Το ελληνικό πόδι και άλλα μεζεδάκια

Όπως και άλλες φορές έχει συμβεί, στα σημερινά μας μεζεδάκια υπάρχει ένα που κυριαρχεί στην πιατέλα, που θα μπορούσε ν΄αποτελεί και κυρίως πιάτο, και που μπαίνει γι’ αυτό το λόγο στον τίτλο του άρθρου. Και παραβαίνοντας τα συμποσιακά θέσμια, που θα επέβαλλαν να ξεκινήσουμε με κάποιο ορεκτικό, σκέφτηκα το σημερινό μας τραπέζι να ξεκινήσει ακριβώς με αυτό το κυρίως πιάτο, με το ελληνικό πόδι δηλαδή.

Φωτογραφία παρμένη από τον τοίχο του Θάνου Παναγιωτόπουλου

Το «ελληνικό πόδι» είναι αυτό που βλέπετε στη φωτογραφία αριστερά. Παραδοσιακά, τον 19ο αιώνα είπαν έτσι το πόδι στο οποίο το δεύτερο δάχτυλο είναι μακρύτερο από τα δυο γειτονικά του, όπως στη φωτογραφία. Όταν το πρώτο (το μεγάλο) δάχτυλο είναι μεγαλύτερο, λέμε ότι έχουμε «αιγυπτιακό πόδι» ενώ όταν τα τρία δάχτυλα είναι ισομήκη έχουμε το ‘ρωμαϊκό πόδι’ (δείτε και την εικόνα εδώ).

Τα αρχαία ελληνικά αγάλματα είχαν ελληνικό πόδι, γιατί αυτό θεωριόταν ωραίο στα μέρη μας τότε, και γι’ αυτό άλλωστε δόθηκε αυτή η ονομασία, δεν είχαν δει κανέναν αρχαίο Έλληνα οι δυτικοί που την έπλασαν. Το πρότυπο αυτό διαδόθηκε, κι έτσι, ας  πούμε, και η γυναικεία μορφή στο Άγαλμα της Ελευθερίας έχει ελληνικό πόδι. Λέγεται ότι οι περισσότεροι Έλληνες έχουν ελληνικό πόδι αλλά αυτό δεν το έχω ελέγξει προσωπικά: εγώ πάντως έχω ελληνικό πόδι, νομίζω και όλοι στην οικογένεια. Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι το «ελληνικό πόδι» είναι αποκλειστικότητα των Ελλήνων. Σύμφωνα με κάποιες πηγές, το ελληνικό πόδι το έχει το 23% ή το 30% του παγκόσμιου πληθυσμού. Το αιγυπτιακό πόδι είναι πολύ συχνότερο (50-60%) ενώ το ρωμαϊκό πόδι κάτω από 10%. Αλλού βρίσκεις και για κελτικό ή για γερμανικό πόδι, με άλλες παραλλαγές αλλά αυτές οι τρεις που αναφέραμε είναι οι πιο συχνές.

Θα θυμίσω ότι, από τα αγάλματα και πάλι, είχε φτιαχτεί και η έκφραση «ελληνική μύτη» που είμαι βέβαιος πως ξέρετε τι είναι. Ελληνική μύτη δεν έχουν οι περισσότεροι Έλληνες (εγώ τουλάχιστον δεν έχω), αν και ο Μπέρναρ Σόου, όταν τον είχαν ρωτήσει σε ένα σαλόνι αν αληθεύει ότι οι Ελληνίδες έχουν ελληνική μύτη είχε απαντήσει «Ασφαλώς, δεν φαντάζομαι να τις φέρνουν από το εξωτερικό».

Γιατί όμως τα λέω όλα αυτά; Διότι πριν από δυο-τρεις μέρες η υπεύθυνη τύπου του τάφου της Αμφίπολης, η κ. Άννα Παναγιωταρέα, ανάρτησε στο Φέισμπουκ το κείμενο που βλέπετε αριστερά, στο οποίο μετέφερε ένα σημείωμα που έστειλε ο καθηγητής Π. Ευθυμίου σε κάποια ηλελίστα των πανεπιστημιακών του ΑΠΘ, με τον όχι και τόσο επιστημονικό τίτλο «Οι Καρυάτιδες της Αμφίπολης αποκαλύπτουν την καταγωγή τους και κλείνουν στόματα».

Επειδή το κείμενο περιέχει ένα σωρό ανοησίες και έχει ρατσιστικό προσανατολισμό (ελληνικά γονίδια κτλ.), έγινε δεκτό με θύελλα αρνητικών (και κυρίως περιπαικτικών) σχολίων, οπότε η κ. Παναγιωταρέα κατέβασε την ανάρτηση από τη σελίδα της και την αντικατέστησε με μιαν άλλη στην οποία μέμφεται όσους θέλουν να ακούγεται μόνο η δική τους άποψη -λες και η δημοκρατία επιβάλλει να μένει στο απυρόβλητο της κριτικής η κάθε αγυρτεία. (Τη δεύτερη ανάρτηση τη βλέπετε και εδώ).

Φαίνεται ότι η κ. Παναγιωταρέα νόμισε πως το ανόητο κείμενο που διακίνησε ήταν γραμμένο από τον (ομότιμο νομίζω πλέον) καθηγητή κ. Ευθυμίου. Βέβαια, και να ήταν δικό του, αυτό δεν θα του έδινε πολύ μεγαλύτερη αξία, μια και είναι δασολόγος. Αλλά η πικρή αλήθεια είναι πως ο κ. Ευθυμίου (ευτυχώς από μια άποψη) δεν έγραψε ο ίδιος το μπαρουφολόγημα, αλλά το βρήκε κάπου και το αναπάραξε (σικ) ελαφρά τη καρδία, για να αποδείξει ότι δικαίωμα στην ασυγχώρητη επιπολαιότητα έχουν και οι καθηγητές πανεπιστημίου. Για του λόγου το αληθές, ιδού μια δημοσίευση του ποδολογικού αρλουμπολογήματος από τον Ιούλιο του 2012, που μάλιστα δεν είναι η πρώτη, αφού αναφέρει ως πηγή το yahoo.gr, μια από τις ακροπόλεις της παραεπιστήμης.

Η μεγαλύτερη βλακεία του κειμένου ειναι ο ισχυρισμός ότι όποιος έχει «ελληνικό πόδι» έχει και «ελληνικά» γονίδια (τα οποία ως γνωστόν είναι γαλανόλευκα) -δηλαδή το 20-30% των κατοίκων του πλανήτη, κάπου ενάμισι δισεκατομμύριο, όπως ο κύριος της φωτογραφίας μας επάνω. Δεν πάει πίσω και η άλλη ανοησία ότι μόνο το ελληνικό πόδι είναι κληρονομικό, ενώ τα άλλα προφανώς τα αγοράζουν από το σουπερμάρκετ.

Οπότε; Ένας καθηγητής πανεπιστημίου, ομότιμος έστω, διαβάζει στο διαδίκτυο μια ρατσιστική μπαρούφα και αντί τουλάχιστον να ελέγξει αυτόν τον στοιχειώδη ισχυρισμό, την αναδημοσιεύει σε ηλεκτρονική λίστα ομολόγων του. Και μια άλλη καθηγήτρια, που βρίσκεται σε υπεύθυνη θέση, αναδημοσιεύει τη μπαρούφα επίσης ανεξέταστα, χωρίς να γκουγκλίσει βρε αδερφέ ώστε να διαπιστώσει ότι δεν είναι γραμμένη από τον συνάδελφό της! Το μόνο παρήγορο είναι η αντίδραση των χρηστών του Φέισμπουκ, που έδειξαν πολύ μεγαλύτερη ωριμότητα από τους δυο καθηγητές.

* Και συνεχίζω.

Την περασμένη βδομάδα είχαμε «της ασφαλής πλοήγησης», τώρα έχουμε από το έγκυρο (οΘντκ) Βήμα το «η προσεχή Πέμπτη«. Έχουμε επίσης και ένα «εκτενή αναφορά» σε τίτλο, οπότε δεν στέκει η δικαιολογία ότι πρόκειται για αιτιατική. Ξαναλέω, εμένα δεν με ενοχλεί η εκτενή-της εκτενής, ούτε και ο εκτενής του εκτενή. Αλλά να το συμφωνήσουμε, να το βάλουμε και στη γραμματική.

* Τα (οΘντκ) έγκυρα Νέα μετέφρασαν το άρθρο που αφιέρωσε το Εκόνομιστ στον Αλέξη Τσίπρα. Πρόσεξα στο ελληνικό κείμενο την εξής φράση, σχετικά με την επίσκεψη στον Πάπα: Οι υποστηρικτές του, αναφέρει το περιοδικό, ονόμασαν την ανταλλαγή απόψεων ανάμεσα στους δύο άνδρες «συνάντηση δύο μυαλών». Όχι όμως. Η φραση στα εισαγωγικά αντιστοιχεί στο αγγλικό a meeting of minds, που είναι έκφραση που σημαίνει «σύμπτωση απόψεων».

* Στο υποχρεωτικό άρθρο του κατά του ΣΥΡΙΖΑ (πρέπει να έχουν να συμπληρώσουν κάποια ποσόστωση, δεν εξηγείται αλλιώς), ο καθηγητής Θ. Διαμαντόπουλος υποκύπτει στη γοητεία της κοπρολαγνικής ποίησης. Δικαίωμά του, αλλά θα τον παρακαλέσω να μου τεκμηριώσει σε ποια έγκυρη πηγή βρήκε ότι το σκατολόημα «Σαν έρχεται κάθε σκατάς θαρρούμε πως σωθήκαμε, μα σαν φεύγει βλέπουμε πως αποσκατωθήκαμε» ανήκει στον Σουρή -συν τοις άλλοις είναι και μετρικά κουτσό, έλεος!

* Ένα που δεν μπόρεσα να το επαληθεύσω. Φίλος που το άκουσε με τ΄ αυτιά του, μου λέει ότι κ. Κοσιώνη σε δελτίο ειδήσεων του Σκάι είπε ότι ο καρκίνος είναι «δημοφιλής» νόσος. Το μεταφέρω με επιφύλαξη.

* Συμβαίνουν και εις Παρισίους. Φίλος πήγε να δει την ταινία A most wanted man, που δεν ξέρω αν έχει έρθει στην Ελλάδα και με ποιον τίτλο. Είναι ένα θρίλερ βασισμένο σε βιβλίο του Τζον λε Καρέ, με Τσετσένους, κατασκόπους και δεν συμμαζεύεται. Κάποια στιγμή μπαίνει στη μέση και μια κυπριακή εταιρεία, οπότε στο έργο φαίνεται το λογότυπό της στα αγγλικά και στα ελληνικά (αν θέλετε, δείτε το τρέιλερ, είναι γύρω στο 1.18).

Λοιπόν, το Seven Friends Navigation Company «μεταφράζεται» στα ελληνικά «Επτά φίλους πλοήγηση ΕΠΕ». Γυρίζεις ταινία με μπάτζετ μερικά εκατομμύρια, κι είσαι τόσο καρμίρης που λυπάσαι να δώσεις -πόσα; είκοσι;- ευρώ για να μεταφράσεις σωστά τον τίτλο της ναυτιλιακής εταιρείας!

* Για την παράσταση του Βασιλιά Λιρ στο Βαφείο διάβασα ότι «Η μετάφραση, από τον Γ. Βούρο, έγινε κατευθείαν από τα αρχαία αγγλικά, από την πρώτη έκδοση του 1608». Ειδικός σεξπιριστής δεν είμαι, αλλά τυχαίνει να έχω βγάλει αγγλική φιλολογία και να έχω διδαχτεί και τον Λιρ στα… αρχαία αγγλικά, και έχω να πω ότι αρχαία δεν τα λες. Αρχαία θα πεις τα αγγλικά του Βεόγουλφου. Όμως η διατύπωση δημιουργεί τη σφαλερήν εντύπωση ότι η μετάφραση του Βούρου κατ’ εξαίρεση έγινε από την πρώτη έκδοση και ότι οι άλλες έγιναν από κάποια άλλη, ίσως απλούστερη. Αν κάνω κάποιο λάθος, πείτε μου.

*Μου στέλνει ο Πάνος τη φωτογραφία που βλέπετε, διαφήμιση φροντιστηρίου αγγλικών «από Άγγλους».

Eλάτε να μάθουμε τη μητρική μας γλώσσα, μας καλεί.

Όμως, η μητρική μας γλώσσα δεν είναι ίδια, και δεν θα τη μάθουμε όλοι. Ή «ελάτε να σας μάθουμε» ή «ελάτε να μάθετε». Εκτός αν παραείμαστε αυστηροί και αυτά συγχωρούνται μεταφραστική αδεία.

*  Διαβάζω άρθρο για την προσέγγιση ΣΥΡΙΖΑ-ΔΗΜΑΡ, όπου υπάρχει στον υπότιτλο η φράση: «Στη συνεργασία των δυνάμεων της Αριστεράς δεν χωρούν μόνον ο Ευάγγελος Βενιζέλος και οι άλλοι Ηρακλείς των Μνημονίων είπε ο γραμματέας του ΣΥΡΙΖΑ στο χαιρετισμό του στο συνέδριο της ΔΗΜΑΡ».

Δύο παρατηρήσεις. Καταρχάς, αν διαβάσουμε το κυρίως άρθρο θα δούμε ότι το «μόνον» δεν υπάρχει: Γι” αυτό δεν χωρούν ο κ. Βενιζέλος και οι άλλοι Ηρακλείς των Μνημονίων.

Δεύτερον, το «δεν χωρούν μόνον ο Βενιζέλος και οι άλλοι Ηρακλείς» είναι διφορούμενο. Δεν χωράνε μόνο αυτοί, αλλά χωράνε κι άλλοι; Ή, που αυτό εννοεί, «μόνο ο Βενιζέλος και οι Ηρακλείς δεν χωράνε»;

* Με την ευκαιρία της είδησης για τη σύλληψη στον Βύρωνα, παρατηρώ με ενδιαφέρον, για μια ακόμα φορά, ότι επικρατεί πια ο τύπος «του συλληφθέντα» και το βρίσκω θετικό.

* Και κλείνω τα μεζεδάκια με μιαν είδηση που, αρχικά, νόμιζα ότι είναι αναδημοσίευση από το Κουλούρι.

Όπως γράφει το in.gr, «Διακριθέντες αθλητές όπως ο Παναγιώτης Μπαρλάς, ο αρχηγός της παγκόσμιας Εθνικής Εφήβων Μπάσκετ του 1995, θα στελεχώσουν σύντομα τη Γενική Γραμματεία Δημοσίων Εσόδων του υπουργείου Οικονομικών» -η ανακοίνωση αφορά πέντε αθλητές (και αθλήτριες). Δεν είμαι φανατικός φίλαθλος, αλλά ομολογώ ότι κανένα από τα πέντε ονόματα δεν αναγνωρίζω. Επιπλέον, όπως το ίδιο το ρεπορτάζ αναφέρει, οι πέντε πρώην αθλητές δεν έχουν τα τυπικά προσόντα που θα περίμενε κανείς για τη θέση αυτή. Φαίνεται ότι έπρεπε να δοθούν οι πέντε αργομισθίες, όπως παλιότερα στα σώματα ασφαλείας ή σε θέσεις δενδροκηπουρού, και επειδή μόνο στη Γραμματεία Εσόδων γίνονται προσλήψεις, τους προσέλαβαν εκεί. Αυτό που ούτε το Κουλούρι δεν θα μπορούσε να επινοήσει ήταν η δικαιολογία που πρόβαλε στέλεχος της ΓΓΔΕ:  οι νέες προσθήκες «θα βοηθήσουν προς την κατεύθυνση της διατήρησης της φορολογικής διοίκησης σε φόρμα». Η πραγματικότητα είναι πιο αστεία από την παρωδία της!

* Και πριν σας αποχαιρετήσω (θα λείψω σήμερα αρκετές ώρες), προσφεύγω στη συλλογική σας σοφία για μια βελόνα στ’ άχυρα.

Η φωτογραφία αριστερά τραβήχτηκε το 1934, σε μια εκδρομή που έγινε στο περιθώριο του πρώτου Συνεδρίου Σοβιετικών Συγγραφέων στη Μόσχα.

Δεξιά, ο Γάλλος συγγραφέας Ζαν Ρισάρ Μπλοκ (Jean Richard Bloch) σκύβει για να ανάψει τσιγάρο. Στη μέση και λίγο πίσω ο δικός μας Κώστας Βάρναλης χαμογελάει στον φακό, αν και τον μισοσκεπάζει ο συγγραφέας στ’ αριστερά, με τα στρογγυλά γυαλιά και το μουσάκι. Ποιος είναι όμως αυτός;

Για να είναι στη Μόσχα καλεσμένος, θα ήταν (τότε) αριστερός.

Δεν είναι από τους Γάλλους που συμμετείχαν στο συνέδριο (Malraux, Aragon, Paul Nizan). Δεν είναι κάποιος από τους άλλους επιφανείς που πήραν μέρος, όπως Martin Andersen Nexö, Yakub Kadri, Willi Bredel, Theodor Plivier, Johannes Becher, Oskar Maria Graf, Nordahl Grieg.

Μοιάζει πολύ λίγο με τον Καρλ Ράντεκ, αλλά ο Radek δεν είχε μουστάκι εκείνη την περίοδο, μόνο γένια -και ίσαμε πάνω.

Βελόνα στ’ άχυρα ψάχνω λοιπόν, αλλά ποτέ δεν ξέρει κανείς. Αλλά και να μη βρεθεί, δεν χάλασε κι ο κόσμος -δεν έχασε η Βενετιά βελόνι!