Θρασύβουλα μεζεδάκια

Ο τίτλος του σημερινού μας πολυσυλλεκτικού άρθρου είναι παρμένος από ένα μεζεδάκι της πιατέλας, που θα το συζητήσουμε παρακάτω. Να πω όμως ότι επειδή χτες είχα πάει μια μικρή εκδρομή δεν παρακολούθησα τη συζήτηση στη Βουλή περί ανομίας, αλλιώς θα μπορούσαν και τα μεζεδάκια μας σήμερα να ονομαστούν «άνομα». Αλλά δεν θέλω να μπω στη συζήτηση για το τι είναι ανομία και τι υποκρισία.

* Και ξεκινάμε με ένα που αφορά την επέτειο της 28ης Οκτωβρίου και θα ταίριαζε περισσότερο στο άρθρο της περασμένης εβδομάδας.

Βλέπετε, με την ευκαιρία της επετείου, το παράρτημα Ηνωμένου Βασιλείου της κυπριακής (δεξιότατης) φοιτητικής παράταξης «Πρωτοπορία» έβγαλε μια ανακοίνωση-περιβόλι στο Φέισμπουκ, όπου παρουσιάζει τον θρασύτατο Μουσολίνι να δίνει διαταγές στον… Ντούτσε και όπου πληροφορούμαστε πως το ζητούμενο ήταν η διέλευση του γερμανοϊταλικού στρατού, ενώ στο τέλος, μέσα στο γενικό αλαλούμ, φωνάζουν κι ένα ζήτω για το 1821.

Προσέξτε ότι για μιαν ακόμα φορά χρησιμοποιείται σαν βρισιά παντός καιρού το «ανιστόρητος» (ή έστω «ανιστόριτος» στην εδώ παραλλαγή). Η τόση κατάχρηση αυτής της λέξης τείνει να τη μεταβάλει σε κοτσανικό δείκτη -δηλαδή, όποιος τη χρησιμοποιεί θα λέει μάλλον κοτσάνες.

Οι υπογραμμίσεις δεν είναι δικές μου και δεν επισημαίνουν όλα τα στραβοπατήματα του κειμένου. Μεταξύ άλλων, σημειώστε και την εναύξητη προστακτική «ανέλαβε επιτέλους τις ευθύνες σου».

* Κι ένα γλωσσικό-μεταφραστικό, που το επισημαίνει φίλος σε μέιλ του:

Ένα μεζεδάκι που το έχω δει αρκετές φορές όταν κατεβαίνω στον Πειραιά απ’ την παραλιακή αλλά το ξεχνάω μετά.

Στο δρόμο αυτόν γίνονται (ή γίνονταν) έργα για την επέκταση του τραμ προς τον Πειραιά. Συνήθως όταν υπάρχουν έργα στο δρόμο βλέπαμε μέχρι τώρα μια προειδοποίηση για «έργα επί της οδού» ή σε πιο σύγχρονη έκδοση «έργα σε εξέλιξη» (που έπιανε και έργα που δεν ήταν ντε και καλά στο δρόμο πάνω). Εκεί λοιπόν η εταιρία που ανέλαβε τα έργα του τραμ έκανε απευθείας μετάφραση από το αγγλικά: «έργα σε πρόοδο». Ίσως επειδή η J&P (Ιωάννου & Παρασκευαΐδης) που τα έχει αναλάβει είναι κυπραίικη…

Αναρωτιέμαι αν στην Κύπρο η αντίστοιχη πινακίδα προειδοποιεί για «Έργα σε πρόοδο».

* Η πινακίδα στη βιτρίνα του φαρμακείου ενημερώνει ότι διατίθενται «αντιγρΥπικά εμβόλια».

Προσωπικά δεν έχω δοκιμάσει τα εμβόλια αυτά, πάντως πρέπει να είναι πολύ αποτελεσματικά, αν σκεφτούμε ότι πάνε πολλά πολλά χρόνια που δεν έχουν εμφανιστεί γρύπες στη χώρα μας.

Κάποιοι πρέπει όμως να τα παίρνουν αφού διατηρείται το κατώφλι της ανοσίας κι έτσι δεν κατακλύζεται ο τόπος από τα μυθικά τέρατα -σώμα λιονταριού με κεφάλι και φτερά αετού, αν δεν θυμάστε.

* Και προχωράμε στο μεζεδάκι που χάρισε τον τίτλο στο σημερινό μας άρθρο.

Στην δίκαια οργισμένη ανακοίνωσή του για τις χρυσαβγίτικες απρέπειες κατά την παρέλαση στη Σαντορίνη, το υπουργείο Παιδείας αναφέρει, μεταξύ άλλων: Οι θρασύβουλες πράξεις πατριδοκαπηλίας δεν έχουν χώρο στην ελληνική κοινωνία και εκπαίδευση.

Θρασύβουλες πράξεις; Στέκει τέτοια λέξη ή είναι μαργαριτάρι αντί για το (σχεδόν κλισέ, πια) «θρασύδειλες»; Το είχαμε συζητήσει κι εδώ, και στην αρχή είχα πει ότι γκάφα πρέπει να είναι, παρόλο που λέξη θρασύβουλος υπάρχει στα αρχαία, πέρα από το κύριο όνομα.

Ύστερα, ο φίλος μας ο Αντώνης επισήμανε ότι η λέξη «θρασύβουλος» χρησιμοποιείται και στις μέρες μας και θυμήθηκε κάποιον καθηγητή του Καποδιστριακού που δεν συμπαθούσε τους Κρητικούς «επειδή είναι θρασύβουλοι» και τους έκοβε αβέρτα.

Ομολογώ πως η επιχειρηματολογία του με κλόνισε, αλλά στη συνέχεια ήρθε το ίδιο το υπουργείο να παραδεχτεί τη γκάφα, αφού τώρα στην ιστοσελίδα του η διατύπωση έχει αλλάξει σε «θρασύδειλες πράξεις«. Οπότε περί γκάφας επρόκειτο -ή, όπως έλεγε κι ο πεισιθάνατος φιλόσοφος Θρασύβουλας, «όλα είναι ατμός».

* Κι ένα ακόμα από την 28η Οκτωβρίου. Σε κάποια ανάρτηση στο Φέισμπουκ είδα ένα απόσπασμα υμνητικό για την πολεμική αρετή των Ελλήνων στην Αλβανία, στο οποίο υπήρχε και η φράση:

Στα γαλλοϊταλικά σύνορα αναρτάται μια χιουμοριστική επιγραφή: «Έλληνες στρατιώτες, άλτ! Εδώ αρχίζουν τα γαλλικά σύνορα»

Βρήκα ότι αυτό είναι παρμένο από το βιβλίο του Δ. Χαριτόπουλου για τον Άρη (Αρχηγός των ατάκτων), όπως φαίνεται κι εδώ. Ο Χαριτόπουλος δίνει σαν πηγή της συγκεκριμένης πληροφορίας τον Λάμψα.

Όποια όμως και να είναι η πηγή, αυτό δεν μπορεί να αληθεύει. Τον Νοέμβριο του 1940 η Γαλλία ήταν ηττημένη, τα δε προπολεμικά «γαλλοϊταλικά σύνορα» βρίσκονταν υπό ιταλική κατοχή, διότι και η Ιταλία είχε κηρύξει τον πόλεμο κατά της Γαλλίας (λίγες μέρες πριν από τη συνθηκολόγηση) και είχε αρπάξει μια λωρίδα εδάφους. Οπότε, ήταν πρακτικά αδύνατο να αναρτηθεί πινακίδα που να ειρωνεύεται τους Ιταλούς στα παλιά γαλλοϊταλικά σύνορα και, θαρρώ, εντελώς απίθανο να γίνει κάτι τέτοιο στα καινούργια σύνορα ανάμεσα στην ελεγχόμενη από τους Ιταλούς περιοχή και στην Γαλλία του Βισύ.

Άδικο έχω;

Προσθήκη: Φαίνεται πως έχω άδικο. Με ενημερώνουν με ηλεμήνυμα ότι Γάλλοι αντιστασιακοί ύψωσαν τέτοιες πινακίδες, υπάρχουν δύο σχετικές αναφορές. Στέκομαι διορθωμένος.

Ces victoires, les premières de la guerre contre une armée de l’Axe, ont un immense retentissement international : à l’entrée de Menton*, occupée par les Italiens, des résistants français plantent un panneau où est inscrit l’avertissement suivant : « Soldats grecs, halte ! Ici, territoire français ! » ; un autre, à Vintimille, proclame : « Si vous voulez visiter l’Italie, engagez-vous dans l’armée grecque . »

* Ρεκόρ εισαγωγικομανίας στο σουπεράκι του Έψιλον, με τρία και τρία έξι εισαγωγικά σε δύο αράδες κειμένου.

Βλέπετε, αν, ας πούμε, δεν έβαζε εισαγωγικά στον «εγκέφαλο» θα σκεφτόμασταν… τι άραγε;

Αναρωτιέμαι αν θα βρεθεί ένας Ζολώτας της εισαγωγικομανίας, που θα φτιάξει ένα κείμενο στο οποίο όλες οι σημαντικές λέξεις θα είναι κλεισμένες σε εισαγωγικά!

* Στο περιθώριο της σύλληψης του 29χρονου που κατηγορείται ότι έστελνε «τρομοδέματα» να σημειώσω ότι σε πάρα πολλούς ιστότοπους είδα να χρησιμοποιείται ο τύπος «του συλληφθέντα», που τον υποδέχομαι ευμενώς.

Σε κάπως λιγότερους ιστότοπους είδα να χρησιμοποιείται  και η ονομαστική («ο συλληφθέντας»), τούτη τη φορά για τους κατηγορούμενους ως δολοφόνους του δικηγόρου Ζαφειρόπουλου (παράδειγμα). Νομίζω πως οι τύποι αυτοί είναι ομαλότεροι από τους «ο συλληφθείς, του συλληφθέντος».

* Σε ανακοίνωση για μια συναυλία χιπ-χοπ στο Ηράκλειο Κρήτης διαβάζω ότι «Το Μονιτορ Φεστ 2017 ανοίγει τα ώτα του στην Χιπ Χοπ μουσική με ένα εκρηκτικό line-up.»

Προφανώς ο συντάκτης δεν μπορούσε να γράψει «ανοίγει τ’ αυτιά του», το βρήκε αταίριαστο με το υψηλό υφος της υπόλοιπης πρότασης -ή ίσως θα χάλαγε το εκρηκτικό line-up.

* Φίλος που διαβάζει για την υπόθεση Ζίμενς και όσα κατατίθενται στη δίκη, μου λέει ότι τον παραξένεψε η αναφορά σε «οικοσυσκευές» στον τίτλο του άρθρου: Οι χορηγίες στα κόμματα, οι οικοσυσκευές και η οικογένεια Μητσοτάκη.

«Οικοσκευή έχω ακούσει, οικοσυσκευή πρώτη φορά», λέει ο φίλος.

Εγώ πάλι έχω διαβάσει/ακούσει πολλές φορές για «οικοσυσκευή» αντί όμως για το σωστό «οικοσκευή», ιδίως σε κείμενα σχετικά με τον επαναπατρισμό διπλωματικών υπαλλήλων ή μεταναστών από το εξωτερικό, όπου γίνεται λόγος για τη μεταφορά της οικοσκευής, δηλαδή του συνόλου των επίπλων, σκευών και άλλων αντικειμένων που υπάρχουν σε κάθε νοικοκυριό. Στην οικοσκευή συνήθως περιλαμβάνονται και κάμποσες οικιακές συσκευές, πλυντήριο, κουζίνα ή ψυγείο ας πούμε.

Αρκετά συχνά, λοιπόν, διαβάζει κανείς για «εκτελωνισμο της *οικοσυσκευής» ή «εισαγωγή χωρίς δασμό της *οικοσυσκευής» -λανθασμένα, αντί για το σωστό «οικοσκευή».

Εδώ όμως η «οικοσυσκευή» χρησιμοποιείται απλώς σαν συντομότερος τύπος του «οικιακή συσκευή», για τις συσκευές Ζίμενς που χάριζε ο στενός φίλος της οικογένειας Μητσοτάκη σε διάφορους πολιτικούς.

Παρόλο που αμφιβάλλω αν το έχει κάποιο λεξικό, δεν θα έλεγα πως είναι λάθος το «οικοσυσκευή», φυσικά με τη σημασία της «οικιακής συσκευής».

* Ενδιαφέρον άρθρο του tvxs με ενδιαφέρον μεταφραστικό πρόβλημα -που δεν απαντήθηκε σωστά. Σε άρθρο για ένα χάπενινγκ του Μπάνκσι  στη Δυτική Όχθη για την 100ή επέτειο της Διακήρυξης Μπάλφουρ, διαβάζουμε:

«Σε μια σουρεαλιστική και σαρκαστική σκηνοθεσία, μια πενηνταριά μικροί Παλαιστίνιοι έγιναν δεκτοί για να πάρουν το τσάι τους μαζί μ’ έναν ηθοποιό μεταμφιεσμένο σε βασίλισσα της Αγγλίας. Πίσω τους, πάνω στο ισραηλινό τείχος διαχωρισμού που διαιρεί τη Δυτική Όχθη, είχε χαραχτεί η λέξη «Sorry», κάτω από το «Er» (Elizabeth Royal).»

Ο μεταφραστής φαίνεται να μη γνωρίζει ότι ER σημαίνει Elizabeth [Dei Gratia] Regina [Fidei Defensor], αν και σε κάποια αγγλικά κέρματα το λατινικό Regina εμφανίζεται ολογράφως…

Όμως στη φωτογραφία βλέπουμε Er και όχι ER. Εδώ υπάρχει λογοπαίγνιο του Μπάνκσι, όπου το επιφώνημα Er (..Sorry), παραπέμπει στο ER -και που ξέφυγε εντελώς από τη μετάφραση.

* Διπλό λάθος σε τίτλο του in.gr, που ευτυχώς διορθώθηκε, αν και έμεινε σε ιστότοπους που αναδημοσίευσαν την είδηση -και βέβαια στην οθονιά αριστερά, διότι έχουν γνώση οι μαργαριτοφύλακες.

Η Σου Κιι επισκέπτεται για πρώτη φορά τη συνοικία Ροχίνγκια, έλεγε ο τίτλος. Καταρχάς, βέβαια, δεν πρόκειται για συνοικία αλλά για κοτζάμ επαρχία, District υποθέτω στα αγγλικά. Και δεύτερον Ροχίνγκια είναι το όνομα του λαού που κατοικεί εκεί, αλλά η επαρχία λέγεται Ρακίν -τώρα ο τίτλος διορθώθηκε και λέει για «την περιοχή των Ροχίνγκια«.

* Πριν από δυο βδομάδες είχαμε… διαφημίσει μια ομιλία του Άδωνη Γεωργιάδη και του Σάκη Μουμτζή σε αθηναϊκό ξενοδοχείο.

Φαίνεται πως η παράσταση είχε επιτυχία διότι ο θίασος αποφάσισε να αρχίσει τις περιοδείες στην ύπαιθρο. Μιλάω για παράσταση, διότι πολιτική ομιλία με τιμή εισόδου (10 ευρώ μάλιστα) δεν είναι συνηθισμένη στην Ελλάδα. Αναρωτιέμαι αν θα κόβουν αποδείξεις ώστε να πληρωθεί φόρος ή αν η ανομία εντοπίζεται μόνο στις τυρόπιτες.

Πάντως, όπως ήδη γράφτηκε, αν εγώ έδινα 10 ευρώ για να πάω σε εκδήλωση, θα περίμενα να μην έχει ορθογραφικά λάθη η πρόσκληση (θα παρεβρεθεί!). Αν και, εδώ που τα λέμε, εγώ δεν θα πήγαινα σε σόου του Άδωνη ούτε κι αν με πλήρωναν.

* Αν υπήρχε βραβείο για τη χειρότερη μετάφραση της εβδομάδας, θα το δίναμε σε αυτό το άρθρο στο οποίο γίνεται λόγος για σχιζοφρένεια του Αλβανού πρωθυπουργού.

Δεν υπάρχει κάποιο τρανταχτό λάθος, αλλά αμέτρητα μικρά λάθη, ακυρολεξίες και τσαπατσουλιές, όπως πχ «Οι πρώτες ενδείξεις της ασθένειας του Ράμα χρονολογούνται από τις αρχές της δεκαετίας του 1980, πράγμα που εμπίπτει με τις τακτικές επισκέψεις του στα νοσοκομεία» ή «Είναι πολλά τα επεισόδια που οι συμπεριφορές του Ράμα επιφέρουν δραματικά συμβάντα.» Γούστο έχουν και τα «φαντασιόπληκτα στρατιωτικά γυμνάσια όπου υποχρεωτικά συμμετείχαν όλοι οι Αλβανοί πολίτες. Όλοι τους ήταν υποχρεωμένοι να συμμετείχαν σε στρατιωτικά γυμνάσια, τουλάχιστον δυο φορές το χρόνο.»

Μπορεί η μετάφραση να έχει γίνει από μη φυσικό ομιλητή της ελληνικής, όπως φαίνεται από την παράξενη χρήση χρόνων στην υποτακτική, στο παραπάνω χωρίο ή στο «Αυτό υποχρέωνε την οικογένεια να ζητούσε πάντα τη βοήθεια του νοσοκομείου.» και αλλού.

* Μπουρδουκλωμένος τίτλος από επαρχιακό ιστότοπο:

Προσδοκίες το 34ο Πανελλήνιο Συνέδριο της Διεθνούς Ένωσης Αστυνομικών στον Αγ. Νικόλαο να στεφθεί με επιτυχία

Ενώ αν έμπαινε το ρήμα αμέσως μετά τις προσδοκίες, δεν θα χρειαζόταν να ξαναδιαβάσουμε την εντελώς αδιάφορη αυτή είδηση.

* Πολύ συζητήθηκε η πολυσύνθετη ατάκα του Ευκλείδη Τσακαλώτου τις προάλλες στη Βουλή:

Απευθυνόμενος στην αξιωματική αντιπολίτευση, είπε:

«Έχετε βάλει τόσο χαμηλά το πήχη που μια φυματική σαρανταποδαρούσα με πρόβλημα μηνίσκου σε 25 από τα 40 πόδια και κρατώντας βαριές σακούλες για τα ψώνια της εβδομάδας απ’ το Lidl θα είχε περάσει από πάνω.»

Σε άλλους άρεσε, σε άλλους όχι, ο φίλος Νίκος Λίγγρης στη Λεξιλογία έγραψε ότι χάρηκε το «σύνθετο ευφυολόγημα». Εγώ το βρήκα πετυχημένο και έκανα και γούστο με τη σκέψη του Λίγγρη πως, αν μεταφραστεί στα αγγλικά, όπου η σαρανταποδαρούσα λέγεται εκατοποδαρούσα (centipede) πρέπει να γίνει αναπροσαρμογή των μεγεθών και να γράψουμε για a consumptive centipede with torn cartilage in 60 of its 100 legs.

Από τη συζήτηση στη Λεξιλογία προέκυψε ότι πρόκειται για πλατειασμό παλιότερης ατάκας του Blackadder, όπου σε σχέση με τη μάχη των χαρακωμάτων του Πρώτου Παγκοσμίου λέγεται: We’ve been sitting here since Christmas 1914, during which time millions of men have died, and we’ve moved no further than an asthmatic ant with heavy shopping.

* Και κλείνω με μια έκκληση για βοήθεια, από παλιό αναγνώστη του ιστολογίου και ακόμα πιο παλιό συνεργάτη του παλιού μου ιστοτόπου.

Ψάχνω τη σημασία της λέξης κουραμυδιά από το παρακάτω τραγούδι της Συλλογής των κατά την Ήπειρον Δημοτικών Ασμάτων του Χασιώτη

Μια γύρα στο διαδίκτυο δεν έφερε κανένα αποτέλεσμα.

Διώξε με, μάνα, διώξε με, με ξύλα με λιθάργια,
 κι αν δεν σας πάω στην ξενιτιά, να κάνω τριάντα χρόνους,
 για να μαλλιάσ’ τ’ αστήθι σου ρουτώντας τους διαβάτας·
 «διαβάτες, πού διαβαίνετε, στρατιώτες, πού περνάτε,
 μην είδατε το γιόκα μου, τομ πολυαγαπημένο;»
 ― Εψές, προψές τον είδαμε στον άμμο γκυλισμένο,
 μαύρα πουλιά τον έτρωγαν, και άσπρα χιλιδόνια·
 «φάτε, πουλάκια μ’, φάτε με, κάνετε και νισάφι
 κι αφήστε μου το μάτι μου και το δεξί μου χέρι,
 να γράψω μια πικρή γραφή, να τη στείλω στο σπίτι,
 να τ(η)ν αναγνώθει η μάνα μου, να κλαίει η κουραμυδιά μου·
 να τ(η)ν αναγνώθ’  η κουραμυδιά, να κλαίει η αδερφή μου,
 να τ(η)ν αναγνώθ’ η αδερφή, να κλαίνε οι αξαδέρφες,
 να τ(η)ν αναγνώθουν και αυτές, να κλαίει η χώρα όλη.»

Ομολογώ ότι δεν ξέρω τη λέξη, αλλά από τα συμφραζόμενα θα μπορούσε να είναι η θεία του ή η γιαγιά του -αρχικά είχα σκεφτεί την κόρη, αλλά δεν ταιριάζει στην ιεραρχία της συγγένειας. Όμως αυτό είναι σκέτη εικασία.

Ξέρει κανείς αυτή την περίεργη λέξη;