Για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας

Το άρθρο αυτό του πατέρα μου δημοσιεύτηκε σήμερα, 8.2.2011, στην εφημερίδα Εμπρός της Μυτιλήνης. Αν και με το θέμα δεν έχω ασχοληθεί, θέλω να πω ότι οι αντιρρήσεις κάποιων οικολόγων ή φυσιολατρών για τα ιδιωτικά υδροηλεκτρικά έργα και γενικά για τον τρόπο που υλοποιούνται οι ανανεώσιμες πηγές μού φαίνονται βάσιμες. Η γνώμη σας;

Όταν (προ αμνημονεύτων χρόνων) σπούδαζα στο Πολυτεχνείο, είχαμε καθηγητή της Φυσικής τον Παύλο Σαντορίνη, ιδιοφυή, ιδιόρρυθμο και απρόβλεπτο, σε πολλές περιπτώσεις, επιστήμονα, που είχε μεταξύ άλλων κατασκευάσει ένα είδος radar, το οποίο είχε προσφέρει, παραμονές του ελληνοϊταλικού πολέμου, στον Ελληνικό Στρατό, αλλά καθώς δεν υπήρχε κανένας ειδικός για να το χειριστεί, το μηχάνημα έμεινε και σκούριασε στις αποθήκες του Ρουφ.

Την εποχή που τον είχαμε καθηγητή, ο Σαντορίνης είχε γίνει λάτρης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, που τότε φυσικά δεν τις έλεγαν έτσι. Είχε τοποθετήσει στο δώμα του Κτηρίου Γκίνη του ΕΜΠ μιαν ανεμογεννήτρια δικής του επινόησης και με το ρεύμα που παρήγε, τροφοδοτούσε τα ηλεκτρικά ρολόγια σε όλες τις αίθουσες του Πολυτεχνείου. Εμείς βεβαίως μεταξύ μας τον αποκαλούσαμε «ο τρελός επιστήμονας». Μας είχε πει, τότε, κάτι που μας εντυπωσίασε:
«Θα έλθει μία ημέρα, κύριοι, που όποιος θα καίει πετρέλαιο ή παράγωγά του, θα φυλακίζεται.»
Πιστεύω ακράδαντα πως η μέρα αυτή πλησιάζει. Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας εξαπλώνονται ραγδαία. Για να αναφέρω δύο μόνο παραδείγματα, στη Γερμανία η ηλιακή ενέργεια καλύπτει το 25% των αναγκών και η παγωμένη Ισλανδία θερμαίνεται σε ποσοστό 80% από γεωθερμικές πηγές. Στην ηλιόλουστη, ανεμόδαρτη, ορεινή, με άφθονες υδατοπτώσεις και ηφαιστειογενή πατρίδα μας, η ηλιακή, αιολική, υδροηλεκτρική και γεωθερμική ενέργεια καλύπτουν απογοητευτικά χαμηλά ποσοστά των αναγκών μας για ηλεκτροπαραγωγή. Εδώ κυριαρχεί το πετρέλαιο και ο λιγνίτης.

Πολλοί υπέρμαχοι της χρήσης υγρών και στερεών καυσίμων επικαλούνται ένα σωρό επιχειρήματα εναντίον των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας:
– Έχουν αρκετά μικρό συντελεστή απόδοσης, της τάξης του 30% ή και χαμηλότερο. Συνεπώς απαιτείται αρκετά μεγάλο αρχικό κόστος εφαρμογής σε μεγάλη επιφάνεια γης και για αυτόν τον λόγο δεν μπορούν, προς το παρόν, να χρησιμοποιηθούν για την κάλυψη των αναγκών μεγάλων αστικών κέντρων.
– Η παροχή και απόδοση της αιολικής, υδροηλεκτρικής και ηλιακής ενέργειας εξαρτάται από την εποχή του έτους αλλά και από το γεωγραφικό πλάτος και το κλίμα της περιοχής στην οποία εγκαθίστανται.
– Για τις ανεμογεννήτριες υποστηρίζουν ότι δεν είναι κομψές από αισθητικής άποψης, αλλοιώνουν τη γραμμή των οριζόντων και προκαλούν θόρυβο και θανάτους πουλιών.
– Ακόμα και για τα υδροηλεκτρικά φράγματα σε ποτάμια υποστηρίζουν ότι προκαλούν έκλυση μεθανίου από την αποσύνθεση των φυτών που βρίσκονται κάτω απ’ το νερό κι έτσι συντελούν στο φαινόμενο του θερμοκηπίου (ενώ η καύση πετρελαίου…).
Οι επιφυλάξεις αυτές, αν δεν υποκινούνται από ιδιοτελή συμφέροντα, μαρτυρούν αμάθεια και έλλειψη φαντασίας. Μαρτυρούν επίσης και κάτι άλλο: την προσκόλληση σε παλιές αντιλήψεις, προσκόλληση από την οποία δεν έχουν απαλλαγεί και πολλοί υπέρμαχοι των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

Τι εννοώ λέγοντας παλιές αντιλήψεις: Εννοώ την τάση να επιλέγουμε πάντα μεγάλες κεντρικές μονάδες ανανεώσιμων πηγών ενέργειας αντί πολλών μικρών και αποκεντρωμένων, αλλά και τη μονομέρεια στην επιλογή της πηγής σε κάθε περίπτωση.
Οι εξελίξεις στον τομέα της τεχνολογίας δείχνουν πως τέτοιες μεγάλες κεντρικές μονάδες παραγωγής δε χρειάζονται. Για την ηλεκτροδότηση των κτηρίων, είτε πρόκειται για κατοικίες είτε για κτήρια γραφείων ή επιχειρήσεων, επαρκούν πλαίσια με φωτοβολταϊκά κύτταρα που θα τοποθετηθούν στις ταράτσες και τα δώματα, δίπλα στους υπάρχοντες ηλιακούς θερμοσίφωνες. Για αγροκτήματα ή μεμονωμένες βιοτεχνίες η λύση είναι μια ή δύο το πολύ ανεμογεννήτριες. Και επειδή δε θα έχουμε πάντα λιακάδα ούτε θα φυσάει συνεχώς άνεμος, υπάρχει η δυνατότητα να αποθηκεύεται μέρος της παραγόμενης ενέργειας σε μπαταρίες, αλλά ακόμα πιο αποδοτικός θα είναι ο συνδυασμός δύο ή περισσότερων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
Αυτή η αποκέντρωση στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, εκτός της ανεξαρτησίας και της αυτοτέλειας που θα εξασφαλίζει στους καταναλωτές, θα επιφέρει και σημαντικές οικονομίες, από την κατάργηση των δικτύων μεταφοράς της ενέργειας. Σκεφθείτε μόνο πόσες χιλιάδες τόνοι καθαρού και πανάκριβου χαλκού θα εξοικονομηθούν με την κατάργηση των δικτύων. Για να μην αναφερθώ στην οικονομία που θα προκληθεί από την κατάργηση των κτηρίων που σήμερα στεγάζουν τα γραφεία και τις υπηρεσίες της ΔΕΗ, η οποία, αν δεν καταργηθεί και αυτή εντελώς, θα συρρικνωθεί σε ολιγομελή επιτελικό οργανισμό.