Πέθανε, έφυγε, αποβίωσε, τα τίναξε: οι 50 αποχρώσεις του θανάτου

Μακάβριο θα είναι το σημερινό μας θέμα, αλλά κι ο θάνατος είναι κομμάτι της ζωής, για να μην πω πως είναι η μόνη βεβαιότητα (μαζί με τους φόρους, λένε οι Αγγλοσάξονες).

Συζητούσα τις προάλλες με έναν φίλο για τον ευφημισμό «έφυγε», που τον διαβάζουμε στις ειδήσεις για τον θάνατο κάποιου, κάποτε σε εισαγωγικά, κάποτε συμπληρωμένο π.χ. έφυγε από τη ζωή, έφυγε από κοντά μας ή, έφυγε από τον μάταιο τούτο κόσμο, που μπορεί να κρύβει και ειρωνεία αλλά μπορεί να λέγεται και ουδέτερα.

Το «πέθανε», που είναι η κυριολεξία, μας φαίνεται -όχι άδικα, θα έλεγε κάποιος- ωμό κι έτσι καταφεύγουμε σε μεταφορές, ή χρησιμοποιούμε λογιότερους όρους που, ακριβώς επειδή δεν είναι πολύ παραστατικοί, μας φαίνονται πιο ήπιοι, όπως «απεβίωσε». (Να επαναλάβω εδώ παρεμπιπτόντως μια παρατήρηση του Παπαδιαμάντη, ότι ενώ τα ρήματα «βιώνω» και «θνήσκω» είναι αντίθετα, μόλις συντεθούν με την πρόθεση «από» γίνονται συνώνυμα: αποβιώνω-αποθνήσκω).

Οπότε, στα επόμενα θα δούμε πενήντα (και βάλε) τρόπους με τους οποίους μπορούμε να αναγγείλουμε τον θάνατο κάποιου. Θυμίζω ότι στο ιστολόγιο έχουμε κάνει άλλα τρία τέτοια άρθρα καταλογογράφησης, για τις 50 αποχρώσεις του χρήματος, της μέθης και της αποτυχίας.

Στην αρχή είχα σκεφτεί πως αν δεν έφτανα τα 50 «συνώνυμα» θα συμπλήρωνα τον αριθμό προσθέτοντας και μερικές εκφράσεις για το πλησίασμα του θανάτου, αλλά δεν χρειάστηκε αφού ξεπεράσαμε αρκετά τον αριθμό 50. Σε μερικές περιπτώσεις οι εκφράσεις δεν αναγγέλλουν απλώς τον θάνατο αλλά δείχνουν τον τρόπο θανάτου π.χ. πήγε σαν το σκυλί στο αμπέλι, τον φάγανε λάχανο, τον έφαγε το μαύρο σκοτάδι.

Να σημειώσω την έντονη παρουσία λογιότερων και καθαρευουσιάνικων εκφράσεων, πολλές από τις οποίες τις πήρα από το Αντιλεξικόν του Θεολόγου Βοσταντζόγλου -όπως βλέπετε υπάρχει μακραίωνη πείρα σε ευφημισμούς και περίτεχνους τρόπους για να αναγγείλουμε το μοιραίο.

Υπάρχουν και οι δυσφημισμοί, για τον θάνατο μισητού προσώπου, που συνήθως καταφεύγουν σε όρους που χρησιμοποιούνται για τα ζώα -ψόφησε, ας πούμε (να θυμηθούμε και το ιντερνετικό Ψόφος!), όπως και μια σειρά από ασεβείς, θα έλεγα, αναφορές του τύπου «τα κακάρωσε». Η φράση «τίναξε τα πέταλα» φαίνεται να έχει στην αρχή της στον θάνατο των αλόγων. Συντομεύεται και σε «τα τίναξε». Ομολογώ όμως πως δεν αποδελτίωσα το slang.gr κι έτσι έχω σχετικά λίγους αργκοτικούς όρους.

Παραθέτω λοιπόν τον κατάλογο που αυτή τη στιγμή έχει 61 τρόπους για να μιλήσουμε για τον θάνατο, αλλά που είμαι βέβαιος πως με τη δική σας συνδρομή θα εμπλουτιστεί κι άλλο.

1. Έφυγε (και «έφυγε»)
2. Πέθανε
3. Απεβίωσε
4. Ξεψύχησε
5. Εκοιμήθη [ιερωμένοι]
6. Εξέπνευσε
7. Κατέληξε [ιατρικό]
8. Έφυγε από κοντά μας / από τη ζωή / από τον μάταιο τούτο κόσμο
9. Δεν είναι πια μαζί μας
10. Πήγε στα θυμαράκια
11. Μετέβη εις τόπον χλοερόν
12. Βλέπει τα ραδίκια ανάποδα [ήδη πεθαμένος]
13. Εκδήμησε εις Κύριον
14. Αποδήμησε εις Κύριον
15. Ανεκλήθη από την ζωήν
16. Απήλθε του βίου
17. Αποχαιρέτησε τη ζωή
18. Τερμάτισε τον βίον
19. Απεδόθη εις την μητέρα γην
20. Κατήλθε εις τον τάφον
21. Τον σκέπασε ο τάφος
22. Μετήλλαξε τον βίον
23. Ετελεύτησε
24. Υπέκυψε στο μοιραίο
25. Εξεμέτρησε το ζην
26. Εξεπλήρωσε/εξέτισε/εξόφλησε το κοινόν χρέος
27. Τον πήρε ο Χάρος
28. Τον έφαγε το μαύρο χώμα
29. Μετέστη εις τας αιωνίους μονάς
30. Παρέδωσε το πνεύμα/ την ψυχή
31. Παρέδωσε την υστάτη πνοή
32. Βγήκε η ψυχή του
33. Έκλεισε τα μάτια του
34. Κοιμήθηκε τον αξύπνητο / τον ανεξύπνητο ύπνο
35. Έσβησε (σαν…)
36. Ψόφησε (σαν το σκυλί)
37. Τα τίναξε
38. Τίναξε τα πέταλα
39. Τα κακάρωσε
40. Τα κόρδωσε
41. Τα κουβάλησε
42. Τα τέντωσε
43. Τίναξε τα κώλα
44. Έμεινε στον τόπο
45. Έπεσε ξερός / τέζα
46. Έχασε τη μάχη για τη ζωή / με την αρρώστια
47. Πήγε αδικοθάνατος
48. Πήγε άναυλα
49. Επήλθε το μοιραίο
50. Κόπηκε το νήμα της ζωής του
51. Η ψυχή του απέπτη εις τους ουρανούς
52. Μας άφησε χρόνους / μας άφησε γεια
53. Αναπαύθηκε
54. Συχωρέθηκε
55. Έσβησε η φλόγα της ζωής του
56. Σώθηκε το καντήλι του / το λάδι του
57. Έπεσε η σταλαματιά του
58. Του ’κοψε το βούρλο
59. Πήγε σαν το σκυλί στ’ αμπέλι
60. Τον φάγανε λάχανο
61. Τον έφαγε το (μαύρο) σκοτάδι

Πιάσαμε λοιπόν τις 61 αποχρώσεις του σημερινού μακάβριου θέματός μας. Βέβαια, επειδή δεν τα έχω βάλει αλφαβητικά, αλλά συνειρμικά, μπορεί να επαναλαμβάνεται κάποια έκφραση, αλλά δεν νομίζω.

Περιμένω όμως τα σχόλιά σας που σίγουρα θα αβγατίσουν τον αριθμό.