242 πιατέλες με μεζεδάκια

Γιατί 242; Τι το περίεργο έχει αυτός ο αριθμός; Μήπως επειδή είναι το γινόμενο 22 x 11; Όχι. Απλώς, δεν έβρισκα τίτλο για τη σημερινή μας πιατέλα -το σημερινό άρθρο εννοώ- κι έπειτα πρόσεξα ότι το όνομα του αρχείου που δίνει η WordPress είναι meze-242. Στην πραγματικότητα, από τότε που άρχισε να λειτουργεί το ιστολόγιο έχουν δημοσιευτεί αρκετά περισσότερα άρθρα με μεζεδάκια αλλά στην αρχή έβαζα τυχαία ονόματα αρχείων και μόνο από ένα σημείο και μετά μού έκοψε να βάζω το τυποποιημένο «meze» και να έχω έτσι μιαν αρίθμηση.

* Και ξεκινάμε με ένα χτεσινό μεζεδάκι. Φίλος που διαβάζει εφημερίδες, μου έστειλε τον εξής τίτλο άρθρου από την Καθημερινή: Καρατομήθηκε εκ νέου ο Θανάσης Γιαννόπουλος.

Και εντάξει, είναι καθιερωμένη και λεξικογραφημένη η χρήση του ρήματος «καρατομώ» μεταφορικά, για να δηλωθεί η αποπομπή στελέχους από διευθυντική θέση που κατέχει -αλλά η κυριολεξία δεν παύει να υπάρχει έστω και στο περιθώριο, λέει ο φίλος μου, οπότε εύλογα ανακύπτει το ερώτημα: και πόσα κεφάλια έχει ο καρατομηθείς;

Ωστόσο, διστάζω να επικρίνω τον τίτλο, διότι σκέφτομαι μήπως αυτό ωθήσει τους υλατζήδες να βάζουν στο εξής εισαγωγικά στη λέξη -και όπως λέει η παροιμία, ανάρια τα εισαγωγικά, για να’ χουν νοστιμάδα.

 

* Διάβασα και το άρθρο, πάντως, κι έπιασα έναν μικρούλη σολοικισμό στη δήλωση του αποπεμφθέντος. Γράφει: «Η επιστημονική και πολιτική ιστορία μου καθιστούν επιβεβλημένη την προσφυγή μου στη Δικαιοσύνη επιφυλασσόμενος και κάθε άλλης νόμιμης αντίδρασής μου, καθώς θίγονται ευθέως η αξιοπρέπειά μου, η ηθική μου αλλά και η νομική πλευρά ζητημάτων.»

Αυτό το «επιφυλασσόμενος», ονομαστική απόλυτος, θαρρώ πως δεν στέκει. Το υποκείμενο της πρότασης είναι άλλο, δεν μπορεί να αλλάξει μεσοδρομίς. Βέβαια, δεν είναι και τόσο σοβαρό το λάθος.

Ίσως να φταίει, για πολλοστή φορά, η ονοματική σύνταξη. Με μια διατύπωση όπως «… με αναγκάζουν να προσφύγω στη δικαιοσύνη, επιφυλασσόμενος κτλ.» δεν υπάρχει θαρρώ πρόβλημα.

* Η μπογδανιά της εβδομάδας. Στην εκπομπή της Δευτέρας, στην αρχή-αρχή, ο Νομάρχης Ημιμαθείας άρχισε να λέει τι έγινε «σαν σήμερα» και έδειξε έναν κύριο με μουστάκες, «τον Ζαϊμη» (χωρίς μικρό όνομα, λες κι είναι Βραζιλιάνος ποδοσφαιριστής), ο οποίος ήταν πρωθυπουργός τον Οκτώβριο του 1915, και ο οποίος αρνήθηκε την πρόταση των Άγγλων να μας δώσουν την Κύπρο αν μπαίναμε στον πόλεμο με το μέρος της Αντάντ.

Και συνεχίζει: κάτι που δεν ήθελε βεβαίως ο γερμανοτραφής βασιλεύς, ο οποίος είχε αναλάβει αφού είχε δαγκώσει ο πίθηκας (sic) τον Αλέξανδρο και είχε ουσιαστικά χωρίσει την Ελλάδα στα δύο, η πάνω του Βενιζέλου, η κάτω δική του….

Πλήρης τρικυμία εν κενώ κρανίω: ο γερμανοτραφής βασιλεύς, εννοεί τον Κωνσταντίνο, βρισκόταν στον θρόνο από το 1913. Ο θάνατος του Αλέξανδρου έγινε το 1920, η ίδρυση του κράτους της Θεσσαλονίκης το 1916.

* Και λίγο πιο κάτω, ένα ακόμα μαργαριταράκι, πάλι από τον Κ. Μπογδάνο, γλωσσικό αυτή τη φορά: Η αχόρταγη και αδηφάγος γείτων *εξ Ανατολάς*….

Όποιος δεν μιλάει μπαμπά του γλώσσα, κάνει λάθη.

* Ο Σίμος Β. Κεδίκογλου υποδέχτηκε τον Γ. Μπαμπινιώτη σε μια εκδήλωση στη Χαλκίδα, και με την ευκαιρία έβγαλε και έναν δεκάρικο για την ιερότητα της ελληνικής γλώσσας, εκσφενδονίζοντας μερικές κοτρόνες.

Για παράδειγμα: «είμαι από την πρώτη γενιά που έμαθε να μη σέβεται τη γλώσσα. Είμαι από τη γενιά που πανηγύρισε, όταν οι έξι πτώσεις γίνανε τέσσερις, όταν καταργηθήκανε τα πνεύματα και  όταν γίνανε πιο εύκολες οι εξετάσεις».

Ποιες ήταν οι έξι πτώσεις; Ή μάλλον, επειδή στη νέα ελληνική έχουμε τέσσερις πτώσεις, αν η πέμπτη ήταν η δοτική, ποια ήταν η έκτη; Οι γλωσσολόγοι λένε πως η πρωτοϊνδοευρωπαϊκή είχε οχτώ πτώσεις, τις πέντε που ξέρουμε και άλλες τρεις: την αφαιρετική, την τοπική και την οργανική. Σύμφωνα με τους μελετητές, οι δυο πρώτες χάθηκαν στη μηκυναϊκή εποχή, ενώ η οργανική χάθηκε (ενσωματώθηκε στη δοτική) κατά την αρχαϊκή εποχή, κι έτσι στην κλασική εποχή οι πτώσεις ήταν πέντε.

Δεν το ήξερα ότι ο Κεδίκογλου είναι τόσο παλιός!

Προσέξτε επίσης ότι, σύμφωνα με τον Σίμο, » Τα ρωσικά  μοιάζουν πιο πολύ με τα αρχαία ελληνικά  από ότι τα αρχαία ελληνικά με τα νέα ελληνικά».

Αν αυτό ισχύει, σημαίνει ότι ο Σίμος αρνείται κάθε συνέχεια της γλώσσας -διότι βέβαια, τα ρωσικά είναι ξένη γλώσσα, άρα τα αρχαία ελληνικά θα είναι «πιο ξένη».

* Ακλισιά από το stokokkino.gr: Εξώδικο από την «Φίλιππος Ενωσις» στις αποκαλύψεις του stokokkino.gr

Ακόμα κι αν υπάρχει ο… μονωτής των εισαγωγικών, οι τίτλοι κλίνονται. Προσέξτε ότι μέσα στο άρθρο ο τίτλος ευτυχώς κλίνεται κανονικά: ζητήσαμε από την Φίλιππο Ένωση…

* Η βρετανική Τέλεγκραφ δημοσίευσε ένα επικριτικό άρθρο για την απονομή του Νόμπελ λογοτεχνίας στον Μπομπ Ντίλαν. Το άρθρο δημοσιεύτηκε και σε κάμποσους ελληνικούς ιστότοπους (παράδειγμα) αλλά τόσο άσχημα μεταφρασμένο που προκαλεί γέλιο. Υπάρχουν χοντρά λάθη όχι μόνο στα ονόματα (αυτά φαίνονται αμέσως· γενικά, τα λαθεμένα κύρια ονόματα είναι το πρώτο πράγμα που προσέχει κανείς) αλλά και στο νόημα.

Παράδειγμα, μια φράση που συνδυάζει και τα δυο είδη λάθους: Ο Μπομπ Ντίλαν έχει και τα δύο, αλλά το περιεχόμενο του έργου του υπολείπεται κατά πολύ των νικητών στο πρόσφατο παρελθόν: Γέατς, Γκάιντ, Ο’ Νιλ, η Σόλτζενιτσιν κλπ.

Ο Γέατς είναι ο Γέιτς (Yeats), ο Γκάιντ δεν είναι κάποιος… οδηγός αλλά ο Αντρέ Ζιντ (Gide, βρε γίδι!), όσο για τον Σολζενίτσιν, εκτός του ότι τονίζεται στην παραλήγουσα ήταν γένους αρσενικού. Ο Ο’Νιλ στάθηκε τυχερός, πέρασε αλώβητος την κοτσανομοβροντία.

Αλλά υπάρχει κι άλλο λάθος, λιγότερο φανερό. Από πού κι ως πού οι συγγραφείς αυτοί βραβεύτηκαν «στο πρόσφατο παρελθόν»; Ο νεότερος θαρρώ πως είναι ο Σολζενίτσιν, που βραβεύτηκε το 1970, ενώ ο Ζιντ το… 1947 -δεν το λες και πρόσφατο. Το αγγλικό κείμενο λέει απλώς «produced by past winners». Το «πρόσφατο» είναι δώρο του Έλληνα «μεταφραστή».

Εξίσου φρικτή είναι η μεταγραφή του ονόματος του Thomas Pynchon σε… Πάινκον, τα μουστάκια που φόρεσαν στη Ντέμπι Χάρι, ο παρατονισμός της Ντόρις Λέσινγκ (Ντορίς ή Ντορής;) ενώ κάμποσα άλλα λάθη έχει επισημάνει ο Νίκος Λίγγρης σε σημείωμα στη Λεξιλογία, το οποίο τελειώνει με το εξής ρητορικό ερώτημα: Θα πάει μακριά αυτή η βαλίτσα με τα ελληνικά ημιμαθών σχολιαρόπαιδων;

* Κι ένα κυπριακό μαργαριτάρι από τον «Πολίτη»: Σε ένα ενδιαφέρον άρθρο για τη γέννηση κάποιων εκφράσεων που συνδέονται με πρόσωπα, μαθαίνουμε ότι ο Καλησπέρας ήταν «γόνος τριών παιδιών».

Ανάποδα το πήραν. Γόνος είναι το παιδί, ο απόγονος: γόνος μεγάλης οικογενείας. Ο Καλησπέρας ήταν πατέρας ή γονέας τριών παιδιών.

* Θηριώδης κοτσάνα από το Βήμα, την εφημερίδα που πρωτοστατεί στη μάχη για την αριστεία.

Σύμφωνα με άρθρο που δημοσιεύεται στην ενότητα των (οχιπαίζουμε) επιστημονικών θεμάτων, Αμερικανοί επιστήμονες χρησιμοποιώντας προηγμένες μεθόδους μπόρεσαν να αποκαλύψουν τα χρώματα που είχε αρχικώς ένα αρχαίο ελληνικό αγγείο του 5ου πΧ αιώνα.

Τι είδους αγγείο ήταν αυτό; Αν πιστέψουμε την (οΘντκ) έγκυρη εφημερίδα, ήταν «ένας λέκυθος». Όχι μία, αλλά πέντε ή έξι φορές μέσα στο άρθρο, ο λέκυθος και δώστου ο λέκυθος.

Φυσικά πρόκειται για μία λήκυθο, που της άλλαξαν και το γένος και τα φώτα. Φταίνε όμως κι οι Αμερικάνοι, που γράφουν lekythos και μπερδεύουν τον περήφανο απόγονο.

Μόλις το διάβασα, έγραψα σχετικά στο Φέισμπουκ. Ίσως με διαβάζουν, ίσως το πρόσεξαν μόνοι τους, πάντως το άρθρο το κατέβασαν (κι όμως, θα αρκούσε να κάνουν τη διόρθωση). Σώζεται όμως «κασαρισμένο» (όπως λέγεται στην καθομιλουμένη).

* Αλλά έχουμε και δεύτερο μαργαριτάρι από την ίδια ενότητα του Βήματος, και μάλιστα σε τίτλο, τον οποίο δεν έκριναν σκόπιμο να διορθώσουν: Απίστευτος ισχυρισμός για νοήμων ζωή στο Σύμπαν.

Όπως λέει και μια φίλη, φαίνεται πως οτιδήποτε ξεφεύγει από το τυπικό της νεοελληνικής, καταδικάζεται να μένει άκλιτο.

* Το πιο αστείο πολιτικό γεγονός της εβδομάδας, ήταν ασφαλώς η είδηση της διαγραφής του Χάρη Θεοχάρη από το κόμμα που ο ίδιος ίδρυσε. Μου θύμισε κάτι, κι έγραψα αυτό το κομμάτι στο Φέισμπουκ:

Ο Θεοχάρης και οι κόπιες του

Σε μια παμπάλαια συλλογή διηγημάτων επιστημονικής φαντασίας (τελικά ήταν τα Φανταστικά διηγήματα σε εκδόσεις Γαλαξία, 1961), το τελευταίο, αν θυμάμαι καλά, διήγημα λεγόταν «Ο Κονρουά και οι κόπιες του».

Η ιστορία εκτυλίσσεται στο μέλλον, όπου ο Κονρουά ζει μόνος στον μικρούτσικο πλανήτη του ο οποίος κατοικείται από κόπιες, κλώνους θα λέγαμε σήμερα, του εαυτού του. Φυσικά, τα ρομπότ αυτά τον υπακούουν χωρίς δεύτερη κουβέντα, αλλά επίσης τον σέβονται, τον αγαπούν και τον θαυμάζουν. Ο Κονρουά έχει και λογοτεχνικές ανησυχίες, και βέβαια η «Λογοτεχνική Επιθεώρηση του Κονρουά» δημοσιεύει τα ποιήματά του με διθυραμβικές κριτικές.

Όλα πάνε καλά μέχρι τη μέρα που… ναυαγεί στον πλανήτη μια ταξιδιώτρια από το διάστημα. Δεν θυμάμαι τις λεπτομέρειες, όμως δεν την ερωτεύτηκε μόνο ο Κονρουά αλλά και κάμποσοι από τους κλώνους του. Αποτέλεσμα ήταν οι κλώνοι να χειραφετηθούν και, σαν αποκορύφωμα της ανταρσίας, η «Λογοτεχνική Επιθεώρηση του Κονρουά» έστειλε στον Κονρουά επιστολή με την οποία κρίνει τα νέα του ποιήματα ακατάλληλα για δημοσίευση.

Την ιστορία αυτή τη θυμήθηκα διαβάζοντας ότι ο Χάρης Θεοχάρης, πρώην βουλευτής του Ποταμιού που είχε ιδρύσει το κόμμα Δημοκρατική Ευθύνη, διαγράφτηκε από το κόμμα που ο ίδιος ίδρυσε -και μάλιστα με μια ψυχρή μέχρι καταψύξεως ανακοίνωση, όπου αναφέρεται ότι: «Ο Χάρης Θεοχάρης προσπάθησε να επικαλεστεί μία ανύπαρκτη μέχρι σήμερα διαφωνία περί συνεργασιών με άλλα κόμματα, προφανώς για να ακολουθήσει τη δική του πορεία. Του ευχόμαστε καλή επιτυχία στις επόμενες αναζητήσεις του και τον ευχαριστούμε για τη μέχρι τώρα συμμετοχή του. Η Δημοκρατική Ευθύνη δεν θα ασχοληθεί ξανά με το θέμα Θεοχάρη».

Η ζωή αντιγράφει την τέχνη;

Παρεμπιπτόντως, προσπάθησα να αναζητήσω τον πρωτότυπο τίτλο του διηγήματος. Αλλά γκουγκλίζοντας Conroy and his copies βρίσκω μόνο μια όπερα του Περικλή Κούκου. Αυτό δείχνει ότι ο αγγλικός τίτλος είναι διαφορετικός και ότι ο Κούκος, όπως κι εγώ, επαναμετέφρασε τον ελληνικό τίτλο στα αγγλικά. Και πράγματι,γκουγκλίζοντας στα ελληνικά βρίσκω ότι είναι διήγημα του Ρον Γκούλαρτ και ο αγγλικός τίτλος είναι Conroy’s public.

* Στραβοπάτημα του Στάθη, σε επιφυλλίδα του: Το ίδιο και με τους Ελληνες του ελληνοϊνδικού βασιλείου της Σάγαλα που, με κορυφαίο ηγεμόνα τον Μένανδρο (100-80 π.Χ.), έζησε έως τον 5ο μετά Χριστόν αιώνα.

Μπορεί να είναι λεπτομέρεια, αλλά τα ελληνοϊνδικά βασίλεια έφτασαν, το πολύ, ως τον 1ο αιώνα μ.Χ. -για περισσότερα, δείτε το άρθρο του Ρογήρου.

* Μαργαριταράκι του Ηλία Μαμαλάκη από την εκπομπή του στο Κόκκινο την Τετάρτη 19 του μηνός. Μιλούσε για τον Καποδίστρια και τόνισε τον ρόλο του στη δημιουργία της Ελβετικής Συνομοσπονδίας, της (το μεταγράφω, διότι τα είπε στο ραδιόφωνο, δεν ξέρω πώς θα τα έγραφε) «Κονφεντερασιόν καντονέζ ντ’ Ελβετί» (ίσως Confédération cantonnaise d’ Hélvetie). Όμως μπορεί να έχει καντόνια η Ελβετία, αλλά το καντονέζ μόνο στην καντονέζικη κουζίνα μπορεί να αναφέρεται. Για την ιστορία, το επίσημο όνομα της Ελβετίας στα γαλλικά είναι Confédération suisse, αλλά το CH της σύντμησης προέρχεται από το επίσημο όνομα στα λατινικά: Confoederatio Helvetica.

* Καιρός να πλουτίσουμε και το δημοτολόγιο της Νομανσλάνδης.

Διαβάζω στο luben.tv ότι βραβεύτηκε η Ουγγαρέζα εικονολήπτρια που κλοτσούσε πρόσφυγες -όχι επειδή τους κλοτσούσε, αλλά για ένα ντοκιμαντέρ της. Όπως διαβάζουμε, «Το φεστιβάλ ντοκιμαντέρ που είχε κεντρικό θέμα την σοβιετική εισβολή στην Ουγγαρία, διοργάνωσε ο βουλευτής Fidesz, μέλος του κυβερνώντος ακροδεξιού κόμματος».

Ο βουλευτής Fidesz θα ενταχθεί στο ακροδεξιό κόμμα της Νομανσλάνδης, διότι, εκτός από ακροδεξιός είναι και ανύπαρκτος. Fidesz λέγεται το κυβερνών κόμμα της Ουγγαρίας!

* Κι ένα αντίστροφο μεταφραστικό μαργαριτάρι από την iefimerida. Σε άρθρο για τη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ και την παρουσία της Τερέζας Μέι, διαβάζουμε ότι:

Διπλωμάτης της ΕΕ δήλωσε ότι «αναμένεται τον Μάιο να υπάρξει επαναβεβαίωση της πρόθεσης της να ενεργοποιήσει το άρθρο 50 το επόμενο έτος, αλλά πέρα αυτού δεν υπάρχει τίποτα άλλο να συζητήσουμε».

Κάτι δεν πάει καλά στο απόσπασμα αυτό. Η σύνοδος γίνεται τώρα, πώς αναμένεται να συμβεί κάτι τον Μάιο; Όπως λέει και ο Λίγγρης που το ψάρεψε, κατά πάσα πιθανότητα, το αγγλικό κείμενο θα έλεγε May is expected… May όμως δεν είναι εδώ ο Μάιος, αλλά η Theresa May, η πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου!

Είπα ότι το μαργαριτάρι είναι αντίθετο με το προηγούμενο, διότι στο προηγούμενο έχουμε να γεννιέται κάποιος ανύπαρκτος -ο βουλευτής Fidesz. Εδώ έχουμε ένα υπαρκτό πρόσωπο, την Τερέζα Μέι, που υποκαταστάθηκε από έναν μήνα!

* Και κλείνω με ένα μαργαριτάρι αστρονομικών διαστάσεων: Η Ιός, ο δορυφόρος του Δία… διαβάζω.

Η Ιός; Τι είναι αυτό; Μήπως είναι η Ίος όπως την προφέρει ένας Γάλλος τουρίστας (που προηγουμένως έχει πάει στην Παρός και στην Μυκονός);

Ιώ λέγεται ο δορυφόρος του Δία, βρε παιδιά!

* Ή μάλλον κλείνω με μιαν ανακοίνωση.

Την Τρίτη, 25 Οκτωβρίου στις 18.30, στο POLIS ART CAFE · Πεσμαζόγλου 5 & Σταδίου (Αίθριο Στοάς του Βιβλίου) γίνεται παρουσίαση του βιβλίου της Molly Green Καθολικοί πειρατές και έλληνες έμποροι – μια ναυτική ιστορία της Μεσογείου.

Στην παρουσίαση παίρνουν μέρος η ίδια η συγγραφέας, καθώς και η Ελένη Γκαρά (Πανεπ. Αιγαίου) και ο Μαρίνος Σαρηγιάννης (Ινστιτούτο Μεσογειακών Σπουδών).

Αν ήμουν στην Αθήνα, θα πήγαινα. Δεν μπορώ να πάω και σας ζηλεύω που μπορείτε.