Μεζεδάκια με χόακες

Ο τίτλος του σημερινού πολυσυλλεκτικού άρθρου μας προβάλλει τη λέξη «χόακας» (και στον πληθυντικό οι χόακες), που την πλάσαμε στο ιστολόγιο πριν απο αρκετά χρόνια, σαν παιγνιώδη εξελληνισμό του αγγλικού hoax· αν θυμάμαι καλά, η πατρότητα ανήκει στον φίλο μας τον Μιχάλη, που επέπλευσε.

Ο όρος «χόακας» γνώρισε αρκετή δημοσιότητα τη βδομάδα που μας πέρασε εκτός ιστολογίου, εξαιτίας ενός μικροεπεισοδίου στο Φέισμπουκ στο οποίο πήρα μέρος. Ας ξεκινήσουμε λοιπόν το σημερινό μας άρθρο με την  εξέταση ενός χόακα.

Εμφανίστηκε λοιπόν στο Φέισμπουκ το γράφημα που βλέπετε αριστερά, που συγκρίνει το «μίγμα δημοσιονομικών παραμέτρων» -και έγινε ιότροπο.

Μου το έδειξε ένας φίλος και αμέσως υποψιάστηκα πως δεν είναι γνήσιο, διότι έφερε επάνω αριστερά τον λογότυπο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής -ωστόσο, η Κομισιόν αποφεύγει να χρησιμοποιεί όρους όπως «Μνημόνιο», δεν χρησιμοποιεί τον όρο «Ελληνικό πρόγραμμα εξυγίανσης» και, το πιο χαρακτηριστικό, ουδέποτε εκθέτει κυβερνήσεις έτσι απροκάλυπτα.

Φίλοι που είναι πιο ψαγμένοι στα ηλεφωτογραφικά επιβεβαίωσαν την υποψία -το γράφημα ήταν πειραγμένο, φωτοσοπημένο, και μάλιστα χονδροειδώς.

Τελικά αποδείχτηκε ότι το γνήσιο γράφημα είχε παρουσιαστεί στην εισήγηση του βουλευτή της ΝΔ κ. Χρ. Δήμα σε κάποιο συνέδριο. Τα ποσοστά προέκυψαν από επεξεργασία που έκανε ο βουλευτής σε στοιχεία του Υπουργείου Οικονομικών -δεν είναι δηλαδή ένα αντικειμενικό στοιχείο, αφού φίλοι καταλήγουν σε αρκετά διαφορετικά νούμερα.

Σε αυτό το γράφημα, που αν είχε παρουσιαστεί με την υπογραφή «Χρίστος Δήμας» θα περνούσε απαρατήρητο, κάποιος πλαστογράφος κόλλησε τον λογότυπο της Κομισιόν, οπότε είχε πολύ μεγάλη απήχηση. Πολιτευτής της ΝΔ αναμετέδωσε το πλαστογράφημα -και είχε πάνω από 300 αναδημοσιεύσεις.

Επειδή το θέμα έχει πολιτικές πτυχές και στα μεζεδάκια δεν θέλω να πολιτικολογώ, δεν θα το αναλύσω άλλο -μια ανακεφαλαίωση υπάρχει σε διάφορους ιστότοπους (παράδειγμα).

Ενδιαφέρον πάντως είναι ότι, όπως διαπίστωσα με την ευκαιρία αυτού του επεισοδίου, ο όρος «χόακας» είχε ήδη διαδοθεί ευρύτερα -γούστο έχει.

* Και συνεχίζουμε με άλλα μεζεδάκια. Μου έστειλε ένας φίλος ένα, όπως το λέει, «αρχιεπισκοπικό μαργαριτάρι». Είναι όμως;

Σε πρόσφατη ομιλία του στο Ίλιον (όχι στην Τροία), ο αρχιεπίσκοπος αναφέρθηκε σε παραδείγματα συμπολιτών μας που επέδειξαν συγκινητική αλληλεγγύη προς τους φτωχότερους και είπε:

«Αυτά τα παραδείγματα χαλκεύουν την ψυχή του ανθρώπου. Αν υπάρχουν τέτοιοι Έλληνες και τέτοια ψυχική υποδομή, ο αγώνας δεν θα πάει χαμένος».

Πράγματι, η βασική σημασία του ρ. «χαλκεύω» σήμερα είναι κακόσημη, σημαίνει «παραποιώ, διαστρεβλώνω την αλήθεια» -το γράφημα που είδαμε στο προηγούμενο μεζεδάκι μπορούμε να το πούμε χαλκευμένο.

Ωστόσο, υπάρχει και μια δεύτερη σημασία, που καταγράφεται σε όλα τα λεξικά. Χαλκεύω σημαίνει επίσης διαμορφώνω, δημιουργώ. Οπότε, δεν μπορούμε να θεωρήσουμε λάθος τη φράση του αρχιεπισκόπου.

* Σε άρθρο για τη ΔΕΘ παρατηρώ με ενδιαφέρον τη γενική «της Διεθνής Έκθεσης Θεσσαλονίκης«. Τυπικά είναι λάθος, πρέπει να πούμε «της διεθνούς». Αναρωτιέμαι αν σε 15 χρόνια θα εξακολουθεί να θεωρείται λάθος. Εδώ θα είμαστε να το δούμε.

* Δεν ξέρω αν είναι αυθεντική η φωτογραφία αριστερά, που κυκλοφορεί στη μπλογκόσφαιρα. Είναι δύσκολο να έγινε τέτοιο λάθος υπερδιόρθωσης -να νόμιζε κάποιος ότι το επίσημο είναι «εγκληματίζεται» και το «κλιματίζεται» (ή «κληματίζεται»;) απλοποίησή του.

Πάντως, γέλιο βγάζει.

* Γενικομανία από την Αυγή. Σε άρθρο για τα κατορθώματα του προέδρου Ντουτέρτε στις Φιλιππίνες, έγραψε ότι ο αξιότιμος κ. Πρόεδρος προέτρεψε τους αστυνομικούς να πυροβολούν όσους «αντιστέκονται της σύλληψης».

Δεν υπάρχει τέτοια σύνταξη. Αντιστέκομαι στη σύλληψη λέμε. Και γενικά το άρθρο είναι κακογραμμένο.

* Ενδιαφέρων όρος στο Βήμα. Σε άρθρο για την Τουρκία, διάβασα για την «υδραργυρική προσωπικότητα» του Τούρκου Προέδρου.

Η «υδραργυρική προσωπικότητα» του άρθρου ολοφάνερα είναι μετάφραση από το αγγλικό mercurial temperament, παρόλο που το άρθρο δεν φαίνεται να είναι μεταφρασμένο. Η λέξη mercurial έχει προσλάβει τη μεταφορική σημασία «ρευστός, ευμετάβλητος, ασταθής», επειδή παλιά πιστευόταν ότι όσοι έχουν γεννηθεί στον Ερμή έχουν παρόμοιες ιδιότητες, ενώ έπαιξαν ρόλο και οι φυσικές ιδιότητες του υδραργύρου (Mercury ο Ερμής αλλά και ο υδράργυρος).

Η λέξη «υδραργυρικός», απ’ όσο ξέρω, χρησιμοποιείται μόνο για αντικείμενα που περιέχουν υδράργυρο (υδραργυρικό θερμόμετρο, βαρόμετρο) ή για ουσίες που περιέχουν υδράργυρο, και δεν σημαίνει «ευμετάβλητος, ρευστός».

Οπότε, μου φαίνεται μαργαριτάρι, ίσως μεταφραστικό, η «υδραργυρική προσωπικότητα».

* Σε άρθρο του στο liberal.gr, o Σάκης Μουμτζής ξεσκεπάζει την… τρομοκρατία της Αριστεράς και μιλάει για «τους χιλιάδες νεκρούς της Πελοποννήσου, που τα οστά τους βρίσκονται ακόμα στις πηγάδες και στους βαράθρους» -λινκ δεν θα βάλω.

Δεν φτάνει που διαστρεβλώνει την ιστορία, αλλάζει τα φώτα και στη γλώσσα. Το βάραθρο είναι ουδέτερο, επομένως ο μουμτζικός τύπος «στους βαράθρους» είναι σολοικισμός.

(Στα αρχαία υπήρχε αρσενικό ουσιαστικό «ο βάραθρος» αλλά σήμαινε τον εγκληματία ο οποίος αξίζει να ριχτεί στο βάραθρο).

* Επαναληπτικό μαργαριτάρι σε τίτλο της Καθημερινής.

Αρχικά, είχαν γράψει «Απελάσετε Μαροκινός που φώναξε δημόσια Αλλάχου Ακμπάρ».

Μετά, το «διόρθωσαν» σε «Απελάσεται Μαροκινός», και τελικά με την τρίτη προσπάθεια το πέτυχαν: Απελαύνεται Μαροκινός.

Στο ρήμα «παρελαύνω» έχει αναπτυχθεί ο ομαλότερος τύπος «παρελάζω», από τον αόριστο «παρέλασα». (Το φαινόμενο της παραγωγής νέων ενεστώτων από τον αόριστο είναι πολύ συχνό στα ελληνικά). Εδώ θα περιμέναμε τον λαϊκό τύπο «απελάζεται ο Μαροκινός», ο οποίος πάντως προς το παρόν έχει ελάχιστες γκουγκλιές.

* Σε τοίχο επιφανούς φιλελεύθερου δημοσιολόγου στο Φέισμπουκ είδα έναν διάλογο που τον ξεσηκώνω εδώ (αν προκληθώ, θα δώσω ονόματα).

– Ένας πραγματικός εγγράμματος ιδεολόγος, λέει ο επιφανής για έναν φίλο του.

– Υπερβάλεις, φιλαράκι, απαντάει ο φίλος.

Και με δυο λέξεις απέδειξε ότι όντως ο φίλος του υπερέβαλλε.

* Τακτικός σχολιαστής του ιστολογίου μου στέλνει λινκ για ένα εντυπωσιακό τροχαίο που συνέβη στην Κρήτη και σχολιάζει τον τίτλο, που είναι: Γουρούνα πέφτει πάνω σε στύλο. Το βίντεο του τρομακτικού τροχαίου.

Σχολιάζει ο φίλος μας:

Το αντίθετο της εισαγωγικομανίας πώς να ονομάζεται άραγε; Εισαγωγικοπενία; Αν και δε νομίζω πως συμβαίνει αρκετά συχνά ώστε να δημιουργηθεί νέα ορολογία.

Μέσα στο άρθρο η λέξη γουρούνα υπάρχει και με εισαγωγικά και χωρίς. Φυσικά, και στις δυο περιπτώσεις πρόκειται όχι για θηλυκό χοίρο αλλά για εκείνες τις χαμηλές μοτοσικλέτες με τις χοντρές ρόδες, που είναι πολύ διαδεδομένες στην Κρήτη.

Θα βάζατε εισαγωγικά; Δεν τα θεωρώ λανθασμένα, και νομίζω πως οι περισσότεροι θα απαντήσετε καταφατικά, αλλά εγώ μάλλον δεν θα έβαζα. Τι λέτε;

* Κι άλλο ένα ερώτημα στο οποίο ζητάω τη γνώμη σας. Χρονογράφημα του Δ. Νανούρη στην ΕφΣυν ξεκινάει ως εξής:

Κατάπληκτος διαπίστωσα, αρχίζοντας οι εργασίες του φόρουμ στο ευρύχωρο ισόγειο του μεσαιωνικού κάστρου το απόγευμα, ότι ήμουν το επίκεντρο του ενδιαφέροντος·

Μια καλή φίλη με ρωτάει πώς μου φαίνεται αυτό το «αρχίζοντας», που η ίδια το βρίσκει σόλοικο.

Ασφαλώς είναι ξεκάρφωτο, ακόμα και παραπλανητικό διότι, καθώς προηγείται ρήμα σε πρώτο πρόσωπο (διαπίστωσα), ο αναγνώστης έχει την τάση να ερμηνεύσει το «αρχίζοντας» ως «ενώ άρχιζα» (π.χ. Κατάπληκτος διαπίστωσα, αρχίζοντας την πρωινή μου τουαλέτα, ότι μέσα στη νυχτα είχα βγάλει γενειάδα).

Είναι αλήθεια ότι αυτές τις μετοχές έχουμε την τάση να τις χρησιμοποιούμε όλο και περισσότερο, και ιδίως στην αρχή της φράσης χρησιμοποιούνται και από δόκιμους συγγραφείς. Εδώ πάντως εγώ θα έγραφα «καθώς άρχιζαν» και μάλλον θα το διόρθωνα αν ήμουν επιμελητής του κειμένου. Εσείς;

* Κι ένα μαργαριτάρι από δελτίο ειδήσεων. Στις ειδήσεις της ΕΡΤ ο τίτλος αναφέρεται σε σύλληψη αλλοδαπού που «επιχείρησε να εισβάλλει» σε στρατόπεδο στον Άραξο.

Προφανώς, ο αλλοδαπός μία φορά προσπάθησε να μπει στο στρατόπεδο, δεν μπαινόβγαινε συνέχεια, οπότε το σωστό είναι «να εισβάλει». Για να αποφασίσουμε αν θα βάλουμε ένα ή δύο λάμδα, αντικαθιστούμε το δύστροπο ρήμα με ένα περίπου συνώνυμο.

Θα λέγαμε ποτέ «επιχείρησε να μπαίνει στο στρατόπεδο»; Μόνο ξένος θα το έλεγε αυτό. Θα λέγαμε «επιχείρησε να μπει» -άρα, να εισβάλει.

Είναι πολύ κοινό λάθος, που κανονικά δεν θα το επισήμαινα, αλλά από την ΕΡΤ, καλώς ή κακώς, έχουμε απαιτήσεις να αποφεύγει ακόμα και τις παρωνυχίδες.

* Μια κωμική υπόθεση εκδικάστηκε στην Κύπρο πρόσφατα. Ένας ταξιτζής πήρε κούρσα μια Ρωσίδα επενδύτρια, και την οδήγησε στο γραφείο κτηματομεσίτη, όπου η αλλοδαπή αγόρασε ένα ακίνητο. Παρόλο που η Ρωσίδα και ο μεσίτης ήδη γνωρίζονταν, ο ταξιτζής διεκδίκησε από τον μεσίτη προμήθεια για την πελάτισσα που του πήγε. Όταν έγινε φορτικός, ο κτηματομεσίτης του έδωσε επιταγή για 70.000, αλλά στο σημείο της ολόγραφης αναγραφής του ποσού έγραψε: Εβδομήντα χιλιάδες καυλιές μόνο.

Ο ταξιτζής επιχείρησε να εισπράξει την επιταγή ανεπιτυχώς και πήγε στο δικαστήριο αλλά δεν δικαιώθηκε. Ο δικαστής έκρινε ότι η αναγραφή υβριστικής λέξης ακυρώνει το αναγραφόμενο ποσό.

Έχω όμως απορία -αν δεν έγραφε υβριστική λέξη αλλά, ας πούμε, ανύπαρκτη π.χ. 70.000 σαλαμουντίν, θα ίσχυε το ποσό;

* Ποιο είναι το αντίθετο της λέξης «σπονδυλωτός»;

Ασπόνδυλος, θα μου πείτε, άλλωστε λέμε «σπονδυλωτά και ασπόνδυλα».

Δεν έχετε φαντασία, ούτε μεταρρυθμιστικό οίστρο. Ο Ανδρέας Λοβέρδος, που έχει και τα δύο, έπλασε νεον όρο: ασπονδύλωτο.

Όχι τυχαία, την ανελλήνιστη βρισιά την αναδημοσιεύει ο Άδωνης.

* Η Χάφιποστ δημοσιεύει άρθρο για τη νομισματική μεταρρύθμιση στην Ινδία, στο τέλος του οποίου υπάρχει η επισήμανση: Το κείμενο έχει μεταφραστεί από την αμερικανική έκδοση της HuffPost για την ελληνική.

Αυτό δεν είναι κακό. Λογικό είναι η ελληνική έκδοση να έχει και μεταφράσεις, ιδίως για διεθνή θέματα. Το κακό είναι ότι το άρθρο δεν είναι απλώς μεταφρασμένο αλλά τρισάθλια μεταφρασμένο και μάλλον μεταφρασμένο από μηχανάκι. Αρκεί να διαβάσετε ένα απόσπασμα και θα πεισθείτε, ας πούμε την πρώτη παράγραφο:

Περισσότερο από εννέα μήνες μετά την πρακτική μεγάλης απονομισματοποίησης της κυβέρνησης του Ναρέντρα Μόντι στην Ινδία, με στόχο την ολική αποφυγή από το μαύρο χρήμα , η Τράπεζα Αποθεμάτων της Ινδίας εκτιμά ότι μόνο το 1.4% των αποτιμημένων 1000 τραπεζογραμματίων, δεν επέστρεψε στις τράπεζες. Πρόκειται για ποσό 8.9 εκατό χιλιάδων.

Αυτές οι εκατό χιλιάδες, που επαναλαμβάνονται σε διάφορα σημεία του άρθρου, είναι η ινδική μονάδα crore. Επειδή στην Ινδία έχουν μεγάλους αριθμούς, το crore ισοδυναμεί με 10 εκατομμύρια (από οτιδήποτε). Οπότε, τα 8,9 κρόρε είναι 89 εκατομμύρια. Οι εκατό χιλιάδες αγνοώ πώς προέκυψαν.

* Τη βδομάδα που μας πέρασε συμπληρώθηκαν και 20 χρόνια από τον θάνατο της λαίδης Νταϊάνας. Με την ευκαιρία αυτή, είδα σε έναν ιστότοπο την πολύ αστεία ανακοίνωση ενός αμερικάνικου καραταμπλόιντ το οποίο είχε την ατυχία να κυκλοφορήσει τη μέρα του θανάτου της Νταϊάνας με τίτλο «Η Ντι ξεσάλωσε» (είμαι επιεικής) και μετά έτρεχε να αποσύρει τα φύλλα και να τα αντικαταστήσει με πολυσέλιδο αφιέρωμα «στην πολυαγαπημένη πριγκίπισσα της καρδιάς μας»!

* O δαίμων της λεζάντας χτύπησε το Βήμα. Σε άρθρο για την αμερικανική ακροδεξιά, δημοσιεύτηκε η φωτογραφία που βλέπετε αριστερά. Η λεζάντα πληροφορεί τους αναγνώστες ότι απεικονίζεται ο «φύρερ» Ρόκγουελ σε συνέδριο του Αμερικανικού Ναζιστικού Κόμματος.

Αν προσέξουμε τη φωτογραφία, θα δούμε ότι με εξαίρεση τα τρία καθάρματα με τη σβάστικα μπροστά μπροστά, όλοι οι άλλοι είναι μαύροι. Κομμάτι δύσκολο, ιδίως στη δεκαετία του 60, να έχει ένα ναζιστικό κόμμα μαύρους για μέλη, και μάλιστα τόσο πολλούς.

Στην πραγματικότητα, όπως μπορείτε να διαβάσετε στο λινκ που μου έστειλε ο φίλος Jago, η φωτογραφία είναι τραβηγμένη σε εκδήλωση του κινήματος των μαύρων Nation of Islam, οι δε νεοναζιστές παρακολουθούν ομιλία του… Malcolm X, όπου είχαν πάει ως επίσημοι προσκεκλημένοι. Η προσέγγιση των ναζιστών με τους μαύρους μουσουλμάνους έγινε διότι και οι μεν και οι δε ήταν φανατικοί οπαδοί του φυλετικού διαχωρισμού, ο καθένας για τους δικούς του λόγους -και αυτό παρόλο που οι ναζιστές θεωρούσαν κατώτερες μορφές ζωής τους αφροαμερικάνους.