Το δισεκατομμύριο, ο Άδωνης και ο αμείλικτος Μέφρι

Τις τελευταίες μέρες κυκλοφόρησε πολύ στη μπλογκόσφαιρα ένα βιντεάκι από τηλεοπτική εκπομπή (μάλλον του Σκάι) στην οποία ένας νεαρός σταματάει διαβάτες στον δρόμο και τους ρωτάει «Πόσα εκατομμύρια είναι το δισεκατομμύριο;» ή «Πόσα δισεκατομμύρια είναι το τρισεκατομμύριο;». Κανείς από τους αιφνιδιασμένους περαστικούς δεν φαίνεται να απαντάει σωστά -άλλοι λένε «δύο» ή «τρία», άλλοι «εκατό», άλλοι άλλα, κανείς δεν φαίνεται να δίνει τη σωστή απάντηση που είναι, βέβαια, «χίλια».

Πολλοί γέλασαν με την εκπομπή, και θα παραδεχτώ ότι έχει αστείες στιγμές το βίντεο. Εγώ δεν γέλασα επειδή δεν μου αρέσουν οι εκπομπές όπου ο πανίσχυρος και παντογνώστης παρουσιαστής προσπαθεί να βγάλει γέλιο από ανυποψίαστους περαστικούς -τις έχω σιχαθεί από τότε που ήμουν μικρό παιδί και έβλεπα τον Μαστοράκη να κάνει το Κάντιντ Κάμερα στη χουντική τηλεόραση. Εξίσου σιχαμερές μου φαίνονται οι εκπομπές όπου κάποιος κάνει τηλεφωνικές φάρσες μπροστά σε κοινό που ακούει τη συνδιάλεξη -ο Τζιμάκος ο Πανούσης έκανε τέτοιες, νομίζω. Δεν έχω πρόβλημα με τις τηλεφωνικές φάρσες καθαυτές, έκανα κι εγώ όταν βρισκόμουν στην ηλικία όπου οι δραστηριότητες αυτές φαίνονται πολύ αστείες (στην τρίτη γυμνασίου) -αλλά το να τηλεφωνείς σε απροστάτευτους πολίτες για να σε ακούει και να ξεκαρδίζεται το νοήμον κοινό, το θεωρώ ξεπεσμό. Θα μου πείτε και η ραδιοφωνική Ελληνοφρένεια το έκανε αυτό -αλλά δεν είναι το ίδιο, είναι αρκετά διαφορετικός ο τρόπος της Ελληνοφρένειας και έχει και αυτοσαρκασμό. Τέλος πάντων, πλατειάζω, το θέμα μας είναι η εκπομπή με τα εκατομμύρια και το δισεκατομμύριο.

Σχολιάστηκε πολύ η εκπομπή στην μπλογκόσφαιρα και είπαν κάποιοι ότι δείχνει το κατάντημα της παιδείας μας ή τη βλακεία των συμπατριωτών μας. Κατά τη γνώμη μου, κανένα τέτοιο συμπέρασμα δεν μπορεί να συναχθεί. Ήταν μια σατιρική εκπομπή, με σκοπό καταρχάς να βγάλει γέλιο, όχι κάποια επιστημονική μελέτη. Ο μουσάτος παρουσιαστής με τον σκούφο ενδιαφέρεται να κάνει τους ακροατές να γελάσουν, όχι να δοκιμάσει τις γνώσεις των περαστικών. Γι’ αυτό και διατυπώνει την ερώτηση με όχι πολύ σαφή τρόπο, γι’ αυτό και κόβει τις δυο κοπέλες στο 1.35 πάνω στον συλλογισμό τους. Επίσης, για να αβγατίσει τον αριθμό όσων απαντούν λάθος φροντίζει να εμφανίζει δυο και τρεις φορές τα ίδια πρόσωπα.

Τέλος, όπως σχολιάστηκε και εδώ (θαρρώ από τον φίλο μας τον Γς) είναι απολύτως βέβαιο ότι υπήρξαν και πολλοί που θα απάντησαν σωστά στην ερώτηση αλλά θα κόπηκαν στο μοντάζ, διότι μια σωστή απάντηση δεν βγάζει γέλιο. Αλλά αυτό δεν είναι «αντιδεοντολογικό» -σατιρική εκπομπή ήταν, ξαναλέω, όχι επιστημονική μελέτη.

Οι λαθεμένες απαντήσεις βγάζουν γέλιο επειδή, κατά βάθος, μάς ικανοποιούν. «Κοίτα τι βλάκας είναι αυτός», λέμε, «δεν ξέρει πόσα δις έχει ένα τρις» -και ταυτόχρονα μας κολακεύουν, διότι εμείς το ξέρουμε -κι έτσι επιβεβαιωνόμαστε. Κατά τη γνώμη μου, το να δώσεις λάθος απάντηση όταν περπατάς στο δρόμο βυθισμένος στα προβλήματά σου και ο άλλος σου χώσει το μαρκούτσι στη μούρη δεν σημαίνει ότι δεν ξέρεις κάτι, σημαίνει ότι δεν το ανακάλεσες αμέσως. Το λέω επειδή έχω πικρή πείρα -πριν από πολλά χρόνια, καθώς βάδιζα στην πλατεία Κάνιγγος, με ρώτησαν τι σημαίνει «παραπαίω» και απάντησα… δεν θυμάμαι τι απάντησα, πάντως όχι και πολύ σωστά -και όχι εντελώς λάθος. Σημαίνει τάχα αυτό ότι δεν ήξερα τι σημαίνει η λέξη ή μήπως ότι αιφνιδιάστηκα; Θαρρώ το δεύτερο.

Και από την άλλη, όποιος γελάει με τις λάθος απαντήσεις της εκπομπής επειδή ξέρει ότι εκείνος ξέρει τις σωστές δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι θα απαντήσει και σωστά αν ρωτηθεί υπό τις ίδιες συνθήκες -ανυποψίαστος, αιφνιδιασμένος, μπροστά στην κάμερα.

(Μια παρένθεση, επειδή εδώ λεξιλογούμε: όπως έχουμε ξαναγράψει, ο όρος δισεκατομμύριο δεν είναι πολύ σωστά σχηματισμένος -αφού δισχίλιοι είναι οι δυο χιλιάδες. Έχει καθιερωθεί βέβαια, και είναι και πολύ βολικός, αφού δίνει άκοπα τα επόμενα πολλαπλάσια (τρισεκατομμύριο, τετράκις κτλ.) και γλιτώσαμε και το μπέρδεμα με τη σημασία της λ. billion).

Είπα πιο πάνω ότι ήταν μια σατιρική εκπομπή που είχε σκοπό να βγάλει γέλιο, αλλά το θέμα δεν είναι και τόσο αθώο πιστεύω. Εκπομπές σαν κι αυτήν υποβάλλουν την ιδέα ότι οι συμπολίτες μας (όχι όμως εμείς, όλοι οι άλλοι!) είναι άνθρωποι μειωμένης νοημοσύνης, επομένως καλώς παθαίνουν όσα παθαίνουν -για να το τραβήξουμε λίγο, ο άνεργος φταίει μόνο που δεν βρίσκει δουλειά ή ο υπερχρεωμένος που δεν έκανε καλή διαχείριση.

Θα το βρείτε αυτό υπερβολικό, έρχεται όμως να με δικαιώσει ο Άδωνης Γεωργιάδης, κάποτε γραφική φιγούρα των παρακάναλων και τώρα αντιπρόεδρος της ΝΔ (εκείνος σοβάρεψε ή η ΝΔ ξεφτελίστηκε;) Σε μια πρόσφατη εκπομπή του ο Άδωνης έπαιξε αποσπάσματα από την εκπομπή με τα εκατομμύρια και το δισεκατομμύριο. Δείτε κι εσείς, από το 13.18 ως το 17.35

Μας πληροφορεί λοιπόν ο Άδωνης ότι το βιντεάκι του Σκάι το ανέβασε στο Διαδίκτυο, διόλου τυχαία, η «Ομάδα Αλήθειας» (έτσι λέγεται η ομάδα των προπαγανδιστών της ΝΔ). Στη συνέχεια ρωτάει «ξέρετε εσείς πόσα εκατομμύρια ευρώ είναι το 1 δισεκατομμύριο ευρώ;» (θα του αναγνωρίσω ότι διατυπώνει καλύτερα την ερώτηση από τον μουσάτο με τον σκούφο). Συνεχίζει υποστηρίζοντας ότι τα δισεκατομμύρια έχουν μπει στη ζωή μας, χρωστάμε τόσα δισεκ. ευρώ, 10 δισεκατομμύρια εδώ, πέντε εκεί. Εδώ έχει δίκιο επιφανειακά, αλλά όχι κατά βάθος. Ναι μεν τα δισεκατομμύρια του ελληνικού χρέους τα αναφέρουμε αγέρωχα λες και είναι φιστίκια, αλλά πάντα μένουμε σε κλίμακα δισεκατομμυρίων -δηλαδή, το χρέος μας ήταν 150 δις τότε και έγινε 350 δις τώρα, ή οι δαπάνες του δημοσίου ήταν ξερωγώ 18 δις ή οι δανειστές ζητούν μέτρα 5 δις. Συγκρίνουμε νοερά μόνο το 5 ή το 18 ή το 150 με το 350. Ελάχιστοι συσχετίζουν τα 600 ή 1200 ευρώ που πληρώνουν στον ΕΝΦΙΑ με τα 5 ή τα 18 ή τα 350 δις -είναι ασύλληπτα διαφορετική η κλίμακα.

Και συνεχιζει ο Άδωνης βάζοντας αποσπάσματα από το γνωστό βίντεο (ή ίσως το παίζει ολόκληρο) και μετά μπαίνει στο ψητό (από το 16.29 και μετά):

Αυτοί όλοι οι άνθρωποι που είδατε, ψηφίζουν.
Αυτοί όλοι οι άνθρωποι έχουνε γνώμη: για τον Σόιμπλε, για τον Τόμσεν, για τον νεοφιλελευθερισμό, για το μνημόνιο, για το PSI, για το Τρίτο Ράιχ, για τις πολεμικές αποζημιώσεις, και δεν ξέρουν πόσα εκατομμύρια είναι το δισεκατομμύριο!
Αλλά έχουν άποψη για όλα! Και έχουν άποψη ευρέα! [16.53] που δεν τη συζητάνε, που είναι αύριο αγανακτισμένοι στο Σύνταγμα και φωνάζουνε.
Και ρωτάς τώρα […εδώ δεν κατάλαβα τι λέει]
Σ’ αυτόν τον τόπο, που κατάφερε το ΠΑΣΟΚ του ’80 να κάνει αμόρφωτο τον κόσμο σε αυτό το βαθμό που είδατε, που δεν ήξερε η καθηγήτρια της κοπέλας πόσο είναι το δισεκατομμύριο, όχι η κοπέλα,λέει η κοπέλα ‘κυρία πείτε μου πόσο είναι το δισεκατομμύριο’ [εδώ μάλλον δεν έχει δίκιο -η ερώτηση ‘κυρία, πόσα εκατομμύρια…’ της κοπέλας είναι μάλλον χαριτολογία. Άλλωστε δεν κυκλοφορούν πολλές μαθήτριες στο δρόμο αγκαζέ με τις καθηγήτριές τους] και λέει αυτή ‘τρακόσια;’ Τρακόσια εκατομμύρια το δισεκατομμύριο! Και το λέει καθηγήτρια! Το λέω για να καταλάβετε σε ποια χώρα ζούμε.

Ώστε κατά τον Άδωνη η λαθεμένη απάντηση για τα εκατομμύρια του δισεκατομμυρίου σε καθιστά περίπου ανάξιο να έχεις πολιτικά δικαιώματα, να επικρίνεις το μνημόνιο και τον Σόιμπλε ή να διεκδικείς πολεμικές αποζημιώσεις (είναι πολύ χαρακτηριστικά τα παραδείγματα που διάλεξε!) Πρόκειται για ένα βαθιά αντιδραστικο κήρυγμα που νοσταλγεί τις εποχές που ψήφιζαν οι νοικοκυραίοι (όσοι είχαν κτηματική περιουσία, και βέβαια μόνο οι άντρες) -πολλά αντιδραστικά κινήματα θεωρούν ότι μόνο οι «άριστοι» πρέπει να έχουν δικαίωμα να ασχολούνται με τα κοινά.

Αλλά βέβαια, η αριστεία του Άδωνη είναι πέτσινη, μόνο στα λόγια -ο αμείλικτος Μέφρι φρόντισε να τον ξεμπροστιάσει. Διότι, όπως μας είπε ο κ. αντιπρόεδρος της ΝΔ, οι άνθρωποι αυτοί έχουν άποψη ευρέα -ή ίσως Εβραία, ποιος ξέρει. Πάντως evréa είπε, το άκουσα πολλές φορές, επειδή φοβόμουν μήπως τον αδίκησα και είπε «εδραία άποψη». Αλλά δεν. Ίσως ήθελε να πει εδραία, που ταιριάζει στο νόημα (εδραία πεποίθηση είναι η σταθερή, η ακλόνητη) αλλά το μπέρδεψε με το ευρεία και είπε «εβρέα».

Αλλά ο Άδωνης δεν θα έπρεπε να ειρωνεύεται άλλους για τα λάθη τους στη στοιχειώδη αριθμητική, διότι όποιος ζει σε γυάλινο σπίτι, που λέει κι η αγγλική έκφραση, δεν πρέπει να πετάει πέτρες. Εννοώ ότι έχει γελάσει όλο το πανελλήνιο με τις περσινές επιδόσεις του Άδωνη και του αδελφού του του Λεωνίδα (που είναι μαθηματικός μάλιστα) όταν έγιναν ρεζίλι σε ζωντανή μετάδοση προσπαθώντας να υπολογίσουν έναν αριθμό χρησιμοποιώντας μια απλή μέθοδο των τριών (στην τετάρτη δημοτικού το μαθαίναμε αυτό, αν θυμάμαι καλά):

Αν σε τρεις μήνες πέρασε 2 πράξεις νομοθετικού περιεχομένου, σε 30 πόσες αντιστοιχούν; ρωτάει ο Άδωνης.

Δέκα, απαντάει ο Λεωνίδας.

Τρεις επί δύο έξι, λέει ο Άδωνης, τριάντα διά έξι; τρεις έξι δεκαοχτώ, τέσσερις έξι εικοστέσσερις, πόσο κάνει ρε συ;

Όχι, εξήντα δια τρία. Πόσο κάνει εξήντα διά τρία;

Δέκα, απαντάει ο Λεωνίδας. Τι 10; Είκοσι -επιτέλους η σωστή απάντηση, ύστερα από πολλές προσπάθειες και τρεις λαθεμένες απαντήσεις.

Αν οι λαθεμένες απαντήσεις σε αιφνιδιαστική ερώτηση για τα εκατομμύρια του δισεκατομμυρίου αποτελούν αιτία για τη στέρηση των πολιτικών δικαιωμάτων, ποια μεταχείριση αξίζει τάχα σε όποιον πιάνεται αδιάβαστος στη μέθοδο των τριών σε ένα παράδειγμα που το φέρνει ο ίδιος για συζήτηση;

Υστερόγραφο, για να προλάβω σχετικά σχόλια:

Ο τίτλος αναφέρει τον νόμο του Μέφρι. Δεν πρόκειται για λάθος της πληκτρολόγησης. Δεν ήθελα να γράψω «Μέρφι». Ο νόμος του Μέρφι, που λέει πως οτιδήποτε μπορεί να πάει στραβά θα πάει, είναι πολύ γνωστότερος, αλλά ο νόμος του Μέφρι (Muphry’s law) είναι μια παραλλαγή του, που λέει πως όταν πας να διορθώσεις κάποιον ή να τον επικρίνεις για τα λάθη του, θα κάνεις κι εσύ κάποιο λάθος στην ίδια φράση.