Μεσονοεμβριανά μεζεδάκια

Τα μεζεδάκια του περασμένου Σαββάτου τα είχα γράψει, και επιστρέφοντας στο σπίτι από μια πανέμορφη βόλτα στην καλοκαιρινή Αθήνα, έμαθα για το μακελειό στο Παρίσι. Όταν συνειδητοποίησα (περίπου) τις διαστάσεις του εγκλήματος, αισθάνθηκα πως θα ήταν άτοπο να κυκλοφορήσει το ιστολόγιο με ένα ανάλαφρο άρθρο στην πρώτη του σελίδα, κι έτσι έγραψα τις σκέψεις μου για τη σφαγή. Τα μεζεδάκια σκέφτηκα να τα αναβάλω για τη Δευτέρα, αλλά μεσολάβησε το θλιβερότατο νέο του θανάτου του φίλου Γιώργου Ανανδρανιστάκη, οπότε το ανάβαλα και πάλι. Εν τω μεταξύ, μ΄ αυτά και μ΄ εκείνα, η σημερινή επέτειος της εξέγερσης του Πολυτεχνείου κάπως σαν να βγήκε εκτός κλίματος -περάσαμε σε άλλον αιώνα τελεσίδικα. Οπότε βάζω σήμερα τα μεζεδάκια, χωρίς να τροποποιήσω στο παραμικρό αυτά που είχα γράψει -διαβάζοντάς τα, μην ξεχνάτε ότι τα έγραψα την Παρασκευή το μεσημέρι, πριν από τα τραγικά που συνέβηκαν στη συνέχεια.

 

Αν κοίταζε κανείς τον ουρανό χτες, ηλιόλουστον και καταγάλανο, και τον κόσμο να κυκλοφορεί με κοντομάνικα, θα μπορούσε να τα πει και μεσομαγιάτικα τα μεζεδάκια, καθώς ο φετινός Νοέμβριος έχει ξεσηκώσει όλα τα σουσούμια του Μάη -ωστόσο το ημερολόγιο μάς προσγειώνει. Βέβαια, οι πιο πολλοί δεν ενοχλιούνται από τούτη την παράταιρη άνοιξη, αν και ξέρω κάποιους που παραπονέθηκαν.

Βρέξει-χιονίσει όμως, ή και με καλόν καιρό, εμείς το Σάββατο θα σερβίρουμε μεζεδάκια. Ας ξεκινήσουμε.

* Το πρώτο πιάτο, ορντέβρ καλύτερα, είναι ένα συνηθισμένο ορθογραφικό λαθάκι, που δεν παύει όμως να είναι γουστόζικο και πάντως δεν θα το περίμενε κανείς από έναν σοβαρόν ιστότοπο. Γράφει η Ναυτεμπορική:

Η πλευρά των δανειστών δεν ήταν αντίθετη. πάντως, ζήτησε συγκεκριμένη κοστολόγηση και διαβεβαιώσεις ότι δεν θα υπάρξει νομικό κόλλημα.

Το ενδεχόμενο να κολλήσουν κάπου οι διαπραγματεύσεις, επισημαίνει ο φίλος που το στέλνει, δεν είναι λόγος για να αλλάξουμε την ορθογραφία του νομικού κωλύματος.

* Σε μια δικτυακή παρέα, μια φίλη έκανε λόγο για την «κοτσάνα» του συγγραφέα Βαγγέλη Ραπτόπουλου, ο οποίος στη ραδιοφωνική του εκπομπή τις προάλλες, κι ενώ έπαιζε το πασίγνωστο No woman no cry, σχολίασε «άμα δεν έχεις γυναίκα, δεν κλαις». Δεν είναι όμως αυτό το νόημα του στίχου, διότι το no cry (πιο σωστά nuh cry) στο τζαμαϊκανό ιδίωμα είναι ισοδύναμο με το don’t cry των αγγλικών: μην κλαις, γυναίκα θα μεταφράζονταν τα λόγια, και όχι «όχι γυναίκα, όχι κλάμα» όπως πιστεύουν πολλοί -και στη Γαλλία.

Από τη συζήτηση πάντως φάνηκε πως η παρεξήγηση είναι διαδεδομένη, οπότε δεν θα την έλεγα «κοτσάνα» (συν τοις άλλοις επειδή μιαν άλλη φορά που είχα επισημάνει μια γλωσσική κοτσάνα του Ραπτόπουλου, μετά μου τα έψαλε από την εκπομπή του όπου βέβαια δεν είχα δυνατότητα απάντησης). Επειδή όμως το τραγούδι του Μπομπ Μάρλεϊ είναι πασίγνωστο, καλό είναι να ξέρουμε τη σημασία των στίχων.

* Φίλος του ιστολογίου στέλνει άρθρο που περιέχει την εξής φράση (για τον ξυλοδαρμό του Κουμουτσάκου): Ελεύθερος αφέθηκε χθες ο 24χρονος συλληφθέντας, ακόμη… άφαντοι όλοι οι υπόλοιποι.

Ο φίλος θεωρεί λάθος τον τύπο «ο συλληφθέντας», εγώ από την άλλη πλευρά τον θεωρώ νόμιμο λαϊκό τύπο και χαίρομαι που τον βλέπω και γραμμένον. Είμαι απαλλαγέντας, λέγανε κάποιοι από το 1910 κιόλας.

* Ένας άλλος φίλος διάβασε τον τίτλο «εκβίασαν Τουρκάλα ολυμπιονίκη» και τον θεωρεί άκομψο έως προβληματικό Όπως γράφει, «Δεν εξετάζω το περιεχόμενό του, παρά μόνο το γνωστό γλωσσικό αγκάθι. Την «Τουρκάλα» την τόλμησαν, και καλά έκαναν. (Εγώ προσωπικά προτιμώ το «Τούρκισσα», που άλλοι το βρίσκουν ποιητικό ή παλιομοδίτικο, αλλά είναι θέμα γούστου.) Με την Ολυμπιονίκη όμως, τι γίνεται;»

Δίκιο απόλυτο έχει, διότι το «η ολυμπιονίκης» είναι καινοφανής σχηματισμός, θηλυκά σε -ης δεν υπάρχουν ή δεν υπήρχαν έως πρόσφατα στη γλώσσα. Πολύ καλύτερο βρίσκω το «ολυμπιονίκισσα», αλλά εδώ δεν έχουμε καταφέρει να καθιερώσουμε το (σχεδόν αυτονόητο στα δικά μου μάτια) «δικάστρια», οπότε δεν αισιοδοξώ.

(Και δεν είναι καθόλου απλά τα πράγματα με τα επαγγελματικά θηλυκά. Στο ίδιο άρθρο, παρακάτω γράφεται «η Τουρκάλα δρομέας αρνήθηκε», και πώς αλλιώς θα το λέγαμε; Δεν λέγεται το «δρομέισσα», βέβαια. Ο μόνος λογικός τύπος, όπως και με τη γραμματέα ή τη συγγραφέα ή την εισαγγελέα, είναι κατά τη γνώμη μου «η δρομέα, της δρομέας» αλλά αυτό μόνο εγώ το λέω. Κατά τα άλλα, μείνετε με το «η δρομέας», αλλά δεν είναι ανώδυνο, αν δείτε τη γενική και τους τύπους «της γραμματέως», «της συγγραφέως»).

* Ένας άλλος φίλος είδε σε άρθρο του in.gr τον όρο «πνευστή λέμβος», που βέβαια είναι ευπρεπισμός για το φουσκωτό, που φαίνεται πως θεωρείται χυδαίο.

Με το καλό να δούμε και έγχορδες λέμβους, του απάντησα.

Ωστόσο, στο in.gr διόρθωσαν τη διατύπωση σε «φουσκωτό σκάφος» -βλέπω όμως ότι ο όρος «πνευστή λέμβος» συνηθίζεται στις ανακοινώσεις του Λιμενικού Σώματος.

* Η πανουσιάδα της περασμένης εβδομάδας επισκίασε ένα γεγονός που μακροπρόθεσμα μπορεί να αποδειχτεί πολύ σημαντικότερο, ότι βρίσκεται στη διαβούλευση και οδεύει επομένως προς ψήφιση το νομοσχέδιο που αναγνωρίζει το σύμφωνο συμβίωσης και για ομόφυλα ζευγάρια.

Από τα σχόλια της διαβούλευσης, κάτι το ωραίον:

«Είμαι αντίθετος στην επιχειρούμενη νομιμοποίηση της συμβίωσης δύο προσώπων ανεξαρτήτου φύλλου που προβάλλεται από το πρώτο άρθρο και παρακαλώ να γίνει σεβαστή η άρνησή μου για την ψήφιση αντισυνταγματικών διατάξεων όπως το Σύμφωνο Συμβίωσης και η τήρηση της νομιμότητας, όπως εκφράζεται από την ελληνορθόδοξη παράδοση«.

Ζούμε ανάμεσά τους.

* Ο Νομάρχης Ημιμαθείας ξαναχτύπησε. Αν θυμάστε, αυτόν τον τίτλο τον έχω απονείμει στον παρουσιαστή Κ. Μπογδάνο του Σκάει, ο οποίος αγαπάει να διανθίζει τις εκπομπές του με διάφορες περιττές πληροφορίες, μερικές σωστές, και γενικά να κάνει επίδειξη πασαλειμμ… γνώσεων.

Τις προάλλες λοιπόν στην εκπομπή του αναμάσησε τη γνωστή ακροδεξιά καραμέλα, ότι η εξέγερση του Πολυτεχνείου είχε υποκινηθεί από τη CIA για να προκαλέσει την ανατροπή του Παπαδόπουλου και ότι, λίγο-πολύ, οδήγησε στον Αττίλα.

Επειδή η κατακραυγή που ξεσηκώθηκε ήταν μεγάλη, ο κ. Νομάρχης αναγκάστηκε να συγγράψει άρθρο, στο οποίο φιλοδοξεί «να μιλήσει έξω από τα δόντια και με στοιχεία«.

Ανάμεσα στα στοιχεία που προσκομίζει ο κ. Νομάρχης Ημιμαθείας είναι ότι ο Παπαδόπουλος «είχε ορκίσει Πρόεδρο της Δημοκρατίας το καλοκαίρι του 1973 τον Μαρκεζίνη». (Φυσικά, πρόεδρος ήταν ο ίδιος ο πρωτοδικτάτορας. Ο Μαρκεζίνης απλώς έκανε τον πρωθυπουργό).

Βέβαια, το πιο σοβαρό ολίσθημα του Μπογδάνου δεν είναι οι κοτσάνες που πετάει, είναι οι ακροδεξιές θέσεις που εκφράζει, έστω και συγκαλυμμένες ή υπό τον μανδύα της «προκλητικής αμφισβήτησης των ταμπού». Ειλικρινά απορώ πώς υπάρχουν ακόμα σοβαροί πολιτικοί (ή, πολιτικοί που ανήκουν στην αριστερά) που να καταδέχονται να πηγαίνουν στην εκπομπή του.

* Υποψηφιότητα για την ακλισιά της εβδομάδας: «Οι επιστήμονες του Πανεπιστημίου του Νέο Μεξικό…».
* Ωστόσο, υπάρχει συναγωνισμός για το βραβείο. Σε άρθρο του in.gr διαβάζουμε ότι κάποια έκανε «μαθήματα πιάνο» και ότι έγινε «καθηγήτρια του πιάνο».

(Θυμάμαι, πριν από μερικά χρόνια που καυτηρίαζα την ακλισιά «του τσίρκο», έλεγα: δηλαδή θα πείτε και «του πιάνο»; Ηθικόν δίδαγμα: μη δίνετε ιδέες).

* Και βέβαια υπάρχει και το Κόκκινο, που μας πληροφορεί πως το δικαστήριο καταδίκασε «τον πρόεδρο και Διευθύνων σύμβουλο». Καλύτερα να λέτε «ο διευθύνοντας σύμβουλος», που είναι καθαρό το πώς κλίνεται.

* Όπως κάθε χρόνο τέτοιες μέρες, έχουμε την αργία του Πολυτεχνείου. Και όπως κάθε χρόνο τέτοιες μέρες, το Υπουργείο Παιδείας κυκλοφορεί εγκύκλιο, στην οποία αναφέρεται στερεότυπα ότι:  Την ημέρα αυτή δεν θα γίνουν μαθήματα σε όλα τα σχολεία της Πρωτοβάθμιας και της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης.

Σύντροφε Νίκο Φίλη, ξέρεις καλά ότι στα ελληνικά η διατύπωση αυτή σημαίνει «σε μερικά σχολεία θα γίνουν μαθήματα, αλλά δεν σας λέω σε ποια, σας το κρατάω μυστικό». Αυτό που θέλετε να πείτε λέγεται «δεν θα γίνουν μαθήματα σε κανένα σχολείο της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης».

* Επί του πιεστηρίου, που λέμε, φίλος έστειλε επιστημονικό άρθρο που επιχειρεί να ανασκευάσει τους μύθους περί διαστήματος αλλά είναι τόσο κακομεταφρασμένο που διεκδικεί βραβείο Τσαπατσούλιτζερ.

Μερικά πράγματα τα διόρθωσαν -στην αρχική βερσιόν του άρθρου (που έχει διασωθεί βέβαια σε άλλους ιστοτόπους) γραφόταν ότι οι αστεροειδείς απέχουν… μερικά εκατομμύρια έτη φωτός ο ένας από τον άλλον, κάτι που θα ήταν σωστό αν το φως ταξίδευε με ταχύτητα σαλιγκαριού. Άλλες μπαρούφες έμειναν, όπως ότι οι 27 βαθμοί Κέλβιν είναι -270 βαθμοί Κελσίου (δεν είναι). Οι υπόλοιπες μπαρούφες αφήνονται σαν άσκηση στον αναγνώστη.

* Και κλείνω με έναν, ας πούμε, διαγωνισμό, που τον συνηθίζανε παλιά τα περιοδικά -την ιδέα την έκλεψα από έναν φίλο στο Φέισμπουκ. Δίνανε μια φωτογραφία ή ένα σκίτσο και ζητούσαν από τους αναγνώστες να προτείνουν λεζάντα -και μια επιτροπή βράβευε την πιο πετυχημένη.

Eίδα χτες σε φιλικόν τοίχο αυτή την ωραία φωτογραφία του Άδωνη και αναρωτιέμαι ποια λεζάντα (ή ποιος διάλογος) θα ταίριαζε. Επιτροπή δεν προλαβαίνω να συγκροτήσω, θα έχω και συνέδριο το πρωί, αλλά αν έχετε έμπνευση θα χαρώ να τη διαβάσω.

Καλό σαββατοκύριακο!