Αποκαθίστανται οι ζημιές; Θα αποκατασταθεί η βλάβη;

Αν πάρετε κυριολεκτικά τις ερωτήσεις του τίτλου, ίσως μου απαντήσετε ότι εξαρτάται, άλλες ναι και άλλες όχι. Μπορεί επίσης να μου πειτε ότι δεν ξέρετε για ποια βλάβη σας μιλάω και να απορήσετε τι με έπιασε πρωινιάτικα, στον ύπνο μου την είδα;

Όλα ξεκίνησαν χτες, όταν με ρώτησε ένας φίλος αν είναι σωστή η έκφραση «Οι ζημιές αποκαθίστανται», αν μπορούμε να πούμε «θα αποκατασταθεί η βλάβη» ή αν είναι σολοικισμός να λέμε κάτι τέτοιο αφού, λέει ο φίλος, «μόνο κάτι που υπάρχει μπορεί να αντικατασταθεί».

Πρόκειται για ένα ζήτημα που ίσως το έχουμε θίξει παρεμπιπτόντως σε σχόλια, αλλά δεν βλάφτει να του αφιερώσουμε ένα σύντομο αρθράκι, αφού αρκετοί υποστηρίζουν, είτε καλοπροαίρετα είτε με λαθοθηρική διάθεση, ότι δεν είναι σωστό να λέμε «αποκαθίσταται η βλάβη/η ζημιά/η ζημία» διότι αυτό που αποκαθίσταται δεν είναι η ζημία αλλά η πρότερη κατάσταση, η κατάσταση που υπήρχε πριν επέλθουν οι ζημίες (παράδειγμα επιχειρηματολογίας)

Παρόμοια επιχειρηματολογία ακούγεται και για τη βλάβη -δεν αποκαθίσταται η βλάβη, λένε κάποιοι, αλλά η λειτουργία της συσκευής ή του μηχανήματος που έπαθε βλάβη.

Έχει κάποια βάση αυτή η επιχειρηματολογία, αν σκεφτούμε άλλες χρήσεις του ρήματος «αποκαθιστώ» ή του ουσιαστικού «αποκατάσταση».

Όταν, ας πούμε, γίνει στη Βουλή ένα επεισόδιο, ο πρόεδρος χτυπάει το κουδούνι και επιχειρεί να αποκαταστήσει την τάξη που διασαλεύτηκε, δηλαδή να επαναφέρει κλίμα πολιτισμένης συζήτησης και ανταλλαγής απόψεων (λέμε τώρα).

Όταν αποκαθίσταται η λειτουργία του μετρό, που είχε προηγουμένως διακοπεί, επανέρχεται στην προηγούμενη κατάσταση.

Παρομοίως (αντιγράφω από το λεξικό) μπορούμε να αποκαταστήσουμε την αλήθεια (που διαστρεβλώθηκε), την ενότητα του κόμματος (που διαταράχθηκε), τη δημοκρατία (που ανατράπηκε), την επικοινωνία (που διακόπηκε) ή την υπόληψη κάποιου (που σπιλώθηκε με συκοφαντίες). Όταν κάποιος αρρωστήσει και μετά αναρρώσει, και είναι πάλι εντελώς υγιής, λέμε πως αποκαταστάθηκε η υγεία του.

Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, η αποκατάσταση σημαίνει, λίγο-πολύ, την επαναφορά σε μια προηγούμενη ομαλή,, φυσιολογική, καλή κατάσταση.