Το Γουδί και το Γουδή

Μια και τελειώνει η χρονιά, καλό είναι να ξοφλάμε μερικά χρέη, ώστε να μας βρει ο καινούργιος χρόνος με όσο γίνεται πιο ελαφριά τα κατάστιχα. Κι όταν λέω χρέη δεν εννοώ τα οικονομικά, που όσο μπορεί δεν τα βγάζει κανείς σε κοινή θέα, εννοώ τα αρθρογραφικά μου χρέη, που προκαλούνται όταν η συζήτηση έρθει σε ένα θέμα και πω αστόχαστα «αυτό αξίζει χωριστό άρθρο» ή, ακόμα χειρότερα, «για το θέμα αυτό χρωστάω να γράψω ειδικό άρθρο» ή κάτι τέτοιο, και με το δίκιο σας κάποιοι μετά μου το θυμίζετε. Κι ένα από τα άρθρα που πάνω από μια φορά το έχω υποσχεθεί, είναι για το Γουδί, τη γειτονιά της Αθήνας, για την οποία, εδώ και μερικά χρόνια, οι αρμόδιες υπηρεσίες του Δήμου Αθηναίων έχουν επίσημα (αν δεν κάνω λάθος) υιοθετήσει την ορθογραφία «Γουδή», ύστερα από εκστρατεία της κ. Βασιλικής Καραγιάννη, μεταφράστριας και κατοίκου της περιοχής. Οπότε, το σημερινό άρθρο θα προσπαθήσει να εξοφλήσει αυτό το χρέος.

Δεν ξέρω αν στην περίπτωση του Γουδιού μπορούμε να μιλάμε για μετονομασία του τοπωνυμίου, όπως εκείνες που γίνονταν παλιότερα κατά συρροή σε ξενικά κυρίως τοπωνύμια, τάση βέβαια που ακόμα συνεχίζεται (η Λούτσα δεν είναι πολύς καιρός που έγινε επισήμως Αρτέμιδα), εφόσον στο Γουδί δεν έχουμε παρά αλλαγή της ορθογραφίας, σε ένα και μόνο γράμμα, και όσο και να πεις η ορθογραφία είναι κάτι μάλλον δευτερεύον (αν και, κρίνοντας από τον ηθικό πανικό για το αβγό/αυγό, το τρένο/τραίνο, τον Σέξπιρ/Σαίξπηρ και κυρίως την ορθοπ*δική, πάρα πολλοί δίνουν πρωτεύουσα σημασία σε αυτό το μάλλον δευτερεύον θέμα). Πάντως, η ορθογραφική αλλαγή δεν είναι και τόσο αθώα, αφού το παλιό Γουδί κλινόταν, αν και όχι πάντοτε, ενώ το σημερινό είναι άκλιτο, και επιπλέον η γενική διεκδικεί τα δικαιώματά της, κι έτσι δεν είναι σπάνιο να βλέπει κανείς καινοφανή γλωσσικά τέρατα για «το κίνημα στου Γουδή», ενώ τα προηγούμενα 100 χρόνια λέγαμε και γράφαμε για το «κίνημα στο Γουδί» και φωνάζαμε «οι προδότες στο Γουδί».

Η αλλαγή φαίνεται πως έγινε το 2006, πρώτα από τον ΟΑΣΑ που μετονόμασε τις γραμμές των λεωφορείων και στη συνέχεια από τις υπηρεσίες του Δήμου Αθηναίων, ύστερα από επίμονη και πολύχρονη προσπάθεια της κ. Καραγιάννη, δείγμα της οποίας είναι το παρακάτω γράμμα που δημοσιεύτηκε το 2005 στην Ελευθεροτυπία και απευθύνεται στον τότε υπουργό Ευ. Βενιζέλο.

Κύριε υπουργέ,
Με όλο τον προσήκοντα σεβασμό επιτρέψτε μου να επιστήσω την προσοχή σας -με παρρησία και μετά λόγου γνώσεως- σε ένα γλωσσολογικό ατόπημα στο οποίο υποπέσατε στις 31/12/2003 όταν εξαγγείλατε τον μποναμά-καταστροφή του Πάρκου ΓΟΥΔΗ.
Σας παρακαλώ να δεχθείτε την έκφραση της οδυνηρής έκπληξής μου όταν σας παρακολούθησε το Πανελλήνιο να λέτε από τηλεοράσεως: «Με τη σύμφωνη γνώμη της κ. ΥΠΕΧΩΔΕ και της κ. Δημάρχου Αθηναίων το ποδοσφαιρικό γήπεδο θα κατασκευασθεί σε έκταση της περιοχής Γουδίου»!*
Αξιότιμε κε καθηγητά, κε υπουργέ,
Γλωσσολογικά το «Γουδί», το «Γουδίου», το «Γουδιού» είναι απαράδεκτα. Δεικνύει ιστορική άγνοια και βαρύτατη έλλειψη γλωσσικής ευαισθησίας.
Σας γράφει, κ. υπουργέ, ένας ασήμαντος, ταπεινός, αλλά ευαίσθητος άνθρωπος αυτού του τόπου που έψαξε την ιστορία του τοπωνυμίου ΓΟΥΔΗ. Ξεκινά πριν από πολλά χρόνια και οφείλεται στο όνομα της οικογενείας ΓΟΥΔΗ και όχι στο αρχαίο «ιγδίον» δηλαδή στο σκεύος του φαγητού «γουδί». Σιγά σιγά παρεφθάρη η λέξη και κατέληξε σ’ αυτή τη λεκτική ασχήμια.
Εγώ, κ. υπουργέ, με πολύ χρόνο και κόπο έρευνας σε πηγές και βιβλιοθήκες συνέλεξα τα στοιχεία που μιλούν για την περιοχή του ΓΟΥΔΗ, το πάρκο του ΓΟΥΔΗ κ.λπ. και δημιούργησα ένα μικρό τομίδιο. Το υπέβαλα τον Ιούνιο 2002 στη Δ/νση Αρχιτεκτονικού – Τμήμα Τοπωνυμίων του Δήμου Αθηναίων, όπου δυστυχώς εκκρεμούν ακόμα πολλές παρόμοιες περιπτώσεις.
Σας παραδίδω ένα αντίτυπο της έρευνάς μου με την ελπίδα ότι -έστω και την τελευταία στιγμή- θα σκεφθείτε όλες τις καταστροφικές παραμέτρους των ενεργειών σας εις βάρος του πρασίνου του ΓΟΥΔΗ”.
Με την αγωνία μου και τον μακρόχρονο αγώνα για το Πάρκο ΓΟΥΔΗ.
Υ.Γ.: Εικάζεται ότι η ψηφοπενία και η ψηφοθηρία σπρώχνουν το ΓΟΥΔΗ στα νύχια της ποδοσφαιρικής αλητείας των χουλιγκάνων. ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ – 16/01/2004

2. ΓΟΥΔΗ

Η περιοχή ΓΟΥΔΗ βρίσκεται ανατολικά – βορειοανατολικά της πόλης της Αθήνας σε απόσταση τριών χιλιομέτρων από την πλατεία Συντάγματος και έχει έκταση 1,75 τετραγωνικά χιλιόμετρα.
Είναι παλαιά ονομασία της περιοχής και επώνυμο της ερειπωμένης εκκλησίας της Παναγίας ΓΟΥΔΗ με αναφορά στα κτήματα της μεσαιωνικής οικογένειας ΓΟΥΔΗ.
Το τοπωνύμιο ΓΟΥΔΗ οφείλει την ονομασία του στην ιστορική οικογένεια των ΓΟΥΔΗ από τις Σπέτσες με την μεγάλη συνεισφορά τους στον αγώνα της Ελλάδας το 1821.
Σε αναγνώριση της προσφοράς τους η Πατρίδα τούς αντάμειψε με την παραχώρηση της έκτασης που φέρει το όνομά τους.
Με την πάροδο των ετών, η λέξη ΓΟΥΔΗ παρεφθάρη σε γουδί, λέξη που παραπέμπει στο αρχαίο «ιγδίον» = το σκεύος του φαγητού, και έτσι δημιουργούνται τα απαράδεκτα γλωσσικά λάθη για το τοπωνύμιο ΓΟΥΔΗ (π.χ. το γουδί το γουδοχέρι, του γουδιού, του γουδίου).
Ο σεβασμός προς την Ιστορία απαιτεί την αποκατάσταση του ονόματος της οικογένειας ΓΟΥΔΗ. Τα τοπωνύμια της πόλης είναι μνημεία της Πόλης.               
Ιούλιος 2005
Βασιλική Καραγιάννη

Ομολογώ ότι θαυμάζω την επιμονή της κ. Καραγιάννη και με εντυπωσιάζει η ευόδωση των προσπαθειών της (που βέβαια έγινε χωρίς να ακουστεί ο αντίλογος), αλλά κατά τα άλλα διαφωνώ ριζικά και ασυμφιλίωτα με το περιεχόμενο της επιστολής της. Τα τοπωνύμια είναι ασφαλώς μνημεία της πόλης, αλλά δεν είναι ιδιωτική ιδιοκτησία. Πράγματι, στις παρυφές του Υμηττού είχε τα χτήματά της (είτε παραχωρημένα από το κράτος είτε κατοχυρωμένα με χοτζέτια, δεν ενδιαφέρει) η ιστορική οικογένεια Γουδή, αλλά όταν έπαψε η σύνδεση με το ανθρωπωνύμιο (τα κτήματα του Γουδή) και το τοπωνύμιο αυτονομήθηκε, πολύ γρήγορα έγινε η αλλαγή του γένους και η μετατροπή σε Γουδί και κατά τη γνώμη μου ολοφάνερη «έλλειψη γλωσσικής ευαισθησίας» και «ιστορική άγνοια» (φράσεις της κ. Καραγιάννη) δείχνει η προσπάθεια να «διορθωθεί» ο τύπος Γουδι, που συνδιαμορφωθηκε από όλους μας μέσα σ’ αυτές τις δεκαετίες.

Το Γουδί, βέβαια, εκτοξεύτηκε στην επικαιρότητα και καθιερώθηκε στην ιστορική μνήμη, με το κίνημα του Γουδιού στις 15 Αυγούστου 1909, που έβαλε τη σφραγίδα του στην πολιτική ζωή της χώρας για πολλές δεκαετίες. Την εποχή εκείνη, η οικογένεια Γουδή ήταν πασίγνωστη και το όνομά της το έβλεπε κανείς καθημερινά στις εφημερίδες. Βλέπετε, προπολεμικά, όταν οι χερσαίες συγκοινωνίες ήταν προβληματικές, η ατμοπλοΐα Γουδή εξυπηρετούσε τις ανάγκες χιλιάδων επιβατών με καθημερινά πλοία της, όχι μόνο σε νησιωτικούς προορισμούς (στις αρχές του 20ού αιώνα για να πάει κανείς στον Βόλο θα έπαιρνε κατά προτίμηση το πλοίο). Δεν έχω ψάξει πότε πρωτοεμφανίστηκε η ατμοπλοΐα Γουδή, πάντως λογικά αυτό θα έγινε γύρω στο 1860 (στο άρθρο αυτό διαβάζω ότι ο Δημ. Γουδής, γεννημένος το 1824 στις Σπέτσες, έφερε πρώτος ατμόπλοια στην ελληνική ακτοπλοΐα) και έχω δει αγγελίες για τα δρομολόγια των πλοίων του Γουδή μέχρι και σε εφημερίδες της δεκαετίας του 1930.

Όμως, παρά το ότι το όνομα των εφοπλιστών Γουδή ήταν τότε πασίγνωστο και κυριολεκτικά πανταχού παρόν, το γλωσσικό αισθητήριο των παππούδων μας προτίμησε να υιοθετήσει έναν γλωσσικά και γραμματικά ομαλό τύπο (το Γουδί) αντί να συνεχίσει τον φόρο τιμής σε εφοπλιστές και μεγαλοκτηματίες. Και ο τύπος ‘Γουδί’ δεν εμφανίστηκε «με την πάροδο των ετών», όπως διατείνεται η ερευνήτρια, αλλά από πολύ νωρίς και αμέσως εκτόπισε την παλιότερη γραφή, η οποία λίγα χρόνια μετά το 1909 έπαψε να εμφανίζεται· χαρακτηριστικό είναι ότι στο Σκριπ της 17.8.1909 σε ρεπορτάζ για το στρατιωτικό κίνημα βρίσκω μόνο τον τύπο ‘Γουδί’, για παράδειγμα στην εξής ποιητική περιγραφή: «Το Γουδί εις μίαν στιγμήν εγένετο ο μαγνητικός πόλος, ο μυθώδης τόπος, το μαγεμμένο στρατόπεδο, όπερ είλκε προς εαυτό παντός είδους αμάξια από του μονίππου μέχρι του λαντώ και από του κάρρου μέχρι όλων του των τελειοποιήσεων. Κόσμος και κοσμάκης περίεργος, έσπευδεν εις το Γουδί ως εις πανηγύρι».

Τονίζω ότι αυτά γράφονταν ενώ η οικογένεια Γουδή μεσουρανούσε. Όταν το 1930 αποφασίστηκε να ανεγερθεί στο Γουδί η «στρατιωτική πόλις», το σύνολο των στρατιωτικών κτιρίων της περιοχής Κατεχάκη, καθώς και η «πανεπιστημιακή πόλις», ο ίδιος ο Ελευθέριος Βενιζέλος έκανε λόγο για Γουδί και Γουδί το έγραψαν οι εφημερίδες. «Όχι στο Γουδί» τιτλοφορεί το κύριο άρθρο του το Εμπρός, στις 7.6.1930, υποστηρίζοντας ότι τα στρατιωτικά κτίρια έπρεπε να χτιστούν αλλού, ίσως στα Λιόσια. Την ίδια περίπου εποχή, η μνημειώδης Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια θεωρεί τον τύπο «Γουδή» παρωχημένο και βάζει για κύριο λήμμα της το Γουδί (δείτε στο πλάι την εγγραφή, που την πήρα από σχετικό πλούσιο νήμα της Λεξιλογίας, απ’ όπου έχω αντλήσει αρκετό υλικό).

Στις επόμενες δεκαετίες, ο τύπος Γουδί κυριαρχεί και η γραφή «Γουδή» εξαφανίζεται εντελώς. Γουδί ονομάστηκε η γειτονιά της Αθήνας γύρω απ’ τα νοσοκομεία Παίδων, Γουδί και ισχυρή ποδοσφαιρική ομάδα που έπαιζε ρόλο στα πρωταθλήματα Αθηνών (πριν από την καθιέρωση της Εθνικής κατηγορίας), όπως θυμίζει ο φίλος Δ. Φύσσας σε σχετικό άρθρο. Ο Φύσσας συνεχίζει: Τα τελευταία χρόνια –με τη γνωστή μανία του νεοκαθαρευουσιανισμού– κάποια κυρία έπεισε τους άσχετους, φοβισμένους και καθωσπρεπιστές εκπροσώπους του κράτους ότι εκατό και πάνω χρόνια αβίαστης γλωσσικής εξέλιξης που έδωσαν τον τύπο «Γουδί» ήταν λάθος και πέτυχε να γράφεται «Γουδή». Δηλαδή να δημιουργηθεί μια νέα, τεχνητή και καθαρολογική πραγματικότητα, πάνω στην αληθινή...

Σωστά ο Φύσσας μιλάει για αβίαστη γλωσσική εξέλιξη, διότι το φαινόμενο της μετατροπής από ανθρωπωνύμια γενικής πτώσης σε τοπωνύμια ονομαστικής πτώσης με παράλληλη αλλαγή γένους δεν περιορίζεται βέβαια στο Γουδί. Υπάρχουν αφθονότατα ανάλογα παραδείγματα. Για να περιοριστούμε στην Αθήνα και στην Αττική, το Γαλάτσι ονομάστηκε έτσι από τα χτήματα κάποιου Γαλάκη (βοήθησε και ο τσιτακισμός των παλιών Αθηναίων), το Κουκάκι από το εργοστάσιο του Κουκάκη που έφτιαχνε κρεβάτια (ή ίσως από το σπίτι του, στη σημερινή οδό Δημητρακοπούλου), το Περιστέρι από τα τσιφλίκια της οικογένειας Περιστέρη, το Τατόι από τον αλβανοβλάχο φύλαρχο Τατόη, παρόμοια και το Καπανδρίτι από τον Καπανδρίτη ή το Χαλκούτσι από τον Χαλκούτση. Καμιά φορά η αλλαγή γένους γίνεται στο θηλυκό (η Γαργαρέτα από τα χτήματα του Γαργαρέτα), πάντα όμως στην κατεύθυνση της εξομάλυνσης και της προσαρμογής στο κλιτικό σύστημα της νεοελληνικής. Θέλω να πω, η αλλαγή «Γουδή -> Γουδί» και όλες οι ανάλογες δεν είναι καθόλου παραφθορά όπως αγλωσσολόγητα υποστηρίζει η κυρία Καραγιάννη, αλλά λογικότατη ένταξη του ονόματος στο σύστημα των ουδετέρων σε –ι, όπως έγινε με τα απαρέμφατα ‘φαγείν’ και ‘φιλείν’, που έδωσαν τα ουσιαστικά ‘φαγί’ και ‘φιλί’. Ώρες είναι τώρα να εμφανιστούν και τίποτα απόγονοι του φυλάρχου Τατόη ή του βιομήχανου Κουκάκη και να ζητάνε αλλαγή και των «δικών τους» τοπωνυμίων -αυτές δηλαδή οι ιστορικές οικογένειες στο πηγάδι κατούρησαν; Γιατί να μη λέμε και Τατόη, Κουκάκη, Καπανδρίτη, Περιστέρη; (Λέτε να τους δίνω ιδέες;)

Με παρόμοιο τρόπο, τα τοπωνύμια της Ζακύνθου σε -άδο όπως το Μαχαιράδο ετυμολογούνται από γενική πληθυντικού: τω(ν) Μαχαιράδω(ν), όπως θυμίζει ο Σπύρος Ασδραχάς σε άρθρο του, στο οποίο χαρακτηρίζεται, σωστά πιστεύω, «άστοχη και αστόχαστη η πρόσφατη γραφή του Γουδιού σε Γουδή, από την κυριωνυμία «Στου Γουδή»». Βέβαια, η αλήθεια είναι ότι, σε αντίθεση με το Κουκάκι και το Γαλάτσι και τα συναφή τοπωνύμια, το Γουδί συχνά εμφανιζόταν άκλιτο («του Γουδί»), πράγμα που δίνει κάποιο πάτημα στους οπαδούς της άστοχης γραφής (αυτό σωστά το εντόπισε σε πρόσφατο σχόλιο ο φίλος Άγγελος), αλλά εξίσου συχνά το Γουδί κλινόταν και κλίνεται. Θυμάμαι πολύ καλά στα φοιτητικά μου χρόνια που δίναμε ραντεβού στην πλατεία του Γουδιού, αλλά για να μην εμπιστευτώ μόνο τη μνήμη μου έκανα και αναζήτηση στα βιβλία μέσω Γκουγκλ και βρήκα ότι για «επανάσταση του Γουδιού» έγραψε ο Θ. Διαμαντόπουλος, για «κίνημα του Γουδιού» ο Κορδάτος, για «τεθωρακισμένες μονάδες του Γουδιού» ο Ν. Ψυρούκης, δεν νομίζω δηλαδή ότι επικρατούσε σαφώς ο άκλιτος τύπος της γενικής.

Βέβαια, στην περίπτωση του Γουδιού ενοχλεί τον καθωσπρεπισμό μας ο συνειρμός με το «μαγειρικό σκεύος» που λέει και η κυρία Καραγιάννη, που σε κάποιες ευαίσθητες μύτες βρωμάει κουζινίλας, λες και το επώνυμο Γουδής είναι άσχετο με το ίδιο μαγειρικό σκεύος! Ίσως πάντως γι’ αυτόν το λόγο να βρήκε τόσα ευήκοα ώτα η κ. Καραγιάννη και να εισακούστηκε η ευαισθησία της. Άλλωστε, όλες οι ευαίσθητες και ακριβές πένες της δημοσιογραφίας μας έσπευσαν να υιοθετήσουν τον αρχοντοχωριάτικο τύπο «Γουδή». Έτσι, στον πρόλογο που έγραψε ο Γ. Πρετεντέρης στο βιβλίο του Σπύρου Μελά για την επανάσταση στο Γουδί, χρησιμοποιεί τον τύπο «Γουδή», ενώ βέβαια ο Μελάς, που κάλυπτε δημοσιογραφικά το κίνημα, έγραφε παντού «Γουδί». Και, ακόμα πιο ανατριχιαστικά, λέει ο Απ. Κακλαμάνης: «Όσοι ξεγέλασαν τον λαό, πήγαν στο Γουδί» και η κάρτα πάνω στην οθόνη γράφει: «Όσοι ξεγέλασαν τον λαό, πήγαν στου Γουδή». Οι περισσότεροι δημοσιογράφοι μας το βρίσκουν πολύ σικ να προσκυνούν τη μνήμη τσιφλικάδων και μεγαλοκτηματιών.

Θα μου πείτε, δίνει χαμένη μάχη όποιος επιμένει να διατηρεί το παλιότερο τοπωνύμιο, το Γουδί. Ναι και όχι. Αν και συνήθως θεωρώ μάταιο (και είναι μάταιο) να επιχειρείται η εκ των υστέρων ανατροπή ενός καθιερωμένου τύπου και η αντικατάστασή του από έναν «σωστότερο», η περίπτωση του Γουδιού διαφέρει διότι έχουμε άνωθεν αντικατάσταση ενός τύπου που διαμορφώθηκε με την αβίαστη εξέλιξη. Και βέβαια, αν ήταν σε επίπεδο λέξεων, η θεσμική αυτή προσπάθεια θα έμενε άκαρπη, όπως δεν κατάφερε η καθαρεύουσα επί δεκαετίες και δεκαετίες να μας πείσει να λέμε χειρόκτια τα γάντια και σκωληκίδια τα μακαρόνια, αλλά επειδή έχουμε τοπωνύμιο, όπου οι θεσμοί παρεμβαίνουν από θέση ισχύος, αναγνωρίζω ότι δεν αποκλείεται ο…. αντιλαϊκός τύπος «Γουδή» να επικρατήσει. Πάντως, ακόμα κάθε άλλο παρά έχει επικρατήσει, οπότε θεμιτό είναι να παρεμβαίνει κανείς στη συζήτηση και να παραθέτει τα επιχειρήματά του, και αυτό κάνω με το άρθρο μου. Ούτε καθιερώνονται όλες οι άνωθεν τοπωνυμίες: την αρχή της Πατησίων λίγοι τη λένε «28ης Οκτωβρίου» και κανείς δεν λέει «οδό Ουίνστων Τσώρτσιλ» την οδό Σταδίου παρόλο που είχε επίσημα μετονομαστεί κάποτε. Οπότε, εγώ τουλάχιστον, συνεχίζω να γράφω Γουδί, του Γουδιού. Και πιστεύω πως αργά ή γρήγορα θα επανέλθει η γραφή Γουδί και θεσμικά.

Θα κλείσω με μια επιστολή φίλου μου για το θέμα αυτό, που τη δημοσίευσα ήδη στο βιβλίο μου «Γλώσσα μετ’ εμποδίων»:

Δεν ξέρω αν το έχεις προσέξει αλλά το γνωστό Γουδί (οι προδότες στο Γουδί κλπ) έχει γίνει τα τελευταία χρόνια Γουδή –τουλάχιστον στις ταμπέλες, στις πινακίδες των λεωφορείων και στα άρθρα των correct εφημερίδων (και των correct οικολόγων). (…) Ξέρω, σε χοντρές γραμμές, πώς έγινε αυτό. Πριν από μερικά χρόνια φτιάχτηκε μια επιτροπή κατοίκων για να σώσει το Πάρκο του Γουδιού –εκεί λοιπόν συμμετείχε και μια κυρία με ανησυχίες, που πραγματοποίησε αυτή τη μεγάλη φιλολογική ανακάλυψη. Το πράγμα συνάντησε ευνοϊκή υποδοχή. Ο Βότσης έγραψε ότι αυτή η μέριμνα για τη σωστή ορθογραφία αποδεικνύει το ήθος των επιτροπάριων –σε αντίθεση με τους διεφθαρμένους καπιταλιστές και γραφειοκράτες που θέλουν να οικοπεδοποιήσουν κλπ. Ένα βήμα παραπέρα, κάποιο περιοδικό (το Αντί, νομίζω) θεώρησε το γεγονός αλάθητη ένδειξη αριστεροσύνης. Και πάει λέγοντας.

Το αστείο είναι ότι ο αγώνας της επιτροπής για το Πάρκο δεν είχε ευτυχή κατάληξη (όπως τουλάχιστον μου καταγγέλλουν οι Οικολόγοι) – και τελικά το μόνο αίτημά της που έγινε δεχτό ήταν το ορθογραφικό: προφανώς οι διεφθαρμένοι καπιταλιστές και γραφειοκράτες αποφάσισαν, αντί για κάτι άλλο, να βελτιώσουν τουλάχιστον την ηθική τους υπόσταση.