Ποντιακά μεζεδάκια

Παραπλανητικό θα χαρακτηρίσετε τον σημερινό τίτλο -τα μεζεδάκια τα είπα ποντιακά επειδή η βδομάδα που τελειώνει σημαδεύτηκε από τη φασαρία για την τοποθέτηση του υπουργού Παιδείας Ν. Φίλη σχετικά με τη γενοκτονία των Ποντίων, αλλά κανένα από τα θέματα της σημερινής πιατέλας δεν συνδέεται με την υπόθεση -έχουμε δηλαδή χρονική σύμπτωση και όχι θεματική σύνδεση.

Βέβαια, ποντιακά λέμε τα ανέκδοτα (για τα οποία ίσως θα είχε ενδιαφέρον να αφιερώσουμε κάποτε ένα άρθρο). Οπότε, για να μην βγει εντελώς οφσάιντ ο τίτλος του άρθρου, ας αναφέρω και το τελευταίο ποντιακό ανέκδοτο, όπως κυκλοφόρησε χτες, μέρα του ποντιοχρυσαβγίτικου συλλαλητηρίου. «Του Πόντιου του έκοψαν τη σύνταξη, του έβαλαν ΕΝΦΙΑ, του έβαλαν 23% ΦΠΑ, κι αυτός κατέβηκε σε συλλαλητήριο για το αν πριν από 100 χρόνια συνέβη εθνοκάθαρση ή γενοκτονία».

* Τη Δευτέρα που μας πέρασε είχα τα γενέθλιά μου, και ένας καλός ηλεφίλος ήθελε να μου κάνει ένα δωράκι, και έψαχνε εναγωνίως ένα μεζεδάκι για να μου προσφέρει -αλλά ξέρετε πώς είναι αυτά τα πράγματα, όταν τα θέλεις ποτέ δεν έρχονται. Μου γράφει λοιπόν:

«Η μέρα προχωρούσε κι εγώ απελπιζόμουν, καθότι είχα λησμονήσει την σοφία του μεγάλου βραζιλιάνου διανοητή της εποχής μας: «αν θέλεις κάτι πάρα πολύ το σύμπαν θα συνωμοτήσει… » Αργά το απόγευμα, περιμένοντας στον προθάλαμο του οφθαλμιάτρου και χαζεύοντας στην τηλεόραση, το σύμπαν μου (σάς) προσέφερε όχι απλά μεζεδάκι αλλά σωστή υπερπαραγωγή: Δια στόματος Κωνσταντίνου Μπογδάνου, μάλιστα, όχι παίξε γέλασε. (…) Προς το τέλος της εκπομπής, γύρω στο 1.17’30» , κι ενώ η συνεργάτιδά του παρουσιάζει μια θεατρική παράσταση βασισμένη στη «Μητέρα του σκύλου» του Μάτεσι, ο φιλόμουσος στοχαστής μας, αναγνωρίζοντας ασφαλώς την μουσική υπόκρουση του βιδέου της παράστασης, αναφωνεί ενθουσιασμένος: «Ωωωω! Καραΐνδρου ακούω; Μα ναι Καραΐνδρου!» Έτσι είναι αυτά, άμα είσαι φιλόμουσος ξέρεις! Μπορεί να διστάσεις μια στιγμή αλλά το έμπειρο αυτί σου θα δώσει, τελικά, τη σωστή απάντηση.

Φυσικά, πρόκειται για το εξαιρετικά γνωστό. δημοφιλέστατο και χιλοπαιγμένο (διαφημίσεις, ταινίες, ασανσέρ, τηλεφωνητές…) Βαλς Νο 2, από την Σουίτα για Ορχήστρα Ποικίλης Μουσικής ή Βαριετέ (δεν ξέρω τον επίσημο τίτλο στα ελληνικά) του μεγάλου Ντμίτρι. Θα αναγνωρίσετε την μελωδία, ασφαλώς, που είναι μεν χαριτωμένη και πιασάρική, αλλά όχι και η βαθύτερη ή η σημαντικότερη που συνέθεσε ο Σοστακόβιτς.

Δεν είναι η πρώτη φορά που ο Μπογδάνος προσπαθεί να κάνει επίδειξη γνώσεων και την πατάει μεγαλοπρεπώς -και στην αρχή-αρχή της ιδιας εκπομπής μάς λέει ότι η Δημοσθένους λέξις του Σαββόπουλου είναι από… το Φορτηγό (ενώ στην πραγματικότητα είναι από το Βρώμικο ψωμί, έξι χρόνια και τρεις δίσκους αργότερα). Και ασφαλώς δεν θα είναι και η τελευταία, οπότε το ιστολόγιο αποφασίζει, αποτίοντας φόρο τιμής στον Μποστ, να απονείμει στον Κωνσταντίνο Μπογδάνο τον τίτλο του Νομάρχη Ημιμαθείας.

* Αλλά, για να δείτε τι ηλεφίλους έχω, ένας άλλος αλληλογράφος μου με κέρασε για τα γενέθλιά μου ένα μεζεδάκι από τον Ηρόδοτο.

Δεν εννοώ βέβαια ότι ο φίλος μου βρήκε μαργαριτάρι στον Ηρόδοτο -σας θυμίζω ότι μεζεδάκι χαρακτηρίζουμε οτιδήποτε έχει (γλωσσικό) ενδιαφέρον, επειδή όμως τα περισσότερα αξιοσχολίαστα είναι μαργαριτάρια ο όρος κυρίως για λάθη χρησιμοποιείται.

Θα ξέρετε βέβαια τη γνωστή ελληναράδικη φράση «Όταν εμείς χτίζαμε Παρθενώνες, εσείς τρώγατε βελανίδια». Να όμως που ο Ηρόδοτος θεωρεί τη βρώση βελανιδιών όχι χαρακτηριστικό της πολιτιστικής καθυστέρησης αλλά μάλλον εγγύηση σωματικής ρώμης.

«Καταφρονήσαντες [οι Λακεδαιμόνιοι] Ἀρκάδων κρέσσονες εἶναι ἐχρηστηριάζοντο ἐν Δελφοῖσι ἐπὶ πάσῃ τῇ Ἀρκάδων χώρῃ. ἡ δὲ Πυθίη σφι χρᾷ τάδε· Ἀρκαδίην μ᾽ αἰτεῖς; Μέγα μ᾽ αἰτεῖς· οὔ τοι δώσω. πολλοὶ ἐν Ἀρκαδίῃ βαλανηφάγοι ἄνδρες ἔασιν, οἵ σ᾽ ἀποκωλύσουσιν.»

«Αλλά [οι Λακεδαιμόνιοι] μέσα στη βεβαιότητά τους ότι είναι πιο δυνατοί από τους Αρκάδες, ζητούσαν στους Δελφούς χρησμό για την υποταγή όλης της Αρκαδίας. Και η Πυθία τούς χρησμοδοτεί τα εξής: Την Αρκαδίαν με ζητείς; Μεγάλον πράγμα με ζητείς· δεν θα σε την δώσω· διότι είναι πολλοί άνδρες εις την Αρκαδίαν βαλανοφάγοι, οι οποίοι θα σε εμποδίσουν» (η μετάφραση πρέπει να είναι του Δ. Μαρωνίτη).

* Γουστόζικο ορθογραφικό λαθάκι από την Καθημερινή, η οποία με τις νέες περικοπές προσωπικού πρέπει να απέλυσε και τον χαλκέντερο διορθωτή της, τον κ. Σπελ Τσέκερ: δεν πρέπει να πέσουμε στην παγίδα να μετατραπεί η Επιτροπή μας σε οιωνεί εξεταστική…

Είς οιονός άριστος… λέει ο φίλος που το στέλνει.

* Βραβείο μπουρδουκλωμένης διατύπωσης στην ert.gr, ένα ειδησεογραφικό άρθρο της οποίας ξεκινάει ως εξής: Στη Νιγηρία μια γιατρός, η οποία είχε προσβληθεί από τον ιό του Έμπολα το 2014 και επέζησε, γέννησε την Τρίτη, ένα κοριτσάκι στις ΗΠΑ, ανακοίνωσε το νοσοκομείο του Λάγκος όπου εργάζεται.

Πού συνέβη τελικά το γεγονός; Στη Νιγηρία ή στις ΗΠΑ;

* Κι ένα γλωσσικό μεζεδάκι που όντως τρώγεται.

Φίλος που είναι ιδιαίτερα ενήμερος σε οτιδήποτε το ινδικό, με πληροφορεί ότι στην Ινδία κάνει θραύση ένα γιαούρτι ελληνικού τύπου της εταιρείας Epigamia, που το όνομά της είναι βέβαια μεταφορά της ελληνικής λέξης «επιγαμία» -και, όπως εξηγούν:

In 326 BC, Alexander the Great, after conquering much of Persia, launched his campaign to enter India. It would become the first time a Western civilization would be exposed to the Indian subcontinent. 23 years later, the Greek and Indian empires would unite in peace under Seleucus I and Chandragupta Maurya. This peace treaty was known as EPIGAMIA, standing for a dynastic marriage between the two wonderful and ancient cultures.  A flourishing exchange of ideas and trade began between the two empires brought through by the famous ambassador Megasthenes. Today we celebrate this ancient tradition, by being the first to introduce Greek Yogurt in India.

And it’s only telling that we give you EPIGAMIA.

Δεν ξέρω, αλλά δυσκολεύομαι να σκεφτώ κάποιον να ζητάει (στα ελληνικά) δυο κεσεδάκια Επιγαμία.

* Λέμε «η απόφαση πάρθηκε», λέμε «η απόφαση ελήφθη». Δεν λέμε όμως «η απόφαση επάρθη», όπως διάβασε φίλος μου σε άρθρο του τηλεοπτικού ρεπορτάζ.

Η λογιολαγνεία αυξάνεται μέχρι βλακείας, λέει ο φίλος μου. Και δεν έχει άδικο.

(Γράφεται με ει ή με ι ο πρωτολογισμός «λογιολαγν*α»; Μπορούμε να το συζητάμε μέχρι αύριο).

* Σειριακό αριθμό (αν και κάποιοι, ίσως σωστότερα, επιμένουν για ‘σειραϊκό’, δείτε εδώ το… σείριαλ) έχουμε, την απόδοση του serial number. Ωστόσο, ο serial killer δεν είναι (παρόλο που έχει ειπωθεί) ‘σειριακός δολοφόνος’, οπότε δεν δικαιολογείται ο χαρακτηρισμός του Ανδρέα Παπανδρέου ως «σειριακού άνδρα» στο πρόσφατο βιβλίο με τα απομνημονεύματα της Μαργαρίτας Παπανδρέου.

* Σε άρθρο για το ίδιο βιβλίο, πρόσεξα ένα μακροβούτι στην εισαγωγική φράση: Την παραμικρή προσπάθεια να κρύψει την αντιπάθεια, ή καλύτερα, το μίσος της για τη Δήμητρα Λιάνη απαξιοί να καταβάλει η Μαργαρίτα Παπανδρέου στο αυτοβιογραφικό της βιβλίο…. Το «απαξιοί» τούς μάρανε!

* Παλιότερα είχαμε τον δαίμονα του τυπογραφείου, έναν, ενιαίο και τρισχιλιετή (αυτό το πήρα από αλλού). Τώρα, η νέα τεχνολογία έχει γεννήσει ένα τσούρμο διαολάκια, που το καθένα έχει διαφορετικά σουσούμια. Στη φωτογραφία αριστερά βλέπετε απόσπασμα από τα πρακτικά του Δήμου Ηρακλείου (Κρήτης) που μου το έστειλε φίλος, ο οποίος πιστεύει ότι η αναφορά σε «παραχωρήσεις σχολικών χώρων σε αλήτικους συλλόγους της πόλης μας» οφείλεται στον «δαίμονα του κορέκτορα». Θα μπορούσε, βέβαια, ο πρακτικογράφος να έχει άχτι μερικούς από τους συλλόγους αυτούς.

* Ενδιαφέρον έχουν οι λέξεις της πιάτσας και των μαστόρων. Φίλος εντόπισε το εξής σε κατάλογο ειδών υδραυλικού: «Αεράτορ μαύρο με σίτα κομπλέ». Προφανώς βγαίνει από το aerator, και προφανώς θα μπορούσε να ειπωθεί και αλλιώς. Πάντως, βγάζει κάπου 450 γκουγκλιές.

* Φίλος στέλνει το εξής χαριτωμένο απόσπασμα από το βιβλίο «Ιατρικός Οδηγός Συμπληρωμάτων Διατροφής & Βοτάνων» της Lambert’s στο τμήμα που αφορά τη βιταμίνη Β5 (υπό τη μορφή σκευάσματος παντοθενικού ασβεστίου): «Το όνομα pantothenic προέρχεται από τη λατινική λέξη “Panthos” (έχει ρίζα Ελληνική) που σημαίνει παντού […]»

Δεν ξέρω ποια είναι η ελληνική ρίζα της λέξης panthos, ίσως το ‘πανθομολογούμενος’. Πάντως, η λέξη pantothenic προέρχεται από τη σπασμένη περσική λέξη ‘πάντοθεν’ που σημαίνει «από παντού».

* Κλείνω με ένα μεταφραστικό από τον ιστότοπο της ΕΡΤ. Γίνεται αναφορά σε μια εκδήλωση μνήμης για τον Α’ παγκόσμιο πόλεμο, που έχει τον τίτλο «Η άνοδος και η πτώση των αναχωμάτων«. Δίπλα υπάρχει και ο αγγλικός τίτλος αλλά είναι περιττό να τον κοιτάξουμε -λέει, βεβαια, The Rise and Fall of the Trenches. Και βέβαια trenches είναι τα χαρακώματα. Στα χαρακώματα πολεμούσαν, και πέθαιναν κατά χιλιάδες και χιλιάδες, οι φαντάροι του Μεγάλου Πολέμου. Αναχώματα είναι άλλο πράγμα, είναι κατασκευή από σωριασμένα χώματα -ας πούμε, το ΚΚΕ λέει ότι η ΛΑΕ λειτουργεί ως ανάχωμα που εμποδίζει τις λαϊκές μάζες να έρθουν σε αυτό. Μικρό ανάχωμα βέβαια.

* Δεν αναφέρθηκα καθόλου σε αυτό που είπε τις προάλλες ο Αλέξης Τσίπρας, για «τη Μυτιλήνη, τη Λέσβο και τα άλλα νησιά», επειδή όταν το άκουσα κατάλαβα ότι ανέφερε τη Μυτιλήνη, μετά συνειδητοποίησε ότι χρησιμοποιεί το ανεπίσημο όνομα του νησιού (το νησί λέγεται Λέσβος, Μυτιλήνη είναι η πρωτεύουσα, η χώρα) και ανέφερε και το επίσημο. Όπως είδατε και στα μεζεδάκια της περασμένης εβδομάδας, που ανέδειξα σε κεντρικό θέμα το «εκτίθουν» δεν έχω πρόβλημα να σχολιάσω και του Τσίπρα τα σαρδάμ και τα μαργαριτάρια. Αλλά δεν υποτιμώ τόσο τη νοημοσύνη σας, να θεωρήσω ότι κάποιος που την προηγούμενη μέρα είχε επισκεφτεί το νησί δεν ξέρει πώς λέγεται.

Κατά τα άλλα, βέβαια, ο σχολιασμός για τη διαφορά Λέσβου και Μυτιλήνης έχει γούστο, όπως γούστο έχει η περίπτωση του μαθητή από τη Δασκαλομάνα του Παπαδιαμάντη, που αναρωτιέται γιατί τα Επτάνησα ονομάζονται έτσι αφού στο μέτρημα βγαίνουν δέκα: Κέρκυρα, Κορφοί, Λευκάς, Αγία Μαύρα, Παξοί, Ιθάκη, Κεφαλληνία, Ζάκυνθος και Κύθηρα, Τσερίγον. Ή αλλιώς, από την Κέα ως τη Τζια ένα τσιγάρο δρόμος.