Πριν από 50 χρόνια: Ο Μποστ για τη μεγάλη απεργία στου Καρέλλα στο Λαύριο

Ο Μποστ αρέσει στο ιστολόγιο και, ελπίζω, σε αρκετούς αναγνώστες και φίλους. Εδώ και λίγο καιρό ανεβάζω, πότε-πότε, σκίτσα του Μποστ που σχολιάζουν γεγονότα που συνέβηκαν πριν από 50 χρόνια. Τελευταία κάπως το παραμέλησα βέβαια, αν σκεφτεί κανείς ότι το προηγούμενο άρθρο της σειράς αυτής το είχα ανεβάσει στις αρχές του προηγούμενου μήνα. Καιρός είναι λοιπόν για την επόμενη συνέχεια.

Το σημερινό σκίτσο έχει θέμα μια απεργία ή μάλλον το άγριο χτύπημα των απεργών από την αστυνομία. Αυτό έγινε στο Λαύριο τον Ιούλιο του 1964.

Στις 21 Ιουλίου 1964 οι εργάτες της κλωστοϋφαντουργίας Αιγαίον του Καρέλλα στο Λαύριο κήρυξαν απεργία ζητώντας την επαναπρόσληψη πέντε απολυμένων συνδικαλιστών. Τετρακόσιοι απεργοί κατέλαβαν το εργοστάσιο. Την επόμενη μέρα επενέβη η χωροφυλακή για να εκκενώσει το εργοστάσιο αλλά οι εργάτες πρόβαλαν αντίσταση και σύντομα οι συγκρούσεις επεκτάθηκαν σε ολόκληρη την πόλη του Λαυρίου με συμμετοχή των οικογενειών των εργατών και άλλων πολιτών.

Την εποχή εκείνη το Λαύριο ήταν εργατούπολη, με όλη τη σημασία της λέξης, αφού η μεγάλη πλειοψηφία των κατοίκων του ήταν εργάτες στις βιομηχανίες της περιοχής. Μάλιστα, το Λαύριο πρέπει να είναι και η πρώτη ιστορικά εργατούπολη της Ελλάδας, και μάλιστα «εταιρική πόλη» (company town) στο αμερικάνικο στιλ, αφού από τον 19ο κιόλας αιώνα η πόλη συγκροτήθηκε γύρω από τη μεταλλευτική εταιρεία του Σερπιέρι. Καθώς λοιπόν ολόκληρη η πόλη συμμετείχε στα επεισόδια, οι συγκρούσεις ήταν ιδιαίτερα σκληρές και έφτασαν μέσα στα σπίτια. (Διαβάζω σε συνεντεύξεις, ότι για να ειδοποιήσουν όλους τους κατοίκους να συγκεντρωθούν, οι απεργοί είχαν αναθέσει σε νέους να χτυπήσουν τις καμπάνες της εκκλησίας στις γειτονιές της πόλης).

Η χωροφυλακή άνοιξε πυρ, έκανε χρήση αντλιών της Πυροσβεστικής και δακρυγόνων. Η σύρραξη κράτησε ώρες· τραυματίστηκαν πολλοί, σοβαρότερα 7 χωροφύλακες και 17 πολίτες, ανάμεσά τους κι ένας ανάπηρος που τραυματίστηκε από σφαίρα χωροφύλακα στο πόδι ενώ παρακολουθούσε τα επεισόδια από την αυλή του σπιτιού του. Πενήντα εργάτες παραπέμφθηκαν σε δίκη. (Τελικά, ύστερα από το κύμα διαμαρτυρίας που σηκώθηκε μετά τις αιματηρές συγκρούσεις, η δίκη των απεργών αναβλήθηκε επ’ αόριστο).

 

Ο πρωθυπουργός Γ. Παπανδρέου εξέφρασε τη λύπη του για τα γεγονότα, προσπαθώντας να κρατήσει ισορροπίες. Ήταν το χειρότερο περιστατικό αστυνομικής καταστολής επί κυβερνήσεως Ένωσης Κέντρου -μάλιστα, πολλοί είπαν ότι οι χωροφύλακες έδειξαν επίτηδες υπερβάλλουσα αγριότητα, για να εκθέσουν την κυβέρνηση. «Δημοκρατία δεν θέλατε; Να η Δημοκρατία!» καταγγέλθηκε ότι φώναζαν κάποιοι από αυτούς.

Αλλά ας δούμε το σκίτσο, που δημοσιεύτηκε στην Αυγή στις 26 Ιουλίου 1964, τρεις-τέσσερις μέρες μετά τα γεγονότα.

Ο Μποστ παρουσιάζει ένα μουσκεμένο μωρό να διαμαρτύρεται που οι «χωροφυλάκοι» του βρέξαν «τα παπά του», ενώ στο φόντο βλέπουμε συγκρούσεις χωροφυλάκων και απεργών. Πράγματι, οι κάτοικοι είχαν καταγγείλει ότι οι χωροφύλακες πέταξαν δακρυγόνα και μέσα σε σπίτια όπου υπήρχαν μικρά παιδιά. Και ενώ ο Πειναλέων προσπαθεί να παρηγορήσει το «βρέφος νεοσσόν παιδάκι», που φοβάται πως η μαμά του θα πιστέψει πως βράχηκε μόνο του, η μαμα-Ελλάς μαλλώνει έναν χωροφύλακα, ο οποίος σέρνει μια γυναίκα από τα μαλλιά, ίσως και τη μητέρα του παιδιού -τα δύο τρίτα των απεργών ήταν γυναίκες άλλωστε και, όπως δείχνουν και οι φωτογραφίες, τραυματίστηκαν και αρκετές από αυτές.

Παρόλο που το σκίτσο είναι πολύ φορτωμένο και σε λεπτομέρειες και σε διάλογο (τρία πρόσωπα μιλούν, πράγμα σπάνιο), η εκφραστικότητα των προσώπων και το σπαρταριστό κείμενο κερδίζουν τον αναγνώστη.

Οι υπαινιγμοί σε άλλα γεγονότα της πολιτικής κατάστασης είναι λιγοστοί: τα ήπια μέτρα ήταν σύνθημα της κυβέρνησης της ΕΚ ενώ οι «διανομές δημοκρατίας» είναι υπαινιγμός στις διανομές συσσιτίου που είχε εξαγγείλει η κυβέρνηση Παπανδρέου.

Το κείμενο είναι γραμμένο με πολύ κέφι, με τις απαραίτητες ελληνικούρες, τις μετοχές και την κατάχρηση της γενικής πτώσης, και την εξαιρετική ρίμα «βρέφος νεοσσόν παιδάκι – βλέπων τους χωροφυλάκοι».  Πρόσεξα επίσης τους «δακρυγονείς» -αυτούς που ρίχνουν δακρυγόνα!

Για την ιστορία, το Εργατοϋπαλληλικό Κέντρο Λαυρίου εξακολουθεί να τιμά την απεργία του 1964 και να διοργανώνει σχετικές εκδηλώσεις μνήμης (ρεπορτάζ από την περυσινή).