59 + 61 = 120

Δεν συνηθίζω να βάζω απλές μαθηματικές πράξεις για τίτλους άρθρων του ιστολογίου, αλλά σήμερα θα κάνουμε μια εξαίρεση -άλλωστε η πράξη του τίτλου δεν είναι τόσο απλή όσο φαίνεται.

Στο ιστολόγιο αφιερώνουμε άρθρα σε αριθμούς, μια φορά το χρόνο -ξεκινήσαμε στις 9/9/2009 και κάθε χρόνο βάζαμε ένα άρθρο, κι έτσι φέτος, πρόσφατα, στις 20/10/20 αφιερώσαμε άρθρο στον αριθμό 20. Με τη φάμπρικα αυτή θα πάμε, εμείς να ‘μαστε καλά, έως το 31, που θα το δούμε στις 31 κάποιου μηνός του σωτηρίου έτους 2031.

Ωστόσο, τον αριθμό 61 θα τον δούμε σήμερα -για ποιο λόγο; Αφενός διότι ως το 2061 μπορεί να το ξεχάσω. Αφετέρου, επειδή αν κάποιος έτυχε να γεννηθεί στις 2 Νοεμβρίου του 1959 σήμερα θα συμπλήρωνε τα 61 του χρόνια. Ξέρω κάποιον που γεννήθηκε τη μέρα τούτη, δεν τον ξέρετε, είναι απ’ το χωριό. (Για να τα λέμε όλα, αυτό το κόλπο έπιανε καλύτερα πρόπερσι, που ο φίλος μου, γεννημένος το 59, έκλεινε τα 59 του χρόνια, και είχαμε βάλει άρθρο για τον αριθμό 59. Αλλά κανείς δεν είναι τέλειος).

Δεν έχει και πολλά να γράψεις για τον αριθμό 61, ενώ ο προηγούμενος, ο αριθμός 60, έχει τόσα και τόσα να πεις γι’ αυτόν, από μαθηματική, ανθρωπολογική-λαογραφική, πολιτισμική ή λεξικογραφική άποψη. Ενώ ο καημένος ο 61 είναι απλώς 60 συν 1. Τουλάχιστον ο 59, που επίσης ήταν σπάνιος αριθμός, ήταν 60 μείον 1 κι έτσι τον βρίσκουμε σε εκφράσεις χρόνου όπως 23:59:59, ενώ το 61 δεν εμφανίζεται διότι είναι το :01 της επόμενης ώρας ή του επόμενου λεπτού.

Το 61 είναι πρώτος αριθμός, διαιρείται δηλαδή μονάχα από τον εαυτό του και από τον 1. Στην ίδια δεκάδα έχουμε πρώτον αριθμό το 67. Το 59 και το 61 λέγονται δίδυμοι πρώτοι αριθμοί, διότι απέχουν κατά 2. Οι μαθηματικοί του ιστολογίου θα μας πουν αν είναι όντως άπειροι οι δίδυμοι πρώτοι.

Στο αρχαίο ελληνικό σύστημα (το κλασικό, όχι το ακροφωνικό) ο 61 γραφόταν ΞΑ’. Στο αττικό ή ακροφωνικό ήταν ΠΔΙ. Στο ρωμαϊκό (μοιάζουν) ήταν LXI. Ετσι κι αλλιώς, αυτές οι αναπαραστάσεις δεν εμφανίζονται συχνά όπως π.χ. τα ΙΔ’, XIV (του 14) που τα βρίσκουμε σε βασιλιάδες και αρχιερείς -πού να βρεθεί ο 61ος εστεμμένος με το ίδιο μάλιστα όνομα;

Το 61 είναι ο ατομικός αριθμός του προμήθιου (Pm) που είναι σπανιότατο χημικό στοιχείο, ραδιενεργό, και μόνο σε λίγα εργαστήρια βρίσκεται -σχεδόν καθόλου στη φύση, ανήκει στις λανθανίδες.

Ακόμα, το 61 ειναι το τηλεφωνικό πρόθεμα της Αυστραλίας -όσοι έχουν συγγενείς εκεί θα το ξέρουν. Στο γαλλικό σύστημα αρίθμησης των νομών, το 61 αντιστοιχεί στον νομό Orne, που ανήκει μεν στη Νορμανδία αλλά δεν έχει έξοδο στη θάλασσα -έχω περάσει, δεν έχω σταθεί.

H εικόνα που συνοδεύει το άρθρο δείχνει τη γνωστότερη εμφάνιση του αριθμού 61. Πρόκειται για το σήμα του αμερικανικού Highway 61. Ο αυτοκινητόδρομος 61 κόβει κατακόρυφα τις Ηνωμένες Πολιτείες, από το Ουισκόνσιν ίσαμε τη Λουιζιάνα, αλλά δεν είναι γι’ αυτό που έχει γίνει διάσημος.

Τη διασημότητά του την οφείλει στον Μπομπ Ντίλαν, αφού Highway 61 Revisited είναι ένας από τους σημαντικότερους δίσκους της πρώτης περιόδου του μέγιστου (και Νομπελίστα) τραγουδοποιού -ίσως ο σημαντικότερος, θα μας πει ο Τζι. Ας ακούσουμε το ομώνυμο τραγούδι:

Για να μείνουμε σε αμερικανικό έδαφος, 61* είναι και ο τίτλος μιας ταινίας του 2001 με θέμα το μπέιζ μπολ, που αφηγείται την προσπάθεια να καταρριφθεί το ρεκόρ των 60 «γκολ» (home run είναι ο όρος) σε μια σεζόν, που είχε σημειώσει το 1927 ο θρυλικός Μπέιμπ Ρουθ. Κατά σύμπτωση, η προσπάθεια για τα 61 γκολ έγινε το 1961.

Διότι βέβαια όταν λέμε «το 61» εννοούμε επίσης το έτος 1961 (υπάρχει και το 61 μ.Χ. αλλά οι περισσότεροι είμαστε νεότεροι).

Να βάλουμε λοιπόν με ένα ποίημα του Πάνου Θεοδωρίδη που έχει, ακριβώς, τίτλο Το εξηνταένα. Ο Πετεφρής ήταν τότε 13 χρονών.

Το εξηνταένα

το εξηνταένα στα δεκατρία διάβασα Σεφέρη
πορτρέτο σινική ανφάς στην ανθολογία Περάνθη
εξαρχής με τράβηξε το Μυθιστόρημα έπειτα
στον Ταχυδρόμο στις Εποχές διάβασα κι άλλα
το εξηνταδύο πήρα τα Ποιήματα μετά τις Δοκιμές
έμαθα απέξω πολλά μου άρεσε φαινόταν βαρύς
λιγόλογος είχε πολλά να πει δεν πίστευα
πως ήταν μεγάλος σε ηλικία έδειχνε μέλλον
κατόπιν έφτασα να βλέπω τη χώρα μου τραγική
κοτζάμ γενιά του τριάντα φίσκα στη θάλασσα
στα πεύκα στον καυτό ήλιο και σε μελαχρινές
λαϊκή τέχνη λαϊκή παράδοση νησιά αγνοί χωρικοί
που αποστόμωναν συνέχεια διανοούμενους ενώ
στα Γιαννιτσά που ζούσα είχε λάσπη σλαβόφωνους
η Θεσσαλονίκη ένα εμπορείο άσφαλτοι εργοστάσια
πίστεψα λοιπόν πολύ πως φταίγαμε εμείς
ακαλλιέργητοι μίζεροι που δεν μπορούσαμε
μέσω της ποίησης και των εικαστικών τεχνών
να δούμε παραπέρα πως υπάρχει φως κουλτούρα
εντέλει βέβαια άλλαξα κάποτε λόγω συνθηκών
αλλά σήμερα δηλώνω πως με πείραζε πάντοτε
ακόμη και μέσα στα πιο βαθιά μου δάκρυα
ο στίχος τού Σεφέρη «το ζεστό νερό μου θυμίζει
κάθε πρωί»
ζεστό νερό κάθε πρωί! αδύνατο να το πιστέψω
κι ο Σαββίδης δε βάθαινε ποτέ την έρευνα
τόσο πολύ∙ μου ήταν αδιανόητο πως ο Σεφέρης
σηκωνόταν στις έξι άναβε θερμοσίφωνα
για να ζεσταίνει το νερό να το ’χει το πρωί
κι έτσι συμβιβάστηκα πιστεύοντας πως
ζέσταινε όπως ο πατέρας μου νερό για ξύρισμα
σε κασσιτέρινο κουπάκι
δεν ήξερα τίποτε τότε και ντρέπομαι
για πολλά κι είναι αργά ν’ αλλάξω
μα πρέπει να σας πω ότι αντιπάθησα έκτοτε
αυτόν τον ασαφή στίχο γύρευα παραμύθια
κι έπειτα στεναχωρέθηκα πολύ που κάπνιζε
ανάμεσα στα τριαντάφυλλα δεν το περίμενα
να εκδηλώνεται τόσο πολύ στην ποίηση
αλλά ξέχασα
εγώ δεν έχω μυαλό αν είχα θα ήμουν ενταγμένος
σε λάγαρο πεδίο πεντακάθαρος και πιστός
περιμένοντας το σεφέρι.

Συμφωνα με το λεξικό, εξηντάρης είναι κάποιος που «έχει ηλικία εξήντα (περίπου) ετών». Με τον ορισμό αυτό, εξηντάρης θα λέγαμε πως είναι ένα πρόσωπο ηλικίας από 57 έως 63 ή από 58 έως 62.

Τώρα, κάποιος που είναι 61 χρονών, αν θέλουμε να ακριβολογήσουμε, είναι 61χρονος, ή εξηνταενάχρονος. Αυτό το -ενάχρονος, που το ακούμε κάθε τόσο στις ειδήσεις -αλλά συνήθως για 21χρονους- ακούγεται κάπως περίεργα, μπορείς και να το παρακούσεις αντί για το -εννιάχρονος.

Τέλος πάντων, εγώ που έχω σήμερα γενέθλια προτιμώ να με λέτε εξηντάρη παρά εξηνταενάχρονο. Πείτε μου πάντως και χρόνια πολλά.