Η απόφαση του Σκότους

SCOTUS είναι το Ανώτατο Δικαστήριο των Ηνωμένων Πολιτειών (Supreme Court Of the United States), ένα από τα λατινοπρεπή ακρώνυμα που αγαπάνε στη μεγάλη αυτή χώρα, όπως και το POTUS (President) ή το FLOTUS (First Lady). Ακούγεται και το VPOTUS (Vice-President) αλλά πολύ πιο σπάνια καθώς είναι δυσκολοπρόφερτο.

Ωστόσο, τον τελευταίο καιρό, και ειδικά από προχτές, το SCOTUS φαίνεται να έχει ελληνική προέλευση και να προέρχεται από το σκότος, αφού σκοταδιστικές είναι οι αποφάσεις που βγάζει το κάποτε σεβάσμιο αυτό όργανο, από τη στιγμή που στελεχώθηκε, ιδίως στη θητεία του Τραμπ αλλά και πρωτύτερα επί Μπους πατρός και υιού, από συντηρητικότατους μέτριους νομικούς -ορισμένοι από τους οποίους κατηγορούνται τώρα από τους Δημοκρατικούς ότι, κατά τις ακροάσεις τους, που έγιναν ενόρκως, εξαπάτησαν τη Γερουσία αφού δέχτηκαν ότι η απόφαση Roe v Wade του 1972 (αυτή που ανατράπηκε τώρα) αποτελεί settled law.

Σε αγγλόφωνους ιστότοπους μπορεί να δείτε τη νέα απόφαση να αναφέρεται συντομευμένα ως Overturning Roe ή την παλιά απόφαση ως σκέτο Roe, αλλά η πλήρης αναφορά είναι Roe v Wade, όπου Roe το «όνομα» της προσφεύγουσας γυναίκας -ή πιο σωστά το ψευδώνυμο της προσφεύγουσας γυναίκας, που το πραγματικό της όνομα ήταν Norma McCorvey. Τα John Doe, Jane Doe, John Roe, Jane Roe, είναι τα συχνότερα αντρικά και γυναικεία ψευδονοματεπώνυμα που χρησιμοποιούνται στις ΗΠΑ όταν πρέπει να καλυφθεί το πραγματικό ονοματεπώνυμο (όπως εδώ) ή όταν είναι άγνωστο ή αναφέρεται ως παράδειγμα (κατά το Ο. ΚΑΤΟΧΟΣ σε κάποιες διαφημίσεις πιστωτικών καρτών). Ο Henry Wade ήταν ο εισαγγελέας της περιφέρειας του Ντάλας κατά του οποίου στρεφόταν η προσφεύγουσα δεδομένου ότι στο Τέξας, όπου ζούσε, οι εκτρώσεις ήταν απαγορευμένες.

Το 1972 το Ανώτατο Δικαστήριο έκρινε, με πλειοψηφία 7-2, ότι η 14η τροπολογία του Συντάγματος (1868) που ορίζει ότι «nor shall any state deprive any person of life, liberty, or property, without due process of law» καλύπτει και το δικαίωμα στην έκτρωση. Ήταν θέμα ερμηνείας αφού η λέξη abortion δεν αναφέρεται ρητά και δεν θα μπορούσε να αναφέρεται το 1868. Οι δικαστές του 1972 βασίστηκαν και σε προηγούμενη απόφαση, του 1965, που είχε κρίνει αντισυνταγματικό έναν νόμο του Κονέκτικατ που απαγόρευε την αγορά αντισυλληπτικών, αναγνωρίζοντας συνταγματικό δικαίωμα στην ιδιωτικότητα σε θέματα αντισύλληψης. (Ο Αβονίδας προχτές έδωσε ένα λινκ με ενδιαφέρουσα αναδρομή στην υπόθεση).

Στην τωρινή απόφαση του Σκότους, το δικαστήριο είχε να κρίνει την προσφυγή εναντίον της συνταγματικότητας ενός νόμου του Μισισίπι, που απαγόρευε τις εκτρώσεις μετά τις 15 εβδομάδες. Με πλειοψηφία 6-3 οι δικαστές έκριναν συνταγματικό τον νόμο του Μισισίπι, ενώ με πλειοψηφία 5-4 ανέτρεψαν τις προηγούμενες αποφάσεις Roe v Wade του 1972 και την Planned Parenthood v Casey του 1992, που είχε επιβεβαιώσει σε γενικές γραμμές την Roe. Η διαφορά προκύπτει από τον αρχιδικαστή Ρόμπερτς, ο οποίος συντάχθηκε με τη μειοψηφία στις άλλες δύο ψηφοφορίες.

Γράφτηκε στα ελληνικά μέσα κοινωνικής δικτύωσης, από υποστηρικτές της απόφασης του Σκότους (όπως το βουλευτικό όνειδος που λέγεται Μπογδάνος) ότι, τάχα, η απόφαση του Σκότους απλώς απαγορεύει τις εκτρώσεις μετά τις 15 εβδομάδες, οπότε προς τι ο θόρυβος, αφού στην Ελλάδα ο νόμος τις απαγορεύει μετά τις 12 εβδομάδες; Αυτό είναι ψευδές (και όχι μόνο ή κυρίως επειδή στην Ελλάδα υπό προϋποθέσεις η έκτρωση είναι δυνατή και μετά τις 12 εβδομάδες). Με την ανατροπή της απόφασης Roe v Wade κάθε πολιτεία μπορεί να θεσπίσει δικούς της νόμους για τις εκτρώσεις, πολύ πιο περιοριστικούς από την απαγόρευση μετά τις 15 εβδομάδες του νόμου του Μισισίπι.

Μάλιστα 13 πολιτείες έχουν ήδη ψηφίσει προκαταβολικά νόμους υπό αίρεση (πώς θα πούμε το trigger laws, παιδιά;) δηλαδή νομους που τίθενται αυτόματα (ή με τυπική επικύρωση) σε ισχύ αμέσως μόλις ανατραπεί η απόφαση Roe v Wade (ή, έστω, 30 μέρες αργοτερα). Άκουσα στο ραδιόφωνο ότι το Μισούρι είχε την αμφίβολη τιμή να είναι η πρώτη πολιτεία όπου απαγορεύτηκαν οι εκτρώσεις μετά την απόφαση του Σκότους, αν και νομίζω ότι η Οκλαχόμα είχε προηγηθεί ψηφίζοντας τον Μάιο, σε αναμονή της απόφασης (είχε διαρρεύσει ένα προσχέδιο) μια παρόμοια απαγόρευση. Προβλέπεται 26 πολιτείες να θεσπίσουν τελικά νόμους για απαγόρευση (ή σχεδόν απαγόρευση) των εκτρώσεων.

Και για να αποτρέψουν την «προφανή» λύση (το βάζω σε εισαγωγικά διότι κάθε άλλο παρά εφικτή είναι σε πολλές περιπτώσεις) δηλαδή της μετάβασης σε άλλη πολιτεία για έκτρωση, πολλές πολιτείες όπως το Τέξας δίνουν τη δυνατότητα σε κάθε πολίτη να μηνύει όποια γυναίκα είναι ύποπτη ότι έκανε άμβλωση. Εικάζεται ότι εταιρείες κινητής τηλεφωνίας ή που συλλέγουν δεδομένα θέσης, όπως η Google, θα μπορούσαν να καλούνται στο εξής από δικαστήρια να δίνουν τα δεδομένα για τις διαδρομές εκτός πολιτείας των ύποπτων γυναικών.

Η ειρωνεία της Ιστορίας βρίσκεται στο ότι η αμέσως προηγούμενη απόφαση του Σκότους πριν από την ανατροπή της προστασίας των εκτρώσεων ήταν να κριθεί αντισυνταγματικός ένας νόμος (του 1913!) που έθετε περιορισμούς στην οπλοφορία. Όχι αδικαιολόγητα κάποιοι παρατήρησαν ότι σύμφωνα με το Ανώτατο Δικαστήριο η ζωή αρχίζει τη στιγμή της σύλληψης και τελειώνει σε μια μαζική δολοφονία σε σχολείο.

Ίσως μάλιστα η ανατροπή της απόφασης Roe v Wade να αποτελεί το προανάκρουσμα και για άλλες ελευθεροκτόνες ανατροπές -ο συντηρητικότατος δικαστής Τόμας (που είχε κατηγορηθεί και για βιασμό) δήλωσε ότι ανοίγει ο δρόμος για να επανεξεταστούν οι αποφάσεις του δικαστηρίου που επέτρεψαν τον γάμο σε άτομα του ίδιου φύλου ή που απαγόρευσαν νόμους εναντίον του «σοδομισμού».

Αυτός ο θρίαμβος της συντηρητικής παράταξης ήταν αποτέλεσμα μιας διαδικασίας δεκαετιών. Αμέσως μετά την απόφαση του 1972 που αναγνώριζε το δικαίωμα στις εκτρώσεις, οι αντίπαλοι των εκτρώσεων (πολύ σχηματικά, οι συντηρητικοί, χριστιανοί και δεξιοί) επιδόθηκαν στην προσπάθεια ανατροπής της απόφασης και ταυτόχρονα παρεμπόδισης της εφαρμογής της. Σε επίπεδο πολιτειών αλλά και χαμηλότερων διοικητικών διαιρέσεων, έπαιρναν αποφάσεις που περιόριζαν ή τις εκτρώσεις καθαυτές ή τη λειτουργία των νοσοκομείων. Ταυτόχρονα οργάνωναν διαδηλώσεις έξω από νοσοκομεία που έκαναν εκτρώσεις, αλλά και βομβιστικές επιθέσεις ή και δολοφονίες γιατρών, συνδυάζοντας την σχολαστική νομιμότητα με την τρομοκρατία.

Παράλληλα, η στάση απέναντι στις εκτρώσεις αναγορεύτηκε σε πρωταρχικό κριτήριο για την επιλογή υποψήφιων τόσο για πολιτειακά όσο και για δικαστικά αξιώματα. Και με δουλειά μυρμηγκιού, το δίκτυο των δεξιών και χριστιανών συντηρητικών κατάφερε να τοποθετηθούν «αντι-ρόε» δικαστές και να εκλεγούν «αντι-ροε» πολιτικοί σε μια σειρά θέσεις -και, τελικά, στο Ανώτατο Δικαστήριο, όπου έπαιξε επίσης ρόλο και το τυχαίο, καθώς π.χ. έτυχε η προοδευτική δικάστρια Γκίνζμπεργκ να φύγει από τη ζωή σε μια χρονική στιγμή που η αντικατάστασή της θα γινόταν από τον Τραμπ.

Εδώ υπάρχουν μεγάλες ευθύνες του Δημοκρατικού Κόμματος, που είχε τη δυνατότητα όλα αυτά τα χρόνια να θεσπίσει ομοσπονδιακό νόμο ή με άλλους τρόπους να θωρακίσει την απόφαση Roe v Wade, αλλά απέφυγε να το κάνει μη θέλοντας να σπάσει αυγά, ενώ επίσης η φιλελεύθερη παράταξη γενικά μάλλον εφησύχασε, λησμονώντας ότι τίποτα δεν είναι κεκτημένο εσαεί.

Βέβαια, οι εκτρώσεις είναι αδύνατον να απαγορευτούν. Ουσιαστικά, η απαγόρευση των εκτρώσεων στις αντιδραστικές πολιτείες ισοδυναμεί με απαγόρευση των ασφαλών εκτρώσεων. Και πέρα από τις εκτρώσεις η πρόσφατη επαίσχυντη απόφαση του Σκότους δεν είναι παρά ένας ακόμα μηχανισμός για την καθυπόταξη των φτωχών και των μαύρων.

Θα κλείσω με μια πρόσφατη τοποθέτηση του φίλου Λεωνίδα Ηρακλειώτη, από το Σικάγο, που τα λέει καλύτερα πάνω σ’ αυτό το θέμα:

Στο βιβλίο του, The Color of Law, ο Richard Rothstein περιγράφει πώς οι ΗΠΑ ανέπτυξαν έναν συστημικό ρατσισμό με βάση την στεγαστική πολιτική για τους μαύρους. Δημιουργώντας έτσι γκέτο μέσα στις πόλεις και οδηγώντας την μαύρη αστική τάξη στην ένδεια. Αυτός ο συστημικός ρατσισμός στο στεγαστικό έληξε τυπικά, το 1962 με μια ΠΝΠ του JFK.

Ουσιαστικά υπάρχει ακόμη. Δεν είναι τόσο απροκάλυπτος όσο ήταν πριν 60 χρόνια και δεν περιορίζεται στο στεγαστικό. Σήμερα, το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ έδειξε πώς λειτουργεί αυτός ο ρατσισμός.

Η ευθύνη, είπε, για τις αμβλώσεις ανήκει στις πολιτείες και όχι στην ομοσπονδιακή κυβέρνηση. Ας αποφασίσει η κάθε πολιτεία χωριστά την δική της πολιτική στο θέμα. Σε αρκετές πολιτείες του νότου έχουν δρομολογηθεί ήδη αυστηρότατες απαγορεύσεις ενάντια σε κάθε επιστημονική και ιατρική βάση, στηριγμένες μόνο σε θρησκευτικές δοξασίες.

Σ’ αυτές τις πολιτείες, οι γυναίκες που έχουν τα οικονομικά μέσα θα μπορούν να κάνουν άμβλωση απλώς ταξιδεύοντας σε μια πολιτεία όπου η άμβλωση είναι νόμιμη. Οι γυναίκες που δεν έχουν τα οικονομικά μέσα, στις πολιτείες αυτές, είναι κυρίως μαύρες. Που ήδη υποφέρουν σε υποβαθμισμένες γειτονιές (εξ αιτίας του συστημικού ρατσισμού που περιγράφει ο Rothstein) δίχως επαρκή προληπτική ιατρική.

Αυτές οι γυναίκες ή θα παρανομήσουν (διακινδυνεύοντας την ζωή τους αν πέσουν σε κομπογιαννίτη ή την ελευθερία τους αν πέσουν σε καταδότη) ή θα αναγκαστούν να κυοφορήσουν επιδεινώνοντας την οικονομική τους κατάσταση.

Γράφω για καταδότες, επειδή η απαγόρευση των αμβλώσεων σε κάποιες πολιτείες επαφίεται στην ιδιωτική πρωτοβουλία. Στο Τέξας για παράδειγμα, ένας πολίτης νομιμοποιείται πια να καταθέσει μήνυση σε βάρος (ακόμη και άγνωστης σ’ αυτόν) γυναίκας αν την υποπτεύεται πως έκανε άμβλωση.

Καθιστώντας την επιβολή της απαγόρευσης ιδιωτική υπόθεση, το Τέξας (και άλλες πολιτείες που θα ακολουθήσουν το παράδειγμά του), φέρνουν στο προσκήνιο τον συστημικό ρατσισμό που είδαμε στο θέμα της στέγασης μαύρων οικογενειών.

Στο θέμα αυτό, τα συμβόλαια αγοράς σπιτιών απαγόρευαν στους λευκούς ιδιοκτήτες να πουλήσουν τα σπίτια τους σε μαύρους. Κι επειδή αυτά τα συμβόλαια ήταν μεταξύ ιδιωτών, το κράτος ισχυριζόταν πως δεν μπορούσε να κάνει τίποτα. Όπως όμως γράφει ο Rothstein, το ίδιο το κράτος αρνείτο να εγγυηθεί στεγαστικά και αναπτυξιακά δάνεια για κατοικίες μαύρων, δημιουργώντας μια αλυσιδωτή αντίδραση που έφτανε ως τα συμβόλαια αγοραπωλησίας.

Βιώνω σήμερα κάτι που δεν συμβαίνει συχνά στις ζωές μας: βλέπω την κοινωνία μου να κάνει ένα τεράστιο βήμα πίσω. Θα περάσουν δεκαετίες, θα πεθάνουν χιλιάδες γυναίκες στα χέρια κομπογιαννιτών, και θα δυστυχήσουν χιλιάδες οικογένειες, πριν διορθωθεί αυτό το τραγικό βήμα πίσω.

Αλλά θα διορθωθεί. Όσο πίσω κι αν προσπαθούν να μας κρατούν οι θρησκευτικές δοξασίες, η ιστορία της ανθρωπότητας δείχνει πως πάμε μπροστά. Πως άλλοτε γρήγορα κι άλλοτε πιο αργά, ξεφεύγουμε από την δογματική ψύχωση των θρησκειών.

Σε 50-100 χρόνια από τώρα, η ιστορία θα μας κρίνει βάναυσα για την απανθρωπιά που δείξαμε. Θα μας ρίξει το φτύσιμο που μας αξίζει και θα δρασκελίσει μπροστά.