Διδακτορικά και λογοκλοπή

Πολλή συζήτηση έγινε χτες και προχτές στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για την αποκάλυψη της εφημερίδας Αυγή, σύμφωνα με την οποία η διδακτορική διατριβή του κ. Γ. Πατούλη, ορθοπαιδικού (ή ορθοπεδικού, ας μην κολλήσουμε σήμερα στην ορθογραφία της λέξης!) και περιφερειάρχη Αττικής, αποτελεί, σε μεγάλο τμήμα της, αντιγραφή από άλλες διατριβές και εργασίες.

Το ιστολόγιο έχει κι άλλη φορά ενδιαφερθεί για το θέμα της λογοκλοπής -θα θυμάστε μάλιστα ότι εμείς είχαμε αποκαλύψει, πρόπερσι, ότι το θέμα που δόθηκε στους υποψήφιους των πανελληνίων εξετάσεων, με την υπογραφή του συγγραφέα Αλέξη Σταμάτη, ήταν προϊόν λογοκλοπής.

Δεν είναι η πρώτη φορά που πολιτικά πρόσωπα αντιμετωπίζουν κατηγορίες για λογοκλοπή. Μόνο στη Γερμανία έχουν ξεσπάσει 3 ή 4 τρανταχτά τέτοια σκάνδαλα με πρώτο την παραίτηση του τότε υπουργού Άμυνας Καρλ Τέοντορ τσου Γκούτενμπεργκ, το 2011, και την αφαίρεση του διδακτορικού του τίτλου, όταν διαπιστώθηκε ότι τμήματα της διδακτορικής του διατριβής (στον νομικό κλάδο) ήταν αντιγραμμένα από διάφορες πηγές χωρίς να γνωστοποιείται, με παραπομπές, η οφειλή.

Ο ειδικός συνεργάτης της Αυγής, χρησιμοποιώντας το λογισμικό Turnitin, που χρησιμοποιείται ευρύτατα διεθνώς (και στην Ελλάδα) από πανεπιστήμια για τον έλεγχο της λογοκλοπής, δηλαδή της παράθεσης αποσπασμάτων από άλλες εργασίες χωρίς τη δέουσα αναγνώριση, εξέτασε τη διατριβή του κ. Πατούλη και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι «από τις 77 σελίδες τού κυρίως κειμένου οι 62 είναι απλώς αντιγραφές τμημάτων ή συρραφές αυτολεξεί τμημάτων κυρίως από άλλες διατριβές». Παρατίθενται πολλά ονόματα συγγραφέων που από τις διατριβές τους φαίνεται να έχει αντλήσει υλικό ο κ. Πατούλης, όπως και αντιπαραβάλλονται σελίδες με ταυτόσημο κείμενο.

Καθώς ο κ. Πατούλης είναι γνωστότατο και προβεβλημένο δημόσιο πρόσωπο, η κατηγορία αποκτά ιδιαίτερη σημασία. Ο ίδιος ο ενδιαφερόμενος σε μακροσκελή δήλωσή του αρνείται την κατηγορία και θεωρεί το δημοσίευμα της Αυγής άθλιο, ψευδές και συκοφαντικό, αλλά δεν απαντά για την αντιγραφή των αποσπασμάτων, παρά μόνο για να πει ότι «…τα μέρη της διατριβής που καθορίζουν την αξία, τη σημασία και την επιστημονική αξία της διατριβής και πάνω στο οποίο κρίνεται είναι το ειδικό, ερευνητικό μέρος της μελέτης, τα αποτελέσματα και η συζήτηση και αυτά απαιτούνται να είναι πρωτότυπα. Τα μέρη αυτά της συγκεκριμένης διατριβής είναι πρωτότυπα…»

Αναρωτιέμαι: Φαίνεται δηλαδή ο κ. Πατούλης να υπονοεί ότι το γενικό μέρος μιας διατριβής επιτρέπεται και να μην είναι και τόσο πρωτότυπο; Ότι μπορεί να έχει αντιγραφεί; Δεν νομίζω ότι υπάρχει πανεπιστημιακός που να συμφωνεί με αυτή τη θέση. Κάθε διατριβή είναι αδιαίρετο σύνολο -αν υπάρχει λογοκλοπή σε ένα σημείο της, αυτό βαρύνει ολόκληρη τη διατριβή.

Είναι αλήθεια ότι η διατριβή του κ. Πατούλη έγινε κάτω από ιδιάζουσες συνθήκες. Άρχισε να εκπονείται το 1993, το κλινικό της μέρος ολοκληρώθηκε το 1996, αλλά από το 1998 ο κ. Πατούλης, λόγω των άλλων ασχολιών του (δήμαρχος, πρόεδρος Πανελλήνιου Ιατρικού Συλλόγου κτλ.) την άφησε και την ολοκληρωσε το 2019. Εικάζεται ότι αυτό δεν είναι άσχετο με τη θέσπιση χρονικών ορίων για την εκπόνηση των παλαιών διατριβών που εκκρεμούσαν.

Είναι επίσης αλήθεια ότι ο κ. Πατούλης, καθώς αποτελεί χαρισματική και πληθωρική προσωπικότητα, απασχολεί συχνά τη δημοσιότητα και θα έλεγε κανείς ότι έχει μια τάση για προβολή, μεταξύ άλλων και των επιστημονικών του επιτευγμάτων, όπως δείχνει το απόσπασμα από δημοσίευμα που παραθέτω, το οποίο κατά σύμπτωση αφορά, ακριβώς, την ολοκλήρωση της διδακτορικής του διατριβής.

Προσοχή, δεν είναι καθόλου κακό να «σαρώνει κανείς το ένα μετά το άλλο τα πτυχία», ούτε να το προβάλλει. Κάθε άλλο. Η δόξα άλλωστε είναι μεγάλο κίνητρο αλλά και ανταμοιβή του κόπου. Αρκεί να υπάρχει κόπος.

Θελησα λοιπόν να θέσω τον δάκτυλον εις τον τύπον των ήλων, που λέει η παγιωμένη φράση, και ερεύνησα τη διατριβή του κ. Πατούλη καθώς και μία άλλη διατριβή με την οποία έχει κοινά στοιχεία.

Πριν όμως προχωρήσω στα κοινά στοιχεία, θέλω να πω κάτι εισαγωγικά.

Η διατριβή του κ. Πατούλη περιλαμβάνει 330 βιβλιογραφικές αναφορές, στη συντριπτική πλειονότητα ξενόγλωσσες, που είναι μάλλον πολλές για μια διατριβή 130 σελίδων (μαζί με προλόγους, κενές σελίδες, αφιερώσεις και διάφορα άλλα). Το περίεργο όμως είναι ότι μέσα στο κείμενο ελάχιστες παραπομπές στη βιβλιογραφία υπάρχουν. Δημιουργείται η εντύπωση ότι ο συγγραφέας αράδιασε αναφορές για να γεμίσει τις σελίδες της βιβλιογραφίας, χωρίς να τις έχει χρησιμοποιήσει. Ειλικρινά, αν εγώ ήμουν παρών στην υπεράσπιση της διατριβής του, θα τον ρωτούσα: Σε ποια σημεία της διατριβής σας χρησιμοποιήσατε κάποια από τις εργασίες (π.χ.) του Koval, που αναφέρονται στα σημεία 152 έως 154 της βιβλιογραφίας;

Το δεύτερο που παρατήρησα, είναι ότι η διατριβή του κ. Πατούλη βρίθει από προτάσεις που φωνάζουν από μακριά ότι χρειάζονται τεκμηριωση, χωρίς να υπάρχει τεκμηρίωση. Tυχαίο παράδειγμα:

Οι άνδρες ηλικίας 65-85 ετών με κάταγμα ισχίου έχουν απόλυτο πενταετή κίνδυνο να πάθουν ένα κάταγμα Colles περίπου 2,6% ενώ αντίστοιχα ο κίνδυνος για τις γυναίκες 65-85 ετών είναι 5,8-7,4%. Αντίστοιχα, το 3,3%-9% των ασθενών που παρουσιάζουν κάταγμα ισχίου έχουν υποστεί στο παρελθόν ένα άλλο κάταγμα. Από τα άτομα που θα υποστούν δεύτερο κάταγμα ισχίου μόνο το 9% θα καταφέρει να διατηρήσει την ικανότητα αυτόνομης βάδισης.

Από τα λίγα που ξέρω για επιστημονικές εργασίες, εδώ θα χρειαζόταν παραπομπή στην επιστημονική εργασία (μελέτη, ανακοίνωση, διατριβή) από την οποία αντλήθηκε το παραπάνω στοιχείο, διότι βέβαια δεν μπορεί να το έβγαλε από το μυαλό του ο συγγραφέας. Όμως τέτοια παραπομπή δεν υπάρχει! (Το ίδιο ισχύει για πολλές άλλες περιπτώσεις στη διατριβή του κ. Πατούλη, όπως θα δούμε πιο κάτω).

Ας δούμε τώρα μια περίπτωση ομοιότητας κειμένου, μία από τις πολλές που παραθέτει το άρθρο της Αυγής. Μπορείτε κι εσείς να διαπιστώσετε τις ομοιότητες. Η διατριβή του κ. Πατούλη υπάρχει εδώ, στο αρχείο διατριβών. Μπορείτε να τη διαβάσετε ονλάιν ή να την κατεβάσετε (εφόσον κάνετε εγγραφή στον ιστότοπο).

Παραθέτω ένα απόσπασμα, δύο μεγάλες παραγράφους, που βρίσκονται στις σελίδες 27-28 της διατριβής (τα πλάγια δικά μου):

Έχει υπολογισθεί πως ένα τρίτο όλων των ατόμων ηλικίας άνω των 65 ετών παρουσιάζουν μία ή περισσότερες πτώσεις κάθε έτος. Οι ασθενείς των οίκων ευγηρίας παρουσιάζουν μέχρι και κατά 75% αυξημένη συχνότητα πτώσεων, η οποία ευθύνεται για ένα συνολικό αριθμό 1600 πτώσεων/1000 άτομα/έτος, ενώ σημαντικός αριθμός των πτώσεων αυτών είναι πτώσεις επάνω στο ισχίο (290 πτώσεις/1000 άτομα/έτος). Στον γενικό πληθυσμό
των ηλικιωμένων που δεν κατοικούν σε ιδρύματα μόνο μία ανά εκατό πτώσεις καταλήγει σε κάταγμα του ισχίου. Ο ετήσιος κίνδυνος κατάγματος του ισχίου σε άτομα που εμφανίζουν συχνές πτώσεις είναι περίπου 12,5%, ενώ για τους ιδρυματοποιημένους ασθενείς φτάνει και το 37,5%. Οι προδιαθεσικές αιτίες των πτώσεων μπορούν να διακριθούν σε ενδογενείς και εξωγενείς. Οι ενδογενείς αιτίες μπορεί να διαιρεθούν σε σχετιζόμενες με την ηλικία
φυσιολογικές αλλαγές και σε παθολογικές προδιαθεσικές καταστάσεις. Οι πρώτες περιλαμβάνουν διαταραχές της όρασης, της ακοής, αλλαγές στο κεντρικό νευρικό σύστημα, ελλείμματα ισορροπίας και διάφορες μυοσκελετικές αλλοιώσεις. Οι παθολογικές καταστάσεις μπορεί να είναι νευρολογικές, καρδιαγγειακές, ενδοκρινικές και ψυχιατρικές. Οι εξωγενείς αιτίες των πτώσεων αφορούν ποικίλους περιβαλλοντικούς παράγοντες με πιο συνήθη τα εμπόδια και τα ανεπαρκή υποδήματα.

Σημαντική είναι η δυνατότητα του ασθενούς να τροποποιήσει την πτώση, μέσω αντανακλαστικών μηχανισμών άμυνας. Στους ηλικιωμένους όμως οι μηχανισμοί αυτοί ανεπαρκούν λόγω δυσλειτουργίας του κεντρικού νευρικού συστήματος αλλά και της γενικής κατάστασης του μυϊκού τους συστήματος. Το μυϊκό σύστημα παίζει σημαντικό ρόλο στην προδιάθεση για πτώση αλλά και στον τύπο και τη θέση του κατάγματος. Έχει περιγραφεί η προδιάθεση των ημιπληγικών για δημιουργία διατροχαντηρίων καταγμάτων κατά κανόνα στο πάσχον σκέλος. Οι συγγραφείς αποδίδουν αυτή την τάση στην μυϊκή αδυναμία, η οποία από τη μία ευθύνεται για την πτώση, συνήθως στην πάσχουσα πλευρά, και κατά δεύτερο λόγο επηρεάζει αρνητικά τους προστατευτικούς μηχανισμούς. Βρέθηκε ακόμη πως οι ηλικιωμένοι ασθενείς με κάταγμα του ισχίου έχουν διαταραχές του μεταβολισμού που δυνατόν να συμβάλλουν στην πρόκληση νευρομυϊκής δυσλειτουργίας. Ο κίνδυνος για την δημιουργία κατάγματος του ισχίου βρέθηκε πως είναι μεγαλύτερος επί γυναικών με οικογενειακό ιστορικό κατάγματος, μειωμένη όραση, χαμηλό σωματικό βάρος και έλλειψη καθημερινής άσκησης. Η έλλειψη σωματικής άσκησης, συχνή στους ηλικιωμένους και ιδίως σε αστικές κοινωνίες, φαίνεται πως συμβάλλει στην αύξηση του κινδύνου για κάταγμα του ισχίου με πολυπαραγοντικό τρόπο. Υπάρχουν αρκετά στοιχεία που επιβεβαιώνουν τη θετική επίδραση της σωματικής άσκησης και πιο συγκεκριμένα της άσκησης με φόρτιση για την πρόληψη της
οστεοπόρωσης στη μέση και προχωρημένη ηλικία, ενώ είναι γεγονός πως η σωματική αδράνεια οδηγεί σε μυϊκή ατροφία και ατονία και πιθανόν να σχετίζεται με την πτωχή γενική κατάσταση και τη σαρκοπενία. Πρόσφατη μελέτη στην Ιαπωνία έδειξε την ωφέλιμη επίδραση της άσκησης και της συμπληρωματικής λήψης αμινοξέων στην μυϊκή μάζα, τη δύναμη και την κινητικότητα ηλικιωμένων ασθενών. Επιπλέον, η ανεπαρκής πρόσληψη λευκωμάτων, αποτελεί έναν άλλο παράγοντα μυϊκής αδυναμίας και ανεπάρκειας των προστατευτικών μηχανισμών, καθώς και διαταραχών της ισορροπίας και του συντονισμού των κινήσεων, που αυξάνουν την προδιάθεση των ηλικιωμένων για συχνές πτώσεις.

Σύμφωνα με την καταγγελία της Αυγής, και σύμφωνα με την αντιπαραβολή που έκανα, που εύκολα μπορείτε κι εσείς να την επαναλάβετε, το κείμενο που μόλις παρέθεσα από τη διατριβή του κ. Πατούλη είναι σχεδόν πανομοιότυπο με ένα απόσπασμα από τη διατριβή του Κωνσταντίνου Γ. Μακρίδη με τίτλο «Προοπτική μελέτη της μετεγχειρητικής εξέλιξης των ασθενών με κάταγμα ισχίου και εκτίμηση των παραγόντων που μπορεί να την επηρεάζουν», που υποβλήθηκε στο Πανεπ. Θεσσαλίας το 2016, δυο χρόνια πριν από τη διατριβή του κ. Πατούλη. Τη διατριβή του κ. Μακρίδη μπορείτε να τη βρείτε στο αρχείο διατριβών, εδώ. Μπορείτε και πάλι να τη διαβάσετε ονλάιν ή να την κατεβάσετε. Τα επίμαχα σημεία βρίσκονται στις σελίδες 28 έως 30. Κάνετε τον κόπο να πάτε ως εκεί, αν είναι εύκολο τυπώστε τις σελίδες (μόνο αυτές, όχι όλη τη διατριβή!) και κάνετε την αντιπαραβολή.

Θα δείτε αμέσως ότι τα δύο κείμενα είναι σχεδόν πανομοιότυπα. Το κείμενο στη διατριβή του κ. Πατούλη, που μόλις παρέθεσα, φαίνεται να είναι παρμένο από τη διατριβή του κ. Μακρίδη με κόπι-πέιστ. Κάπου παραλείπεται μία λέξη («επίσης»), ενώ σε ένα σημείο ο κ. Πατούλης βελτιώνει το κείμενο αφού διορθώνει την ανορθογραφία «πάσχων σκέλος» σε «πάσχον σκέλος». Σημειώνεται ότι η διατριβή του κ. Μακρίδη δεν βρίσκεται στον πολυμελέστατο κατά τα άλλα κατάλογο βιβλιογραφικών αναφορών της διατριβής του κ. Πατούλη.

Υπάρχει όμως μία ουσιώδης διαφορά στα δύο κείμενα. Στην εργασία του κ. Μακρίδη βρίσκουμε γύρω στις οκτώ βιβλιογραφικές αναφορές (με αριθμό μέσα σε αγκύλες, και με μαύρα στοιχεία, π.χ. [146]), που τεκμηριώνουν τις προτάσεις του συγγραφέα.

Στη διατριβή όμως του κ. Πατούλη, σε αυτές τις δύο μεγάλες παραγράφους που παρέθεσα, δεν υπάρχει καμία απολύτως βιβλιογραφική παραπομπή!

Αυτό από μόνο του είναι εξαιρετικά περίεργο και θα έπρεπε να τραβήξει την προσοχή της τριμελούς επιτροπής που εισηγήθηκε να γίνει δεκτή η διατριβή και της επταμελούς εξεταστικής επιτροπής που την έκρινε. (Παραθέτω τα ονόματα: Παπαγγελόπουλος Παναγιώτης, Κακίσης Ιωάννης, Σαββίδου Όλγα, Κελέκης Αλέξιος, Παπακωνσταντίνου Ολυμπία, Φιλιππιάδης Δημήτριος, Λάζαρης Ανδρέας).

Μάλιστα, η ολοκληρωτική έλλειψη παραπομπών οδηγεί σε τραγελαφικά φαινόμενα. Ας πούμε, στις δύο αυτές σελίδες (βλ. παραπάνω) υπάρχουν ισχυρισμοί όπως:

Έχει περιγραφεί η προδιάθεση των ημιπληγικών για δημιουργία διατροχαντηρίων καταγμάτων κατά κανόνα στο πάσχον σκέλος. Οι συγγραφείς αποδίδουν αυτή την τάση στην μυϊκή αδυναμία…

Πού έχει περιγραφεί; Ποιοι είναι οι συγγραφείς; Καμιά πληροφορία δεν δίνει η διατριβή Πατούλη. Πώς δεν το πρόσεξαν αυτό οι επτά διακεκριμένοι επιστήμονες που την εξέτασαν;

Πιο πέρα:

Πρόσφατη μελέτη στην Ιαπωνία έδειξε την ωφέλιμη επίδραση της άσκησης…

Ποια μελέτη είναι αυτή; Μυστική είναι; Καμιά πληροφορία δεν δίνει η διατριβή του κ. Πατούλη. Και βέβαια, ούτε αυτό παραξένεψε τους επτά της εξεταστικής επιτροπής.

Ή ακόμα, στην αρχή:

Οι ασθενείς των οίκων ευγηρίας παρουσιάζουν μέχρι και κατά 75% αυξημένη συχνότητα πτώσεων, η οποία ευθύνεται για ένα συνολικό αριθμό 1600 πτώσεων/1000 άτομα/έτος, ενώ σημαντικός αριθμός των πτώσεων αυτών είναι πτώσεις επάνω στο ισχίο (290 πτώσεις/1000 άτομα/έτος)

Από πού προέκυψαν αυτά τα νούμερα; Μυστήριο!

Τέτοια ελαττώματα νομίζω ότι είναι καθοριστικά και θα έπρεπε να οδηγήσουν στην απόρριψη της διατριβής ακόμα κι αν δεν εγείρονταν υποψίες αντιγραφής. Βέβαια, εγώ που το γράφω αυτό δεν είμαι πανεπιστημιακός. Επειδή όμως στο ιστολόγιο έχουμε την τύχη να μας διαβάζουν και να σχολιάζουν τακτικά πολλοί διακεκριμένοι καθηγητές πανεπιστημίου, ερευνητές και διδάκτορες, που έχουν κρίνει πολλές διατριβές, παρακαλώ στα σχόλια να επιβεβαιώσουν ή να αντικρούσουν τη θέση μου αυτή, ότι δηλαδή η έλλειψη παραπομπών που επισήμανα είναι μεγάλο, έως καθοριστικό, ελάττωμα για μια διατριβή.

Αν όμως ανατρέξετε στη διατριβή του κ. Μακρίδη, θα δείτε ότι εκεί υπάρχουν οι παραπομπές στη βιβλιογραφία. Για παράδειγμα, στο πρώτο από τα τρία αποσπάσματα ο κ. Μακρίδης δίνει τη βιβλιογραφική παραπομπή [44], που αν ανατρέξετε στη βιβλιογραφία, σελ. 244, θα δείτε ότι αντιστοιχεί στη δημοσίευση:

Christodoulou NA, Dretakis EK. Significance of muscular disturbances in the localization of fractures of the proximal femur. Clin Orthop Relat Res. 1984 ;(187):215-217.

Η συγκεκριμένη δημοσίευση απουσιάζει από την, εκτενέστατη ωστόσο, βιβλιογραφία του κ. Πατούλη (όπου υπάρχει μια άλλη, ελληνόγλωσση, δημοσίευση των Δρετάκη και Χριστοδούλου στον αρ. 4).

Για το δεύτερο παράθεμα, με την «πρόσφατη μελέτη στην Ιαπωνία», που είναι ορφανό στη διατριβή Πατούλη, η διατριβή Μακρίδη δίνει την πηγή, [146], που, αν πάμε στη σελ. 246 της βιβλιογραφίας βρίσκουμε ότι αντιστοιχεί στην εργασία:

Kim H, Suzuki T, Saito K, Kojima N, Hosoi E, Yoshida H. Long-term effects of exercise and amino acid supplementation on muscle mass, physical function and falls in community-dwelling elderly Japanese sarcopenic women: A 4-year followup study. Geriatr Gerontol Int. 2016; 16:175-181.

Πράγματι ήταν πρόσφατη το 2016 που εκπονήθηκε η διατριβή του κ. Μακρίδη. Η συγκεκριμένη δημοσίευση επίσης απουσιάζει από τη βιβλιογραφία της διατριβής του κ. Πατούλη!

Πώς δικαιολογείται λοιπόν η αυτολεξεί ομοιότητα των δύο σελίδων; Πώς τη δικαιολογεί ο κ. Πατούλης; Πώς τη δικαιολογούν οι επτά καθηγητές της εξεταστικής επιτροπής; Πώς την εξηγεί η Ιατρική Σχολή; Πώς το ΕΚΠΑ; Αν υπάρχει κάποια λογική εξήγηση για την ομοιότητα, πέραν της αντιγραφής, πολύ θα ήθελα να την ακούσω -κι αν ευσταθεί, θα ζητήσω συγγνώμη από τον κ. Πατούλη.

Στάθηκα τόσο αναλυτικά σε μία μόνο από τις περίπου δέκα περιπτώσεις αντιγραφής κειμένου που περιέχονται στο δημοσίευμα της Αυγής. Δεν έχω ελέγξει τις άλλες καταγγελλόμενες περιπτώσεις, δεν προλαβαίνω. Η Ιατρική Σχολή όμως θα πρέπει να ερευνήσει διεξοδικά την καταγγελία σε όλη της την έκταση.

Η λέξη «λογοκλοπή» είναι βαριά, επειδή έχει μέσα της την «κλοπή», ωστόσο η αντιγραφή έστω και μόνο των δύο σελίδων συνιστά, κατά τη γνώμη μου, λογοκλοπή. Δεν βλέπω σε τι είναι συκοφαντικός αυτός ο ισχυρισμός, αλλά ευχαρίστως θα ακούσω γνώμες περί του αντιθέτου.

Το κακό για τον ένοχο λογοκλοπής είναι ότι τα πειστήρια του εγκλήματος δεν μπορούν να εξαφανιστούν ή να καταστραφούν. Το δημοσιευμένο έργο έχει φύγει από τον έλεγχο του συντάκτη του, το ίδιο και το έργο που έχει χρησιμεύσει ως πηγή άντλησης. Ο καθένας μπορεί να τα αντιπαραβάλει και να διαμορφώσει άποψη -και μάλιστα, όταν η αντιγραφή αφορά κείμενο (και όχι, ας πούμε, μουσική ή εικαστικό έργο) η διαπίστωση μπορεί να γίνει από τον καθένα, χωρίς ειδικά μέσα ή ειδικές γνώσεις.

Στη Γερμανία, περιπτώσεις πολύ λιγότερο απροκάλυπτης αντιγραφής έχουν οδηγήσει σε αφαίρεση των διδακτορικών τίτλων και σε παραίτηση του αντιγραφέα από τα πολιτικά του αξιώματα.

Από την άλλη, η ελληνική εμπειρία γενικά και ειδικά στον τομέα των καταγγελιών για λογοκλοπή δεν αφηνει πολλά περιθώρια για αισιοδοξία. Κάποιες φορές, ειδικά στον επιστημονικό χώρο, οι καταγγέλλοντες λογοκλοπή βρήκαν τον μπελά τους παρά το ότι οι καταγγελίες τους ήταν τεκμηριωμένες, επειδή η ΕΔΕ που έγινε στο πανεπιστήμιο του καταγγελλόμενου τον απάλλαξε. Φοβάμαι ότι και στην περίπτωση Πατούλη ή δεν θα δοθεί συνέχεια στο θέμα ή θα βρουν μπελά οι καταγγέλλοντες.

Σκέφτομαι όμως ότι το να προσπερνάμε με ανασήκωμα των ώμων καταγγελίες σαν κι αυτήν είναι προσβολή για τους χιλιάδες νέους που κοπιάζουν χρόνια και χρόνια, με πολλές συχνά στερήσεις, εκπονώντας διδακτορικές διατριβές. Μόνο και μόνο γι’ αυτούς τους νέους, η καταγγελία της Αυγής αξίζει να μελετηθεί και η επίμαχη διατριβή να ελεγχθεί εξονυχιστικά από τον αρμόδιο φορέα -κι αν αποδειχτεί πειστικά ότι η διατριβή του κ. Πατούλη δεν είναι προϊόν λογοκλοπής, ακόμα καλύτερα.