Τον τύλιξαν σε μια κόλλα χαρτί -με γενετικό υλικό

Η παροιμιακή έκφραση «τον τύλιξαν σε μια κόλλα χαρτί», που τη χρησιμοποιώ στον τίτλο, σημαίνει ότι του έκαναν αναφορά ή μήνυση και επίκειται η καταδίκη ή η τιμωρία του.

Ο κατηγορούμενος εμφανίζεται τυλιγμένος μέσα στο διπλωμένο χαρτί του εγγράφου, άρα σε δεινή θέση -αδύνατο ή πολύ δύσκολο είναι να ξεφύγει.

Οι περισσότερες παροιμιακές εκφράσεις μας έχουν αγροτική αρχή, τούτη όμως πρέπει να ξεκίνησε από τις πειθαρχικές αναφορές της στρατιωτικής ή υπαλληλικής ζωής στα πρώτα χρόνια του νεοελληνικού κράτους. Δείχνει και την αμηχανία του αμύητου πολίτη απέναντι στις δαιδαλώδεις δικαστικές διαδικασίες.

Πέρα από τον δικαστικό/πειθαρχικό τομέα, η έκφραση χρησιμοποιείται επίσης όταν κάποιος, χωρίς να το συνειδητοποιήσει, βρίσκεται δεσμευμένος με τους όρους ενός συμβολαίου που έχει υπογράψει ή μιας σύμβασης που έχει συνάψει. Ίσως από αυτή την αρχή, το ΛΚΝ δίνει για την έκφραση «τυλίγω κάποιον σε μια κόλα χαρτί» τη δεύτερη σημασία «ξεγελώ κπ., τον πείθω εύκολα να κάνει κτ. που εγώ θέλω», μια σημασία που προσωπικά δεν την έχω βρει σε χρήση.

(Παρένθεση: μια και εδώ λεξιλογούμε, θα προσέξατε ότι το ΛΚΝ γράφει την κόλα χαρτί με ένα λ, ενώ την κόλλα που κολλάμε με δύο λ. Ο Μπαμπινιώτης, αντίθετα, και για τις δύο περιπτώσεις χρησιμοποιεί διπλό σύμφωνο. Το σημειώνω απλώς. Ίσως άλλη φορά ασχοληθώ περισσότερο -προς το παρόν, κρατάω τη γραφή «κόλλα» που έχω χρησιμοποιήσει στο βιβλίο μου «Λέξεις που χάνονται», όπου περιλαμβάνεται και η προκείμενη παροιμιακή έκφραση).

Η έκφραση χρησιμοποιείται επίσης και σαν απειλή: θα σε τυλίξω σε μια κόλλα χαρτί: θα σε μπλέξω σε μια δίκη ή σε μια πειθαρχική διαδικασία, απ’ όπου δεν θα ξεμπλέξεις εύκολα.

Η απειλή αυτή κρέμεται πάνω από τα κεφάλια μας και τα τελευταία χρόνια έχει γίνει ακόμα πιο επίφοβη, αν βέβαια η κόλλα χαρτί έχει πασαλειφτεί με γενετικό υλικό.

Αναφέρομαι βέβαια στα τεστ DNA, που χρησιμοποιούνται από τις διωκτικές αρχές ως αποδεικτικό στοιχείο για την καταδίκη υπόπτων ακόμα και όταν λείπει κάθε άλλο πειστήριο, όπως φαίνεται να έχει γίνει στην υπόθεση της Ηριάννας Β.Λ. για την οποία γράψαμε πρόσφατα: η μεταπτυχιακή ερευνήτρια φαίνεται πως καταδικάστηκε σε 13 χρόνια φυλάκιση με μόνο στοιχείο ένα ελαττωματικό δείγμα DNA που βρέθηκε πάνω σε κινητό αντικείμενο -τη γεμιστήρα ενός όπλου-, ένα δείγμα που πολύ βολικά «εξαντλήθηκε» κι έτσι δεν έγινε εφικτό να υποβληθεί σε πραγματογνωμοσύνη από την πλευρά της υπεράσπισης.

Βέβαια, δεν πρέπει να παραγνωρίζουμε ότι η χρήση γενετικού υλικού στην ιατροδικαστική έχει τα τελευταία χρόνια βοηθήσει να αποδειχτεί η αθωότητα εκατοντάδων ανθρώπων που είχαν καταδικαστεί άδικα για φόνους, βιασμούς και άλλα βαριά εγκλήματα τις προηγούμενες δεκαετίες και που συχνά είχαν μείνει πολλά χρόνια στη φυλακή για ένα αδίκημα που δεν είχαν διαπράξει μη μπορώντας να αποδείξουν την αθωότητά τους. Χάρη στις προόδους της επιστήμης, μπορεί πλέον να αποδειχτεί ότι το γενετικό υλικό που βρέθηκε πάνω στο θύμα ή στη σκηνή του εγκλήματος (εφόσον βέβαια έχει φυλαχτεί) ανήκει σε κάποιο άλλο πρόσωπο και όχι στον κατηγορούμενο ή τον καταδικασμένο. Κι έτσι βρήκαν το δίκιο τους πολλοί αθώοι.

Ωστόσο, η κατάσταση διαφέρει ριζικά όταν το γενετικό υλικό έχει βρεθεί σε κινητά αντικείμενα -και δεν εννοούμε π.χ. τα παπούτσια του θύματος, αλλά αντικείμενα που είναι εύκολο να μεταφερθούν εκ των υστέρων, αν οι διωκτικές αρχές θέλουν να ενοχοποιήσουν κάποιον. (Γιατί να θέλουν; Απλώς και μόνο για να κλείσουν την υπόθεση -έχει συμβεί θαρρώ).

Πέρα από την υπόθεση της Ηριάννας, τούτες τις μέρες δικάζεται μια άλλη υπόθεση στην οποία το γενετικό υλικό παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο. Πρόκειται για τη δίκη του αναρχικού Τάσου Θεοφίλου, ο οποίος κατηγορείται για τη συμμετοχή του σε ληστεία τράπεζας στην Πάρο το 2012, που είχε συνέπεια τον θανάσιμο τραυματισμό ενός οδηγού ταξί ο οποίος είχε επιχειρήσει να σταματήσει τους ληστές.

Ο Θεοφίλου δικάζεται σε δεύτερο βαθμό. Πρωτόδικα είχε καταδικαστεί σε 25 χρόνια κάθειρξη, για συμμετοχή σε ληστεία και απλη συνέργεια σε ανθρωποκτονία, ενώ αθωώθηκε από άλλες κατηγορίες. Άσκησε έφεση, ενώ ταυτόχρονα έφεση κατά του αθωωτικού σκέλους ασκήθηκε από την εισαγγελία. Η εισαγγελέας της δεύτερης δίκης ζήτησε την καταδίκη του για όλες τις κατηγορίες (και για αυτές που είχε αθωωθεί πρωτόδικα) σε ισόβια δεσμά. Η απόφαση αναμένεται αυτές τις μέρες.

Ο Θεοφίλου υποδείχτηκε ως ένοχος ύστερα από τηλεφώνημα αγνώστου. Κανείς από τους μάρτυρες που ήταν παρόντες την ώρα της ληστείας δεν τον αναγνώρισε, ο ίδιος αρνείται την εμπλοκή του και δηλώνει ότι ούτε καν βρισκόταν στο νησί, ενώ ο συγγραφέας Γιώργος Αλεξάτος κατέθεσε ότι την παραμονή της ληστείας είχε συναντηθεί το βράδυ με τον Θεοφίλου στα Εξάρχεια για να συζητήσουν για τα διηγήματά του (ο Θεοφίλου γράφει) και τον είδε μαυρισμένο από τον ήλιο, σε αντίθεση με την εικόνα του ληστή στο βίντεο από τις κάμερες ασφαλείας.

Ωστόσο, το βασικό στοιχείο εναντίον του Θεοφίλου είναι ότι βρέθηκε το DNA του σε ένα καπέλο, που υποτίθεται ότι το φορούσε ο ληστής και του έπεσε. Πράγματι, όπως δείχνουν τα βίντεο από τις κάμερες ασφαλείας, ο ληστής φορούσε ένα καουμπόικο καπέλο, ωστόσο το καπέλο με το γενετικό υλικό δεν περιλαμβάνεται στην επιτόπου φωτογράφιση των πειστηρίων στον τόπο της ληστείας και φαίνεται να διαφέρει από το καπέλο που δείχνουν οι κάμερες.

Επιπλέον, εμπειρογνώμονας που κατέθεσε στη δίκη επισήμανε τον κίνδυνο επιμόλυνσης των δειγμάτων γενετικού υλικού, υποστηρίζοντας ότι το DNA δεν είναι πανάκεια.

Διότι εδώ βλέπω το πρόβλημα που θέλω να το γενικεύσω, ανεξάρτητα από τις υποθέσεις της Ηριάννας και του Τάσου Θεοφίλου: το γενετικό υλικό και το DNA, ιδίως όταν βρίσκονται πάνω σε κινητά αντικείμενα, που μπορούν να εμφανιστούν εκ των υστέρων, αντί για πειστήριο απαλλαγής αθώων μετατρέπεται σε αμάχητο υπεραποδεικτικό στοιχείο με το οποίο μπορεί να ενοχοποιηθεί ο καθένας. Θέλεις να ενοχοποιήσεις τον Τρεχαγυρευόπουλο; Παίρνεις ένα τυχαίο αντικείμενο από το σπίτι του, ένα χαρτί, την τσατσάρα του, έναν φάκελο αλληλογραφίας, ένα κατσαβίδι, το μεταφέρεις εκ των υστέρων στη σκηνή του εγκλήματος και τον έχεις ωραιότατα τυλίξει σε μια κόλλα χαρτί με γενετικό υλικό.

Δεν είμαι βέβαιος ότι το εφιαλτικό αυτό σενάριο μπορεί να ισχύσει, και θα ήθελα στα σχόλιά σας να επισημάνετε δικλείδες που υπάρχουν ώστε να αποτρέπεται -ωστόσο, ανησυχώ κι ας με πείτε τεχνοφοβικό.

Και για να επιστρέψω ξανά στην υπόθεση του Θεοφίλου, θα κλείσω με μια άσχετη λεπτομέρεια που, κι αν δεν αλλάζει την ουσία, συμπυκνώνει ίσως την εγγενή βαρβαρότητα του λειτουργήματος του δικαστή. Κατά την αγόρευσή της, στην οποία ζήτησε την ισόβια κάθειρξη του κατηγορουμένου, η εισαγγελέας έκανε μία διακοπή: για να διαμαρτυρηθεί για την απουσία κλιματισμού!