Ανθυποψήφια μεζεδάκια

Ο τίτλος του σημερινού άρθρου διαμορφώθηκε τελευταία στιγμή, επί του ηλεπιεστηρίου θα μπορούσαμε να πούμε. Βλέπετε, χτες ο κ. Θ. Τζήμερος, πρόεδρος του κόμματος Δημιουργία Ξανά, ανακοίνωσε ότι παραιτείται από τη θέση του, προσωρινά όμως, ενόψει των εσωκομματικών εκλογών για την ανάδειξη νέου προέδρου, έτσι ώστε να μην έχει πλεονέκτημα απέναντι στους ανθυποψηφίους τους. Η λέξη παραξένεψε πολύ κόσμο στη μπλογκόσφαιρα, και κάμποσοι φίλοι με ρώτησαν αν είναι νεολογισμός η λέξη. Θα μπορούσα ν’ αφιερώσω ειδικό σημείωμα στο ερώτημα αυτό, αλλά τελικά αποφάσισα να το βάλω στα μεζεδάκια, που έτσι αποκτήσανε τίτλο: ανθυποψήφια μεζεδάκια.

Η λέξη ανθυποψήφιος δεν είναι νεολογισμός, αλλά είναι σχετικά καινούργια στα ελληνικά της Ελλάδας. Λέω στα ελληνικά της Ελλάδας, επειδή τη λέξη τη χρησιμοποιούν στην Κύπρο από δεκαετίες, πιθανόν από τα πρώτα χρόνια της ίδρυσης του ανεξάρτητου κυπριακού κράτους. Τη λέξη την έχω δει να χρησιμοποιείται στις κυπριακές προεδρικές εκλογές, ακόμα από τη δεκαετία του 1960, όταν στις εκλογές του 1968 ο Μακάριος αντιμετώπισε τον υποψήφιο των Ενωτικών (που λεγόταν Ευδόκας) και νίκησε με ένα συντριπτικό ποσοστό, κοντά στο 90% (τουρκοκύπριοι δεν ψήφισαν, αλλά δεν μας ένοιαζε τότε). Τότε γράφτηκε για πρώτη φορά, σε ανταπόκριση από την Κύπρο, η λέξη «ανθυποψήφιος» στον ελληνικό τυπο: ο αντίπαλος υποψήφιος. Αντί + υποψήφιος, κι επειδή οι λέξεις από ύψιλον έπαιρναν δασεία, το τ τράπηκε σε θ και ο αντυποψήφιος τράπηκε σε ανθυποψήφιο. Ο κανόνας αυτός είναι απομεινάρι από τα αρχαία και στα νέα ελληνικά εφαρμόζεται μόνο κατ’ αναλογία και όταν το θυμόμαστε (π.χ. λέμε «εφ’ όλης της ύλης» αλλά «πρώτα απ’ όλα»), αλλά ας μην ξεστρατίσω τη συζήτηση.

Πάντως, για δυο τουλάχιστον δεκαετίες, ο ανθυποψήφιος έμενε καθαρά κυπριακή λέξη, σαν την αφυπηρέτηση και την εργοδότηση, κι έτσι μόνο σε ανταποκρίσεις από την Κύπρο τη διάβαζε κανείς. Στις κυπριακές προεδρικές εκλογές του 1993, που πήραν αρκετά μεγάλη δημοσιότητα και στην Ελλάδα, ακούστηκε αρκετά ο ανθυποψήφιος και έτσι, από τότε, αρχίζει δειλά-δειλά να εμφανίζεται και σε ελλαδικά συμφραζόμενα.  Σε συνέντευξη του 1993 για τις εσωκομματικές εκλογές της ΝΔ, ο Βουλγαράκης είχε πει ότι «δεν υπάρχουν αντίπαλοι, αλλά ανθυποψήφιοι». Αν θυμάμαι καλά, ο πρώτος πολιτικός που χρησιμοποίησε τη λέξη για εκλογικό του αντίπαλο ήταν ο Δ. Αβραμόπουλος, στις δημοτικές εκλογές του 1994, όταν αποκάλεσε έτσι τον αντίπαλό του (για το δήμο Αθηναίων) Θ. Πάγκαλο, τονίζοντας μάλιστα ότι άκουσε τη λέξη στην Κύπρο και την βρήκε εύστοχη. Μετά, χρησιμοποιήθηκε από τον τύπο στα ρεπορτάζ για το συνέδριο του ΠΑΣΟΚ και την ανάδειξη του διαδόχου του Α. Παπανδρέου, αλλά εκεί που πολυακούστηκε ήταν οι νομαρχιακές εκλογές του 2002, όταν τη χρησιμοποιούσε με στόμφο ο Γιάννης Τζαννετάκος για να χαρακτηρίζει τη Φώφη Γεννηματά (από την οποία κατάφερε να χάσει, ένα αρκετά δύσκολο κατόρθωμα). Τότε συμπεριλήφθηκε η λέξη και στο Λεξικό Μπαμπινιώτη, στη Β΄έκδοση του 2002 (στην α’ έκδοση, του 1998, δεν υπάρχει, κι αυτό παρέσυρε τον Γιάννη Χάρη, που τη χαρακτήρισε, αργότερα, λέξη ανύπαρκτη στα λεξικά, διότι προφανώς δεν μπορεί κανείς να σκάει ογδοντάευρα κάθε δεύτερο χρόνο για να αγοράζει τη νέα έκδοση του λεξικού Μπαμπινιώτη.