Μεσοδεκεμβριανά μεζεδάκια

Ανεπαισθήτως φτάσαμε στα μισά του Δεκέμβρη, οπότε το σημερινό σαββατιάτικο πολυσυλλεκτικό μας άρθρο, μονίμως σε αναζήτηση τίτλου, βρήκε από τη συγκυρία αυτή το όνομά του.

Θα μπορούσα ίσως να βάλω κι έναν τίτλο σχετικό με τις βρετανικές εκλογές, αλλά δεν είχα καμιάν έμπνευση. Αποδείχτηκε πάντως πως όταν μια χώρα είναι βαθιά διαιρεμένη για ένα μείζον ζήτημα, όποιος αποφεύγει να πάρει καθαρή θέση στο ζήτημα αυτό δεν έχει καμιά τύχη. (Αλλά βέβαια δεν είχε άλλα περιθώρια ο Κόρμπιν, αφού και το Εργατικό Κόμμα ήταν διαιρεμένο. Εξίσου θα έχανε είτε τασσόταν υπέρ του Μπρέξιτ είτε τασσόταν κατά. Μόνη ελπίδα, αυτό που έκανε -με μικρή πιθανότητα να επιπλεύσει, και τελικά δεν του βγήκε διότι όλοι θέλανε να τελειώσει το σίριαλ, να βγει αυτή η ψυχή).

Όμως, τα βρετανικά πρέπει να βρούμε την ευκαιρία να τα συζητήσουμε και κάποιαν άλλη φορά σε ειδικό άρθρο. Σήμερα δεν προσφέρεται η μέρα, σήμερα έχουμε μεζεδάκια, και ξεκινάω σερβίροντας ένα κάπως μπαγιάτικο, που όμως έχει γούστο.

* Δεν προλαβαίνετε να πάρετε μέρος στην εκδήλωση, έγινε στις 15 Νοεμβρίου σε μαγαζί του Βόλου που λέγεται «Αββαείο». Δεν ξέρω αν στεγάζεται σε αβαείο, πάντως οι υπεύθυνοι διοργάνωσαν φαγοπότι με τίτλο «Η νύχτα του Αυγουστίνου του Χίπου», με την εξής πρόσκληση:

Πριν απαρνηθεί τα υλικά αγαθά και στραφεί στην ασκητική ζωή ο Αυγουστίνος του Χίπου έμεινε γνωστός για τις τεράστιες ποσότητες φαγητού και ποτού, και έγινε έτσι άγιος της μπύρας. Οι μοναχοί του Αββαείου παίρνουν έμπνευση και αυτή τη Παρασκευή 15/11 και φτιάχνουν για εσάς τα μεγαλύτερα Hot dog, Βurgers, Τορτίγιες και Μπριζόλες της πόλης.

Όσοι πιστοί προσέλθετε..
Γεύσου & Πίστεψε..

Εντάξει, πλάκα έχει το ιεροπρεπές ύφος, αλλά ο Αυγουστίνος του Χίπου πρέπει να πάρει αμέσως φύλλο πορείας για τη Στρατιά των Αγνώριστων. Ποιος να είναι τάχα ο Χίπος; (ή μήπως είναι το Χίπο;)

Ο άγνωστος Χίπος είναι ο Ιππών, πόλη της Βόρειας Αφρικής, τότε στη Νουμιδία, σήμερα στην Αλγερία. Hippo Regis στα λατινικά, Ιππών Βασιλικός στα ελληνικά, οπότε Αυγουστίνος Ιππώνος ο μεγάλος φιλόσοφος και θεολόγος, αν και δεν θα χαθεί ο κόσμος αν τον πούμε σκέτον Άγιο Αυγουστίνο.

* Συναφές και το επόμενο, όπου έχουμε έναν ακόμα (κατ’ εμέ) ασυνήθιστο τύπο κύριου ονόματος, που όμως είναι τυπικά σωστός.

Εξηγούμαι. Σε κινηματογραφική κριτική στο Αθηνόραμα για την ταινία «Στα μαχαίρια» διαβάζουμε:

Μία εβδομάδα μετά το συμβάν η αστυνομία μαζεύει στην ίδια έπαυλη όλους τους παρόντες για έναν τελευταίο γύρο ανακρίσεων, αυτήν τη φορά παρουσία του ιδιόρρυθμου ντετέκτιβ Μπενουά Μπλαν (άμεση αναφορά στον Βέλγο Ερκίλ Πουαρό).

Ο Βέλγος Ερκίλ Πουαρό είναι, ξαναλέω, τυπικά σωστός, όμως εγώ και οι δεινόσαυροι της γενιάς μου τον μάθαμε Ηρακλή Πουαρό, τον Βέλγο ντετέκτιβ με το τσιγκελωτό μουστάκι και τα μικρά φαιά κύτταρα (όπως έλεγε) του εγκεφάλου του.

Καθώς αυξάνεται η γλωσσομάθεια, είναι λογικό κάποιοι εξελληνισμοί να υποχωρούν, αλλά εγώ το βρίσκω αφύσικο. Γενικεύοντας, πολλές φορές αυτή η επιμονή στο αυθεντικό κρύβει εκζήτηση ή έναν ιδιότυπο καθαρευουσιανισμό (τα ξένα να μένουν ξένα).

Ίσως ομως η νέα γενιά να έχει άλλη γνώμη, γι΄αυτό ρωτάω ιδίως τους νεότερους αναγνώστες να μου πουν πώς αποκαλούν τον Βέλγο ντετέκτιβ: Ηρακλή ή Ερκίλ; (Οι συχνοί θαμώνες ας ρωτήσουν παιδιά και εγγόνια).

* Πολύ πρόσφατα άλλωστε κάποιος νεότερος σε μια ομάδα γλωσσικών ενδιαφερόντων του Φέισμπουκ σχεδόν μας έκραξε τους παλαιότερους που ειπαμε πως δεν βρίσκουμε τίποτα περίεργο στο «Λέων Τολστόι» (το ήθελε Λεβ).

* Φοβερό μαργαριτάρι που ήρθε το περασμένο Σάββατο ενώ είχα κλείσει την ύλη οπότε το δημοσιεύω τώρα.

Σε οδηγίες για τη συναρμολόγηση επίπλου, διαβάζουμε:

To υπουργικό συμβούλιο στερεωνεται στον τοίχο.

Ακούγαμε παλιότερα τις απειλές διάφορων θερμοκέφαλων ότι θα πρέπει να στηθούν στον τοίχο οι πολιτικοί, αλλά εδώ δεν έχουμε κάποιο ακροδεξιό αντικοινοβουλευτικό κήρυγμα αλλά υπερκομματική μεταφραστική τσαπατσουλιά, αν και μάλλον από μηχανάκι και όχι από άνθρωπο.

Διότι βέβαια η αγγλική είναι… φτωχή γλώσσα κι έτσι χρησιμοποιεί την ίδια λέξη, cabinet, και για το υπουργικό συμβούλιο αλλά και για το ντουλάπι.

Η ίδια παρεξήγηση ειχε προκαλέσει ένα ακόμα μεταφραστικό λάθος, αρκετά διάσημο αυτό, το μακρινό 2010 και είχαμε τότε αφιερώσει ειδικό άρθρο στον «άνθρωπο του ντουλαπιού».

* Κι ένα φρέσκο μαργαριτάρι από το tvxs, που θα μπορούσαμε να το τιτλοφορήσουμε «Ο ευάριθμος ξαναχτυπά». Σε άρθρο για την πρωτοβουλία Rebrain Greece, ο συντάκτης κατηγορεί την κυβέρνηση ότι:

Ανέστειλε προσλήψεις μέσω ΑΣΕΠ στην Παιδεία για να προσλάβει ειδικούς φρουρούς στην πλέον ευάριθμη Αστυνομία της Ευρώπης εκτός ΑΣΕΠ και εκτός Πανελληνίων, κατάργησε το πτυχίο ΑΕΙ ως προσόν για την πρόσληψη μετακλητού και φρόντισε να διπλασιάσει τον αριθμό τους, αναγκάστηκε να αποπέμψει υπουργό με ψεύτικα πτυχία.

Αν ομως είχαμε ευάριθμους αστυνομικούς τότε πράγματι θα δικαιολογούνταν προσλήψεις αφού ευάριθμος σημαίνει(;) ολιγάριθμος. Αλλά σημαίνει αυτό που λένε όλα τα λεξικά; Ή σημαίνει πολυάριθμος, κατά τα συμφραζόμενα; Γι’ αυτό λέω, μη χρησιμοποιείτε τη λέξη «ευάριθμος». Ακόμα κι αν εσείς τη χρησιμοποιείτε με τη σημασία που θεωρούν σωστή τα λεξικά, δεν ξέρετε πώς θα την εκλάβουν οι αναγνώστες σας.

* Κάποιοι λένε ότι το «σεμνύνομαι» έχει πάρει τον δρόμο του ευάριθμου, δηλαδή και σε αυτή την περίπτωση έχουμε μια λέξη που τα λεξικά τη δίνουν με μια σημασία και που πολύς κόσμος τη χρησιμοποιεί με την αντίθετη.

Πράγματι, οι δυο περιπτώσεις έχει ομοιότητες αλλά πιστεύω ότι το «σεμνύνομαι» ο περισσότερος κόσμος το χρησιμοποιεί σωστά (= κατά τα λεξικά).

Επίσης, άλλο είναι να λαθεύει κάποιος ανώνυμος «συνταχτάκος» (που θα έγραφε κι ο Σπύρος Μελάς) κι άλλο κοτζάμ Πρετεντέρ αγάς.

Διότι βέβαια, ο κορυφαίος (οΘντκ) δημοσιογραφος μας, όταν γράφει: «το ΝΑΤΟ πήρε τα Σκοπια όπως ήθελε. Τα Σκοπια πήραν το ΝΑΤΟ όπως ήθελαν. Εμείς σεμνυνομαι να πω τι ακριβώς πήραμε.» ολοφάνερα εννοεί: ντρέπομαι να πω τι πήραμε -και εννοεί, με το κουτσαβάκικο ύφος που εγκαινίασε στον πολιτικό μας βίο ο Αντ. Σαμαράς, ότι πήραμε τ’ αρχίδια μας.

Όμως, ωγαθέ, σεμνύνομαι δεν σημαίνει, όπως νομίζεις, «ντρέπομαι», διότι η λέξη σεμνός, καθώς πέρασε από τα σαράντα κύματα της τρισχιλιετούς μας, άλλαξε σημασία -στα αρχαία σήμαινε ‘μεγαλόπρεπος, αλαζόνας’ και από την αρχαία σημασία κληρονομήσαμε το λόγιο ρήμα ‘σεμνύνομαι’ που σημαίνει, βεβαίως, «περηφανεύομαι, καμαρώνω».

Από τα ακριβά ΜονΜπλαν της δημοσιογραφίας μας θα περίμενε κανείς να ξέρουν τη σημασία των δύσκολων λέξεων που επιμένουν να χρησιμοποιούν.

Αλλά η αριστεία τους είναι σαν τα πτυχία του Διαματάρη: Φέικ.

* Κι άλλη μια περίπτωση αρίστου, που επιβεβαίωσε τον νόμο του Μέφρι.

Πριν από μερικές μέρες στην Καθημερινή ο κυρ Τάκης Θεοδωρόπουλος ξεσπάθωσε εναντίον των δασκάλων (και των συνδικαλιστών) που τους θεωρεί υπεύθυνους για τη χαμηλή βαθμολογία των μαθητών στο τεστ Πίζα.

Εγώ πάλι δεν αρνούμαι τις ευθύνες των εκπαιδευτικών αν και θεωρώ πιο σημαντικούς παράγοντες τις χαμηλές πιστώσεις για την παιδεία και το μεγαλο βαρίδι της παιδείας μας, τη διδασκαλία των αρχαίων ελληνικών από το πρωτότυπο, μια καταβόθρα που απομυζά εκπαιδευτικούς πόρους.

Πρόσεξα όμως μια γουστόζικη επιβεβαίωση του νόμου του Μέφρι (προσοχή, όχι Μέρφι). Στην πρώτη-πρώτη φράση του άρθρου του, ο κυρ Τακης γράφει:

Αν τη χώρα δεν την κυβερνούσε το βαθύ κράτος των συνδικαλιστών, η πρώτη κίνηση που θα επέβαλε η κακή βαθμολογία των μαθητών στον διεθνή διαγωνισμό PISA θα ήταν η επαναξιολόγηση των δασκάλων τους.

Όμως, το «θα επέβαλε» είναι λάθος. Θα έπρεπε να είναι «θα επέβαλλε».

Αφού ο κυρ Τάκης λέει για δασκάλους που δεν ξέρουν ανάγνωση, να πω κι εγώ για συγγραφείς που δεν ξέρουν γραφή;

* Πέρα απ’ αυτό, έχει γούστο που ο κυρ Τάκης, στο ίδιο άρθρο, κάνει λόγο για διδασκαλία του Παπαδιαμάντη. Διότι αγνοεί μάλλον ότι το τεστ Πίζα κυρίως αξιολογεί και μετράει την εφαρμογή των γνώσεων -και σε ένα εκπαιδευτικό σύστημα εστιασμένο στην εφαρμογή της γνώσης ο Παπαδιαμάντης δύσκολα θα έβρισκε θέση, πτωχαλαζών όπως ήταν και ασχολούμενος εις έργα μη παραδεδεγμένης χρησιμότητος.

* Μου το έστειλαν αλλά δεν μου είπαν από πού είναι παρμένη η οθονιά και δεν μπορώ να μαντέψω πώς θα ήταν το πρωτότυπο.

Ακόμα και μ’ αυτά τα ψεγάδια, βρίσκω πως είναι περίπτωση με την οποία πρέπει να ασχοληθεί ο ληξίαρχος της Νομανσλάνδης.

Η Βενους ντε Μίλο είναι βέβαια η Αφροδίτη της Μήλου, αλλά τα υπόλοιπα δεν μπορώ να τα ξεδιαλύνω.

* Σε άρθρο για την έκρηξη του ηφαιστείου στη Νέα Ζηλανδία, διαβάζω:

Σε συνέντευξη Τύπου η αστυνομία ανακοίνωσε ότι ένα άτομο έχασε τη ζωή του κατά τη διάρκεια της έκρηξης, σημειώνοντας, παράλληλα, ότι υπάρχουν φόβοι για περισσότερους νεκρούς. Δεν έχει διευκρινιστεί η ταυτότητα του αποθανόντα.

Χαιρετίζω τον τύπο «του αποθανόντα» και περιμένω να δω και την ονομαστική, ο αποθανόντας.

* Σε άρθρο για το κύκλωμα της βενζίνης, διαβάζω:

Στους κατηγορουμένους συγκαταλέγονται –σύμφωνα με τις Αρχές– γόνοι και συγγενείς βαρέων ονομάτων της «νύχτας» και γνωστών επιχειρηματιών με καταδίκες για λαθρεμπορία καυσίμων στο βιογραφικό τους.

Όμως, κάποτε κάναμε διάκριση ανάμεσα σε λόγιους και λαϊκούς τύπους, και λέγαμε, ας πούμε «του βαρέος ύδατος» αλλά «του βαριού νταλκά». Το «βαρύ όνομα», σαν μεταφορά που είναι, πρέπει να κλιθεί δημοτικότροπα κατά τη γνώμη μου. Βαριά ονόματα της νύχτας έπιασαν οι αστυνομικοί, όχι βαρέα ονόματα.

Σε λίγο θα διαβάσουμε και «πιάσε τα βαρέα τσιγάρα μου, μάνα μου» -βέβαια όχι σε κλειστό χώρο.

* Πορτοκαλισμός και στις Σέρρες, με αφορμή την τοπική σπεσιαλιτέ, τον ακανέ.

Σε συσκευασία ακανέδων υπάρχουν οι εμβριθείς πληροφορίες που βλέπετε στην εικόνα αριστερά.

Θυμίζω ότι το είχαμε συζητήσει πρόσφατα στο ιστολόγιο το θέμα.

Η πορτοκάλεια εκδοχή για το «άκα» – «ναι», παρόλο που είναι εντελώς γελοία, αναφέρεται στον ιστότοπο της Περιφέρειας Κεντρικής Ανατολικής Μακεδονίας, οπότε δεν πρέπει να ψέξουμε (μόνο) τους παρασκευαστές του ακανέ.

Παρόλο που δεν είναι απόλυτα σαφής η πραγματική ετυμολογία της λέξης, είναι μάλλον βέβαιο πως έχει τουρκική ετυμολογία, πιθανώς, όπως αναφέρεται στον ιστότοπο του ακανεδοπαρασκευαστηρίου Ρούμπου, από το hakane helva, το γλυκό του πρίγκιπα (χάνου).

* Κωμικό ορθογραφικό (και όχι μόνο) λάθος σε άρθρο για αεροπορικό δυστύχημα:

Η τελευταία θέση του C-130 προσδιορίζεται στο Πέρασμα Drake, μια θαλάσσια περιοχή στον μοιχό της Νότιας Αμερικής και την Ανταρκτική.

Σχολιάζει φίλος: Εντάξει, σίγουρα λείπει ένα «ανάμεσα», και με γενναιοψυχία ας θεωρήσουμε πως ο μυχός έγινε μοιχός από τον κορέκτορα.

Και πάλι όμως, πώς γίνεται μια ήπειρος να έχει μυχό;

* Ποδοσφαιρικό μεζεδάκι σε ένα θέμα που με αφορά και επαγγελματικά, με την ευρεία έννοια. Τις προάλλες, πριν από το ματς Ζάλτσμπουργκ-Λίβερπουλ, στη συνέντευξη τύπου μίλησε ο αρχηγός της Λίβερπουλ, ο Χέντερσον. Ο διερμηνέας μετέφραζε από τα αγγλικά στα γερμανικά, αφού υπήρχαν πολλοί Αυστριακοί δημοσιογράφοι. Ο Χέντερσον είπε ότι το ματς είναι δύσκολο αλλά ο διερμηνέας τα μπέρδεψε και είπε «εύκολο ματς». Ο Κλοπ καθόταν δίπλα -και αμέσως πήρε το λόγο στα γερμανικά και διόρθωσε.

Και γράφει ελληνικός αθλητικός ιστότοπος: ότι ο Κλοπ είπε:

«Είναι σκ@τ@ όταν δίπλα στον μεταφραστή κάθεται ένας προπονητής που μιλάει γερμανικά.

(….)

Θα πρέπει να ακούτε. Διαφορετικα δεν μπορώ να το κάνω μόνος μου. Δεν είναι πολύ δύσκολο»Όμως δεν είπε αυτό ο Κλοπ, που δεν βγάζει και νόημα στην κατακλείδα. Είπε:

„Ist natürlich scheiße für den Dolmetscher, wenn der Deutsch sprechende Trainer danebensitzt. (…) Also schon zuhören. Sonst kann ich das auch übersetzen. Das ist ja nicht so schwer“

Δηλαδή: «είναι σκατά για τον διερμηνέα να κάθεται δίπλα του ένας γερμανόφωνος προπονητής» και, αφού τον διόρθωσε, συμπέρανε: «Να ακούτε προσεχτικά λοιπόν. Αλλιώς, μπορώ κι εγώ να τα μεταφράσω. Δεν είναι δα και τόσο δύσκολο».

Δεδομένου ότι έγινε μεταφραστικό λάθος σε άρθρο για μεταφραστικό λάθος, πρόκειται για «μεζεδάκι ινσέψιο» όπως είπε ο φίλος που το έστειλε.

* Σημειώνω ότι τον διερμηνέά τον είπαν όλοι μεταφραστή, ενώ δεν είναι το ίδιο. Και ο Κλοπ και το άρθρο.

* Δημοτικό Συμβούλιο της Κρήτης συμπαραστέκεται σε αστυνομικό διευθυντή, που ποιος ξέρει τι έκανε σε μετανάστη και βρέθηκε να περνάει από ΕΔΕ, και τον παινεύουν:

Ο συγκεκριµένος Αξιωµατικός αποτελεί κατά πλήρη οµολογία ορόσηµο στην ευρύτερη περιοχή της Μεσσαράς…

Για να είναι ορόσημο στην περιοχή της Μεσσαράς, πρέπει να τον πάρουν και να τον δέσουν σε κανένα ψηλό στύλο, να φαίνεται από μακριά, και να λέει ο κόσμος: Να τι παθαίνει όποιος βασανίζει μετανάστες.

Αλλά μάλλον δεν υπάρχει τέτοια ελπίδα.

* Γκάφα με απρόσμενες διαστάσεις σε λεζάντα της ΕΡΤ.

Σε δελτίο ειδήσεων, εκεί που παρουσιάστηκαν δηλώσεις της Ντόρας Μπακογιάννη, μπήκε η λεζάντα: βουλευτής ΣΥΡΙΖΑ.

(Λεπτομέρειες εδώ).

Εγινε βέβαια ο σχετικός χαβαλές στα σόσιαλ μίντια -εγώ είπα ότι προφανώς είναι λάθος, διότι έπρεπε να λέει «βουλεύτρια ΣΥΡΙΖΑ».

Ωστόσο, η γκάφα είχε και προεκτάσεις, διότι ακριβώς για αυτό το λάθος της ΕΡΤ γινόταν πλακα σε έναν συριζέικο τοίχο στο Φέισμπουκ και εκεί ήταν που η βουλεύτρια Νίνα Κασιμάτη, σχολιάζοντας αμέριμνα και κάνοντας χαβαλέ έγραψε: Η διεύρυνση γκαζώνει (εννοώντας τη διεύρυνση του ΣΥΡΙΖΑ) και συμπλήρωσε επιπόλαια «Μπάτσοι γουρούνια δολοφόνοι» για να την περιλάβουν οι φαρισαίοι και οι υποκριτές και να γράψουν περισσότερα απ’ όσα έγραψαν για τα φέικ του Διαματάρη.

Επιπολαιότητα, ασφαλώς -είναι βουλεύτρια και όχι αρχάρια, πρέπει πια να ξέρει ότι τα σχόλια στο Φέισμπουκ δεν είναι φιλική κουβέντα και οτι υπάρχουν παντού καλοθελητές. Αν και, βέβαια, θα έβρισκαν κάποιο άλλο πάτημα οι Ταρτούφοι.

* Και μια παρωνυχίδα για το ίδιο θέμα. Σε κάμποσους ιστότοπους (παράδειγμα) γράφτηκε ότι χρησιμοποιήθηκε «μια διαδεδομένη ρήμα«.

* Ο υπουργός Επικρατείας κ. Γεραπετρίτης μιλώντας για την εκλογή ΠτΔ είπε τα εξής ελαφρώς στραμπουληγμένα:

«Από ό,τι βλέπω από διαφορες προελεύσεις έχουμε ονόματα που έρχονται και παρέρχονται. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας θα πρέπει να συγκεντρώνει και όχι να αποσυγκεντρώνει και έτσι περιορίζεται η δεξαμενη»

Δεν ξέρω τι λέτε εσείς, αλλά εγώ θα έλεγα «να συσπειρώνει και όχι να αποσυσπειρώνει».

* Και κλείνω με μια γνώριμη των μεζεδοάρθρων μας, τη συγγραφέα Μάρα Μεϊμαρίδη, που και πρόσφατα την είχαμε δει να κάνει ετυμολογικές αναλύσεις σε πρωινάδικο.

[Παρακαλώ να απομακρυνθούν τα ανήλικα παιδιά από την οθόνη]

Τώρα ανέβηκε πίστα, αφού, όπως μας λέει σε τουίτ του ο φίλος μας ο Στάζιμπος, θέλησε να διερευνήσει την ετυμολογία της λέξης «μπουρδέλο».

Αν παίξετε το απόσπασμα θα δείτε πως το παράγει από το au bord de l’eau, στην ακροθαλασσιά!

Κι εμείς στο γυμνάσιο λέγαμε το Calypse au lit, dans un mou nid au bord de l’eau (Η Καλυψώ στο κρεβάτι, μέσα σε μια μαλακή φωλιά, στην ακροθαλασσιά) αλλά δεν βγήκαμε στην τηλεόραση!

Καλό σαββατοκύριακο, κι άλλο κακό να μη μας βρει…