Όταν ο Μποστ διαφήμιζε τα χρώματα Φλόου-Κοτ

Το ιστολόγιο αγαπά τον Μποστ σε όλες του τις ενσαρκώσεις και τις πτυχές: γελοιογραφία, εικονογραφία, διήγημα, χρονογράφημα, ευθυμογράφημα, θέατρο, ζωγραφική, χειροτεχνήματα. Μια ακόμα πτυχή είναι και οι διαφημίσεις. Ο Μποστ ασχολήθηκε εντατικά με τη διαφήμιση από το 1959 ως το 1961, συνεργαζόμενος με τη διαφημιστική εταιρεία Αρμός που ανήκε σε φίλο του, αν και συνέχισε σποραδικά να ασχολείται και τις επόμενες δεκαετίες.

Την πρώτη περίοδο ο Μποστ διαφήμισε κυρίως τρία πράγματα: τα χρώματα Φλόου-Κοτ, το αυτοκίνητο Ρενώ Ντωφίν και τη ναυτιλιακή εταιρεία Νομικός. Ένα δείγμα της απίθανης αυτής δουλειας είχα παρουσιάσει εδώ πριν από εφτά χρόνια.

Εκείνες οι διαφημιστικές γελοιογραφίες άφησαν εποχή και αργότερα εκδόθηκαν σε άλμπουμ εκτός εμπορίου. Ο φίλος Γιώργος Σαρηγιάννης, πρόεδρος του συλλόγου αποφοίτων της Μεγάλης του Μποστ Σχολής μου έστειλε αντίγραφο του βιβλίου αυτού, απ’ όπου κακοσκανάρισα μερικές από τις γελοιογραφίες που μου έλειπαν κι έτσι αποφάσισα να σπάσω το αρχικό άρθρο σε δύο ή τρία μέρη. Σήμερα λοιπόν θα παρουσιάσω μερικές διαφημιστικές γελοιογραφίες του Μποστ για τα χρώματα Flow-Kote της Dupont.

Και ξεκινάμε χωρίς πολλά πυροτεχνήματα, με μια μάλλον ήσυχη διαφημιστική γελοιογραφία, που θα μπορούσε όμως κανείς, κάπως προβοκατόρικα, να τη χαρακτηρίσει και εξαιρετικά επίκαιρη.

Βρίσκω ότι δημοσιεύτηκε στις 29 Ιουνίου 1959 στο περιοδικό Εικόνες. Ο Μποστ είχε μόλις αρχίσει να δημοσιεύει αυτοτελή πολιτική γελοιογραφία στον Ταχυδρόμο αλλά ακόμα δεν είχε εμφανίσει το τρίο των ηρώων του, Μαμα-Ελλάς, Πειναλέοντα και Ανεργίτσα.

Το στήσιμο του σκίτσου θυμίζει τις «τραγικέ ιστορίε» που έμελλε να δημοσιεύσει το 1961 στο περιοδικό Θεατής ο Μποστ -μόνο που εδώ η ιστορία χρησιμεύει απλώς ως όχημα για τη διαφήμιση των χρωμάτων Φλόου-Κοτ, αφού ο «επιπόλαιος νέος» σκέφτεται να αυτοκτονήσει επειδή δεν έχει τη δυνατότητα να βάψει το δωμάτιό του αλλά η πρακτική σύζυγος αυτού προτεινει να το βάψουν με Φλοου-Κοτ: κάνει ανάκτορον την καλύβη, όποιος μ’ αυτό την πασαλείβει.

Είπα πιο πριν πως θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε επίκαιρο το σκίτσο, παρόλο που τα χρώματα Flow Kote έχουν προ πολλού πάψει να κυκλοφορούν.

Ο λόγος είναι, φυσικά, ο τελευταίος στίχος το «επιπόλεου νέου»: Χαίρε Ελλάς και Μακεδονία / θα κάμω μίαν αυτοχτονία, που θα μπορούσε κάποιος να τον συσχετίσει με τη σημερινή συζήτηση για το όνομα της γειτονικής χώρας και να υποστηρίξει, προβοκατόρικα όπως είπαμε, πως ο ήρωας του Μποστ θεωρεί άλλο πράγμα την Ελλάδα από τη Μακεδονία.

Προβοκατόρικα όμως διότι ο Μποστ απλώς ρίμα ήθελε να κάνει -και σε επόμενο σκίτσο έχει την κατακλείδα: Χαίρε Ελλάς και Θεσσαλία / κλείνουν τα οπλοπωλεία.

Όμως, στις διαφημίσεις του ο Μποστ παρακολουθούσε και τη διεθνή επικαιρότητα, κι έτσι στο επόμενο σκίτσο παρουσιάζει τον Αλβέρτο, τον πρίγκιπα του Βελγίου, που μόλις είχε παντρευτεί την Ιταλίδα ευγενή Πάολα Ρούφο ντι Καλάμπρια.

Η διαφημιστική γελοιογραφία δημοσιεύτηκε στις 20.7.1959, δεκαοχτώ μερες μετά τους πριγκιπικούς γάμους. Η Λίλιαν του Ρετύ, μητριά του Αλβέρτου (δεύτερη σύζυγος του βασιλιά Λεοπόλδου, αφού η Αστρίντ σκοτώθηκε σε τροχαίο) τον ρωτάει πού είναι η Πάολα -και ο Αλβέρτος της απαντάει ότι βάφει την αίθουσα του θρόνου με Φλόου-Κοτ!

Ο Αλβέρτος, γεννημένος το 1934,  ήταν ο νεότερος από τα δυο αγόρια του Λεοπόλδου, που εξαναγκάστηκε σε παραίτηση το 1951 επειδή είχε λερώσει τη φωλιά του τον καιρό της Κατοχής. Πρώτος βασίλεψε ο Μποντουέν από το 1951 ως το 1993 και με τον θάνατό του ανέβηκε στον θρόνο και αυτός, ως Αλβέρτος ο Β’ από το 1993 ως το 2013 που παραιτηθηκε υπέρ του γιου του, του Φίλιππου.

Στo κειμενάκι της μπορντούρας ο Μποστ βάζει τη βασίλισσα να παίζει το ρόλο της κακιάς πεθεράς:

Αλβέρτε απ’ ό,τι είδον – δεν είναι εκ των καθαρών Ιταλίδων
Εξετάσας την βαλίτσα με την προίκα – ακατάστατη την βρήκα
Τώρα μάλιστα που βάλθηκε να χρωματίσει – ποιος ξέρει σε πόσες ώρες θα γυρίσει
Και ο Αλβέρτος απαντά:
Βάφει με Φλόου-Κοτ πριγκίπισσα Ρετύ – και τα χρώματα αυτά έχουν την εξής αρετή:
στεγνώνουν γρήγορα γιατί είναι πλαστικά – και τα δωμάτια γίνονται παστρικά
αφου λοιπόν με τέτοια έχει αρχίσει – σε μισή ώρα το πολύ κοντά μου θα γυρίσει.

Αλλά ίσως το γνωστότερο διαφημιστικό σκίτσο για τα Φλόου Κοτ, και ένα από τα καλύτερα γενικώς του Μποστ, που το εχουμε και παλιότερα παρουσιάσει, είναι αυτο που βλέπουμε αριστερά, σκίτσο γεμάτο εκρηκτικά λογοπαίγνια.

Βάφενζη γκουτ πιλότ; Γιαβόλ μάιν οφιτσήρ! Όλος ο κόσμος χρησιμοποιεί Φλόου-Κοτ, ακόμα και η Λουφτβάφε!

Μεταγράφω το κείμενο της μπορντούρας, αν και χωρίς ανορθογραφίες -δεν είναι εύκολο!

Άχτουνγκ! άχτουνγκ, να θυμάσαι – τα πωλούν Σωκράτους στράσε
νούμερο πενηντατρία – ας το μάθει κι η Αυστρία
ουντ τσουζάμεν Βιέννα-Ρομ εταιρεία Βερνιχρώμ
Βάφε γκουτ, ωραία βάφε – μας διατάζει η Λουφτβάφε
Πόρτες, έλικες και σκάλες – Φλόου-κοτ ις ούμπερ άλες
Ούμπερ άλες ιν ντερ βελτ – και στεγνώνουν πολύ σβελτ
Είναι εύκολος η χρήσις – κάνεις ελαφράς κινήσεις
Και δεν βγάζεις ιλαρά – Ολαρία ολαρά!

Η διαφήμιση δημοσιεύτηκε στις Εικόνες το 1959 -ίσως και παλιότερα, γιατί σε κάποιο αφιέρωμα στον Μποστ η Ελένη Βλάχου είχε δηλώσει (αν θυμάμαι καλά) ότι αυτή ήταν η πρώτη-πρώτη διαφήμιση του Μποστ, που τον έκανε σκιτσογράφο.

Αν το «Βάφεν ζι γκουτ πιλότ» είναι μια ατάκα που ακόμα τη θυμούνται και την επαναλαμβάνουν οι λάτρες του Μποστ, θα ήταν παράλειψη να μην αναφερθούμε και σε ένα άλλο εξαιρετικό διαφημιστικό σκίτσο, που επίσης έχει αφήσει εποχή και που δεν το έχω παρουσιάσει -και μ’ αυτό θα κλείσουμε.

Υπέφερε λίγο στο σκανάρισμα, αλλά αντέχει. Ο καταιγισμός των λογοπαιγνίων ξεκινάει από τον τίτλο.

Αριβεντέρτσι Χρόμα, Γκουντμπάι Φλοου-Κοτ
ψιθύρισεν η Σάρα, η σύζυγος του Λοτ.

Η σύζυγος του Λοτ μονο μποστική αδεία λεγόταν Σάρα -στη Βίβλο δεν δίνεται όνομα, σε κάποιες εβραϊκές παραδόσεις λεγόταν αλλιώς. Ο Μποστ λοιπόν εικονογραφεί την καταστροφή των Σοδόμων και των Γομόρων (με ένα γομάρι ψόφιο) και την οικογένεια του Λωτ να φεύγει από τη φλεγόμενη πόλη ενώ κάποιος κάτοικος παρακαλεί τον Θεό να στείλει το «έλαιόν» του (διάβαζε: έλεος) και ο άλλος τον μαλώνει που ριχνει λάδι στη φωτιά.

Το κειμενάκι της μπορντούρας, με τη μορφή διαλόγου του Λωτ με την κόρη του, ενημερώνει τον αναγνώστη ότι η Βερνιχρώμ, που είχε την αντιπροσωπεία των Φλόου-Κοτ, βρισκόταν στην οδό Σωκράτους 53:

Αχ μπαμπά κακό να δείτε!
Μη γυρνάτε, προχωρείτε.
Άρπαξε φωτιά το σπίτι
Βγάλ’το χέρι απ’ τη μύτη.
Καίγεται το χρωματοπωλείο του Αβεσαλώμ
Στάχτη να γίνει! Υπάρχει η Βερνιχρώμ.
Καλέ μπαμπά πήραν φωτιά και τα αρχεία του κράτους.
Τραβάτε ίσια για την οδόν Σωκράτους
Η πυρπόλησις θυμίζει την Τροία.
Προχωρείτε είπα! Είναι στο πενηντατρία.
Θα χρειασθούμε μήνας.
Ας χρειαστούμε! Τραβάτε για τας Αθήνας.

Υπάρχουν κι άλλες γουστόζικες διαφημιστικές γελοιογραφίες για τα Φλόου Κοτ, αλλά νομίζω ότι οι δυο τελευταίες, με τον πιλότο της Λουφτβάφε και με τον Λωτ είναι οι καλύτερες. Τα χρώματα Φλόου-Κοτ δεν βγαίνουν πια, βρίσκει όμως στο Διαδίκτυο μερικές παλιές (βίντατζ θαρρώ λέγονται) διαφημίσεις τους. Νομίζω όμως πως οι γελοιογραφίες του Μποστ είναι πολύ πιο διασκεδαστικές!