Ποδαρικό στα μεζεδάκια

Πρώτο Σάββατο του 2014 σήμερα και κάνουμε ποδαρικό στα μεζεδάκια. Βέβαια, κάποια από τα μεζεδάκια της πιατέλας έχουν μαζευτεί από… πέρσι, από τις τελευταίες φυσικά μέρες του 2013.

Και ξεκινάω με ένα περσινό, μια τραγική είδηση με κωμικό πλεονασμό στη διατύπωσή της: Πρόκειται για 56χρονο επιχειρηματία, ο οποίος αυτοπυροβολήθηκε με όπλο μέσα στο διαμέρισμα όπου διέμενε… Μήπως «αυτοπυροβολήθηκε με πυροβόλο όπλο»;

Κι ένα άλλο, ακόμα πιο παλιό, αλλά τώρα το είδαμε, διότι, όπως ξέρετε, και το φως θέλει κάμποσο καιρό για να ταξιδέψει. Νέος υπερκαινοφανής αστέρας (ελληνιστί σουπερνόβα) εμφανίστηκε στο στερέωμα της Νομανσλάνδης, ονομαζόμενος Νεφέλωμα Καβούρι. Οι κοινοί θνητοί το ξέρουν ως «νεφέλωμα Καρκίνος» ή «νεφέλωμα του Καρκίνου».

Με εκνευρίζει που διάφοροι γράφουν στο λατινικό αλφάβητο απλούστατες ξένες λέξεις για να δείξουν ότι ξέρουν πώς γράφονται, αλλά το βρίσκω κωμικό όταν τις γράφουν λάθος, αποδεικνύοντας πως είναι ημιμαθείς. Τελευταίο παράδειγμα, από το προπύργιο της ημιμάθειας, το protagon, όπου και ο τίτλος: Michele εναντίον Τομπούλογλου. Αν όμως αναφέρεστε στον Μιχάλη Λιάπη, κι αν θεωρείτε βλαχουριά να γράψετε «Μισέλ», τουλάχιστον γράψτε τον σωστά, Michel, όχι Michele, που είναι γυναικείο όνομα (με αξάν, Michèle, αν είναι γαλλικό, με ένα ή δύο l στα αγγλικά). Προσέξτε πάντως ότι με τη λατινογραφή δεν ξεμπερδεύουμε, διότι ένα σκέτο Michel δεν ξέρουμε αν εννοεί τον Μισέλ ή τον Μίτσελ (τον προπονητή του Ολυμπιακού, ας πούμε).

* Το πρωτοχρονιάτικο κύριο άρθρο του Βήματος (τουλάχιστον στην ηλέκδοση) είχε τον τίτλο «Από την επανεθεμελείωση στην ανοικοδόμηση«.  Στο μεταξύ το είδαν και το διόρθωσαν, αν και ο μαργαριταρένιος τίτλος έχει αναπαραχθεί σε άλλους ιστότοπους. Ωστόσο, μέσα στο άρθρο δεν διόρθωσαν την «επαναθεμελείωση», ούτε το φοβερό «νέα οικονομική βάση,υγιέστερη της προηγούμενης προβληματικής και μη υπερασπιζόμενης από οπουδήποτε και από οποιονδήποτε». (Από τη στιγμή που το υπερασπίζομαι έχει ενεργητική σημασία δεν μπορείς να χρησιμοποιήσεις τη μετοχή με παθητική σημασία). Όσο για το περιεχόμενο του άρθρου, αξίζει να αναδημοσιεύσω το σχόλιο ενός αναγνώστη:

‘Στις υπερβολές σας κυριολεκτικά ξεπεράσατε κι εμένα…’ Hieronymus Carl Friedrich von Münchhausen

* Φίλος του ιστολογίου που αγόρασε τα Νέα το περασμένο Σάββατο, με παρακαλεί να πω στον κ. Λακόπουλο ότι το «μετέρχομαι» δεν συντάσσεται με γενική κι έτσι δεν στέκει το «μετέρχεται δικονομικών μέσων» που χρησιμοποίησε σε πρόσφατο (κλειδωμένο) άρθρο του.

* Άλλος φίλος άκουσε στο μεσημεριανό πρωτοχρονιάτικο δελτίο του Μέγα τη φράση «τον πρωθυπουργό και προεδρεύΩν από σήμερα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου».

* Ενας τρίτος φίλος, παραξενεύτηκε από τον τύπο «ωρίμανση» που βρήκε στο άρθρο του Εμμ. Κριαρά στην Καθημερινή με τίτλο: Περισυλλογή, ωρίμανση, αλλαγή νοοτροπίας. Βλέπετε, τον τύπο αυτόν δεν τον δέχονται όλα τα λεξικά.  Το λεξικό Μπαμπινιώτη επικρίνει τον τύπο, προτιμώντας το «ωρίμαση» (εφόσον, όπως λέει, παράγεται από το ρήμα «ωριμάζω» και δεν υπάρχει ρήμα «ωριμαίνω» ώστε να δικαιολογείται η ωρίμανση). Το ΛΚΝ δέχεται και τους δύο τύπους, ωρίμανση και ωρίμαση, θεωρώντας ότι πλάστηκε κατ’ αναλογία προς το «γήρανση». Να επισημάνω πάντως ότι το «γήρανσις», το οποίο είναι αρχαίο, δεν παράγεται από ρήμα σε -αίνω, αλλά ο Μπαμπινιώτης το δέχεται.

Από τα 74 ουσιαστικά σε -ανση που καταγράφει το Αντίστροφο Λεξικό της Άννας Συμεωνίδη -πολλά από τα οποία βεβαίως είναι σύνθετα π.χ. οι διάφορες μορφές ηχο- αφισο- κτλ. ρύπανσης- μόνο δύο δεν παράγονται από ρήμα σε -αίνω, η ωρίμανση και η γήρανση. Αλλά αφού είναι γενικώς αποδεκτή η γήρανση, δεν βλέπω πώς μπορούμε να απορρίψουμε την ωρίμανση.

* Νέο θύμα του «τρόμου της διπλής άρνησης», ο Στάθης Σταυρόπουλος. Σε πρόσφατο άρθρο του διάβασα τη φράση: Ούτε μια μέρα, ούτε μια ώρα ειρήνης έζησε ο πλανήτης, από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και μετά. Εμένα αυτό μου φαίνεται εντελώς αφύσικο, θα έλεγα Ούτε μια μέρα, ούτε μια ώρα ειρήνης δεν έζησε ο πλανήτης, από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και μετά. Άλλη περίπτωση είναι το «ούτε ο Γιάννης θα έρθει», όπου το «δεν» δεν χρειάζεται. Όταν το «ούτε» αναφέρεται σε ρήμα (και όχι σε υποκείμενο) δεν μπορεί να λείπει το «δεν».

* Μια ενδιαφέρουσα περίπτωση «ημιακλισιάς», σε άρθρο του Σταύρου Θεοδωράκη: Πόσοι ειλικρινά πιστεύουν ότι ένας ηγέτης του «εν τρίτου» θα αλλάξει «αυτή» την Ελλάδα και θα πείσει «αυτούς» τους συμμάχους να βοηθήσουν λίγο ακόμη…. Βεβαίως «του ενός τρίτου», το θυμόμαστε από τα μαθηματικά του γυμνασίου.

* Κι άλλη θλιβερή είδηση που διατυπώνεται μάλλον κωμικά, για τον τραυματισμό του Σουμάχερ: Σύμφωνα με το διάγραμμα, ο γερμανός πρωταθλητής έχει υποβληθεί σε δυο επεμβάσεις για να αφαιρεθούν αιματώματα από τον εγκέφαλό του, ενώ οι γιατροί έχουν αφαιρέσει και τμήμα από το επάνω μέρος του κρανίου κι έχουν προβεί σε οπές στο πίσω μέρος. Αθάνατε Μποστ, σχολιάζει ο φίλος που το έστειλε, και εύχεται «να προβούμε σε ένα ευτυχές νέο έτος»!

* Και μια ερώτηση φίλου. Επισήμανε στην Καθημερινή το εξής απόσπασμα: Πιστεύουμε ακράδαντα ότι εάν η αστυνομία είχε ενεργήσει άμεσα εναντίον των εγκληματιών…τα τραγικά γεγονότα που ακολούθησαν θα μπορούσαν να έχουν αποτραπεί και η ζωή του κοριτσιού να έχει σωθεί. Ο φίλος μου θεωρεί πως θα ήταν καλύτερος ο δυνητικός τύπος, «θα μπορούσαν να είχαν αποτραπεί και η ζωή του κοριτσιού να είχε σωθεί». Εγώ νομίζω ότι στα ελληνικά οι αλληλουχίες των χρόνων δεν είναι τόσο άκαμπτες όπως στα αγγλικά και ότι στέκουν και οι δυο εκδοχές. Εσείς τι λέτε;

* Μου στέλνει ένας φίλος μια είδηση που δημοσιεύτηκε στον ιστότοπο του Κέρδους, σύμφωνα με την οποία «Ένας 86χρονος οδήγησε το τετρακινητήριο αυτοκίνητό του με μεγάλη ταχύτητα μέσα σε ένα υποκατάστημα τράπεζας στο χωριό Βελέτρι» (κοντά στη Ρώμη). Όμως, τετρακινητήρια είναι τα αεροπλάνα. Το τζιπ το λέμε, θαρρώ, τετρακίνητο. Βέβαια, ένα τετρακινητήριο κάνει μεγαλύτερες ζημιές!

* Για το μέτρο του 25ευρου εισιτήριου για τη νοσηλεία στα δημόσια νοσοκομεία, λέγεται και γράφεται (π.χ. εδώ) ότι εξαιρούνται, ανάμεσα σε άλλες κατηγορίες, «οι χρόνιοι πάσχοντες». Χρόνιες παθήσεις υπάρχουν, χρόνιοι πάσχοντες όμως; Παλιότερα λέγαμε «χρονίως πάσχοντες», και εγώ ακόμα έτσι το λέω και το γράφω, αλλά τα τελευταία χρόνια υπάρχει η τάση να αντικαθίστανται τα επιρρήματα από επίθετα (στην τάση αυτή ανήκει και το περίφημο «ανεξαρτήτου ηλικίας»), ένα γλωσσικό φαινόμενο που δεν ξέρω αν έχει καταγραφεί και μελετηθεί από γλωσσολόγους.

(Κι ένα φρέσκο με το ανεξαρτήτ*: Το μέλλον της Ελλάδας προδιαγεγραμμένο ανεξαρτήτων εκλογών, γράφει ο ιστότοπος Λόγιος Ερμής. Φαντάσου και να μην ήταν λόγιος!)

* Ένα ωραίο πρωτοχρονιάτικο δώρο για το ιστολόγιο: ο γκουρού υπηρεσίας ανανέωσε τον πίνακα περιεχομένων του ιστολογίου, στον οποίο τώρα παρουσιάζονται όχι μόνο τα άρθρα του ιστολογίου αλλά και οι λοιπές σελίδες του.

* Και τελειώνουμε με ανακοινώσεις.
– Την Τρίτη 7 Ιανουαρίου, του Αγιαννιού, μετά την παράσταση της δραματοποιημένης νουβέλας «Κάπου περνούσε μια φωνή» του Ν. Λαπαθιώτη θα γίνει στο Bios μια ενδιαφέρουσα συζήτηση για τον Λαπαθιώτη, καθώς θα συμπληρώνονται 70 χρόνια από την αυτοκτονία του. Θα πάρω μέρος κι εγώ.

– Την Παρασκευή 10 Ιανουαρίου, στις 6 μ.μ., στο πλαίσιο του Σεμιναρίου Σύγχρονης Ιστορίας του Ελεύθερου Πανεπιστημίου του Δήμου Κηφισιάς (Έπαυλη Δροσίνη, Αγ. Θεοδώρων & Κυριακού, Κηφισιά) θα γίνει εκδήλωση με τίτλο «Δημήτρης Σαραντάκος – Στον απόηχο της αιολικής λογοτεχνικής σχολής«. Θα μιλήσουν: Βλάσης Αγτζίδης, Ντόρα Βακιρτζή, Στρατής Ζαφείρης, Στάθης Λιδωρίκης και εγώ.