Πορτογαλικά μεζεδάκια

Δεν θα σας σερβίρω κροκέτες μπακαλιάρου, γαρίδες, γουρουνόπουλο και παστέις ντε νάτα. Τα μεζεδάκια είναι πορτογαλικά απλώς και μόνο επειδή εγώ βρίσκομαι για λίγες μέρες στη Λισαβόνα. Ίσως ανεβάσω και κάποιο ταξιδιωτικό άρθρο από βδομάδα, αλλά δεν το υπόσχομαι. Να επισημάνω επίσης ότι τα σημερινά μεζεδάκια δημοσιεύονται μεν το Σάββατο αλλά κατά βάση έχουν γραφτεί στα μέσα της εβδομάδας, οπότε ίσως δεν έχουν τα πιο φρέσκα δείγματα, αν και μπαγιάτικα δεν τα λες.

* Και ξεκινάω με ακόμα ένα κρούσμα κακομεταφρασμένου κειμένου, που δημοσιεύτηκε απαράλλαχτο σε αρκετούς ιστότοπους προφανώς επειδή η πηγή είναι μία (ή το ΑΠΕ ή το Κέντρο Διανομής Κακών Μεταφράσεων). Εννοώ το άρθρο της Νιου Γιορκ Τάιμς για τους Έλληνες αναρχικούς, όπου ο τίτλος κιόλας έχει ένα καραμπινάτο λάθος που στρεβλώνει το νόημα. Το Anarchists Fill Services Void Left by Faltering Greek Governance αποδόθηκε (στο nooz.gr, στο thetoc.gr και σε άλλους ιστότοπους): «Οι αναρχικοί γεμίζουν το κενό των υπηρεσιών, παραβιάζοντας την ελληνική διακυβέρνηση».

Στην πραγματικότητα, ο τίτλος αποδίδεται «Οι αναρχικοί καλύπτουν το κενό υπηρεσιών που έχει αφήσει η παραπαίουσα ελληνική διακυβέρνηση». Μπορούμε να συζητήσουμε αν το governance θα το αποδώσουμε «διακυβέρνηση» ή «δημοσια διοίκηση» αλλά η παρερμηνεία-αντιστροφή νοήματος βρίσκεται στην απόδοση του faltering, που δεν συναρτάται με τους αναρχικούς αλλά με την governance.

Πιο κάτω, ένα ακόμα σοβαρό λάθος, όταν, εκεί που γίνεται λόγος για τον Ρουβίκωνα, δηλώνεται ότι στόχος της συλλογικότητας είναι ο militant unionism, «ο μαχητικός συνδικαλισμός» θα το απέδιδα εγώ. Ο… μάγος που το μετέφρασε το μεταμόρφωσε σε «σκοπός είναι να γίνει στρατιωτική (!) οργάνωση», προδίδοντας πλήρη άγνοια της λέξης militant, που δεν είναι πάντοτε εύκολο να αποδοθεί.

Αυτά τα δυο λάθη είναι τόσο χοντρά, και σε θέματα ουσίας, που δικαιολογημένα δημιουργούν υποψίες ότι η διαστρέβλωση είναι σκόπιμη, αν και βέβαια ο χρυσός κανόνας στις περιπτώσεις αυτές είναι να μην αποδίδεις σε δόλο ό,τι εύκολα εξηγείται από την ανικανότητα.

Είμαι βέβαιος ότι υπάρχουν κι άλλα λάθη, αν κοιταξουμε πιο προσεχτικά το ελληνικό κείμενο. Παρεμπιπτόντως, το πρώτο λάθος, την απόδοση του «faltering» ως «παραβιάζοντας» το κάνει και το google translate, που μεταφράζει την επίμαχη φράση: Οι αναρχικοί συμπληρώνουν τις άδειες των υπηρεσιών, παραβιάζοντας την ελληνική διακυβέρνηση.

(Το thetoc.gr έχει κατεβάσει το επίμαχο άρθρο -είναι πιο εύκολο αυτό παρά να διορθώσουν τα λάθη).

* Για να προλάβω ερώτηση ή παρατήρηση, προτιμώ να γράφω «η» Νιου Γιορκ Τάιμς και όχι «οι», όπως και «η» Μοντ ή «η» Γκάρντιαν (και όχι «ο»), αλλά και «το» Εκόνομιστ και όχι «ο». Ο λόγος είναι ότι για να γράψω στα ελληνικά δεν θα καθίσω να δω τι σημαίνει ο τίτλος του κάθε εντύπου, που μπορεί να είναι και σε γλώσσα που δεν ξέρω. Οπότε, για όλες τις εφημερίδες χρησιμοποιώ το θηλυκό (η Τάιμς, η Μοντ, η Γκάρντιαν, η Σαν) και για όλα τα περιοδικά το ουδέτερο (το Εκόνομιστ, το Σάιενς, το Πουάν).

* Η γενικομανία της εβδομάδας, από αθλητικόν, και δη οπαδικόν ιστότοπο. Ο προπονητής της ομάδας μπάσκετ της ΑΕΚ φέρεται να έχει δηλώσει ότι «δεν αντέχει κριτικής το παιχνίδι», εννοώντας την ήττα της ομάδας του από τον Παναθηναϊκό.

Όπως φαίνεται, ένοχος για τη γενικομανία είναι ο δημοσιογράφος και όχι ο προπονητής ο οποίος μάλλον είπε «δεν αντέχει κριτική» -αλλά ο συντάκτης του άρθρου θέλησε να το… ευπρεπίσει. Συνηθισμένη εδώ είναι και η εμπρόθετη σύνταξη, που εγώ συνήθως την προτιμώ: δεν αντέχει σε κριτική.

* Η ακλισιά της εβδομάδας από άρθρο για το κλείσιμο του διάσημου τσίρκου Μπάρνουμ: «Ένα από τα αρχαιότερα και διασημότερα τσίρκο του κόσμου, το Ringling Bros. and Barnum & Bailey Circus, κατέβασε για πάντα ρολά».

Όπως σχολίασε ο φίλος που το εντόπισε: Το κλείνετε, αλλά δεν το κλίνετε.

Διότι βέβαια το τσίρκο του τσίρκου, τα τσίρκα των τσίρκων, όπως και το πιάνο του πιάνου, το παλτό τα παλτά των παλτών, του πόστου, του παραπέτου κτλ.

* Η φονική επίθεση στο Μάντσεστερ αποτέλεσε την αφορμή και για κάμποσα μαργαριτάρια τηλεοπτικών σταθμών, καθώς η τσαπατσουλιά φαίνεται περισσότερο όταν υπάρχει έκτακτη είδηση. Ήδη σχολιάσαμε εδώ το «Μάντσεστερ του Λονδίνου», όπως έγραψε το σουπεράκι στην εκπομπή του Βερύκιου, και γελάσαμε αρκετά -αν και κάποιοι θα έγραφαν στα σοβαρά και χωρίς να το θεωρούν γελοίο «στο Τέτοβο των Σκοπίων».

Για το ίδιο γεγονός, ο Σκάει μας πληροφορεί ότι «Ανάμεσα στους νεκρούς πολλοί αγνοούμενοι».

Ωστόσο, αγνοούμενος είναι κάποιος που δεν ξέρουμε πού βρίσκεται, που δεν είναι γνωστή η τύχη του ή η θέση του ύστερα από ένα δυστύχημα ή σε έναν πόλεμο κτλ. Υποθέτω ότι εδώ υπάρχουν πτώματα («σοροί» κατά την καινούργια ορολογία) που δεν έχουν ταυτοποιηθεί/αναγνωριστεί, που δεν είναι γνωστή η ταυτότητά τους.

* Μια Αγγλίδα, λέει, αγόρασε από ένα παζάρι ένα φο μπιζού και τελικά αποδείχτηκε πως ήταν διαμάντι πολλών καρατίων. Στο σχετικό άρθρο υπάρχει ένας αναχρονισμός: Έναν θησαυρό στο χέρι της, δίχως να το γνωρίζει, είχε για τρεις δεκαετίας μία γυναίκα από τη Μεγάλη Βρετανία, καθώς το «φο μπιζού» το οποίο είχε αγοράσει από παζάρι πριν από 30 χρόνια, αντί 12 ευρώ, αποδείχθηκε πως ήταν τελικά διαμάντι 26,27 καρατίων.

Ο φίλος που το στέλνει, παρατηρεί: Πριν από 30 χρόνια δεν υπήρχε ευρώ και στη Μεγάλη Βρετανία δεν υπήρξε ποτέ. Ας έγραφε «οκτώ λίρες (σημερινά 12 ευρώ)». Ή είναι πολύ αυστηρός;

* Μεγάλη φάμπρικα μάς άνοιξε η είδηση με τη μελέτη των παλαιοντολόγων του πανεπιστημίου της Τυβίγγης (εντάξει, του Τύμπινγκεν) ότι ο διαχωρισμός του κλάδου των προανθρώπων από τους χιμπατζήδες ίσως να μην έγινε στην Αφρική, αλλά στη νοτιοανατολική Μεσόγειο, δηλαδή στα μέρη μας. Μοιραία, μέσα από διάφορα λογικά άλματα, αυτό διατυπώθηκε, στους μεν σοβαρότερους ιστότοπους ως «Ο πρώτος προάνθρωπος έζησε στην Ελλάδα», και στα λιγότερο σοβαρά μέσα ξεφτιλισμένα μέσα ως «ήταν Έλληνας», έστω με την επιφύλαξη «πιθανόν να ήταν Έλληνας».

Το λαθάκι που έκανε Home Sapiens, λες και είναι κανένα σύστημα οικιακής ψυχαγωγίας, τον Homo Sapiens είναι απλώς το κερασάκι στην τούρτα, το εξωφρενικό είναι αυτό το «ήταν Έλληνας», για κάτι που συνέβη πριν από 7 εκατομμύρια χρόνια. Ούτε το «έζησε στην Ελλάδα» είναι ακριβές: έζησε στη γεωγραφική περιοχή που σήμερα λέγεται Ελλάδα.

Πάντως θα μας μείνει η λέξη «Γκρεκοπίθηκος» που δεν αποκλείω να μπει και στην ψηφοφορία για τη λέξη της χρονιάς. Εκτός αν οι μανιακοί του Χελένικ θελήσουν να την πουν «ελληνοπίθηκο» -υποψιάζομαι πως δεν θα σπεύσουν.

* Την Τρίτη που μας πέρασε, στον τηλεοπτικό Σκάι, ειπώθηκε περίπου το εξής, σχετικά με την ταινία του Λάνθιμου: Oι ταινίες του Λάνθιμου είναι στο ύψος των Κιούμπρικ, Χάνεκε, …., των μεγάλων σκηνοθετών που ΣΤΙΓΜΑΤΙΣΑΝ την ιστορία του Κινηματογράφου.

Όμως, το «στιγματίζω» έχει μόνο αρνητική σημασία. Μπορείς να πεις «άφησαν το στίγμα τους», αλλά το «στιγμάτισαν» μόνο κακό μπορεί να είναι.

* Πολύ γέλιο έπεσε στο Τουίτερ και στο Φέισμπουκ με τη φωτογραφία αριστερά -που πρέπει να είναι αυθεντική.

Ο Αϊσταϊν δεν ξέρω αν είναι κάποιος Στάιν που άγιασε ή ο Αϊνστάιν που έχασε το νι του, αλλά απορώ πώς σκέφτηκε ο υπεύθυνος που έφτιαξε την ταμπέλα όταν επέλεξε να μεταγράψει το Πλ. (= Πλατεία) σε Pl. (=  Plumber?). Για το Ainstain υπάρχει τουλάχιστον το ελαφρυντικό της πιστής μεταγραφής, αν και κατά τη γνώμη μου το Einstein θα ήταν προτιμότερο.

* Φίλος στέλνει είδηση από λευκαδίτικον ιστότοπο για την εύρεση ενός πτώματος στη θάλασσα έξω από τη Λευκάδα και σημειώνει ότι, από την επίσημη ανακοίνωση του Λιμενικού επιβεβαιώνεται ότι η λέξη «σορός» έχει αλλάξει πια σημασία:

Ενημερώθηκε πρωινές ώρες σήμερα, η Λιμενική Αρχή Λευκάδας, από ιδιώτη για τον εντοπισμό σορού γυναικός να επιπλέει στη θαλάσσια περιοχή Γύρα Λευκάδας και συγκεκριμένα έμπροσθεν δεύτερου Μύλου.

Άμεσα στην περιοχή μετέβη περιπολικό όχημα Λ.Σ.-ΕΛ.ΑΚΤ. το πλήρωμα του οποίου ανέσυρε την ανωτέρω σορό, ηλικίας περίπου 55 ετών και φορούσε μαύρο κοντό παντελόνι (α.λ.σ.).

Στη συνέχεια η ανωτέρω σορός μεταφέρθηκε με ασθενοφόρο όχημα του ΕΚΑΒ στο Γενικό Νοσοκομείο Λευκάδας όπου διαπιστώθηκε ο θάνατός της.

Η ανακοίνωση δίνει αρκετές λαβές για σχολιασμό, έτσι όπως αποπνέει υπηρεσιακή καθαρεύουσα, αλλά βέβαια με τις απαραίτητες ασυνταξίες (και φορούσε μαύρο παντελόνι).

Ενδιαφέρον έχει ότι «διαπιστώθηκε ο θάνατος» της σορού, ενώ το εντός παρενθέσεως «(α.λ.σ.)» ομολογώ πως δεν ξέρω τι είναι -κάθε βοήθεια δεκτή.

* Κλείνω με κάτι παλιό, με ένα βαφτιστικό όνομα που δεν θυμάμαι να το έχω ξανακούσει.

Η είδηση είναι από το 1955, για έναν κεραυνό που έπεσε στο χωριό Πύργος της Τήνου, και χτύπησε το σπίτι του κ. Φορμόζη Ξυπολυτίδη και «κατέκαυσε το ράδιον και έθραυσε και τα τζάμια της οικίας» (προσέξτε την αμήχανη καθαρεύουσα).

Φορμόζης, από το formoso = εύμορφος, όνομα που, όπως βλέπω γκουγκλίζοντας, κυρίως ως επώνυμο επιβιώνει, αλλά μάλλον ακούγεται ακόμα και ως μικρό όνομα -στην Τήνο πάντοτε. Το έχουμε ξαναπεί ότι το κάθε νησί είναι ένα ξεχωριστό και πολύτιμο γλωσσικό οικοσύστημα.

* Κι άλλο μεταφραστικό, για το μακελειό στο Μάντσεστερ. Σε άρθρο του Σκάει, που τώρα διορθώθηκε αλλά διατηρείται αναδημοσιευμένο σε πολλούς ιστότοπους, διαβάσαμε ότι «Δύο άστεγοι άνδρες αναγκάστηκαν να βγάλουν ακόμα και νύχια από τα πρόσωπα των μικρών παιδιών, με τα γυμνά τους χέρια για να σώσουν τα θύματα του Manchester Arena»

Νύχια; Μαύρα κοράκια (με νύχια γαμψά) έκαναν την επίθεση;

Όχι βέβαια, αλλά η αγγλική γλώσσα, επειδή…. είναι φτωχή, έχει την ίδια λέξη, nail, και για τα νύχια και για τα καρφιά.

Κι αυτό ήταν το τελευταίο νύχι στο κοφίνι, αν με εννοείτε.

* Και επί του πιεστηρίου, ένα μαργαριτάρι σχετικό με τη δολοφονική απόπειρα κατά του Λουκά Παπαδήμου, όπου ο δαίμων του φωτογραφείου έβαλε την ουρά του κι έτσι το ρεπορτάζ του Βήματος βρέθηκε να κοσμείται από τη φωτογραφία του Πέτρου Δούκα αντί για τον Λουκά Παπαδήμο. Μέσα στη βιασύνη, τέτοια λάθη γίνονται. Δεν ζει πια και ο Παναγιώτης Παπα-δούκας να το σχολιάσει.