Ειδησάρια του 1942

Οι εφημερίδες είναι, εξ ορισμού, είδος εφήμερο. Μια παλιά εφημερίδα, έστω και μερικών ημερών, έχει χάσει πολλή από την αξία της, ιδίως σήμερα, στην εποχή της πληροφοριακής πλημμυρίδας. Αν βρούμε κάπου παρατημένη μια περσινή εφημερίδα μπορεί να τη φυλλομετρήσουμε για να σκοτώσουμε την ώρα μας αλλά δύσκολα θα βρούμε κάτι να μας απορροφήσει, εκτός ίσως από κάποιες επιφυλλίδες -που δεν υπάρχουν και σε όλες τις εφημερίδες.

Μια πολύ παλιά εφημερίδα, όμως, μια εφημερίδα ηλικίας 50 ή 100 χρόνων, έχει καποια αξία σαν αξιοπερίεργο. Η γλώσσα έχει αλλάξει αλλά κι η ζωή έχει αλλάξει: οι διαφημιστικές καταχωρίσεις πριν από 100 χρόνια ήταν εντελώς διαφορετικές από τις σημερινές (εδώ ένα κουίζ με παλιές διαφημίσεις που είχαμε κάνει πριν από μερικά χρόνια). Στις πολύ παλιές εφημερίδες η αξία των ειδήσεων έχει αντιστραφεί. Μπορεί να μην μας λέει τίποτα το όνομα του υπουργού που κατηγορείται για αυθαιρεσίες στο κύριο άρθρο, αλλά θα σταθούμε στο μονοστηλάκι που περιγράφει έναν κωμικό καυγά μεθυσμένων ή στη σύλληψη ενός πρωτότυπου απατεώνα.

Τώρα που υπάρχουν στο Διαδικτυο πολλά σκαναρισμένα σώματα παλιών εφημερίδων, πολλοί αντλούν τέρψη φυλλομετρώντας (να πω ‘ηλεφυλλομετρώντας’;) τις σελιδες τους. Δυο φίλοι, που γράφουν και περιστασιακά στο ιστολόγιο, ανεβάζουν κάθε τόσο στο Φέισμπουκ ή στο Τουίτερ περίεργα ευρήματα αλιευμένα από εφημερίδες του περασμένου και του προπερασμένου αιώνα.

Κι εμένα μ’ αρέσει να χαζεύω σώματα παλιών εφημερίδων. Τα αναδιφώ βέβαια και για πιο σοβαρούς σκοπούς, ας πούμε αναζητώντας τις συνεργασίες γνωστών λογοτεχνών. Η ύλη για τα πεζά του Βάρναλη που έχω εκδώσει, εννοώ τις ταξιδιωτικές εντυπώσεις από το Παρίσι και από την ΕΣΣΔ και τους δύο τόμους χρονογραφημάτων (αναμένεται τρίτος στο τέλος του χρόνου, τα Συμποσιακά) είναι αντλημένη ακριβώς από παλιές εφημερίδες.

Τα χρονογραφήματα του Βάρναλη που δημοσιεύονταν την περίοδο της Κατοχής στην Πρωία έμπαιναν σχεδόν πάντοτε στην κάτω αριστερή γωνία της πρώτης σελίδας, σε δίστηλο. Την εποχή εκείνη όλες οι εφημερίδες έβγαιναν σε μεγάλο σχήμα, ενώ την περίοδο της Κατοχής, εξαιτίας των περιορισμών στο χαρτί, οι εφημερίδες τυπώνονταν σε μονόφυλλο, δύο σελίδες -πρώτη και… τελευταία. Ωστόσο χωρούσε πολλή ύλη σε αυτό το μονόφυλλο, συν τοις άλλοις επειδή έλειπε εντελώς η εγχώρια πολιτική.

Συχνά, για να συμπληρωθεί η δεύτερη στήλη του χρονογραφήματος του Βάρναλη, ο στοιχειοθέτης έβαζε ένα-δυο ειδησάρια στο τέλος, μετά την υπογραφή του ποιητή. Όταν έκοψα (ηλεκτρονικώς) τα χρονογραφήματα από τις σκαναρισμένες σελίδες, πήρα μαζί και τα ειδησάκια που συμπλήρωναν το ορθογώνιο.

Πολλά από αυτά τα ειδησάκια ήταν ειδήσεις από το εξωτερικό, που βέβαια παρουσίαζαν τα πράγματα όπως σύμφερε τους ναζιστές καταχτητές: προβλήματα στην Αγγλία, επισκέψεις πολιτικών από χώρες-δορυφόρους στο Βερολίνο, αστρονομικές απώλειες των Ρώσων στο ανατολικό μέτωπο. Κάποιες όμως άλλες μικροειδήσεις δίνουν εικόνες από τη ζωή στην καταχτημένη Ελλάδα, κυρίως την Αθήνα.

Διάλεξα μερικά τέτοια ειδησάκια, όλα από το έτος 1942, και θα τα παρουσιάσω στο σημερινό άρθρο. Σημειώνω πως δεν σταχυολογώ την ειδησεογραφία γενικώς αλλά (με μια εξαίρεση) μόνο τα ειδησάκια που βρίσκονταν κάτω από το καθημερινό χρονογράφημα του Βάρναλη. Εκτός μονοτονικού, διατηρώ την ορθογραφία. Παραθέτω με χρονολογική σειρά.

Οι μποναμάδες του δήμου

Εις όσας ενορίας δεν διενεμήθησαν την 1ην του νέου έτους οι μποναμάδες του δημάρχου Αθηναίων θα διανεμηθούν σήμερον Κυριακήν και μετά την θείαν λειτουργίαν από τας ειδικάς επιτροπάς. Μέχρι τούδε πολλαί χιλιάδες πτωχών παιδιών έλαβον το πακέττο του μποναμά σε σύκα, σταφίδες και άλλους ξηρούς καρπούς. Επίσης, τα απορώτερα παιδιά έλαβαν παιγνίδια και ενδύματα.

(4.1.1942)

* Σιδηρόδρομος με ξύλα

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, 12 (του ανταποκριτού μας). Αι δοκιμαί διά την κίνησιν του τοπικού συρμού Σταυρού – Χαλκιδικής διά ξυλανθράκων και καυσοξύλων γενόμεναι χθες εστέφθησαν υπό επιτυχίας. Η απόστασις Σταυρού – Σαρακλή εκαλύφθη εντός 6 ωρών υπό ατμαμάξης εχούσης 8 βαγόνια, εκ των οποίων τα 2 μετέφερον την απαραίτητον διά την διαδρομήν καύσιμον ύλην.

(13.1.1942)

[Εδώ βλέπω ότι επρόκειτο για γραμμή φτιαγμένη στον πρώτο πόλεμο απο τους συμμάχους, μήκους 66 χιλιομέτρων. Δεν βρήκα πώς λέγεται σήμερα το Σαρακλή, ίσως Ηράκλειο]

* Οι καθηγηταί γυμνασίων

Εκ του υπουργείου της Παιδείας ανεκοινώθη ότι οι εκπαιδευτικοί λειτουργοί της Μέσης Εκπαιδεύσεως επιτρεπεται να απομακρυνθούν των θέσεών τους εφ’όσον τακτοποιήσουν τας γραφικάς εργασίας του σχολείου των, από 1ης Μαρτίου μέχρι της παραμονής της ενάρξεως των μαθημάτων, ήτοι της 11ης Απριλίου.

(13.2.1942)

* Η συσκότισις των φώτων

Το Ιταλικόν Φρουραρχείον ανακοινοί, ότι η συσκότισις των φώτων διά τον μήνα Μάρτιον άρχεται από της 19.30 (7.30 μ.μ.) και λήγει την 5.30 πρωινήν.

(1.3.1942)

* Σύλληψις φαρμακοποιού

Κατόπιν εντολής του παρά τη αστυνομικη διευθύνσει αγορανομικού ανακριτού Φλωράκη, συνελήφθη ο επί της οδού Λυκούργου φαρμακοποιός Βαγενάς, επί αρνήσει πωλήσεως φαρμάκων.

(18.3.1942)

* Η πώλησις του οίνου

Δι’ αγορανομικής διατάξεως ορίζεται ότι επιτρέπεται ποσοστόν κέρδους επί της πωλήσεως του οίνου παρά των εστιατορίων, οινομαγειρείων κλπ. καθοριζόμενον ως κάτωθι: διά τα κέντρα πολυτελείας 60%, Α’ κατηγορίας 50%, Β’ κατηγορίας 45%, Γ’ 40%, Δ 40%. Το ανωτέρω ποσοστόν κέρδους προστίθεται εις την τιμήν πωλήσεως οίνου, την καθοριζομένην εκάστοτε δι’ αγορανομικής διατάξεως. Επίσης ορίζεται υποχρεωτική πώλησις, παρά των ανωτέρω, οίνου εις το κοινόν μέχρι μιας οκάς κατά οικογένειαν και από της 11-13 μ.μ. ώρας.

(22.3.1942)

* Αυστηραί ποιναί εις τους έχοντας πλείονα δελτία άρτου

Ο κ. υπουργός του Επισιτισμού ανεκοίνωσε χθες ότι δεν πρόκειται να δώση παράτασιν της προθεσμίας δηλώσεως των κατεχόντων περισσότερα του ενός δελτία άρτου. Μετά την παρέλευσιν της 10ημέρου προθεσμίας θ’ αρχίση κατά συνοικίαν ο έλεγχος, οι τυχόν δε ανακαλυφθησόμενοι ως κατέχοντες περισσότερα του ενός δελτία άρτου θα παραπέμπωνται αμέσως εις το Αγορανομικόν Δικαστήριον και θα δικάζωνται βάσει του δημοσιευθέντος ήδη Ν.Δ. το οποίον διά τας παραβάσεις ταύτας προβλέπει, εκτός των άλλων ποινών, και την ποινήν του θανάτου.

(9.4.1942)

* Ογδοηκοντούτης γατοσφαγεύς

Υπό οργάνων της Αγορανομίας συνελήφθη ο Γ. Παναγιωτίδης, ετών 81, διότι είχε σφάξει μίαν γάταν και αφού την εξέδαρε προσεπάθει να την πωλήση ως αμνόν τού γάλακτος.

(21.4.1942)

* Απαγορεύεται η έκθεσις τροφίμων εις βιτρίνας

Εξεδοθη αστυνομική διάταξις, διά της οποίας απαγορεύεται απολύτως η έκθεσις παντός είδους τροφίμων, εψημμένων ή μη, ποτών πολυτελείας, ηδυπότων κλπ. ως και παντός είδους προϊόντος ζαχαροπλαστικής εις τας προς το μέρος της οδού προθήκας των καταστημάτων και δημοσίων κέντρων και γενικώς η έκθεσις των τοιούτων ειδών εις μέρη ορατά έξωθεν του καταστήματος. Της ανωτέρω απαγορεύσεως εξαιρούνται τα παντός είδους λαχανικά, αι οπώραι και οι ξηροί καρποί.

(23.4.1942)

* Σταφίς διά τους τραυματίας

Ανακοινούται εις άπαντα τα μέλη της Ενώσεως Τραυματιών Αθηνών, ότι από σήμερον Τετάρτην, 13ην Μαΐου 1942 άρχεται νέα διανομή σταφίδων εις το εδωδιμοπωλείον «Σαντράλ» ανά 1 οκάν κατ’ άτομον. Σταφίδα θα λάβουν άπαντα τα εγγεγραμμένα μέλη της Ενώσεως, ήτοι οι από αριθμ. μητρώου 1-3790, βάσει των κουπονίων 95 και 96 του δελτίου άρτου και τροφίμων της Ενώσεως. Η αριθμητική σειρά της διανομής, τηρηθησομένη αυστηρώς, θα είνε η εξής: Τετάρτη 2701-3200, Πέμπτη 3201-3790, Παρασκευή 1-600, Σάββατον 601-1200, Δευτέρα 1201-2200, Τριτη 2201-2700.

(13.5.1942)

* Έπαθεν ηλεκτροπληξίαν

Ο εξ Αμπελακίων της Σαλαμίνος 16ετής Απόστ. Παπαπαναγιώτου, ταξιδεύων από Πειραιώς εις Πέραμα επί της στέγης ενός τροχιοδρομικού οχήματος, υπέστη ηλεκτροπληξίαν. Το πτώμα του μετεφέρθη εις το νεκροτομείον Πειραιώς.

(26.5.1942)

* Επώλει ίππειον κρέας

Υπό οργάνων του τμήματος Αγορανομίας συνελήφθη ο Μιχ. Καρακωνσταντής, διότι περιέφερεν προς πώλησιν 4 οκάδας ιππείου κρέατος ακαταλλήλου προς βρώσιν, εμφανίζον αυτό ως βόειον τοιούτον.

(28.5.1942)

* Επώλουν πλατανοφυλλα για τσάϊ

Ο αγορανομικός ανακριτής κ. Ζαχαρακόπουλος, συνεχίζων τας ανακρίσεις του διά την γνωστήν απάτην της πωλήσεως τριμμάτων πλατανοφύλλων ως τεΐου εντός πολυτελών κυτίων συνέλαβε και έτερον μέλος της σπείρας των περιέργων αυτών βιομηχάνων, τον Δ. Τσιφλήν. Ως γνωστόν την όλην επιχείρησιν διηύθυνε η Χαρ. Πορίτη, ιδιοκτήτρια πολυκατοικίας, εντός της οποίας κατεσκευάζοντο τα κυτία. Κατά τον τρόπον αυτόν είχον εξαπατηθή πλείστοι Αθηναίοι, οι οποίοι επλήρωνον αδρότατα διά ν’αγοράζουν κυτία με πλατανόφυλλα.

(3.7.1942)

* Σύλληψις εκβιαστών

Κατόπιν πολυημέρου παρακολουθήσεως συνελήφθη υπό οργάνων της Ασφαλείας σπείρα αποτελουμένη εκ των Κεφαλέα, Ιερέα και Νικητέα, οίτινες εισερχόμενοι εις τας οικίας διαφόρων ευπόρων και κατά προτίμησιν λαχανοκηπουρών, εξεβίαζον τούτους και ελάμβανον παρ’ αυτών διάφορα χρηματικά ποσά. Το συνολικόν ποσόν των «αφαιμάξεων» τούτων υπολογίζεται εις 15.000.000 δρχ.

[Αν έγραφε κάποιος μυθιστόρημα και είχε σπείρα με τέτοια ονόματα θα του ελεγαν ότι υπερβάλλει. Όσο για τη λεία των εκβιαστών, δεν είναι αμελητέα -ακόμα δεν έχει αρχίσει ο καλπάζων πληθωρισμός. Θα δείτε πιο κάτω δελτίο τιμών].

(15.7.1942)

* Σύλληψις πλαστογράφου

Υπό οργάνων του 16ου αστυνομικού τμήματος συνελήφθη ο Κ. Παπαδογιάννης, διότι πλαστογραφήσας την υπογραφήν αγορανομικού υπαλλήλου ελάμβανε 12 μερίδας άρτου ημερησίως. Ο συλληφθείς παρεπέμφθη εις τον επίτροπον του αγορανομικού δικαστηρίου.

(25.7.1942)

* Η ΤΙΜΗ ΤΩΝ ΕΦΗΜΕΡΙΔΩΝ

Η Διεύθυνσις Τύπου και Ραδιοφωνίας καθιστά γνωστόν, ότι κατόπιν κυβερνητικής αποφάσεως και δυνάμει του Ν.Δ. 1092 του 1938, από της προσεχούς Δευτέρας 17ης Αυγούστου αι εφημερίδες θα πωλούνται προς 30 δραχμάς κατά φύλλον. Παρακαλείται το αναγνωστικόν κοινόν να έχη υπ’ όψιν του, ότι εν ουδεμιά περιπτώσει θα επιτραπή η πώλησις των εφημερίδων εις τιμήν μεγαλυτέραν της ως ανωτέρω καθοριζομένης. Πάσα δε καταστρατήγησις εκ μέρους εφημεριδοπωλών ή περιπτερούχων θέλει επισύρει την λήψιν μέτρων εναντίον αυτών.

(Εκ της Γενικής Διευθύνσεως Τύπου και Ραδιοφωνίας)

(14.8.1942)

* Αι τιμαί των λαχανικών από 7-13/9/42

[Δεν θα το αντιγράψω, το βλέπετε εδώ.]

(9.9.1942)

* Ζητούνται κοινοί εργάται

Το γραφείον ευρέσεως Εργασίας (οδός Τοσίτσα 1, υπουργείον Εργασίας) ζητεί επειγόντως κοινούς εργάτας δι’ εργασίαν εις Μαλακάσαν. Εις τους εργαζομένους θα χορηγούνται ημερησίως δύο γεύματα, 120 δρ. άρτου και λίαν ικανοποιητικόν ημερομίσθιον. Η πρώτη αποστολή θα αναχωρήση την προσεχή Πέμπτην 9ην πρωινήν εκ του Γραφείου Ευρέσεως Εργασίας. Εγγραφαί καθ’ εκάστην από 9-1 εις την ανωτέρω διεύθυνσιν.

(18.8.1942)

* Λυμεώνες συνεταιρισμών

Υπό αγορανομικών οργάνων συνελήφθησαν οι εκπρόσωποι των συνεταιρισμών ατυχησάντων εμπόρων Πειραιώς και Εργατών Τύπου Αθηνών, διότι παραλαμβάνοντες λαχανικά εκ του παρακρατήματος επώλουν ταύτα εις την αγοράν, αντί να τα διανείμουν εις τα μέλη των συνεταιρισμών των.

(25.8.1942)

* Η τιμή πωλήσεως των εφημερίδων

Υπό του Προέδρου της Κυβερνήσεως υπεγράφη απόφασις καθ’ ήν, συνωδά τω άρθρω 1 παράγραφος 2 του υπ’ αριθ. 791/1941 νομοθετικού διατάγματος, από της 8ης Δεκεμβρίου 1942 η κατά φύλλον τιμή πωλήσεως των εν τη Επικρατεία εκδιδομένων ημερησίων εφημερίδων ορίζεται εις δραχμάς (100) εκατόν. Κατ’ αναλογίαν προς την τιμήν ταύτην κανονίζονται εφεξής και αι συνδρομαί.

[Τα πρώτα πηδηματάκια του πληθωρισμού. Μέσα σε 4 μήνες, η τιμή των εφημερίδων από 30 δρχ. αυξάνεται σε 100]

(8.12.1942)

* Το άνοιγμα των καταστημάτων

Κατόπιν ειδικής αδείας των αρμοδίων Ιταλικών Αρχών, άπαντα τα καταστήματα δύνανται να παραμένωσιν ανοικτά και κατά τας απογευματινάς ώρας από σήμερον μέχρι της 1ης Ιανουαρίου συμπεριλαμβανομένης, με περιωρισμένην χρήσιν ηλεκτρικού ρεύματος.

* Και τελειώνω με μια μικρή αγγελία, από το φύλλο της 14.4.1942, που κατ΄εξαίρεση τη βρήκα στη δεύτερη σελίδα της εφημερίδας.

Κυρία Παριζιάνα κάνει μαθήματα γαλλικών έναντι πλήρους γεύματος, ενώ πουλιέται οικόπεδο στην Καλλιθέα ή ανταλλάσσεται με τρόφιμα.

Και βέβαια το καφεκοπτείο αλέθει σιτάρι και κριθάρι. Καταλάβατε γιατί οι γονείς μας και οι παππούδες μας, που πέρασαν Κατοχή, είχαν τέτοια στάση απέναντι στα τρόφιμα.