Φάρσα και πραγματικότητα στο Διαδίκτυο, ένα ακόμα περιστατικό

Όπως έχω ξαναγράψει, στο Διαδίκτυο δεν είναι να κάνεις πλάκα, διότι υπάρχει μεγάλος φόβος πως κάποιοι θα την πάρουν στα σοβαρά. Την έχω πάθει κι εγώ, με κείμενά μου πουνόμιζα πως είναι ολοφάνερος ο ειρωνικός τους χαρακτήρας, και που κάποιοι τα πήραν, καλόπιστα, τοις μετρητοίς. Για παράδειγμα, ένα άρθρο στο οποίο έλεγα ότι η… πτωχή αγγλική γλώσσα μόλις και μετά βίας έχει 1 εκατομμύριο λέξεις, ενώ η ελληνική πολλά εκατομμύρια, ειρωνευόμενος τον ακαδημαϊκό κ. Κουνάδη και τους εξωφρενισμούς του, το είδα αναδημοσιευμένο στα σοβαρά σε ένα σχολικό φόρουμ.

Αργότερα, ένα πρωταπριλιάτικο αστείο σε κάποιον ιστότοπο, ότι τουρκική εταιρεία σκέφτεται να αγοράσει τον Πανθρακικό Κομοτηνής, οδήγησε τον πάντα άγρυπνο φρουρό του έθνους κ. Ανατολάκη, ο οποίος, αν το θυμάστε, ήταν βουλευτής του Λάος (αυτό δεν είναι πρωταπριλιάτικο αστείο), να κάνει ερώτηση στη Βουλή (εδώ μια διάψευση από τον Πανθρακικό).  Κι επειδή οι βουλευτές του Λάος δεν άφηναν σαχλαμάρα για σαχλαμάρα που να μην την αξιοποιήσουν, δείτε μια παρόμοια προπέρσινη ιστορία με τον Άδωνη Γεωργιάδη (υπουργό πλέον, ούτε αυτό είναι αστείο) να γράφει ισλαμοφοβικό άρθρο στηριζόμενος σε ολοφάνερα χιουμοριστική δημοσίευση ιστοτόπου (τρολιά κατά το κοινώς λεγόμενο).

Υπάρχουν και ιστότοποι που ειδικεύονται στο να δημοσιεύουν χιουμοριστικά άρθρα, παρωδίες ειδήσεων. Στο ελληνόφωνο Διαδίκτυο υπάρχει το Κουλούρι, που αυτοχαρακτηρίζεται «πρωτοποριακή ελληνική ηλεκτρονική εφημερίδα», και που όλη του η ύλη αποτελείται από άρθρα-παρωδίες. Για παράδειγμα, τώρα που το επισκέπτομαι, ένα από τα πρωτοσέλιδα άρθρα μάς πληροφορεί ότι η Καλαμάτα ανακηρύσσεταιι πρωτεύουσα της Ελλάδας, κάτι που φυσικά ειρωνεύεται τα συνεχή ρουσφέτια του πρωθυπουργού υπέρ της ιδιαίτερης πατρίδας του (αλλά ας σταματήσω, μην τους δίνω και ιδέες). Το Κουλούρι πριν από μερικούς μήνες γεύτηκε μια σπάνια στιγμή δόξας, όταν ένα άρθρο του για επενδύσεις Αράβων σε χιονοδρομικό κέντρο στη Γκιώνα, παρά τον χιουμοριστικό του χαρακτήρα, έγινε… ρεπορτάζ στο δελτίο ειδήσεων του Αντένα, με συνεντεύξεις από δημάρχους και με τον αναπόφευκτο ειδικό, ο οποίος βέβαια δεν παρέλειψε να τονίσει ότι το κλίμα για τη χώρα μας έχει αναστραφεί το τελευταίο διάστημα και ότι η Ελλάδα ξαναμπαίνει στο στόχαστρο των διεθνών επενδυτών! Με το δίκιο του, το Κουλούρι κοκορεύτηκε σε δεύτερο άρθρο, όπου αποκάλεσε τον Ant1TV “τηλεοπτικό παράρτημα του Κουλουριού“!

Ανάλογοι ιστότοποι υπάρχουν πολλοί διεθνώς, αλλά ο γνωστότερος, που χρησιμεύει σαν πρότυπο, ας πούμε, σε όλους, είναι ο διάσημος σατιρικός ιστότοπος The Onion, που εκτός από σατιρικά άρθρα δημοσιεύει και βίντεο, παρωδίες ειδήσεων, που είναι τόσο καλοφτιαγμένα που μπορεί να ξεγελάσουν, όπως θα δούμε στο σημερινό άρθρο -ως εδώ ήταν μια, αρκετά μακροσκελής το ομολογώ, εισαγωγή και σύνοψη προηγουμένων. Πρέπει να πω ότι από εδώ και κάτω τα εύσημα για την ανακάλυψη ανήκουν σε άλλο ιστολόγιο, του Απελάτη, εγώ απλώς αντιγράφω.

Λοιπόν, στον Ριζοσπάστη της περασμένης Κυριακής δημοσιεύτηκε ένα άρθρο με τον τίτλο «Το ΚΚΕ, το Διαδίκτυο και οι παραδοχές των μυστικών υπηρεσιών«, γραμμένο από τον Νίκο Ρεμπαμπή, ανώτερο στέλεχος της ΚΝΕ. Ξεκινώντας από τις αποκαλύψεις για το μεγαπρόγραμμα παρακολούθησης Prism, ο συντάκτης υπεραμύνεται της επιφυλακτικής θέσης του ΚΚΕ απέναντι στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και παραθέτει στοιχεία που δείχνουν με ποιο τρόπο τα προσωπικά δεδομένα που απλόχερα αποκαλύπτουμε οι περισσότεροι από εμάς μπορούν να γίνουν γνωστά, να συνδυαστούν, να αξιοποιηθούν. Το άρθρο έχει λοιπόν ενδιαφέρον, αν μη τι άλλο για τα στοιχεία που συγκεντρώνει, δυστυχώς όμως ένα από τα στοιχεία αυτά είναι πλαστό.

Συγκεκριμένα, προς το τέλος του άρθρου διαβάζουμε: Τα παραδείγματα (είναι μόνο μερικά από όσα μπορεί να πει κανείς) δείχνουν ένα πράγμα: ότι το ΚΚΕ κρατάει αυτή τη στάση απέναντι στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης όχι επειδή δεν ξέρει, αλλά ακριβώς επειδή ξέρει και γνωρίζει, αυτό που ξέρουν και εκατομμύρια χρήστες του διαδικτύου: ότι είναι ένας χώρος ο οποίος μπορεί να αξιοποιηθεί για να συγκεντρωθεί τεράστιος όγκος πληροφοριών που παλιότερα θα χρειάζονταν μερικοί εκατομμύρια ζωντανοί πράκτορες. ‘Η πιο απλά, όπως το είπε ο διευθυντής της CIA Κρίστοφερ Ζαρντίνσκι, «το Facebook είναι το όνειρο που έγινε πραγματικότητα, αφού εκεί μέσα όλοι βάζουν φωτογραφίες και προσωπικά δεδομένα, χωρίς ενδοιασμούς και προσφέρουν στην The Company (CIA)«ξεκούραστη«συλλογή δεδομένων». Υπάρχει και υποσημείωση, που μας πληροφορεί ότι η φράση μέσα στα εισαγωγικά είναι παρμένη από Δημοσίευμα στο «gr.news.yahoo.com», 4/2/2013.

Η παραπομπή δεν είναι και πολύ σαφής, αλλά ο Απελάτης (είπαμε: σ’ αυτόν ανήκουν οι έπαινοι, εγώ απλώς αντιγράφω) έψαξε και βρήκε το αρχικό δημοσίευμα, το οποίο συνοδεύεται από βίντεο. Το βίντεο δείχνει έναν κυριούλη, που μετέχει σε κάποια δημόσια ακρόαση, συνεδρίαση, κάτι τέτοιο, και ο οποίος σύμφωνα με την ταμπελίτσα της οθόνης ονομάζεται Christopher Sartinsky και είναι Deputy CIA Director, να λέει περίπου την επίμαχη φράση (από 0.21 έως 0.41 του βιντεακιού, το dream come true for the CIA στο 0.40). Παρατηρούμε βέβαια ότι το yahoo.gr μετέτρεψε τον Σαρτίνσκι σε Ζαρντίνσκι, και ότι επιπλέον ο συντάκτης του Ριζοσπάστη του… έδωσε προαγωγή, από υποδιευθυντή σε διευθυντή της CIA, αλλά δεν χάλασε κι ο κόσμος. Αλλού είναι το πρόβλημα.

Το πρόβλημα είναι ότι η είδηση είναι πλαστή και το βιντεάκι κατασκευασμένο από το The Onion.com! Δεν υπήρξε τέτοια ανακοίνωση, δεν υπάρχει στέλεχος της CIA με το όνομα Σαρτίνσκι, πρόκειται για πλάκα, κοινώς τρολιά. Το πρόβλημα είναι πως το βίντεο είναι άρτια φτιαγμένο, κι έτσι ξεγελάει, και επιπλέον αν δείτε το πρωτότυπο θα διαπιστώσετε ότι εκείνος που το ανέβασε στο γιουτούμπι (είτε ήταν πλακατζής, είτε συνωμοσιολόγος) έκοψε τα πρώτα 8-10 δευτερόλεπτα, στα οποία φαίνεται η ταυτότητα του βιντεακιού, ότι είναι δηλαδή παρμένο από το σατιρικό The Onion.

Ωστόσο, μιαν είδηση τέτοιας απιθανότητας, να ομολογεί μια μυστική υπηρεσία ότι το Facebook είναι δικό της δημιούργημα (η απιθανότητα έγκειται στην ομολογία, βέβαια) δεν μπορεί κανείς να τη δεχτεί ανεξέταστα. Όπως λένε, extraordinary claims require extraordinary proof, όσο πιο απίθανος ένας ισχυρισμός τόσο πιο γερές πρέπει να είναι οι αποδείξεις που παρουσιάζεις. Η σοφή αυτή συμβουλή, που αν την είχε εφαρμόσει ο Σ. Καργάκος δεν θα είχε βγάλει… φασίστα τον Καβάφη, μας οδηγεί εδώ στο να ερευνήσουμε, ας πούμε, τον κατάλογο των αναπληρωτών διευθυντών της CIA, όπου βέβαια δεν υπάρχει κανείς Σαρτίνσκι, αλλά κάποιος Morell. Κι έπειτα, γκουγκλίζοντας, μπορούμε να βρούμε την άκρη.

Η πρωταρχική ευθύνη για τη γκάφα βρίσκεται βέβαια στο yahoo.gr, που δημοσίευσε το αρχικό άρθρο, αλλά και ο συντάκτης του Ριζοσπάστη θα έπρεπε να δείξει στοιχειώδη προσοχή και να διπλοτσεκάρει το εύρημά του. Και, εδώ που τα λέμε, ο συντάκτης του Ρ. ίσως θα έπρεπε να έχει πληροφορηθεί ότι το ελληνικό yahoo.gr δεν είναι και υπόδειγμα εγκυρότητας: έχει πιαστεί να δημοσιεύει ένα σωρό μπαρούφες που τις ψαρεύει από διάφορα ανυπόστατα ιστολόγια, όπως (και το παράδειγμα δεν είναι μοναδικό) το άρθρο του για… τη μυστική προσευχή που βρίσκεται κρυμμένη στο ελληνικό αλφάβητο!

Βέβαια, όπως επισημαίνει και το ιστολόγιο από το οποίο δανείστηκα το θέμα, ενώ το συγκεκριμένο κομμάτι του άρθρου στηρίζεται σε τρολιά, η ουσία της τρολιάς έχει επιβεβαιωθεί ύστερα από τις αποκαλύψεις του Σνόουντεν. Οπότε, και σε αντίθεση με άλλες περιπτώσεις πλαστών κειμένων που δήθεν επιβεβαιώθηκαν από τα πράγματα (π.χ. ο χακεμένος Ισοκράτης ή η πλαστή δήλωση Κίσινγκερ) η αποκάλυψη της τρολιάς δεν ακυρώνει όλο το άρθρο. Δείχνει όμως, όπως λέει και ο Απελάτης, ότι τα όρια μεταξύ πραγματικότητας και φάρσας έχουν πλέον γίνει πολύ δυσδιάκριτα στο Διαδίκτυο και ότι πρέπει κανείς να ελέγχει σχολαστικά κάθε τι πριν το θεωρήσει δεδομένο.

Το σοβαρότερο βέβαια, είναι η παρακολούθηση και το φακέλωμα -και εδώ, οι πληροφορίες του άρθρου δυστυχώς δεν βασίζονται σε τρολιά…

ΥΓ Είχα αρχίσει να γράφω το άρθρο, όταν πληροφορήθηκα κι άλλο κρούσμα φάρσας που έγινε πιστευτή. Κατά σύμπτωση κι εδώ εμπλέκεται το ΚΚΕ. Άρθρο στο Κουλούρι, εξόφθαλμα σατιρικό (αν και δεν γέλασα), με τίτλο «Εξαρθρώθηκε κύκλωμα διακίνησης ναρκωτικών στα γραφεία του ΚΚΕ στον Περισσό», αναδημοσιεύτηκε όχι μόνο από ανυπόληπτα ιστολόγια, αλλά και από τπν ειδησεογραφικόν ιστότοπο onair24.gr (τώρα το αφαίρεσαν), παρότι έκανε μπαμ από χιλιόμετρα ότι είναι τρολιά. Βέβαια, όταν κανείς θέλει να πιστέψει κάτι…