας και υπογραφάς και εισιτήρια εις τον σιδηρόδρομον. Και τον μεν ναύλον ηδύνατο να πληρώση η γραία Λαμπρινή εκ της συντάξεως την οποίαν της παρείχον οι ξένοι άνθρωποι – ας είναι καλά. Αλλά τα χαρτιά, τας σφραγίδας και τας υπογραφάς πού θα τας εύρισκαν; Οι λύκοι που εκυβέρνων «εκεί κάτω» εις την πατρίδα δεν της έδιδον την άδειαν. Και να ήτο μόνο αυτό; Το πατρογονικόν της σπίτι εις το χωρίον, εκεί όπου εγεννήθη και ανεστήθη, όπου υπανδρεύθη και εσπαργάνωσε τέκνα, το κατείχον ξένοι άνθρωποι. Δεν είχε στον ήλιο μοίρα η γραία Λαμπρινή. Όλα τούτα της τα είχε γράψει καταλεπτώς η θυγάτηρ της, το Μαχώ, διά χειρός του πατρός Ιωάσαφ, του ιερέως του χωρίου. Είχε –λέει– ψηφισθή νόμος και την έσβησαν από το δημοτολόγιον και της εσήκωσαν την υπηκοότητα την ελληνικήν και της εδήμευσαν τον οικίσκον της και το χωράφι της και τα παρέδωσαν σε κάτι βερέμηδες, κακούς ανθρώπους, πρώην συνεργάτας των Γερμανών – φωτιά να τους κάψη! Και η γραία Λαμπρινή, μόνη κι έρημη εις τα ξένα ενοστάλγει την πατρικήν και συζυγικήν εστίαν, τον ταπεινόν οικίσκον της και το παραγώνι της, και τα εγγόνια της, φωτογραφίας των οποίων αρτίως τας είχε αποστείλει η θυγάτηρ της μέσα εις το πικραμένον της γράμμα. Τας είχε έκτοτε, ημέραν και νύκτα, εις τον κόρφον της και επεδείκνυεν εις τας άλλας ομοχωρίους της γερόντισσας και τας κατεφίλει δακρύουσα. Και από καιρού εις καιρόν παρεκάλει τους γραμματισμένους να της διαβάσουν το φαρμακωμένον γράμμα της θυγατέρας της, ενώ κρουνοί δακρύων έβρεχον τας ρικνάς παρειάς της κάθε φοράν που ήκουε τα ίδια, τα πικρά λόγια: «Αγαπημένη μου μάνα, πρώτον ερωτώ διά την καλήν σας υγείαν. Αν ερωτάτε και δι’ ημάς καλώς υγιαίνομεν. Μάθε, μητέρα, ότι ο ένας τοίχος του σπιτιού μας εσάπισε και είναι έτοιμος να πέση. Προσέτι μίαν ημέραν επήρε φωτιά το παραγώνι κι εκόλλησε το φαγοπύρι φωτιά κι εκάηκε το νταβάνι. Ανέβη ο άντρας μου να το σβήση και έσπασαν όλα τα κεραμίδια. Κοντά σ’ αυτά με βρήκαν και άλλες καταδρομές. Η γειτόνισσά μας που σου κρατεί στανικώς το σπίτι εμάλωσε μαζί μου κι ύστερα πήγε εις την Αστυνομίαν και με κατεμήνυσε τάχα πως εγώ την είπα πείσα και δείξα, ενώ εκείνη μούπε τα χειρότερα. Τώρα πρέπει να πάω και στο δικαστήριο. Μού στείλανε τις προάλλες κλήση.
Κι άλλες δυστυχίες με σάστισαν, κατακαημένη μου μάνα. Η γίδα μας αρρώστησε και ψόφησε με τη βαρυχειμωνιά· ήταν κι εγκαστρωμένη. Έχασα και τη γίδα, έχασα και τα κατσίκια τα δυο, έχασα και το γάλα των παιδιών. Μόνο το νου μου δεν έχασα, καημένη μου μάνα…».
* * *
Το απεφάσισε, λοιπόν, η γραία Λαμπρινή. Θα έφευγε μόνη διά τον τόπον της και ας μην είχε χαρτιά και σφραγίδας από την βασιλικήν κυβέρνησιν. Ιδέαν περί συνόρων και λοιπών εμποδίων, όσα οι άνθρωποι εφεύρον διά να χωρισθούν μεταξύ των, δεν είχε. Θα τραβούσε προς νότον, αυτό το ήξευρεν. Έχουσα αριστερά της την ανατολήν και δεξιά την δύσιν, θα εβάδιζε την ημέραν και θα εκόνευε την νύκτα εις τα σπίτια των καλών Χριστιανών. Και κάποτε θα έφθανε. Και διά να γλυτώση την πεζοπορίαν, αν έβλεπε σιδηρόδρομον κατευθυνόμενον προς νότον, θα επλήρωνε τον ναύλον και θα επέβαινε, με το καλό ή με το άγριον.
Αφ’ εσπέρας έλαβε την απόφασιν να εκκινήση τα χαράματα. Χωρίς να είπη τίποτε εις τας άλλας γυναίκας τας ομοχωρίους της, απεσύρθη ενωρίς εις τον οικίσκον της, εμάζευσε τον ρουχισμόν της και μερικά κανίσκια τα οποία είχε προμηθευθή διά τα εγγονάκια της, τα έδεσεν όλα εις μπόγον, ενεδύθη και κατεκλίθη εις την κλίνην της, όπως ήτο, διά να κλέψη ένα ύπνο, πριν εκκινήση διά το μεγάλον ταξίδι.
Επί αρκετάς ώρας ελαγοκοιμήθη, έχουσα κατά νουν να ξυπνήση ολίγον προ της αυγής και να ολισθήση λάθρα έξω του χωρίου. Και ότε ηκούσθη το πρώτο λάλημα του πετεινού, η γραία Λαμπρινή ηγέρθη τάχιστα, ενίφθη κατά πρόσωπον, έκαμε τον σταυρόν της και εξεπόρτισε. Η νυξ ήτο ακόμη βαθεία και το χιόνι εφώτιζεν αμυδρώς τον δρόμον της με την ψυχράν ανταύγειάν του.
Άμα εξελθούσα εις τους ερημικούς κατ’ εκείνην την ώραν δρόμους του χωρίου, εβάδισε ταχέως προς τον σταθμόν του σιδηροδρόμου. Θα επεβιβάζετο της πρώτης αμαξοστοιχίας, η οποία θα διηθύνετο προς νότον, κατά το σχέδιόν της. Εις τούτο εστάθη τυχερή. Εμπορικός συρμός με ανοικτά βαγόνια έμφορτα μεγάλων ζώων, ήτο έτοιμος να εκκινήση. Και η θεία Λαμπρινή, ολισθήσασα κρυφίως, αφού πρώτον έρριψε τον μπόγον της εις το βαγόνι, εσκαρφάλωσεν είτα και αυτή και ετοποθετήθη αθορύβως μεταξύ οκτώ αγελάδων, αι οποίαι την υπεδέχθησαν με φιλικούς μηκυθμούς και την εθέρμαινον με την αναπνοήν των.
Το τραίνο εξεκίνησεν. Η γραία Λαμπρινή έκαμε άλλην μίαν φορά το σημείον του σταυρού και έλαβε κουράγιο. Ήδη το δυσκολότερον μέρος του ταξιδίου επραγματώνετο ευτυχώς. Ενόμιζεν ότι μετ’ ου πολύ θα έβλεπε την κορυφογραμμήν της Πίνδου, την τόσον οικείαν εις την μνήμην της, την χαμένην εις την αντάραν και το χιόνι. Και ότε εξημέρωσεν, η γραία επρόβαλε μετ’ άκρας επιφυλάξεως την κεφαλήν της από το παραπέτο του βαγονιού, προσπαθούσα να διακρίνη εις το αβέβαιον πρωϊνόν φως και ομίχλην, τα γνώριμα και αγαπημένα βουνά.
Αλλοίμονον! Η πατρίδα ήτο ακόμη αρκετά μακράν. Προ των ομμάτων της γραίας Λαμπρινής ηπλούτο ο ατελείωτος κάμπος, όσον που φθάνει το μάτι, σαβανωμένος με το χιόνι. Εταξίδευσεν ολόκληρον την ημέραν προς νότον και περί την βραδυνήν αμφιλύκην της εφάνη ότι διέκρινε μακράν τας σκιάς υψηλών βουνών. Η καρδιά της ελαχτάρησε. Να ήτο άραγε η Πίνδος, το προσφιλές βουνόν, όπου υπό την σκιάν του εγεννήθη, εμεγάλωσεν, υπανδρεύθη και εσπαργάνωσε τέκνα;
Όχι μόνον δεν ήτο η Γη της Επαγγελίας της, αλλά και περί το εσπέρας, ότε ο ήλιος έδυεν εις την παρυφήν του κάμπου, εβεβαιώθη ότι ο συρμός εστράφη προς την δύσιν. Εμάζευσεν εν βία τον μπόγον της και, όταν ο σιδηρόδρομος εστάθη δι’ ολίγα λεπτά, επήδησεν αθορύβως εις το έδαφος, αποφασισμένη να συνεχίση πεζή το ταξίδι της.
* * *
Άγνωστος τόπος το μέρος όπου ευρέθη. Εις την ακοήν της έφθαναν λόγια άγνωστα, διαφορετικά από την γλώσσαν του τόπου εις τον οποίον έζη μέχρι προ τινος. Η καρδία της εμούδιασε. Πού να υπάγη νύκτα ώραν, ξένη και άγνωστος, μόνη και έρημος γραία, αδύνατον μέρος; Όλον το θάρρος της την εγκατέλειψε και καθήσασα εις μίαν γωνίαν του σταθμού, ομού μετ’ άλλων επιβατών, ήρχισε να κλαίη με μαύρα δάκρυα. Πονετικοί άνθρωποι αυτοί οι ξένοι. Την περιεκύκλωσαν με ενδιαφέρον και την ηρώτων εις την άγνωστον γλώσσαν των διά την αφορμήν των δακρύων της. Τι να τους είπη; Πώς να συνεννοηθή; Πώς να τους ζωγραφίση τον πόνον της; Και έκλαιε με σιωπηλούς λυγμούς, ενώ γύρω της οι ξένοι άνθρωποι την παρετήρουν με ανείπωτον συμπάθειαν. Ήλθε, τέλος, και ένας άνθρωπος της εξουσίας. Με θερμόν χαμόγελον την επλησίασε, της ωμίλησε. Είδε και απόειδε ότι δεν είναι δυνατόν να συνεννοηθεί. Αντήλλαξε μερικές λέξεις με τους πολίτας και λαβών ηρέμα την γραίαν εκ του βραχίονος, την ωδήγησε εις το γραφείον του σταθμού.
Εκ της ανταλλαγής των ολίγων λέξεων μετά της γραίας, ερωτωμένης εις την ξένην γλώσσαν και αποκρινομένης εις την γλώσσαν της στερεοτύπως «θέλω να πάω στο χωριό μ’», εξήχθη το συμπέρασμα από την ομήγυριν ότι επρόκειτο περί Ελληνίδος. Ο αστυνομικός ωμίλησεν εις το τηλέφωνον δι’ ολίγων και μετ’ ου πολύ κατέφθασαν ασθμαίνοντες δύο Έλληνες εκ των πολιτικών προσφύγων, των διαμενόντων εις την πολίχνην εκείνην της Τσεχοσλοβακίας. Διότι η γραία είχε διέλθει τα πολωνοτσεχικά σύνορα και ευρέθη, άνευ διαβατηρίου, εις την Τσεχίαν.
Οι δύο Έλληνες έσκυψαν έκπληκτοι πλησίον της γραίας:
–Από πού είσαι, μάνα μου;
–Από την Πίνδο…
Ακούσασα την πάτριον φωνήν έπαυσε πλέον αυτομάτως να κλαίη και ανέβλεψεν μετ’ ελπίδων προς τους νεοελθόντας.
–Και πού καθόσουν;
–Σα κει στην Πολωνία…
Έκαμαν οι άνθρωποι τον σταυρόν των, ενώ οι ξένοι συγκινηθέντες παρηκολούθουν εν μεταφράσει την συνομιλίαν.
–Και πώς ήρθες εδώ;
–Με το τραίνο, γιε μ’!
–Και πώς θα πας κάτου;
–Με το πόδι μ’! Βαστάου για ακόμ’!
Εγέλασαν γύρω οι άνθρωποι. Έλαβον την γραίαν μετά στοργής και την ωδήγησαν εις τους ελληνικούς καταυλισμούς, ενώ ταυτοχρόνως ετηλεγράφουν εις Πολωνίαν προς ησυχίαν των εκεί συμπατριωτών των.
Βεβαίως, το ταξίδι της γραίας Λαμπρινής προς το χωρίον της δεν επραγματώθη. Και στενάζουσα, αναμένει μετά των άλλων την ευλογημένην ώραν της επιστροφής της εις το πάτριον έδαφος. Αχ, δεν θάχουν, Θεέ μου, τελειωμόν οι πίκρες και τα βάσανα του κόσμου;
(Η Αυγή, 25.12.1964)
Οι λέξεις έχουν τη δική τους ιστορία 
Δύτης των νιπτήρων said
Ενδιαφέροντα σχόλια στην πρώτη δημοσίευση (πάντα το κάνω αυτό).
Εγώ σήμερα θα πω μόνο ότι αυτόν τον Μπουλαλάκη που πληκτρολόγησε τον ξέρω 🙂 Έχει συμβάλει και στο εξής αριστούργημα: https://www.politeianet.gr/books/9789600321746-mazaris-xenos-kastaniotis-o-pagos-201448
Γς said
Ομορφο
Καλά Χριστούγεννα
Πέπε said
Καλημέρα.
Συγκινητικό, αλλά αυτό ήταν όλο; Έδειχνε ότι θ’ ακολουθήσουν κι άλλες περιπέτειες.
> > Βορράς χιονιστής είχεν ενσκήψει…
Άσε μας κι εσύ με το ενσκήψει! Βαλτός είσαι; Δεν το συζητάμε λέμε αυτό το ρήμα!
> > ωσεί εβδομηκοντούτις
ίσαμε εβδομήντα ετών; Δεν το ‘χω ξαναδεί το ωσεί έτσι. Με «έως» νομίζω ότι είναι τυπικά παπαδιαμαντικό.
Πέπε said
Η γιαγιά πέρασε χωρίς να το καταλάβει τα σύνορα Πολωνίας-Τσεχοσλοβακίας και βρέθηκε σε τόπο όπου μιλούσαν άγνωστη γλώσσα. Δεν προκύπτει όμως αν είχε μάθει πολωνικά ή της ήταν κι αυτά άγνωστα. (Στην πράξη πιστεύω ότι ένας πολωνόφωνος θα πρέπει να μπορεί να κουτσοσυνεννοηθεί με τους Τσεχοσλοβάκους.)
sarant said
Καλημερα, ευχαριστώ πολύ για τα πρώτα σχόλια!
4 Μπορεί να ήξερε πεντε βασικές κουβέντες που δεν θα ηταν ιδιες. Και δεν θα ήταν ίδια και η μουσική της γλώσσας.
3 Μάλλον έχεις δίκιο για το «ωσεί»
1 Είναι πολύ καλός ο μυστηριώδης Μπουλαλάκης!
gpointofview said
Οταν ζήταγα μια γυναίκα για να γηροκομεί την μάνα μου είχε έρθει για την δουλειά κάποια συμπαθέστατη μεσόκοπη Ολγα, Μολδαβή. Στις κουβέντες, μου είπε πως είχε έρθει με τα πόδια από την Μολδαβία στην Ελλάδα και τα παραμορφωμένα πέλματά της ήταν αδιάψευστος μάρτυρας.
Ο Παπαδιαμάντης δύσκολα έγραφε δυο φορές την ίδια λέξη σε δυο κολητές φράσεις, αλλά το Τσεχοσλοβακία-Τσεχία είναι κατάχρηση του ύφους του.
Aghapi D said
Είναι, τώρα, μέρες να βαραίνει ακόμη περισσότερο… η καρδιά; το στομάχι;
Κι’ εγώ περίμενα να είναι μεγαλύτερο…
gpointofview said
Και μια παρατήρηση σχετικά με το τρίτο σκίτσο :
η κλασσική «γυναίκα της Πίνδου» ήταν εξαιρετικά μικρόσωμη, η εικονιζόμενη γραία δείχνει μάλλον εύσωμη συγκρινόμενη με τον άνδρα και τον ένστολο.
ΣτοΔγιαλοΧτηνος said
Καλημέρα. Ξέρουμε τίνος είναι τα σκίτσα? Ειδικά το τρίτο μου θυμίζει την εικονογράφηση του Σβέικ από τον Γιόζεφ Λάντα.
Γιάννης Κουβάτσος said
Συμπαθητικό αφήγημα, άγιοι άνθρωποι αυτοί οι υπαρκτοσοσιαλιστές, απορεί, όμως, κανείς από πού και ως πού βρέθηκε πολιτική πρόσφυγας αυτή η αφελής αρχαϊκή γριούλα ή γραΐδιον. Όσο για το ωσεί με την έννοια του έως εννοείται πως δεν είναι παπαδιαμαντικό. Μια φορά σε ένα ποίημα χρησιμοποιεί το ωσεί ο Παπαδιαμάντης αλλά και τότε με την έννοια του σαν, σε ένα ποίημά του:
ΔΕΗΣΙΣ
(Ἐράνισμα ἐκ τῶν Ψαλμῶν)
Πρὸς σὲ τὰς χεῖράς μου, πρὸς σὲ τοὺς ὀφθαλμούς μου αἴρω,
τὰ φλέγοντά μου δάκρυα θυσίαν σοὶ προσφέρω·
ἐτάκη ἡ καρδία μου, ὡσεὶ κηρός, ἐντός μου·
ἐλέησόν με, ὁ Θεός, σπλαγχνίσου, ὁ Θεός μου.
Εἶναι πολὺ τὸ πέλαγος, πολύ, τῶν οἰκτιρμῶν σου·
ἡ προσευχή μου εἰς ναὸν φοιτᾷ τὸν ἅγιόν σου·
εἰς κρίσιν μὲ τὸν δοῦλόν σου μὴ θέλῃς νὰ εἰσέλθῃς,
πρὶν ἢ μὲ τὰ ἐλέη σου ἐπὶ τῆς γῆς κατέλθῃς.
Ἡ δόξα σου ὡς οὐρανὸς ἀτέραμνος ἁπλοῦται·
ἐνώπιόν σου, ὁ Θεός, θνητὸς δὲν δικαιοῦται·
τὸ ὄνομά σου ἄπειρον πληροῖ τὴν οἰκουμένην·
σὺ τὴν ψυχήν μου οἴκτειρον τὴν καταβεβλημένην.
Ἡ ὕπαρξίς μου εἰς φθορὰν καὶ σκοτασμὸν κατέβη·
κατέστην τῶν μισούντων με καὶ τῶν ἐχθρῶν μου χλεύη·
οἱ συγγενεῖς μου μ᾿ ὕβριζον, μ᾿ ἐνέπαιζον οἱ φίλοι,
τὰς κεφαλάς των σείοντες, λαλοῦντες μὲ τὰ χείλη.
Καὶ πάντες οἱ θεώμενοι σκληρῶς μὲ κατηρῶντο,
καὶ τόσα βέλη κατ᾿ ἐμοῦ καὶ ξίφη ἡμιλλῶντο·
ὤ, πότε, πότε, Κύριε, θὰ παύσῃς τὴν ὀργήν σου;
πᾶσαν αὐγὴν τὸ στόμα μου λαλεῖ τὴν αἴνεσίν σου.
Ἀνωφελὴς ὁ βίος μου ἐνώπιόν σου ρέει·
πᾶσα πνοὴ καὶ ὕπαρξις τὸ πρόσκαιρόν της κλαίει·
εἷς λίθος εἰς οἰκοδομὴν ἂς ἤμην τοῦ ναοῦ σου
καὶ ἂς ἤμην καίουσα λαμπὰς πρὸ τοῦ σεπτοῦ βωμοῦ σου.
Οἱ οὐρανοὶ τὴν δόξαν σου σιγῶντες διηγοῦνται·
πρὸς αἶνόν σου τὰ χείλη μου τὰ τρέμοντα κινοῦνται·
πῶς ραγισμένη βάρβιτος θὰ βάλῃ ἁρμονίαν;
καὶ πῶς ψυχὴ βαρυαλγὴς θὰ εἴπῃ μελῳδίαν;
Τὸ πνεῦμά μου ἰλιγγιᾷ, ὦ Κτίστα τῶν αἰώνων,
δὲν ἔχω ἀλλ᾿ ἢ δάκρυα νὰ σοὶ προσφέρω μόνον·
ὡς τοῦ ἡλίου ἡ ἀκτὶς τὴν δρόσον καταπίνει,
τὸ ἔλεός σου ἐκπεμφθὲν τὰ δάκρυά μου σβήνει.
Πρὸς σὲ τὸν Πλάστην ἔκραξα ἐν συνοχῇ καρδίας,
σκώληξ τῆς γῆς οἰκτρὸς ἐγὼ καὶ τέκνον ἀσθενείας·
μὴ ἀποβάλῃς προσευχὴν ἐκ βάθους πεμπομένην
καὶ μὴ ἀπώσῃ, ὁ Θεός, ψυχὴν συντετριμμένην.
Ὤ, Κύριε, τίς ἐν Θεοῖς ὑπάρχει ὅμοιός σοι;
καὶ τίς τὸ πλάσμα δύναται τῶν σῶν χειρῶν νὰ σώσῃ;
ἂν παρὰ σοὶ εὐπρόσδεκτος δὲν εἶν᾿ ἡ προσευχή μου,
ἂς ἀναλύσῃ εἰς πηγὰς δακρύων ἡ ψυχή μου.
Πρὸς σὲ τὰς χεῖράς μου, πρὸς σὲ τοὺς ὀφθαλμούς μου αἴρω,
τὰ φλέγοντά μου δάκρυα θυσίαν σοὶ προσφέρω·
ἐτάκη ἡ καρδία μου, ὡσεὶ κηρός, ἐντός μου·
ἐλέησόν με, ὁ Θεός, σπλαγχνίσου, ὁ Θεός μου.
(1881)
sarant said
9 Θυμίζουν. Δεν υπάρχει αναφορά στην εφημερίδα. Στο διπλανό διήγημα έχει μια εικόνα του ΛΟΓΟ αλλά σίγουρα δεν είναι δικές του αυτές εδώ.
Σ said
Ενδιαφέρον το διήγημα και για την υπόμνηση της εποχής και για το γλωσσικό ένδυμα. Όμως στην ουσία του πολύ απέχει του να είναι παπαδιαμαντικό. Δεν νομίζω ότι ο Παπαδιαμάντης θα παρουσίαζε τόσο ατόφιους τους κακούς και άλλο τόσο τους καλούς. Ούτε ότι θα χρησιμοποιούσε μια ιστορία για να υπηρετήσει μια πολιτική επιδίωξη. Σχηματοποιώντας θα έλεγα ότι στον Παπαδιαμάντη υπάρχει η τρίτη διάσταση της μοίρας, όπως στην τραγωδία, που δεν υπάρχει στην ειδική συνθήκη του διδιάστατου σοσιαλιστικού ρεαλισμού.
Παραπέμπω και σε ένα σχόλιο από την πρώτη ανάρτηση: https://sarantakos.wordpress.com/2010/12/24/lamprini/#comment-53986
Γιάννης Κουβάτσος said
12: Έτσι είναι και, βέβαια, έχει δίκιο ο Σκύλος. Επιφανειακή μίμηση για εξυπηρέτηση πολιτικών στόχων. Μόνο ο ωραίος Βάρναλης κατάφερε να πλησιάσει το ύφος του Παπαδιαμάντη:
https://www.google.com/url?sa=t&source=web&rct=j&url=https://student.cc.uoc.gr/uploadFiles/177-%25CE%259D%25CE%2595%25CE%25A6%25CE%25A6397/Barnalis.pdf&ved=2ahUKEwjFr6rp98jmAhXRZ1AKHR9HBwwQFjAOegQIAxAB&usg=AOvVaw0EMsCdPQYcJXRo7eWEW1g1
H. Mandragoras said
4. Πράγματι, είναι εύκολο να κουτσοσυνεννοηθεις (ή και να συνεννοηθείς καλα) με πολωνικά στη Σλοβακία (κυρίως) αλλά και στην Τσεχία. Όμως αυτό που λέει ο Νικοκυρης, ότι αλλάζει η μουσική έχει δίκιο. Θέλει να είσαι προσεχτικος ως μη φυσικός ομιλητής για να πιάσεις αυτό που σου λένε σε διαφορετική προφορά και μουσική απ ότι έχεις συνηθίσει. Κυρίως αν έχεις κουτσομαθει εξ ακοής.
Παίζουν και κάτι ωραία ψευδόφιλα. Πχ το ψάχνω στα πολωνικά σημαίνει γαμω (με το συμπαθιο) στα τσέχικα και τα σλοβάκικα. Κάποτε προκάλεσα το ελαφρό γέλιο ενός μπάρμπα στη βόρεια Σλοβακία λέγοντας του ότι του γαμω το ΑΤΜ. Παρέμεινε όμως ψύχραιμος και μου έδειξε πού είναι.
Στην Κρακοβία υπάρχει σύλλογος που ιδρύθηκε από Έλληνες πρόσφυγες του εμφύλιου και αλληλέγγυους. Σήμερα βέβαια συμμετέχουν κυρίως απόγονοι τους. Έχω γνωρίσει μόνο έναν «πρώτης γενιάς». Στα ενενήντα του, θαλερος και ωραίος, ενεργός, με τα ταξίδια του και όλα. Καλή του ώρα!
Χρήστος Δ. Τσατσαρώνης said
Θα συμφωνήσω με τον «προλαλήσαντα» Σ (#12), ενδιαφέρουσα η αναφορά στο συγκεκριμένο θέμα και η πρόθεση, αλλά… «ούτε καν». Όμορφα τα εικαστικά ωστόσο. Δεν πειράζει, καλές γιορτές σε όλους!
Χρήστος Δ. Τσατσαρώνης
http://www.badsadstories.blogspot.gr
http://www.badsadstreetphotos.blogspot.gr
ΚΩΣΤΑΣ said
Ως διήγημα συγκινητικό, η πατρίδα, ο νόστος, τα αγαπημένα πρόσωπα και χώματα. Ως ύφος, μάλλον παρασάγγες απέχει από το παπαδιαμαντικό. Ως περιγραφή των χωρών φιλοξενίας και του πολιτικού συστήματος αυτών, άκρως προπαγανδιστικό.
Χωλαίνει και πραγματολογικά από τα συμφραζόμενα. Δήμευση περιουσίας έγινε κυρίως στους σλαβόφωνους. Και δεν επετράπη σε αυτούς ούτε μετά το 1983 να επιστρέψουν. Μάλλον η συμπαθέστατη γιαγιούλα ούτε στα ελληνικά δεν θα μπορούσε να συνεννοηθεί καλά! 😉
ΚΑΒ said
καλημέρα.
Πράγματι μόνο σε λίγα τμήματα του διηγήματος θυμίζει το ύφος του Π. Όσο για το περιεχόμενο συμφωνώ με όσα γράφτηκαν.
Ο Βουρνάς μου φαίνεται ωσεί απών από την παπαδιαμαντική ατμόσφαιρα.
Γ-Κ said
14.
«Παίζουν και κάτι ωραία ψευδόφιλα. Πχ το ψάχνω στα πολωνικά σημαίνει γαμω (με το συμπαθιο) στα τσέχικα και τα σλοβάκικα. Κάποτε προκάλεσα το ελαφρό γέλιο ενός μπάρμπα στη βόρεια Σλοβακία λέγοντας του ότι του γαμω το ΑΤΜ. Παρέμεινε όμως ψύχραιμος και μου έδειξε πού είναι.»
:Γς mode on
Ταμάμ. Είπα να λύσω το πρόβλημα μετάφράζοντας το «αναζητείστε τη γυναίκα» (sukajcie kobiety) και κόντεψε να διαλυθεί η Τσεχοσλοβακία από τα γέλια (διαλύθηκε λίγο αργότερα από άλλη αιτία).
Και κατέληξα στο βαρυσήμαντο συμπέρασμα: «Αυτό που ακόμα ψάχνουν οι Πολωνοί, οι Τσέχοι το έχουν βρει ήδη.»
:Γς mode off
————————–
Ακόμα κι αν η γραία Λαμπρινή δεν καταλάβαινε γρι από Τσέχικα ή Σλοβάκικα, οι άλλοι κάτι θα καταλαβαίνανε από τα ψευτοπολωνικούλια της. Και όλο και κάποιος θα κατάφερνε να της μιλήσει με Πολωνική προφορά.
Από τον Έβρο μέχρι τη Ρόδο ψευτοτούρκικα όλοι καταλαβαίνουν και όλοι μιλάνε.
Άσε που… μειονοτικοί υπάρχουν παντού. Μέχρι και ρουμανόφωνους θα έβρισκε στην Τάτρα.
Costas X said
Καλημέρα.
Συμφωνώντας με πολλούς προλαλήσαντες (ή προγράψαντες;), θα πω κι εγώ ότι μόνο η γλώσσα, ίσως λίγο και η επιλογή της ηρωίδας, θυμίζει Παπαδιαμάντη. Λείπει αυτή η μαγεία, αυτό το «κάτι», που έκανε το ύφος του μοναδικό και συναρπαστικό.
Γιάννης Μαλλιαρός said
Καλημέρα,
Καλές γιορτές σε όλους. Με το διήγημα αυτό διαπίστωσα πως είμαι απ’ τους (πολύ) παλιούς τους ιστολογίου. Γιατί το θυμάμαι που ξαναδημοσιεύτηκε κι όταν είδα πως ήταν το 2010 εντυπωσιάστηκα. Και για επιβεβαίωση, μπήκα και είδα πως όντως το είχα διαβάσει και μάλιστα είχα σχολιάσει με το δεύτερο χρηστώνυμο, το σκέτος Γιάννης! Ρε πως περνούν τα χρόνια…
Καλές γιορτές σε όλους, τακτικούς και έκτακτους, παλιούς και νέους.
ΜΙΚ_ΙΟΣ said
Καλημέρα! Καλές γιορτές σε όλους!
Αξιόλογη προσπάθεια, αλλά χωρίς τη γλύκα του κυρ-Αλέξανδρου, όπως και άλλοι σχολίασαν. Εξάλλου, Τ. Βουρνάς και Παπαδιαμάντης απέχουν παρασάγγας ως προς τις προσλαμβάνουσες (τουλάχιστον…)
-Το ‘ωσεί’ με την έννοια του περίπου μπορεί ο Παπαδιαμάντης να μην το χρησιμοποιούσε, αλλά εμφανίζεται συχνά – προ και μετά τον Παπ. – στη γλώσσα μας.
Θυμάμαι π.χ. σε πολλά συμβόλαια (δεκαετιών ‘40-’70) να την αναφέρουν ειδικά για κατά προσέγγιση εκτάσεις: «αγρόν εκτάσεως ωσεί δέκα στρεμμάτων». Κάποιοι νομικοί του ιστολογίου μπορούν να το βεβαιώσουν.
Αλλά και το λεξικό Δημητράκου, το έχει με τη σημασία ‘ως έγγιστα, περίπου’ (σελ. 8048) στο: http://www.projethomere.com/travaux/bibliotheque_homere/dimitrakou_15.htm
Και ένα άλλο, από τα πολλά παραδείγματα γι’ αυτή τη χρήση, του Καθηγητή και πολιτικού Σπυρ. Λάμπρου, σε σχόλιό του για ελλείποντα στοιχεία από επιστολή Μιχ. Ακομινάτου (Β. τόμος-1880, σελ. 423).
Πέπε said
@6:
> > Στις κουβέντες, μου είπε πως είχε έρθει με τα πόδια από την Μολδαβία στην Ελλάδα
Στις μέρες μας κάτι τέτοιο οπωσδήποτε εντυπωσιάζει. Δεν είναι λίγοι αυτοί που το έχουν κάνει, αλλά αναγκάστηκαν από κάποιον ακραίο λόγο, πιο πιεστικό από το εμπόδιο ότι δε βρισκόταν πιο βολικός τρόπος μετακίνησης.
Αντίθετα, για μια ορεσίβια χωρική γεννημένη γύρω στο 1900, το πόδι πρέπει να ήταν ο αυτονόητος μοναδικός τρόπος μετακίνησης, για οσοδήποτε μακρύ ταξίδι (άλλο αν το μυαλό της δεν το χωράει πόσο μακριά είναι η Πολωνία από την Ελλάδα). Αν καμιά φορά στη ζωή τους τους τύχαινε να πάνε φερειπείν από το χωριό στα Γιάννενα, και γάιδαρο να είχαν, θα τον φόρτωναν με τα πράγματα και οι ίδιοι θα περπατούσαν. Άσε που ακόμη και να τον καβαλούσαν, η ταχύτητα θα ήταν η ίδια. Κανένας πιο εύπορος μπορεί να μίσθωνε ένα ζώο μαζί με τον αγωγιάτη (ο οποίος, και πάλι, θα συνόδευε πεζή).
Άλλη λεπτομέρεια που μου έκανε εντύπωση: τα ίδια ρούχα μονοφόρι επί 50 χρόνια!!! Προφανώς θα τα μπαλώναν και θα τα μαντάραν επ’ άπειρον, μέχρι να γίνουν σαν το πλοίο του Θησέα που δεν είχε πια καμία από τις αρχικές του σανίδες, αλλά και πάλι, τι κατασκευή!
Κοιτάξτε, μπορεί να έχουν δίκιο όσοι σχολιαστές δε μύρισαν, συνολικά, αρκετό άρωμα Παπαδιαμάντη, αλλά κάτι τέτοιες μικρές ηθογραφικές λεπτομέρειες είναι, πιστεύω, στο πνεύμα του.
Alexis said
Μου άρεσε το διήγημα για την απλότητά του, μπορώ να πω ότι με συγκίνησε κιόλας.
Το ύφος βέβαια και η γραφή υπολείπονται πολύ της γραφής του τεχνίτη Παπαδιαμάντη
Georgios Bartzoudis said
«μια ακόμα έκκληση προς την κυβέρνηση Παπανδρέου να επιτρέψει τον επαναπατρισμό των πολιτικών προσφύγων -κάτι που έμελλε να γίνει μόλις το 1983»
# Έτσι ακριβώς. Μόνο που η μεγάλη μάζα των πολιτικών προσφύγων στην ΕΣΣΔ καθυστέρησε να έρθει ΚΑΙ εξαιτίας …κομμουνιστικών αιτίων. Λεγόταν τότε (στη μεταπολίτευση) ότι η «μεγάλη Σοβιετική Πατρίδα» αρνούνταν να μεταφέρει τον καϊμέ (μακεδονικό αυτό) για τα συνταξιοδοτικά δικαιώματα των αιτουμένων παλιννόστησιν. Και λεγόταν ότι ένα από τα θέματα που έθεσε στον πατερούλη Μπρέζνιεφ ο Καραμανλής, κατά την επίσκεψή του στη Μόσχα, ήταν τα υπόψη συνταξιοδοτικά δικαιώματα των …μπρεζνεφοφίλων. Η απάντηση του πατερούλη ήταν νιετ! Και ναι, λίγα χρόνια αργότερα ο Παπανδρέου συνταξιοδότησε όλους τους παλιννοστήσαντες από τον …κουμπαρά της εργασίας των «πρώην συνεργατών των Γερμανών» όπως …κομμουνιστικότατα (και ολίγον τι ξεδιάντροπα) σημειώνει ο …παπαΒουρνάς εν έτει 1964.
Κατά τα λοιπά το διήγημα είναι πολύ καλό για …την Αυγή! (εντάξει, και για το ιστολόγιο που μας φιλοξενεί).
Καλά Χριστούγεννα!
argyris446 said
Reblogged στις worldtraveller70.
ΚΑΒ said
ὡσεί or ὡς εἰ, Adv.
III. with Numerals, or measures of time and space, about, “ὡσεὶ τριήκοντα σταδίων μάλιστά κῃ” Hdt.7.109, cf. X.HG1.2.9, LXX Ge.24.55, al., Ev.Matt.14.21 Οι δε έσθίοντες ήσαν άνδρες ωσεί πεντακισχίλιοι
Πέπε said
21, 26 (ωσεί = περίπου)
Εντάξει λοιπόν, μετά από όλα αυτά τα στοιχεία πείθομαι. Αφού υπάρχει και δε θυμόμουν να το είχα συναντήσει ποτέ, θα μπορούσε να υπάρχει και στον Ππδ και πάλι να μην το έχω προσέξει. Βέβαια ο Γιάννης Κ. (#10) μας βεβαιώνει για το αντίθετο. Δεν πειράζει, δεν το θεωρώ παρασπονδία του μιμητή Βουρνά. Δεν είναι απαραίτητο να ξέρει κανείς μία προς μία τις λέξεις του Ππδ, και να χρησιμοποιήσει αυτές ακριβώς και ούτε μία παραπάνω, για να κάνει μια μίμηση του ύφους του.
ΓιώργοςΜ said
Καλησπέρα!
Μαζί με τις ευχαριστίες, μερικά σχόλια:
Το κείμενο είναι χρονογράφημα με μίμηση ύφους. Δε νομίζω πως ο συγγ είχε σκοπό να ανταγωνιστεί ή με συγκριθεί πραγματικά με τον Ππδ. Σαν άσκηση τέτοια, καλή είναι.
Για τον ποδαρόδρομο, έχω ξαναγράψει με άλλη αφορμή πως τη δεκαετία του 50 πολλοί κατέβαιναν από το Βουτά και μακρύτερα στους Ωρεούς για μεροκάματο στην κονσερβοποιία της «Ευνοϊκής». Ξεκινούσαν χαράματα, δούλευαν όλη μέρα χειρωνακτικά, κι επέστρεφαν το βράδυ. 40 χιλιόμετρα πορεία στο ίσωμα ήταν αστεία ποσότητα για τους παλιούς.
Για την περιουσία των παλιννοστούντων, μπορεί να έγιναν ή να μην έγιναν δημεύσεις, αλλά έγιναν σίγουρα καταπατήσεις, έχω σαφή εικόνα απο τη δική μου οικογένεια. Οι συγγενείς μου, προσφυγες και του 22, εκδιώχθηκαν στον Εμφύλιο, και διεκδίκησαν δικαστικά την καταπατημένη περιουσία τους μετά το 83, αλλα ήταν τοση η καθυστέρηση στα δικαστήρια και τη γραφειοκρατία που δεν ολοκλήρωσαν τη διαδικασία. Άλλωστε, οι περισσότεροι πρόκοψαν, ξεκινώντας από το μηδέν
sarant said
Ευχαριστώ για τα νεότερα!
14 Στην Πολωνία είχε μείνει ο Χρίστος Ράπτης αλλά κατέβαινε κάθε τόσο στην Πρέβεζα -δεν ξέρω αν ζει.
21-26-27 Άρα αθωώνεται για το «ωσει» ο Βουρνάς.
ΓιώργοςΜ said
*Ευβοϊκης, τον κορέκτορά μου μέσα…
atheofobos said
Φιλότιμη προσπάθεια να μιμηθεί την γραφίδα του Παπαδιαμάντη αλλά επειδή δεν έγραφε συνέχεια στην καθαρεύουσα η δημοτική εισβάλλει με επιτυχία στο κείμενο του.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα το χιόνι που το γράφει 3 φορές.
Η νυξ ήτο ακόμη βαθεία και το χιόνι , εις την αντάραν και το χιόνι. , σαβανωμένος με το χιόνι.
Αντίθετα ο Παπαδιαμάντης στο Ο ΕΡΩΤΑΣ ΣΤΑ ΧΙΟΝΙΑ και τις 5 φορές που χρησιμοποιεί την λέξη, γράφει η χιών.
Προσέξτε δε την σχεδόν ποιητική χρήση της λέξης!
ἡ χιὼν εἶχε στρωθῆ σινδών, εἰς ὅλον τὸν μακρὸν, στενὸν δρομίσκον.
Ὡσὰν ἡ χιὼν νὰ ἰσοπεδώσῃ
Κ’ ἐπάνω εἰς τὴν χιόνα ἔπεσε χιών. Καὶ ἡ χιὼν ἐστοιβάχθη, ἐσωρεύθη δύο πιθαμάς, ἐκορυφώθη. Καὶ ἡ χιὼν ἔγινε σινδών, σάβανον.
Capten Vilios said
Οι λύκοι που εκυβέρνων.Αχ αυτός ο ιστορικός χρόνος!
sarant said
31 Ο Ππδ έχει «χιόνια» στο «Έρωτας στα χιόνια» αλλά δεν αποφεύγει σε άλλα διηγήματα και το χιόνι πχ
Χριστούγεννα ποὺ ἔμελλαν νὰ κάμουν τὴν χρονιὰν ἐκείνην οἱ χριστιανοί, οἱ ἄνθρωποι τοῦ χωριοῦ! Ἂν ἐπερίμεναν ἀπὸ τὸν μπαρμπα-Στάθην τὸν Γροῦτσον μὲ τὴν βάρκαν του, τὴν πολλάκις καλαφατισμένην* καὶ πισσωμένην, νὰ τοὺς φέρῃ ἀρνιὰ νὰ φᾶνε! Οἱ καιροὶ ἦσαν τόσον ἀκατάστατοι, μὲ ὅλα τὰ χιόνια ποὺ εἶχε ρίξει γύρω στὰ βουνὰ ― ἕως τὴν παραθαλασσίαν, στὴν ἄμμο τοῦ γιαλοῦ εἶχαν καταβῆ τὰ χιόνια. Καὶ μέσα στὸ χωρίον εἶχε πιάσει τὸ χιόνι. Καὶ ὅλαι αἱ στέγαι τῶν οἰκιῶν, ἀπὸ πλάκες ἢ ἀπὸ κεραμίδια, εἶχον καλυφθῆ ἀπὸ παχὺ λευκὸν στρῶμα. Καὶ εἰς ὅλους τοὺς δρόμους καὶ τὰ σοκάκια τοῦ χωριοῦ εἶχε σωρευθῆ γόνα τὸ χιόνι πρὸς μεγάλην χαρὰν τοῦ Μιχαλιοῦ τῆς Μερεγκλίνας καὶ ὅλων τῶν ξυπολύτων παιδιῶν τῆς γειτονιᾶς, ὁποὺ δὲν ἄφησαν γριὰν ἢ νέαν, ἢ κορίτσι ἢ παιδὶ ποὺ νὰ φορῇ παπούτσια νὰ περάσῃ, χωρὶς νὰ τῆς σπάσουν τὴν στάμναν, ἢ νὰ τὴν στραβώσουν στὸ ἕνα μάτι, ἢ τὴν κουφάνουν ἀπὸ τὸ ἕνα αὐτὶ μὲ τοὺς τεραστίους καὶ πολὺ σφιχτοὺς βώλους χιόνος, ὁποὺ ἐξεσφενδόνιζον ἐναντίον των. Ἐκολλοῦσαν μεγάλες μπάλες ἀπὸ χιόνι, τὰς ἐξώγκωναν ἐπ᾿ ἄπειρον, καὶ τὰς ἐσώρευον μπροστὰ στὴν αὐλὴν τῆς Μερεγκλίνας·
Γιάννης Κουβάτσος said
31,33: Στο ίδια διήγημα («Έρωτας στα χιόνια») γράφει και χιόνι και χιόνια και χιών και χιόνες. Δεν είχε γλωσσική συνέπεια ο Παπαδιαμάντης, εκεί έγκειται η μαγεία του. Και εκεί, καλύτερα.
«Χειμὼν βαρύς, ἐπὶ ἡμέρας ὁ οὐρανὸς κλειστός. Ἐπάνω εἰς τὰ βουνὰ χιόνες, κάτω εἰς τὸν κάμπον χιονόνερον.»
Πέπε said
@33, 34:
Πάνω που ετοιμαζόμουν να πω ότι προφανώς και λέει «Οἱ καιροὶ ἦσαν τόσον ἀκατάστατοι, μὲ ὅλα τὰ χιόνια ποὺ εἶχε ρίξει γύρω στὰ βουνὰ» γιατί η λόγϊα «χιών» δε θα ταίριαζε εδώ, στο καπάκι ο Γιάννης βρίσκει μια φράση «Ἐπάνω εἰς τὰ βουνὰ χιόνες». Ομολογώ ότι μου πέφτει κάπως παράξενο – χιόνες;; Ίσως αν το διάβαζα χωρίς να γίνεται συζήτηση γι’ αυτήν ακριβώς τη λέξη, να το έβλεπα αλλιώς.
Πάντως, ακόμη κι εκεί όπου η χιών και το χιόνι ταιριάζουν εξίσου, φυσικά και επιφυλάσσεται του δικαιώματός του να διαλέγει όποιο προτιμά κάθε φορά και όχι να δεσμευθεί άπαξ διά παντός με τη μία μόνο επιλογή.
Γιάννης Κουβάτσος said
35: Έτσι είναι ο Παπαδιαμάντης. «Στο Χριστό στο Κάστρο» το ίδιο, και χιόνια και χιών και χιόνες και χιόνι. Σε μια παράγραφο αναφέρεται στα φανάρια που κρατούσαν οι ταξιδιώτες, τα οποία λίγες γραμμές παρακάτω γίνονται φανοί. Πότε γράφει αιπόλιον, πότε κοπάδι αίγες, άφθονα τα σχετικά παραδείγματα.
ΕΦΗ - ΕΦΗ said
Με συνεπήρε η ιστορία, ξέχασα το ύφος.
Ελληνες στην Πολωνία
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%88%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CE%B5%CF%82_%CF%83%CF%84%CE%B7%CE%BD_%CE%A0%CE%BF%CE%BB%CF%89%CE%BD%CE%AF%CE%B1
“Kαι του χρόνου στην πατρίδα” – Οι Έλληνες της Πολωνίας
https://www.parathrhths.gr/index.php/synergasies/83-kai-tou-xronou-stin-patrida-oi-ellines-tis-polonias
….Το βιβλίο φέρει το τίτλο ” Nowe Życie ” (Νέα Ζωή), και έχει ως υπότιτλο ”Πώς οι Πολωνοί βοήθησαν τους πρόσφυγες από την Ελλάδα”.
sarant said
35-36 Έτσι. Βέβαια σε κάποιες περιπτώσεις προτιμά μονον έναν τύπο, και αυτές τις προτιμήσεις τις χρησιμοποιεί ο ΝΔΤριανταφυλλοπουλος για δεικτες γνησιότητας. Πχ το «ηννόησε»
H. Mandragoras said
18: Πολύ καλό αυτό με το «Αυτό που ακόμα ψάχνουν οι Πολωνοί…»
29: Δεν είναι ο Χρίστος Ράπτης (τον οποίο φοβάμαι δεν έχω ακουστά…). Δεν θα ήθελα να αναφέρω το όνομα του γνωστού μου δημοσίως χωρίς την άδειά του, αλλά, αν ενδιαφέρεστε, πολύ ευχαρίστως μπορώ να σας το δώσω ιδιωτικά ή να ρωτήσω εγώ.
37: Πολύ ενδιαφέροντα άρθρα. Έμαθα αρκετά νέα πράγματα. Μια συμπλήρωση στο άρθρο της κυρίας Χιώτη. Λειτουργίες στην ελληνική γλώσσα γίνονται επίσης εδώ και έξι μήνες στη Βαρσοβία στον ακαδημαϊκό ναό Αγ. Κυρίλλου και Μεθοδίου του Πολιτιστικού Ορθοδόξου Κέντρου της Βαρσοβίας και εδώ και ένάμισι χρόνο μία φορά το μήνα στην ενορία της Κοιμήσεως Θεοτόκου στην Κρακοβία.
Βεβαίως αυτές οι λειτουργίες αναφέρονται περισσότερο στους Έλληνες που έχουμε έρθει τα τελευταία χρόνια.
ΚΩΣΤΑΣ said
Στην Πολωνία έζησε ως πολιτικός εξόριστος και ο επ΄αδελφή γαμπρός του πεθερού μου. Ένεκα αυτού πήγε εξορία στη Μακρόνησο, μάλλον υπέγραψε δήλωση, στρατεύθηκε και το 1949 τραυματίστε έξω από το Άργος Ορεστικό, πάτησε νάρκη, και έβαλε ξυλοπόδαρο.
Τον εξόριστο στην Πολωνία τον επισκέφτηκαν ο γιος του και οι δύο κόρες του, μετά την μεταπολίτευση. Όπως διηγούνται τα παιδιά του δεν είχε ούτε μια μερίδα φαγητό να τους καλωσορίσει και σπίτι άθλιο. Φυσικά τα παιδιά δεν είχαν ανάγκη οικονομική, ο γιος του ζούσε στη Δ. Γερμανία (τότε) και ήταν ματσό, αλλά και οι κόρες του ήταν ευκατάστατες στην Ελλάδα.
Όταν ήρθε η ώρα να φύγουν τα παιδιά του ξανά για την Ελλάδα τους έδωσε την παραγγελία. Δεν θα πείτε τίποτα από όσα είδατε εδώ. Θα πείτε μόνο ότι περάσατε καλύτερα και από βασιλιάδες για να σκάσουν οι μοναρχοφασίστες. Ο εχθρός δεν πρέπει να μάθει τίποτα για το χάλι μας.
Σε λίγα χρόνια επαναπατρίσθηκε και αυτός, άλλη ιστορία και αυτή…
sarant said
39 Όχι, δεν είναι ανάγκη να τον ονομάσουμε.
Πέπε said
Παρατήρησα τώρα τη φράση: «η γραία είχε διέλθει τα πολωνοτσεχικά σύνορα και ευρέθη, άνευ διαβατηρίου, εις την Τσεχίαν».
Η χώρα είναι βέβαια Τσεχοσλοβακία, άλλωστε μας το έχει πει στην αμέσως προηγούμενη πρόταση. Τσεχία ήταν η περιοχή της Τσεχοσλοβακίας όπου βρισκόμαστε. Χώρα Τσεχία δεν υπήρχε, επομένως τα «πολωνοτσεχικά σύνορα» είναι μια απλούστευση αντί «πολωνοτσεχοσλοβακικά». Απλούστευση αναγκαία βέβαια, γιατί δε θεωρείται εκ προοιμίου γνωστό σε όλους ότι δεν είχε και η Πολωνοτσεχία σύνορα με τη Σλοβακία ή ότι δεν ήταν τριεθνές μεταξύ Πολωνίας, Τσεχίας και Σλοβακίας – θέλω να πω, ένα παρατακτικό σύνθετο που το ένα του συνθετικό είναι ήδη παρατακτικό σύνθετο από δύο άλλα συνθετικά είναι κάπως προβληματικός και ασαφής όρος.
Τον καιρό λοιπόν που η Τσεχοσλοβακία ήταν ενιαίο κράτος, και που η διάκριση Τσεχίας και Σλοβακίας (εθνολογική, γλωσσική, διοικητική κλπ.) ήταν μάλλον εσωτερική τους υπόθεση που δεν επηρέαζε και πολύ το ελληνικό λεξιλόγιο σχετικά με αυτή τη χώρα, συνηθιζόταν να λένε «τσεχικό» ό,τι ήταν τσεχοσλοβακικό, απλώς για συντομία;
Δύτης των νιπτήρων said
42 Νομίζω ναι, εγώ δηλ. θυμάμαι την τσέχικη σχολή κινουμένων σχεδίων για παράδειγμα.
Πέπε said
42-43
Δε μου ‘ρχονται εντωμεταξύ άλλες χώρες που σε πρόσφατους χρόνους να είχαν τέτοια ονόματα. Αυστροουγγαρία ναι, αλλά ήταν παλιά. Σερβοκροάτικη γλώσσα ναι, αλλά χωρίς κράτος, έστω και ομόσπονδο.
Μόνο η Αιτωλοακαρνανία!
ΣΠ said
42
Θυμάμαι καθηγητή μας να μας λέει για ένα βιβλίο του μεταφρασμένο στα τσέχικα.
Δύτης των νιπτήρων said
Σενεγαμβία https://en.wikipedia.org/wiki/Senegambia_Confederation
ΧριστιανoΜπoλσεβίκoς said
44 Η συνένωση ήταν απαραίτητη για να σβήσει το προαιώνιο μίσος μεταξύ Αιτωλών και Ακαρνάνων!😄
Τα κατάφερε, και στην Ακαρνανία υποστηρίζουμε(κάργα!) Παναιτωλικό!
ΣΠ said
44
Βοσνία-Ερζεγοβίνη.
Μαρία said
43
Ναι. Και σινεμάς και τζαζ και χιούμορ.
gpointofview said
Με την λήξη του αγώνα Βόλος-ΟΣΦΠ 0-0, ο υπόδικος για στημένα παιχνίδια, συμμορία κ.λ.π. Μαρινάκης έκανε την εξής απίστευτη δήλωση :
«Προσωπική δήλωση του ηγέτη του Ολυμπιακού Βαγγέλη Μαρινάκη:
Πλέον το ποτήρι της αδικίας, της αλητείας και της βρωμιάς του ελληνικού ποδόσφαιρου ξεχείλισε. Δεν θα είμαι πλέον θεατής ούτε εγώ ούτε οι φίλαθλοι του Ολυμπιακού.
Τα ποδοσφαιρικά «περιττώματα» που πρωταγωνιστούν, τύπου Σαββίδη, Καλπαζίδη, Πανόπουλου, Μπέου και οι άνθρωποι τους που δεν τηρούν καμία νομιμότητα όπως ο Γραμμένος, ο Περέιρα και ο υπόλοιπος θίασός τους.
Ο Ολυμπιακός δεν θα συμμετέχει πια σε αυτή την κωμωδία ούτε θα την χρηματοδοτεί με τα όσα πληρώνει στην ΕΠΟ, αν δεν γίνουν ΑΜΕΣΑ από την UEFA αλλαγές σε πρόσωπα.
Ήρθε η ώρα, οι υπεύθυνοι αυτά τα ποδοσφαιρικά «περιττώματα» να τα φάνε αν θέλουν να υπάρξει συνέχεια».
Επειδή το βλέπω δύσκολο να μην ασχοληθούν οι αρχές το ερώτημα είναι αν θα επαληθευθεί η πρόβλεψή μου πως ο Κούλης από τον Βαγγέλη θα το βρει.
sarant said
42-43 Ωστόσο, δεν θυμάμαι το «Τσεχία» να το λένε στη δεκ 70-80. Τσέχος και τσέχικα, ναι
Μαρία said
51
Τσεχία μόνο μετά το διαζύγιο.
Γιάννης Ιατρού said
ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ για όσες 🙂 κι όσους γιορτάζουν σήμερα είπαμε;
Αναστασίες, Νατάσες κλπ.
mitsos said
Καλησπέρα σας
Το βρήκα πολύ καλό. Και κάτι γιορτινό έχει εκτός από τα χιόνια. Νομίζω αυτή η νοσταλγία για αντάμωμα με τυς δικούς μας στα πάτρια εδάφη που σκιρτά και σαλεύει τέτοιες μέρες…
Ευχαριστούμε Νίκο
Ίσως το βρήκα καλό γιατί …
…με προετοίμασε και ο πρόλογος πως δεν θα πρέπει να περιμένω και αρισούργημα ( σαν αυτά που διαβάζει αλλού ο κ. Μπαρτζούδης 🙂 ) αλλά κάτι προσαρμοσμένο έτσι που να μπορεί να διαβαστεί στην δεκαετία του 60 και από ένα μεσαίο στέλεχος δεξιού κόμματος … άραγε μπορούσε να διαβάσει Παπαδιαμάντη ένα τέτοιο στέλεχος ;
Πέπε said
Προ της ιδρύσεώς της, η Τσεχοσλοβακία υπαγόταν στην Αυστροουγγαρία. Έριξα μια ματιά στη Βικηπαίδεια, https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%85%CF%83%CF%84%CF%81%CE%BF%CE%BF%CF%85%CE%B3%CE%B3%CE%B1%CF%81%CE%AF%CE%B1, να δω μερικά πράγματα γι’ αυτή την αυτοκρατορία, και βλέπω ότι είχε επίσημες γλώσσες Γερμανικά και Ουγγρικά, Τσεχικά, Πολωνικά, Ουκρανικά, Ρουμανικά, Κροατικά, Ιταλικά, και ανεπίσημες Σερβικά, Σλοβακικά, Σλοβένικα, Βοσνιακά, Ρουσίν, Γίντις.
Εάν η διάκριση σερβικών-κροατικών-σλοβενικών είναι πολιτική επιλογή που έγινε τώρα πρόσφατα, και το ίδιο νομίζω και για τα τσέχικα με τα σλοβάκικα, δεν είναι άραγε αναχρονισμός να τις υπολογίζουμε σαν ξεχωριστές γλώσσες όταν μιλάμε για μια περίοδο μέχρι το 1918; Όσο για τα Ρουσίν (Ρουθηνικά), φαίνεται ότι ακόμη σήμερα δεν υπάρχει ομοφωνία αν αποτελούν γλώσσα ή ουκρανική διάλεκτο.
ΕΦΗ - ΕΦΗ said
51 >>δεν θυμάμαι το «Τσεχία» να το λένε στη δεκ 70-80
Μόνο το τραγουδούσαμε 🙂
Τώρα τα γυάλινά σου μάτια
έχουν μιαν αίσθηση απορίας
σπασμένη σε μικρά κομμάτια
σαν κρύσταλλο άγριο της Τσεχίας
ΣΠ said
55
Τα σλοβένικα έχουν αρκετά μεγάλες διαφορές από τα σερβοκροάτικα ώστε να πρέπει να τα θεωρούμε άλλη γλώσσα. Για τα τσέχικα και τα σλοβάκικα δεν ξέρω πόσο διαφέρουν μεταξύ τους.
Jane said
sarant said
58 Φιλόσοφοι!
Λευκιππος said
Το καλαμπουρι της υπόθεσης είναι ότι ο περί ου ο λόγος αγώνας, έγινε σε ένα άδειο γήπεδο, απ’ ότι φαίνεται στην τηλεόραση. Βλέπεις αγώνες σε άλλα κράτη γεμάτα θεατές όπου οικογένειες περνούν διασκεδάζοντας 2 με 3 ώρες, κι εδώ κάτι αλήτες που προσπαθούν να μας πείσουν ότι αυτό που βλέπουμε είναι ποδόσφαιρο και όχι ξεκαθάρισμα gangsters. Αν είναι δυνατόν.
Γιάννης Κουβάτσος said
58: Σύμφωνα με ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες, δεν τσακώνονται αυτή τη φορά για φιλοσοφικά θέματα, αλλά για το αν ο Βουρνάς πλησίασε σε ικανοποιητικό βαθμό το ύφος του Παπαδιαμάντη. Διακρίνουμε τον Μπέο την ώρα που φωνάζει «Ποιος Παπαδιαμάντης, ώγαθέ; Τατσόπουλος με το ζόρι. Να δούμε τι θα δείξει κι ο VAR Ν.Δ. Τριανταφυλλόπουλος».
38 και πριν: Ο Ελύτης στη «Μαγεία του Παπαδιαμάντη» γράφει «Μυρμηκιούν οι λέξεις από την άκρα δεξιά ως την άκρα αριστερά της γλωσσικής κλίμακας» και παραθέτει παραδείγματα : ασπρουδερά, βολτατζάρει, χαζεύει, εσαγίτευε…διατεθλασμένη, επιστεφές, δυσμόθεν, προελόμενος κλπ.
Theo said
Ο … διερμηνέας Μπέος μάς εύχεται καλό Πάσχα (στο 2:18 του βίδεου)
Μαρία said
62
Έμπλεξες τα νήματα. Δεν είναι εδώ τα μεζεδάκια.
Και https://www.youtube.com/watch?v=_1PcNZVAdNo
ΕΦΗ - ΕΦΗ said
Οι ξεχασμένοι Έλληνες της Πολωνίας
2013
…Σήμερα πολλοί από αυτούς νιώθουν Πολωνοί, ενώ δεν είναι λίγοι όσοι διατηρούν τις ελληνικές παραδόσεις. Στο 21ο Γυμνάσιο του Στετίνου oι απόγονοί τους μπορούν να παρακολουθήσουν κάθε Σάββατο μαθήματα ελληνικής γλώσσας και να έρθουν σε επαφή με τον ελληνικό πολιτισμό.
https://www.dw.com/el/%CE%BF%CE%B9-%CE%BE%CE%B5%CF%87%CE%B1%CF%83%CE%BC%CE%AD%CE%BD%CE%BF%CE%B9-%CE%AD%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CE%B5%CF%82-%CF%84%CE%B7%CF%82-%CF%80%CE%BF%CE%BB%CF%89%CE%BD%CE%AF%CE%B1%CF%82/a-17262254
Γιάννης Ιατρού said
Καλημέρα κι απ΄εδώ
63: 🙂 Εμ, να μη λένε πως παντού βγαίνει πιατέλα!
sarant said
Kαλημέρα από εδώ
61 🙂
Κλέπτης said
42: Ναι. Δεν ήταν λίγοι όσοι, για συντομία, έλεγαν Τσεχία τη Τσεχοσλοβακία (ίσως, μερικοί, και από άγνοια). Θυμάμαι και ποδοσφαιρικό αγώνα με την εθνική Τσεχοσλοβακίας, που ο Διακογιάννης έλεγε (λανθασμένα): «οι Τσέχοι».
44: Υπάρχει και η Τανζανία (Tanzania) όπου tan από την Ταγκανίκα (Tanganyika) και zan από τη Ζανζιβάρη (Zanzibar). Εκτός από τη Βοσνία Ερζεγοβίνη, υπάρχουν και τα κράτη Antigua and Barbuda, Guiné-Bissau, Papua New Guinea, Saint Kitts and Nevis, Saint Vincent and the Grenadines, São Tomé e Príncipe, Trinidad and Tobago που μας δημιουργούν πρόβλημα πως θα πούμε ανθρώπους, εθνικότητα, πράγματα, κλπ. Βάζω στοίχημα ότι η Πορτογαλία δεν αποτελείται από την Πορτία και τη Γαλία ούτε η Λευκορωσία από τη Λευκία και τη Ρωσία.
45: Αυτό δεν είναι σφάλμα διότι τα τσέχικα ήταν γλώσσα (μία από τις δύο επίσημες της Τσεχοσλοβακίας). Δεν υπάρχει τσεχοσλοβάκινη γλώσσα. Για ανθρώπους, εθνικότητα, πράγματα, κλπ, ήταν λάθος· μόνο για τη γλώσσα ήταν σωστό.
47: Αυτό είναι άσχετο (και ποτέ δεν υπήρξε μίσος). Απλούστατα, παλιά οι νομοί ήταν λιγότεροι. Όπως ήταν στον ίδιο νομό η Αττική με τη Βοιωτία (νομός Αττικοβοιωτίας), η Αργολίδα με την Κορινθία (νομός Αργολιδοκορινθίας), κλπ· έτσι ήταν (και παραμένουν) στον ίδιο νομό και η Αιτωλία με την Ακαρνανία (νομός Αιτωλοακαρνανίας). Να σημειωθεί ότι και η Ευρυτανία ανήκε στο νομό Αιτωλοακαρνανίας και έγινε χωριστός νομός.
Γς said
Τσεχία
και η Ελίσκα
https://caktos.blogspot.com/2014/05/blog-post_26.html
leonicos said
Έλειπα χτες. Θεσσαλονίκη
παπαδιαμάντης δεν είναι. τέρμα
αλλά ως διήγημα καλό και στοχευμένο
Γς said
Τσεχία
και η Ελίσκα
https://caktos.blogspot.com/2014/05/blog-post_26.html