Ένας Δανός στο Μεσολόγγι

Μια και πλησιάζει η επέτειος, σκέφτηκα να βάλω ένα άρθρο που συνδέεται, έμμεσα, με το 1821. Στο τέλος, έχω μιαν απορία, άσχετη με το κυρίως άρθρο αλλά σχετική με το Εικοσιένα: ελπίζω η συλλογική σοφία σας να μου τη λύσει.

Ο Βλαχογιάννης, όπου βρήκα το επεισόδιο που θα αφηγηθώ πιο κάτω, τον χαρακτηρίζει τον πιο ανίκανο και φιλάργυρο από τους ξένους που ήρθαν με πολιτική αποστολή στην Ελλάδα: πρόκειται για τον Γουλιέλμο Σπόνεκ (Sponneck, 1815-1888), ευγενή και πρώην υπουργό οικονομικών της Δανίας, ο οποίος συνόδεψε το 1863 τον 17χρονο βασιλιά Γεώργιο στην Ελλάδα όπου διετέλεσε σύμβουλός του. Ο Σπόνεκ ερχόταν σε συνεχείς προστριβές με τους Έλληνες πολιτικούς, οι οποίοι αμφισβητούσαν το δικαίωμά του να είναι σύμβουλος του βασιλιά χωρίς να είναι υπουργός, και μάλλον γι’ αυτό έφυγε πάνω στα δύο χρόνια παραμονής. Μάλιστα, ανεβοκατέβηκαν κυβερνήσεις ώσπου να δεήσει να φύγει ο λεγάμενος.

Σαν χαρακτηριστικό δείγμα της φιλαργυρίας του Σπόνεκ ο Βλαχογιάννης αναφέρει ότι είχε στήσει επί πολύ καιρό καβγά με τον αυλάρχη για να του καλύψει έξοδα 67 δραχμών. Δεν ξέρω πόση ήταν η αγοραστική δύναμη των 67 δρχ. το 1865, πάντως υπέρογκο ποσό δεν θα ήταν.

Φαίνεται μάλιστα ότι και ο νεαρός Γεώργιος αντιπαθούσε τον σύμβουλό του ο οποίος του φερόταν περισσότερο σαν κηδεμόνας του, ή ίσως, έχοντας φρονηματιστεί από τη νίλα του Όθωνα, φυσούσε και το γιαούρτι, πάντως το γεγονός είναι ότι, αν δεν ζήτησε κι ο ίδιος την αποπομπή του συμπατριώτη του, πάντως δεν την εμπόδισε.

Στο άρθρο της αγγλικής Βικιπαίδειας για τον Δανό ευγενή δεν δίνεται καμιά πληροφορία για την παραμονή του στην Ελλάδα, ενώ η ελληνική Βικιπαίδεια απλώς αναφέρει ότι υπήρξαν προβλήματα. Ένα δανικό βιογραφικό λεξικό, στο οποίο παραπέμπει η  Βικιπαίδεια, αφιερώνει πολλές σελίδες στον Σπόνεκ αλλά ούτε μισή στην ελληνική του περίοδο και λέει ότι η υπεροπτική στάση του ενοχλούσε τον ελληνικό λαό (αν το selvsikre σημαίνει «υπεροπτική»).

Όπως αφηγείται ο Βλαχογιάννης στην Ιστορική ανθολογία του, όταν ο βασιλιάς Γεώργιος επισκέφτηκε πρώτη φορά το Μεσολόγγι, είχε μαζί του και τον Σπόνεκ, ο οποίος, βλέποντας το χαμηλό χωμάτινο τείχος απόρησε, πώς ήταν δυνατό να αντέξει τόσα χρόνια στην πολιορκία του Κιουταχή και του Ιμπραήμ.

«Ένα τέτοιο αδύνατο πρόχωμα με 400 Δανούς το παίρνω εγώ σε μια και μόνη έφοδο», δήλωσε.

Ένας γέρος Σουλιώτης, ίσως ο Νάσης Νίκας, ρώτησε κι έμαθε τι έλεγε ο ξένος και είπε:

«Μπορεί, αλλά πρέπει κι εκείνοι που θα ’ναι μέσα να ’ναι Δανοί».

Ωραία η απάντηση, αν είναι αληθινή και όχι μπεντροβάτη, αλλά δεν την έβαλα για να δείξω πόσο καλύτεροι και πιο λεβέντες ήταν οι δικοί μας από τους κρυόκωλους τους Δανούς, αλλά πόσο απείχαν οι νοοτροπίες.

Και για κάτι άλλο: αν δεν κάνω λάθος, το συγκεκριμένο επεισόδιο, και πολλά άλλα που παραθέτει στην Ιστορική ανθολογία του ο Βλαχογιάννης το παίρνει από τα Απομνημονεύματα του Δ. Δημητρακάκη, που ήταν ανέκδοτα την εποχή του Βλαχογιάννη και ακόμα ανέκδοτα είναι. Το πιο περίεργο είναι ότι, αν καταλαβαίνω καλά κάποιες αναφορές που υπάρχουν και στο Διαδίκτυο, τα απομνημονεύματα του Δημητρακάκη αποτελούν πολύτιμη πηγή για πολλά γεγονότα της εποχής, κι όμως έχουν μείνει μέχρι σήμερα ανέκδοτα.

Καρμιριά δηλαδή, ένθεν και ένθεν -και στη Δανία του Βορρά και στη Δανεία του Νότου. Ο ένας κάνει καβγά για 67 ψωροδραχμές που πιστεύει, πιθανώς σωστά, ότι τις δικαιούται, κι οι άλλοι δεν έχουν εκδώσει εδώ και 150 χρόνια μια σημαντική πηγή του εθνικού τους αγώνα…

Και τώρα η απορία μου: Ένας φίλος μού μίλησε για το ποίημα του Λεκόντ ντεΛιλ «Το κομπολόι των Μαυρομιχαλαίων» (Le chapelet des Mavromikhalis), γραμμένο περί το 1880 και μεταφρασμένο το 1924 από τον Θ. Βελλιανίτη, ίσως και από άλλους. Κομπολόι κανονικό δεν είναι, είναι κεφάλια Τούρκων καρφωμένα σε πασσάλους, στον φράχτη του πύργου των Μαυρομιχαλαίων στη Μάνη. Η εικόνα αυτή μού είναι εξαιρετικά οικεία, θυμάμαι να έχω διαβάσει για το θέμα, αλλά μια διαδικτυακή αναζήτηση δεν απέδωσε καρπούς. Ξέρετε εσείς τίποτε; Ξέρετε αν έχει μεταφραστεί και από άλλους το ποίημα;