Όμηρος 32356

Προχτές συζητήσαμε για τις γερμανικές αποζημιώσεις, και πάνω στη συζήτηση ο φίλος Γιώργος Μπαλόγλου ανέφερε ότι ο πατέρας του, ο Χρήστος, που είχε σταλεί κατά την Κατοχή σε στρατόπεδο εργασίας στη Γερμανία πήρε στη δεκαετία του 1990 μια συμβολική αποζημίωση για αυτή του την περιπέτεια. Τον είχαν πιάσει, 25 χρονών, μαζί με τον αδελφό του, οι ταγματασφαλίτες του Δάγκουλα, που κυβερνούσαν ουσιαστικά τη Θεσσαλονίκη στην Κατοχή, και τον παρέδωσαν στους Γερμανους. Το έγκλημά του ήταν ότι ο τρίτος αδελφός τους είχε ακούσει αγγλικό ραδιόφωνο σε ένα φιλικό σπίτι.

Ο Χρήστος Μπαλόγλου (1919-2002) ήταν δυνατός και τυχερός και κατάφερε να επιζήσει -άλλοι δεν ήταν τόσο τυχεροί, όπως ο αδελφός του, που πέθανε κατά τη μεταφορά από ένα στρατόπεδο σε άλλο, καθώς οι Γερμανοί υποχωρούσαν μπροστά στον τιμωρό Κόκκινο Στρατό. Γύρισε στη Θεσσαλονίκη και στην επιστήμη του: δίδαξε μαθηματικά στη μέση και στην ανώτατη εκπαίδευση, παντρεύτηκε, έκανε οικογένεια. Δώδεκα χρόνια αργότερα, του επέστρεψαν το ρολόι του -και στη δεκαετία του 1990, όταν με την επανένωση της Γερμανίας άρχισαν οι επιζώντες της κατηγορίας του να ζητούν αποζημιώσεις, ζήτησε κι αυτός. Το κείμενο που θα διαβάσετε, είναι η επιστολή του προς τους δικαστές του γερμανικού Ανώτατου Δικαστηρίου.

Ο γιος του, ο Γιώργος Μπαλόγλου, εκλεκτός φίλος, μετέφρασε το κείμενο στα αγγλικά -μπορείτε να τον δείτε να το διαβάζει, με ελληνικούς υπότιτλους. Σας το συνιστώ, δίνει ένα δωρικό ύφος στην αφήγηση. Και η αφήγηση άλλωστε κρατάει τόνους χαμηλούς στην περιγραφή της φρίκης. Ο Χρήστος Μπαλόγλου, που δεν τον γνώρισα, πρέπει να ήταν σεμνός άνθρωπος, χαμηλών τόνων. Προς το τέλος της ζωής του έβγαλε ένα βιβλίο για τη μεγάλη του αγάπη, τη γεωμετρία, με το απόσταγμα της διδακτικής του πείρας. Ο τίτλος, Σκόρπιες σταγόνες Γεωμετρίας,  και ξεσηκώνω εδώ τον πρόλογο: Στα τελευταία χρόνια της ζωής μου και αφού ξεπλήρωσα όλες τις υποχρεώσεις μου προς τους δικούς μου, μπόρεσα να ασχοληθώ λίγο με τη Γεωμετρία, που πάντα είχα ιδιαίτερη συμπάθεια, και σ’ αυτό το έντυπο κατέγραψα μερικά θέματα. Από αυτά, άλλα είναι εκφώνηση και λύση δική μου, άλλα μόνο η λύση (στο κάθε θέμα από αυτά διευκρινίζεται μέσα στο κείμενο το μερίδιο της συμμετοχής μου), και άλλα γράφτηκαν εδώ, γιατί μου άρεσαν πάρα πολύ. Φυσικά, το έντυπο αυτό δεν παρουσιάζεται καν σαν σύγγραμμα ή κάτι παρόμοιο. Απλά είναι μια πάρα πολύ μικρή συλλογή από ‘’Σκόρπιες Σταγόνες Γεωμετρίας’’, όσο επέτρεψαν η ηλικία μου και κυρίως τα μάτια μου…
… δεν είμαι ευχαριστημένος από την διάταξη σε σειρά των θεμάτων που πραγματεύθηκα! Τόσο μπόρεσα…
Ελπίζω, Θεού θέλοντος, αν είμαι ζωντανός, να κάνω δεύτερη έκδοση, καλύτερα προσεγμένη. Χρήστος Μπαλόγλου

Αλλά αφήνω τώρα τον Χρήστο Μπαλόγλου, τον Όμηρο 32356, να αφηγηθεί τα όσα πέρασε στη Γερμανία:

ΕΝΤΙΜΟΤΑΤΟΙ ΚΥΡΙΟΙ ΔΙΚΑΣΤΕΣ

ΤΟΥ ΑΝΩΤΑΤΟΥ ΓΕΡΜΑΝΙΚΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ

Πιστεύω ότι δεν υπάρχει πέννα λογοτέχνη ή ταινία κινηματογράφου, ούτε ακόμη και ντοκιμαντέρ, που μπορούν να περιγράψουν αυτά που ζήσαμε εμείς οι Όμηροι στα στρατόπεδα συγκέντρωσης της χώρας σας. Όμως είναι ανάγκη να προσπαθήσω, ύστερα από 51 χρόνια, να καταθέσω την προσωπική μου μαρτυρία για τα βασανιστήρια που έζησα εγώ.

Στις 23 Απριλίου 1944 πιάσανε εμένα (Χρήστος) και τα αδέλφια μου Βύρωνα και Περικλή τα τάγματα ασφαλείας Δάγκουλα που συνεργάζονταν με τις αρχές κατοχής. Αιτία: σε φιλικό σπίτι άκουγε ραδιόφωνο ο Περικλής. Εμένα και τον Βύρωνα, μας έκλεισαν στο στρατόπεδο Παύλου Μελά τον Μάιο. Τέλη Μαΐου με αρχές Ιουνίου μας επιβίβασαν (Βύρων, Χρήστος) σε εμπορικό τρένο που στο κάθε βαγόνι του στοίβαξαν 50-60 από μας. Το κάθε βαγόνι για κάθε χρήση: ύπνο, καμπινέ.

Νεαρός τότε 25 ετών με πτυχίο μαθηματικού, γεμάτος όνειρα, γεύτηκα τη φρίκη αυτού του ταξιδιού μέχρι το Σ. Σ. Neungamme. Μπαίνοντας κατά πεντάδες είδαμε δεξιά μας σωρούς από ζωντανούς σκελετωμένους ανθρώπους. Καταλάβαμε καλά τι μας περίμενε. Πραγματικά: διαταγή με άγριες φωνές, ξύλο, κοντακιές, να προχωρήσουμε χωρίς τις βαλίτσες μας. Είχαμε πάρει μαζί μας τα καλύτερα ρούχα μας (κοστούμια, παλτό κλπ) γιατί μας είχαν πει ότι θα δουλεύαμε ελεύθεροι εκεί.

Παραπέρα: να γυμνωθούμε! Πιο πέρα να παραδώσουμε δακτυλίδια, ρολόγια και τιμαλφή. Μετά: λουτρό, κόψιμο μαλλιών, στολή κατέργων (χωρίς εσώρουχα), ένα σακκάκι, ένα παντελόνι, ένα καπέλο, μια καραβάνα, ένα κουτάλι και ξύλινα παπούτσια και έναν αριθμό στον καθένα μας. Από εκείνη τη στιγμή έγινα ένας αριθμός: ο 32356. Συσσίτιο: μπόλικο νερό με ίχνη από πατατάλευρο. Το άλλο πρωί, στις 5, εγερτήριο με βουρδουλιές, καφές, ψωμί βάρους 150 περίπου γραμμαρίων για όλο το 24ωρο. Δουλειά: 12 ώρες να πετάμε τούβλα δυο-δυο σε ύψος 3-4 μέτρα. Αλλοίμονο σ’ όποιον σταματούσε για μια ανάσα. Ο βούρδουλας του Κάπο τον σακάτευε. Έτσι συνέχισε η ζωή εκεί, με εξαίρεση πού και πού τελετή κρεμάλας!

Δεν μπορώ να θυμάμαι με ακρίβεια ημερομηνίες γεγονότων ύστερα από τόσα χρόνια· νομίζω όμως, ότι τον Σεπτέμβριο του 1944 μας μετέφεραν στο Σ. Σ. Vantestet (περιοχή Braunschweig). Δουλειά: κατασκευή καλύκων βομβών, ίσως 250 Kg, στα εργοστάσια Herman Goring Werke, με υδραυλική πίεση πολλών ατμοσφαιρών. Σε κάθε πρέσσα εργάζονταν 17 άτομα. Φούρνος περιστρεφόμενος 6-8 θέσεων εθέρμαινε μέχρις ερυθροπυρώσεως κυβικά κομμάτια σιδήρου. Ειδική τανάλια οδηγούσε ένα τέτοιο κομμάτι με δρομέα στην τρύπα (κυκλική) της πρέσσας. Η επαφή του με τον αέρα είχε σαν αποτέλεσμα να πιάνει σκουριά πάχους περίπου 2 mm. Δουλειά μου ήταν να χτυπώ με λοστό τις έδρες του κύβου για να πέσει η σκουριά (καυτά τζάμια) από όλες τις έδρες στη διαδρομή του στην τρύπα της πρέσσας. Πέφτοντας τα καυτά τζάμια καίγανε (μερικά) το παντελόνι και ύστερα τα πόδια μου. Στο αριστερό μου πόδι έχω έγκαυμα 3ου βαθμού λίγο πιο πάνω από τον αστράγαλο.

Δυο λόγια για το φαγητό: σούπες αραιές από πατατάλευρο ή μπιζέλι κτλ. Δηλαδή σε κάθε θερμίδα που μας έδινε το φαγητό ο οργανισμός μας, από το έργο που κατέβαλε, ξόδευε παραπάνω από δυο. Λιώναμε σαν τα κεριά. Μια-δυο φορές είδα με κραυγές «πεινάω-πεινάω» να τρελαίνονται 25χρονα παλληκάρια.

Με θερμοκρασία πολλές φορές κάτω του μηδενός, στις 4-5 το πρωί, πηγαίναμε γυμνοί 200-300 μέτρα στο ύπαιθρο, κάναμε ατμόλουτρο και γυμνοί επιστρέφαμε. Ένα από τα πιο σκληρά βασανιστήρια ήτανε τα προσκλητήρια. Μερικές φορές διαρκείας ωρών με κρύο, με βροχή, με παγωμένο αέρα και χιόνι. Κάθε βδομάδα έδιναν στον κάθε Όμηρο 3 χορτάρινα τσιγάρα (Mahorka). Δεν κάπνιζα τότε· τα έδινα σε Έλληνες. Ένας Κάπο, επειδή δεν τα έδινα σ’ αυτόν, με διέταξε να γυμνωθώ και με παγωμένο νερό από σωλήνα πάχους 1-2 ιντσών σημάδευε σταθερά την καρδιά μου. Άρχισα να περιστρέφομαι γύρω-γύρω για να μη παγώσει και σταματήσει η καρδιά μου. Η διάρκεια του μαρτυρίου αυτού ήτανε τουλάχιστο 1 ώρα.

Μια-δυο φορές, με φοβερό κρύο και πηχτό σκοτάδι, δραπέτευσαν κάποιοι (Ρώσοι ή Πολωνοί). Διαταγή να ξαπλώσουμε κάτω στο χώμα για να κυνηγήσουνε μερικοί φρουροί SS τους δραπέτες και οι άλλοι να φυλάγουν εμάς. Πολλοί από μας πέθαναν εκεί…

Μέσα Ιανουαρίου 1945 το μεσημέρι βομβαρδίστηκε από τους συμμάχους το εργοστάσιο. Από την άλλη μέρα δουλειά στα συντρίμια. Κάθε Κάπο, με μια ομάδα Ομήρων έφτιαχνε κάποια δουλειά στα συντρίμμια. Μια απ’ αυτές τις δουλειές ήτανε η κάλυψη της δικτυωτής σιδερένιας στέγης σε ύψος 8-10 μέτρα με τσιμεντένιες πλάκες βάρους 40-50 kg. Μια μέρα ένας Κάπο με πήρε γι αυτή τη δουλειά. Όπως ήμουνα σκιά ανθρώπου, ήταν αδύνατο να ανταποκριθώ σε τέτοια βαριά δουλειά. Με χίλια ζόρια αναβαίνω 1-2 σκάλες, πέφτει η πλάκα από τη μασχάλη μου. Επιχειρώ να χωθώ σε άλλη ομάδα. Με πιάνει και με ρόπαλο με χτυπούσε παντού. Στο πίσω μέρος του κεφαλιού μου υπάρχουν ακόμη ίχνη από τα χτυπήματα.

Τον Μάρτιο-Απρίλιο 1945 (διότι πλησιάζαν οι σύμμαχοι) με ανοιχτά βαγόνια μας πήγανε στο Σ. Σ. Ράβενσμπρουκ. Η διαδρομή αυτή κράτησε 6-7 μέρες. Η παγωνιά της νύχτας και η φοβερή εξάντληση-αδυναμία μας, είχαν σαν αποτέλεσμα κάθε πρωί οι διπλανοί μου τα πιο πολλά πρωινά να είναι νεκροί. Σ’ αυτή τη διαδρομή πέθανε ο αδελφός μου Βύρων (ήταν σε άλλο βαγόνι). Φθάσαμε. Η δυσεντερία, η διάρροια και η αδυναμία μας να κινηθούμε είχαν σαν αποτέλεσμα να βρωμίσουμε κρεβάτια και θάλαμο με περιττώματα.

Λίγοι από μας που μπορούσαν να είναι όρθιοι ήτανε αναγκασμένοι να συμμετέχουν στα πολλά και πολύωρα προσκλητήρια έτσι ώστε κάποια στιγμή να μας εκτελέσουνε! Οι στρατοπεδάρχες είχαν τέτοια διαταγή που εφαρμόστηκε σε πολλά Σ. Σ.. Νομίζω ότι ο Πολωνός Όμηρος δόκτωρ Moritz (γιατρός) που μιλούσε απταίστως 6-7 γλώσσες έπεισε τον στρατοπεδάρχη ή να μην εκτελέσει την διαταγή ή αν την εκτελέσει να μην τον εξαιρέσει.

Τον Μάιο του 1945 εμφανίστηκε Ρώσος ιππέας. Είμασταν ελεύθεροι! Για πολλούς η κατάσταση της υγείας τους ήταν μη αναστρέψιμη και πέθαναν κατά μάζες… Όταν με πιάσανε ζύγιζα 60 κιλά. Όταν ελευθερώθηκα 36 κιλά! Ότι ήμουνα Όμηρος με τον αριθμό 32356 αποδεικνύεται από έγγραφο του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού αντίγραφο του οποίου επισυνάπτω.

Τονίζω ότι στα Σ. Σ. της χώρας σας κάθε στιγμή ζωής ομήρου ήταν σφιχτοδεμένη με τον θάνατο. Συνέπειες: ψυχολογικές, οικογενειακές, οικονομικές, σταδιοδρομίας, εφιάλτες για πολλά χρόνια.

Τα παραπάνω αποτελούν πολύ σύντομη περίληψη της ζωής μου στα Σ. Σ. της χώρας σας.

Με κάθε τιμή

Ο Όμηρος 32356

Χ. Μπαλόγλου