Δεκατέσσερα χρόνια μετά

Σήμερα έχουμε Τετάρτη 4 Οκτωβρίου, αλλά το 2009, πριν από 14 χρόνια, η  4η Οκτωβρίου έπεφτε Κυριακή και δεν ήταν μια Κυριακή σαν τις άλλες,  ήταν μέρα εκλογών. Σκέφτηκα λοιπόν  να γράψω ένα άρθρο για τις εκλογές εκείνες, που τις  ζήσαμε και ως ιστολόγιο. Κάθισα λοιπόν και έγραψα το άρθρο μου ωραίο-ωραίο, και μάλιστα μονορούφι,  που λένε, και  τελειώνοντας,  καθώς έβαζα τις τελευταίες πινελιές, συνειδητοποίησα με φρίκη ότι πέρυσι είχα γράψει άρθρο ακριβώς για το  ίδιο θέμα. Ου γαρ έρχεται μόνον θα  πείτε. Και τώρα τι να κάνω; Η πρώτη σκέψη ήταν να το ρίξω στον ηλεκάλαθο, αλλά μετά, διαβάζοντας και το περυσινό άρθρο, διαπίστωσα πως στα δυο άρθρα δεν θίγω τα εντελώς ίδια ζητήματα, χώρια που έχει περάσει κι ένας χρόνος με εξελίξεις. Οπότε, σας σερβίρω όχι ακριβώς ξαναζεσταμένο αλλά πάντως γνώριμο φαγητό και υπόσχομαι του χρόνου να  μη βάλω άρθρο «15 χρόνια μετά».

Το 2009, λοιπόν, ήταν η  πρώτη  χρονιά λειτουργίας του ιστολογίου μας και ήταν  και διπλή εκλογική χρονιά, αφού είχαμε τις ευρωπαϊκές εκλογές τον  Μάιο, προγραμματισμένες αυτές  και, μάλλον αναπάντεχα, τον  Οκτώβριο βουλευτικές εκλογές  που προκηρύχτηκαν στις αρχές Σεπτεμβρίου επειδή ο τότε πρωθυπουργός Κώστας Καραμανλής «ήθελε νωπή εντολή» για την αντιμετώπιση της οικονομικής  κρίσης.

Βέβαια, εκλογές μάλλον θα γίνονταν έτσι κι αλλιώς τον Φεβρουάριο  του 2010 επειδή δεν θα υπήρχε δυνατότητα εκλογής Προέδρου της Δημοκρατίας, ενώ και στις ευρωεκλογές  που  προηγήθηκαν το ΠΑΣΟΚ είχε έρθει πρώτο με 4 μονάδες  διαφορά,  αλλά και πάλι  οι πρόωρες εκλογές, μόλις 2 χρόνια μετά τις προηγούμενες και ενώ η  κυβέρνηση  της ΝΔ είχε  άνετη κοινοβουλευτική πλειοψηφία, αιφνιδίασαν  τους περισσότερους. Μάλιστα, μια  μέρα πριν ο Καραμανλής  εκφωνήσει το διάγγελμα της παραίτησης της κυβέρνησής του, κάπου 40 βουλευτές της συμπολίτευσης είχαν επιχειρήσει να τον συναντήσουν για να προσπαθήσουν να τον μεταπείσουν.

Από τότε, και έχοντας υπόψη όσα ακολούθησαν, έχουν διατυπωθεί πολλές εικασίες  για το αν  ο Καραμανλής εξωθήθηκε (από  σκοτεινά κέντρα) στην αποχώρηση ή αν  επέλεξε να αποδράσει  εύσχημα βλέποντας το  τι ερχόταν και οριστική απάντηση δεν έχει και δεν  μπορεί φυσικά να δοθεί. Μπορούμε να  συζητάμε ώρες πάνω στο θέμα αυτό χωρίς να καταλήξουμε κάπου.

Στην προεκλογική περίοδο φάνηκε καθαρά ότι το ΠΑΣΟΚ θα νικούσε. Το ΠΑΣΟΚ με επικεφαλής τον Γιώργο Ανδρέα Παπανδρέου -ή ΓΑΠ όπως καθιερώθηκε από τότε. Πολλοί σχολιαστές στάθηκαν στα διάφορα σαρδάμ και γλωσσικά λάθη του μέλλοντος πρωθυπουργού, που δεν ξέρω αν τα θυμάστε ακόμα, όπως «μηδέν εις το πηλήκιο»  ή το «στις κάλτσες». Είχα μάλιστα υπερασπιστεί τον ΓΑΠ από τις κατηγορίες του κ. Γιανναρά, και ξανακοιτάζοντας  σήμερα εκείνο το προ 14ετίας άρθρο βλέπω πως είχα γράψει: Ξέρω επίσης ότι ο Γ. Παπανδρέου στο μικρόφωνο συνηθίζει τα σαρδάμ. Πριν από τις ευρωεκλογές, θα θυμάστε, είχε πει «στις κάλτσες» αντί «στις κάλπες», ενώ στο μεγάλο ντιμπέιτ είχε πει το γνωστό «πάση Θεού» και κάμποσα άλλα.

Το «γνωστό» ‘πάση Θεού’ το έχω  πια ξεχάσει, αλλά θυμάμαι το (μετεκλογικό βέβαια) «λίκνος» επειδή καθιερώσαμε  στο ιστολόγιο να λέμε μεταξύ μας  «λίκνος» αντί για link. Και βέβαια,  αν  μας έμεινε  μία φράση του ΓΑΠ από τις εκλογές του 2009 αυτή ήταν το «Λεφτά υπάρχουν», ιδίως  μετά τη χρεωκοπία που ακολούθησε.

Για να είμαστε δίκαιοι, ο Παπανδρέου, μιλώντας στην Κοζάνη, κατηγορώντας  τη Νέα Δημοκρατία ότι δεν διεκδίκησε κοινοτικές πιστώσεις (τότε είπε και το «μηδέν εις το πηλήκιο») κατέληξε:  Λεφτά υπάρχουν, αν τα διεκδικήσεις, αν τα προσελκύσεις με  επενδύσεις, αν νοικοκυρέψεις  το κράτος… Ακούστε τον στο 2.45 του βίντεο και παρεμπιπτόντως προσέξτε πόσο  πολύ κόσμο δείχνει να  είχε  η συγκέντρωση:

Για την ιστορία, να θυμίσω τα αποτελέσματα των  εκλογών του 2009: Το ΠΑΣΟΚ είχε έρθει  πρώτο με 43,9% και 160 έδρες, η ΝΔ δευτερη με 33,5% και στην τρίτη  θέση το ΚΚΕ με 7,5%. Τέταρτος ο ΛΑΟΣ του Καρατζαφέρη  με 5,6% υπερφαλαγγίζοντας τον ΣΥΡΙΖΑ του Αλέξη Τσίπρα που πήρε 4,6%. Εκτός Βουλής  με 2,5% έμειναν οι Οικολόγοι Πράσινοι, οι οποίοι λίγους μήνες  νωρίτερα  στις ευρωεκλογές είχαν  ξεπεράσει το 3% και είχαν  εκλέξει βουλευτή.

Το 2009 ήταν οι τελευταίες  εκλογές στις οποίες  ίσχυσε  ένα  μοτίβο (pattern θα έλεγε ο καθηγητής  Μπαμπινιώτης) που είχε εγκαθιδρυθεί από το  1977-1981: δυο κόμματα, ένα κεντροδεξιό και  ένα κεντροαριστερό να κυριαρχούν αποσπώντας,  τα δυο τους, πάνω από το 70% και κάποτε πάνω από το 85% των ψήφων, με τα υπόλοιπα να πηγαίνουν στην  αριστερά, κάποτε και στην  άκρα δεξιά. Ακολούθησε ο τεκτονικός σεισμός του 2012 που έφερε ως προεξάρχουσα δύναμη του δεύτερου πόλου ένα κόμμα της ριζοσπαστικής αριστεράς, μια κατάσταση  που διάρκεσε ως τις εκλογές του 2023, όπου είχαμε ένα νέο μοτίβο, μονοπολικό πλέον,  που δεν ξέρουμε αν και πόσο θα διαρκέσει. Οπότε, οι εκλογές του 2009 ίσως να  φαίνονται πολύ πιο μακρινές από το σήμερα απ’ όσο φαίνονταν, το 2009, οι εκλογές του 1996.

Από τους πέντε πολιτικούς αρχηγούς του 2009 κανείς δεν βρίσκεται στη  θέση του σήμερα, είτε επειδή πέρασαν τα χρόνια είτε επειδή υπέστησαν εκλογική ήττα. Ο Γιώργος Παπανδρέου είναι βουλευτής Αχαΐας του ΠΑΣΟΚ, αφού πρόσκαιρα ίδρυσε δικό του κόμμα (ΚΙΔΗΣΟ) που έμεινε εκτός Βουλής, ο Κώστας Καραμανλής μετά την ήττα του το 2009 παραιτήθηκε και περιορίστηκε στον ρόλο του βουλευτή Θεσσαλονίκης και σε επισκέψεις σε ταβέρνες, ενώ από φέτος δεν είναι πια βουλευτής, η Αλέκα Παπαρήγα έπαψε το 2013 να είναι  ΓΓ του ΚΚΕ και την διαδέχτηκε ο Δημήτρης Κουτσούμπας, ενώ στις τελευταίες εκλογές δεν έθεσε υποψηφιότητα, ο δε Γιώργος Καρατζαφέρης έμεινε εκτός Βουλής το 2012 και απέτυχαν οι μετέπειτα προσπάθειές του να  επανέλθει. Βέβαια, η κληρονομιά του ακροδεξιού ΛΑΟΣ ζει  και βασιλεύει αφού τρία στελέχη  του έχουν ηγετική  θέση στην κυβερνώσα Νέα Δημοκρατία και στην  κυβέρνηση Μητσοτάκη  ενώ ο Κυρ. Βελόπουλος βρίσκεται από το 2019 στη Βουλή ως αρχηγός της ακροδεξιάς Ελληνικής Λύσης.

Αυτές οι μετακινήσεις δεν είναι οι μόνες. Για παράδειγμα, στις εκλογές του 2009 το ψηφοδέλτιο Επικρατείας του ΠΑΣΟΚ είχε στην πρώτη θέση τον Γιάννη  Ραγκούση, ο οποίος αργότερα βρέθηκε στον ΣΥΡΙΖΑ (εξελέγη βουλευτής το 2019 αλλά όχι το 2023),  ενώ και  άλλα στελέχη του «γαπικού» ΠΑΣΟΚ, όπως η Μαριλίζα Ξενογιαννακοπούλου βρίσκονται σήμερα στον  ΣΥΡΙΖΑ, ενώ η Έλενα Κουντουρά, επιλαχούσα με τη  Νέα Δημοκρατία το 2009, είναι σήμερα  ευρωβουλεύτρια του ΣΥΡΙΖΑ αφού πέρασε  από τους ΑΝΕΛ. Σημειώνω  ότι η Ασημίνα  Ξηροτύρη, επιλαχούσα βουλεύτρια Α’ Θεσσαλονίκης το 2009, στις τελευταίες εκλογές συμμετείχε στο ψηφοδέλτιο Επικρατείας του ΚΚΕ.

Παρόμοιο επετειακό άρθρο είχα και γράψει πέρυσι, στα 13 χρόνια, και τότε  έγραψα πως ο Αλέξης Τσίπρας ήταν  ο μόνος από τους αρχηγούς του 2009 που έμενε στο πόστο του. Από πέρυσι μέχρι φέτος όμως μεσολάβησε το 2023, annus horribilis μέχρι τώρα για τον ΣΥΡΙΖΑ, και η διπλή εκλογική συντριβή έφερε την παραίτηση του Αλέξη  Τσίπρα και την ανάδειξη ενός επίσης νέου από κάθε άποψη  ηγέτη, του Στέφανου Κασσελάκη. Δεν θα σταθώ στα σημερινά του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά θα θυμίσω τα τότε.

Ο Αλέξης Τσίπρας το 2009 ήταν σχετικά φρέσκος, αφού είχε αναλάβει  πρόεδρος του Συνασπισμού (και όχι του ΣΥΡΙΖΑ) τον Φεβρουάριο του 2008. Από τότε ως  τις εκλογές του 2009 υπήρχε μια ιδιότυπη δυαρχία, αφού ο Αλέκος Αλαβάνος παρέμενε πρόεδρος της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του ΣΥΡΙΖΑ και μάλιστα αυτός είχε εκπροσωπήσει το κόμμα στο ντιμπέιτ των ευρωεκλογών του 2009. Ίσως εξαιτίας αυτής της δυαρχίας, και  σίγουρα εξαιτίας της υποβόσκουσας διαφωνίας της «ανανεωτικής πτέρυγας», τα πρώτα εκλογικά αποτελέσματα του Τσίπρα ήταν  μέτρια, αφού τόσο στις ευρωεκλογές όσο και στις βουλευτικές εκλογές του 2009 σημείωσε πτώση. Ακολούθησαν εσωτερικοί κλυδωνισμοί με την αποχώρηση του Αλ. Αλαβάνου, που κατέβηκε με δικό του ψηφοδέλτιο στις περιφερειακές του 2010 (και καταποντίστηκε, αν και τον ψήφισα) και μετά με τη διάσπαση όταν αποχώρησε η ανανεωτική πτέρυγα και ίδρυσε τη ΔΗΜΑΡ, κόβοντας στο μισό και την κοινοβουλευτική εκπροσώπηση του ΣΥΡΙΖΑ. Θα έλεγε λοιπόν κανείς ότι ο καινούργιος πρόεδρος τα έχει  κάνει μούσκεμα, και το είπαν αυτό κάποιοι το 2010, αλλά πολύ γρήγορα το μετάνιωσαν.

Είχε βέβαια  προηγηθεί ο ταραγμένος Δεκέμβρης  του 2008 με τις πολυήμερες διαδηλώσεις μετά τη δολοφονία του Αλέξ. Γρηγορόπουλου, που έφερε μια ριζοσπαστικοποίηση του ΣΥΡΙΖΑ και τον έκανε να κερδίσει πολλούς φίλους (ξέρω έναν) και να χάσει αρκετές ψήφους, αλλά πρόσκαιρα. Ήδη πριν από τον Δεκέμβρη, κάποιες δημοσκοπήσεις είχαν δείξει ότι υπήρχε δυναμικό για εκτίναξη στο 15-18% και αυτό ο Τσίπρας μπόρεσε να το αξιοποιήσει, μετά τα μνημόνια.

Τον Δεκέμβρη του 2008  το ιστολόγιο δεν είχε ακόμα ανοίξει, αν και τα γεγονότα εκείνων των ημερών στάθηκαν καταλυτικά στο να πάρω την απόφαση τον Φεβρουάριο του 2009. Το 2009, όσοι είστε μαζί μας από τότε θα το θυμάστε, δεν γράφαμε άρθρο ανελλιπώς κάθε μέρα. Μπορούσε να μπουν και δύο μικρά άρθρα τη μέρα, μπορούσε να περάσουν  και 2-3 μέρες χωρίς άρθρο. Έτσι, ενώ έχω άρθρο για ανήμερα των εκλογών, με γελοιογραφίες από παλιότερες εκλογικές αναμετρήσεις, όπως συνηθίζω, δεν είχα βάλει άρθρο το Σάββατο πριν από τις εκλογές -δεν είχαν ακόμα καθιερωθεί τα σαββατιάτικα μεζεδάκια. Το  άρθρο της Παρασκευής πριν από τις εκλογές ήταν «η τελευταία προεκλογική κοτσάνα«, και μάλιστα ανέβηκε το βράδυ της Παρασκευής (δεν είχε ακόμα στανταριστεί να δημοσιεύονται τα άρθρα  πρωί, στις 9.40 ώρα Ελλάδος). Εκεί γράφω:

Η προεκλογική περίοδος επισήμως τελειώνει σε μιάμιση ώρα, οπότε θεωρητικά υπάρχει πιθανότητα να ειπωθούν κι άλλες κοτσάνες, ενώ επίσης δεν άκουσα την ομιλία Καραμανλή στην κεντρική του συγκέντρωση. Ωστόσο, εγώ αυτήν έτυχε να ακούσω.

Καθόμουν το βραδάκι σε μια καφετέρια, έξω, και πήγα μέσα να δώσω παραγγελία και η τηλεόραση έδειχνε τις ειδήσεις του Άλτερ με καλεσμένο τον Βελόπουλο και άλλους δυο. Και είπε ο Βελόπουλος:

— Ο πρωθυπουργός κάλεσε όλα τα κόμματα να στηρίξουν την προσπάθεια αντιμετώπισης της κρίσης. Εμείς [το Λάος δηλαδή] προσφέραμε τη στήριξή μας άνευ αποδοχών αλλά την αρνήθηκε.

Εκείνη την ώρα μπήκε στο μαγαζί μια βαρυστολισμένη κυρία και παρακάλεσε την καφετζού να αλλάξει κανάλι και να βάλει τη συγκέντρωση του Καραμανλή, πράγμα που έγινε, οπότε δεν ξέρω αν ο εμβριθής πολιτικός εννοούσε «‘άνευ όρων» ή «χωρίς αντάλλαγμα» ή αν κυριολεκτούσε.

Το έβαλα ολόκληρο για να δείτε πόσο μικρά (και χαριτωμένα; ) ήταν τα άρθρα στις αρχές του ιστολογίου, όχι όπως τώρα που άμα πέσουμε κάτω από τις 800 λέξεις γράφετε σχόλια  διαμαρτυρίας και ζητάτε τη συνδρομή σας πίσω (πλάκα κάνω).

Βελόπουλος τότε με κοτσάνες, σήμερα με κοτσάνες και  κηραλοιφές, τότε όμως μοναχικός και απομονωμένος στα ακροδεξιά έδρανα ενώ σήμερα να διαγκωνίζεται με άλλα δύο μορφώματα στο δεξιότατο άκρο και να έχει και  πρώην συναγωνιστές του  στην κυβέρνηση.

Στο εκλογικό άρθρο της 4ης Οκτωβρίου 2009 που κι αυτό δεν ανέβηκε πρωί αλλά προς το απόγευμα, καναδυό ώρες πριν κλείσουν οι κάλπες, σχολιάζουν φίλοι που είναι μαζί μας από τότε (Μαρία, Βουλάγξ, Π2, Στάζιμπο, Νικ Νίκολας) αλλά βλέπω και σχόλια από φίλους που δεν σχολιάζουν  πια στο ιστολόγιο ή σχολιάζουν  πολύ σπάνια πια (Κορνήλιος, Μπουκανιέρος, Ηλεφούφουτος, Εσπεκταδόρ, Χασάπης, Σοφία Οικ.) αν και όλους αυτούς τους βλέπω σε άλλα ηλεκτρονικά μετερίζια ή και στην, ας  πούμε, πραγματική ζωή.

Κατά σατανική σύμπτωση, σε 14 χρόνια από σήμερα, στις  4 Οκτωβρίου 2037,  πέφτει πάλι Κυριακή -και αφού τους μήνες  Σεπτέμβριο με Νοέμβριο γίνονται συχνά εκλογές θα μπορούσε, θεωρητικά, να είναι κι αυτή μέρα εκλογών ή να βρισκόμαστε σε  προεκλογική περίοδο. Ποιος άραγε θα είναι,  τότε, ο απερχόμενος πρωθυπουργός; Θα έχει επώνυμο σημερινού πολιτικού; Διατυπώστε  προβλέψεις και σε 14  χρόνια όσοι έπεσαν μέσα θα κερδίσουν από ένα ταψί σπαμακόπιτα!