Μεζεδάκια με το ChatGPT

Θα μπορούσα να τα πω αποκριάτικα μεζεδάκια, αφού έχουμε το τελευταίο σαββατοκύριακο της Αποκριάς, αλλά επέλεξα αυτόν τον τίτλο για να τραβήξω την προσοχή σε ένα από τα μεζεδάκια της πιατέλας, που το θεωρώ όχι μόνο αστείο αλλά και τραγικό.

Το βρήκα στο Τουίτερ, συγκεκριμένα από τον Θεόδωρο Λύτρα, που κι αυτός το αναμετέδιδε.

Βλέπετε, σχολιασμένη, την πρώτη  σελίδα από ένα επιστημονικό πέιπερ (εντάξει, δημοσίευση) που δημοσιεύτηκε στο έγκριτο επιστημονικό περιοδικό, το Surfaces and Interfaces.

Όπως βλέπετε, η εισαγωγή ξεκινάει με τη φράση Certainly, here is a possible introduction for your topic, και ακολουθεί η εισαγωγή.

Η φράση αυτή είναι μια τυπική εισαγωγική φράση που χρησιμοποιεί το ChatGPT όταν απαντάει σε χρήστες, αλλά δεν έχει κανέναν λόγο ύπαρξης διαφορετικά -όσοι έχουν  γράψει τέτοια πέιπερ το καταλαβαίνουν.

Τι  συνέβη; Είναι απλό. Φαίνεται πως ο συντάκτης ανέθεσε στο μποτάκι, το Τσατ Τζιπιτί, να του γράψει την εισαγωγή, δίνοντάς του βέβαια το υπόλοιπο πέιπερ. Του είπε «Γράψε μου μια εισαγωγή γι’ αυτό το άρθρο, προκειμένου να τη δημοσιεύσω σε επιστημονικό περιοδικό. Μην  ξεχάσεις παραπομπές».

Το μποτάκι έκανε τη δουλειά του, ο συντάκτης πήρε κόπι-πάστε το έτοιμο κείμενο και το μετέφερε, αλλά ξέχασε να σβήσει τη μαρτυριάρικη πρώτη πρόταση!

Απερίγραπτη προχειρότητα, θα πείτε -και θα έχετε δίκιο. Αλλά υπάρχουν και χειρότερα.

Το πέιπερ με αυτό το οφθαλμοφανές ψεγάδι, στάλθηκε στον υπεύθυνο του περιοδικού, ο οποίος το διάβασε και το έκρινε άξιο για περαιτέρω επεξεργασία. Το έστειλε σε έναν, δύο, τρεις κριτές, να κάνουν το λεγόμενο peer review. Tο ενέκριναν κι αυτοί. Κρίθηκε άξιο δημοσίευσης. Πέρασε από επιμελητές, διορθωτές, σαράντα κύματα ώσπου να τυπωθεί. Και κανείς δεν πρόσεξε ότι ο βασιλιάς έχει ξεχάσει να φορέσει το παντελόνι του;

Αν περνάνε τέτοια λάθη, καταλαβαίνει κανείς πώς είναι το επίπεδο των επιστημονικών περιοδικών, σχολίασε κάποιος. Και δεν έχει άδικο.

* Και προχωράμε στα υπόλοιπα μεζεδάκια της πιατέλας, με κάτι πιο πεζό. Διαβάζω λοιπόν σε ηπειρώτικο ιστότοπο ότι οι βουλευτές Νοτοπούλου και Μπάρκας του ΣΥΡΙΖΑ ζητούν «Ο κ. Χρυσοχοΐδης να ενσκύψει στα σοβαρά καταγγελλόμενα εκ μέρους της ΕΑΥΘ και να προβεί στις απαραίτητες ενέργειες»

Δεν ξέρω αν το λάθος είναι του ιστότοπου ή των βουλευτών αλλά είναι παραλλαγή σε συνηθισμένο λάθος. Το συνηθισμένο είναι να καλούν κάποιον να «ενσκήψει» σε ένα πρόβλημα, ενώ ενσκήπτω, όπως έχουμε πει χίλιες φορές, κανονικά λέγεται για κάποιο κακό που εμφανίζεται ξαφνικά, πχ μια καταιγίδα. Αλλά βέβαια η έλξη  από το «σκύβω» είναι πολύ δυνατή -και το «εγκύπτω», που θα πει αυτό ακριβώς που θα θέλαμε εδώ, δεν είναι πολύ κοινό ρήμα.

Εδώ έχουμε τη σπανιότερη παραλλαγή, «να ενσκύψει». Τέτοιο ρήμα δεν υπάρχει βέβαια. Γιατί άραγε κανείς δεν λέει το σκέτο «να  σκύψει πάνω από το πρόβλημα»; Το θεωρούν, ξέρω γω, αναξιοπρεπές;

* Δεν θυμάμαι αν το έχουμε ξαναβάλει, αυτό πάντως το συνάντησα εγώ ο ίδιος, δεν μου το έστειλαν. Η οθονιά είναι από ιστοσελίδα της Κοσμοτέ.

Με κάλεσαν να δώσω ένα μέιλ, το έδωσα, και μου έστειλαν εκεί έναν  εξαψήφιο κωδικό. Και το μήνυμα μου ζητάει: «Εισήγαγε το ΡΙΝ που έχεις λάβει».

«Εισάγαγε» είναι το «σωστό», αλλά είναι εντελώς αχώνευτο. Στην Κύπρο θα χρησιμοποιούσαν τον αναλογικό τύπο, «Είσαξε». Σας  θυμίζει το «Λύσσαξε»; Καλύτερο το βρίσκω από το «εισάγαγε».

Κάποιοι λένε «εισήγαγε», βάζουν την αύξηση για να γλιστράει ο αχώνευτος τύπος. Κάποιοι άλλοι προτιμούν το «είσαγε», που είναι βέβαια διαρκής τύπος, λες και θα δίνουμε συνέχεια κωδικό (π.χ. Είσαγε το ΡΙΝ σου μέχρι να πετύχεις το σωστό!).

Αλλά γιατί θα πρέπει να χρησιμοποιήσουμε το «εισάγω», λες και κάνουμε εισαγωγές-εξαγωγές; Θα μας πέσει η μύτη αν πούμε: Βάλε, δώσε, πληκτρολόγησε βρε αδερφέ τον  κωδικό σου; Γιατί να χρησιμοποιήσουμε το «εισάγω»; Μήπως οι δεσποτάδες φοράνε τα φαρδομάνικα κι όταν κάθονται και βλέπουν τηλεόραση στον  καναπέ;

Διασπασμένα μεζεδάκια

Που βέβαια τα λέω έτσι επειδή μέσα στη βδομάδα είχαμε την εξαιρετικά αρνητική εξέλιξη της διάσπασης του ΣΥΡΙΖΑ, με την αποχώρηση του καλύτερου (λέω εγώ) τμήματος στελεχών του. Αυτό το γεγονός μάς δίνει τον τίτλο, αλλά επί της  ουσίας έγραψα  μερικά πράγματα στο χτεσινό άρθρο, ενώ είπα και κάτι ακόμα στην ΕφΣυν, όταν ζήτησαν τη γνώμη μου (κάπου μέσα στο άρθρο αυτό λέω κι εγώ τα δικά μου).

Αλλά σήμερα δεν θα ασχοληθούμε με την ουσία του θέματος. Σάββατο είναι, μεζεδάκια έχουμε. Αλλά θα ξεκινήσω με μια γέφυρα, δηλαδή κάτι σχετικό με τη διάσπαση, αλλά όχι ευθέως πολιτικό. Ζήτησα λοιπόν από το ChatGPT να μου φτιάξει ένα σονέτο για τη  διάσπαση ενός αριστερού κόμματος,  και ιδού τι προέκυψε.

O φίλος μας ο Στάζιμπος στο Τουίτερ έδωσε παραγγελία σε ένα ανταγωνιστικό ρομποτάκι, το Bard, και μάλιστα του έδωσε και περισσότερες  προδιαγραφές -αν θέλει ας το βάλει στα σχόλια.

* Και συνεχίζω διασπαστικά ή διασπασμένα, με μια παρατήρηση που έγινε εδώ σε σχόλιο αλλά αξίζει να μπει και στα μεζεδάκια.

Πολλοί ραδιοτηλεοπτικοί σταθμοί, λοιπόν, είπαν για «ανεξαρτοποίηση» (και όχι ανεξαρτητοποίηση) βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ.

Αυτή την απλολογία δεν θυμάμαι να την έχω καταγράψει.

Όσοι μας διαβάζουν ταχτικά ξέρουν ότι έχουμε ασχοληθεί κάμποσες φορές με την απλολογία, που όταν γίνεται μπροστά μας (στρατικοποίηση, περιβαντολόγος) τη θεωρούμε λάθος,  ενώ όταν έχει ήδη γίνει (αμφορέας, αστροπελέκι) δεν ενοχλεί.

* Είχαμε και την τσάντα με τα εργαλεία, που έπεσε από τον  διαστημικό σταθμό και δεν ξέρουμε σε ποιανού το κεφάλι θα πέσει (αν  έχει ήδη πέσει και δεν το πληροφορήθηκα, διορθώστε με.

Γράφει λοιπόν σχετικό άρθρο:

Από την Ιαπωνία, το αντικείμενο πέρασε πάνω από την Κίνα και μέσω Ασίας αφίχθη την Τρίτη 21/11 στην Ευρώπη.

Το Virtual Telescope Project το αποθανάτισε στη Ρώμη, στις 15/11.

Κανονικά είναι λάθος αυτό. Λέμε «απαθανατίζω» δηλ. κάνω  κάτι/κάποιον αθάνατο, με την αρχαία (επιτατική) σημασία του «από-«, η οποία διατηρείται και σήμερα για να  μην ξέρουμε αν  η απόφραξη είναι βούλωμα ή ξεβούλωμα.

Θα αποθανατιστεί κάποιος, αν του πέσει  στο κεφάλι η τσάντα με τα εργαλεία.

* Και ένα αδωνίτικο μαργαριτάρι, από  πρόσφατο «λόγιο» τουίτ του υπουργού:

Ταιριάζει να παρουσιάσει ο Άδωνης έναν τόμο για το αρχείο του Ναπ. Ζέρβα, αλλά οι  μεταξωτές μετοχές θέλουν και επιδέξιο χειριστή, κι ο Άδωνης δεν  είναι, δέκα χρόνια έκανε  να τελειώσει το Ιστορικό-Αρχαιολογικό.

Γράφει «τον  προσφάτως εκδοθέν τόμο» κάνοντας λάθος στο γένος. Ο εκδοθείς τόμος, τον εκδοθέντα τόμο. Το εκδοθέν βιβλίο, ίδιο σε αιτιατική και σε ονομαστική.

Μεζεδάκια πριν φάμε τη λαγάνα

Μεζεδάκια σαρακοστιανά, θα πείτε. Όχι απαραίτητα, αφού σήμερα έχουμε ακόμα Σάββατο -κι έτσι κι αλλιώς η λαγάνα, λένε, κοντεύει να καταντήσει απλησίαστη.

Τέλος πάντων, το σημερινό πολυσυλλεκτικό άρθρο είναι το τελευταίο της Απόκριας οπότε παίρνει αυτόν τον τίτλο, έστω κι αν τα μεζεδάκια της πιατέλας δεν έχουν σχέση ούτε με την Απόκρια ούτε με τα Κούλουμα.

Και ξεκινάμε με ένα μεζεδάκι που μάλλον θα το ξέρετε ήδη, διότι κυκλοφόρησε ευρύτατα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Πρέπει να μου το έστειλαν ίσαμε πέντε φίλοι, μπορεί και περισσότεροι, άλλος με μέιλ, άλλος στο Μέσεντζερ και ούτω καθεξής.

Eννοώ τον τίτλο είδησης αριστερά:

Αν έχετε βρέφος, πετάξτε το άμεσα – Ο ΕΟΦ αποσύρει ψηφιακό θερμόμετρο υπερύθρων

Ευτυχώς ή δυστυχώς έχουν περάσει πολλά πολλά χρόνια από τότε που είχαμε βρέφος στην οικογένεια, κι έτσι δεν κινδύνεψα να εκπαραθυρώσω ό,τι πολυτιμότερο έχω.

Ούτε νομίζω πως κανείς θα μπερδεύτηκε τι από τα δύο να πετάξει, το βρέφος ή το ψηφιακό θερμόμετρο, αφού μάλιστα είναι γνωστό ότι το βρέφος το πετάμε, αν το πετάμε, μαζί με τα βρόμικα νερά του μπάνιου του, σύμφωνα με τη γνωστή (ξενόφερτη πάντως) παροιμιώδη φράση, όχι μαζί με θερμόμετρο.

Αλλά βέβαια έχει πολλή πλάκα η φράση, είτε έγινε από απροσεξία είτε από κλικοθηρία, από τήρηση του άγραφου κανόνα των ειδήσεων στην εποχή μας που θέλει να προτάσσουμε το πιο εντυπωσιακό.

Για να πω και μια κακία, σκέφτηκα κι έναν διάλογο:

— «Αν έχετε βρέφος πετάξτε το άμεσα», λέει. Μα καλά, δεν προσέχουν τι γράφουν, οι άσχετοι;
— Καλά λες. Όλοι ξέρουν ότι το σωστό είναι «Αν έχετε βρέφος, πετάξτε το αμέσως».

* Φίλη μού στέλνει είδηση από κρητικόν ιστότοπο. Η αστυνομία ανακοίνωσε ότι η θάλασσα ξέβρασε σάκους με χασίς, και:

Ανωτέρω συσκευασίες οι οποίες ήταν εμποτισμένες με θαλασσινό νερό, περισυλλέγησαν  από αστυνομικούς του Γραφείου Εγκληματολογικών Ερευνών της Διεύθυνσης Αστυνομίας Ρεθύμνου και κατασχέθηκαν για περαιτέρω εργαστηριακή εξέταση.

Η φίλη διερωτάται για τον τύπο «περισυλλέγησαν». Τον βρίσκω λιγάκι παράταιρο, σαν να φοράς σμόκιν με σαγιονάρες. Ο λόγιος τύπος τη θέλει την εσωτερική αύξηση, περισυνελέγησαν. Αλλιώς, περισυλλέχτηκαν, μια χαρά είναι.

(Παράταιρο θα ήταν και το «περισυνελέχτηκαν», μαγιό με λουστρίνια).

* Φαιδρά πορτοκάλεια στη σκακιστική σελίδα του Ελεύθερου Τύπου.

Σύμφωνα με τον συντάκτη, η λέξη «ζατρίκιο» είναι ελληνική και σημαίνει «τελική νίκη», διότι ετυμολογείται από το επιτακτικό «ζα» (όπως λέμε ζάπλουτος, λέω εγώ) και το ρήμα «τριάσσω» που θα πει «νικώ».

Ρήμα «τριάσσω/τριάζω» υπάρχει πράγματι αν και είναι σπάνιο, και σημαίνει καταβάλλω τον αντίπαλο στην πάλη, διότι στους αγώνες για να ανακηρυχθεί κάποιος νικητής έπρεπε να ρίξει τρεις φορές κάτω τον αντίπαλό του.

Ωστόσο, αυτή η πορτοκαλική ετυμολογία είναι εντελώς αστήρικτη. Όχι μόνο το ρήμα «τριάσσω» είναι σπάνιο, αλλά δεν έχει δώσει ουσιαστικό με τη σημασία «νίκη». Το ζατρίκιο είναι δάνειο από το περσικό satrang, σατράντζ, που με τη σειρά του προέρχεται από το ινδικό chaturanga, σανσκριτική λέξη που μαρτυρείται από τον 6ο αιώνα και σημαίνει ‘στράτευμα’. Βλέπουμε δηλαδή ότι είναι εντελώς απίθανο να προέρχεται η λέξη από τα ελληνικά. (‘Εχουμε βέβαια άρθρο για το σκάκι, που κάποτε πρέπει να το αναδημοσιεύσουμε).

Αντιθέτως, είναι σωστή η πληροφορία για την παραλλαγή που παιζόταν σε κυκλική σκακιέρα, αν και δεν ξέρουμε και πολλά για αυτό το παιχνίδι ούτε υπάρχουν, απ’ όσο ξέρω, αναφορές σε βυζαντινές πηγές.

Το ChatGPT κι εμείς

Το ChatGPT είναι ένα μποτάκι, ένα ρομπότ συνομιλίας (chatbot), δηλαδή ένα πρόγραμμα που μπορεί να επιδίδεται σε γραπτό διάλογο στα αγγλικά, με εντυπωσιακές αποδόσεις.

Ακόμα δεν έχει κλείσει δυο μήνες ζωής, αφού έκανε την πρώτη εμφάνισή του στις 30 Νοεμβρίου 2022, κι όμως όλοι μιλούν γι’ αυτό, οι επισκέψεις στον ιστότοπό του είναι τόσο πολλές που συχνά όποιος προσπαθεί να τον επισκεφθεί παίρνει μήνυμα ότι η δυναμικότητα έχει εξαντληθεί, ενώ η χρηματιστηριακή αξία της OpenAI, της εταιρείας που το δημιούργησε, εκτοξεύτηκε σε πολλά δισεκατομμύρια.

Το ChatGPT μπορεί να μιμείται τη συνδιάλεξη ενός ανθρώπου, αλλά επίσης έχει την ικανότητα να γράφει κώδικα υπολογιστή να συνθέτει μουσική, να εκπονεί μαθητικές και φοιτητικές εργασίες, να απαντάει σε διαγωνίσματα, να γράφει ποιήματα και στίχους.

Eπειδή λοιπόν το ρομποτάκι είναι πολύ καλό στο να γράφει μαθητικές και φοιτητικές εργασίες, σχολεία και πανεπιστήμια (στις ΗΠΑ) έχουν ήδη αρχίσει να απαγορεύουν τη χρήση του. Πόσο καλό είναι; Προχτές ανακοινώθηκε ότι πέρασε με επιτυχία το τελικό διαγώνισμα για την απόκτηση ΜΒΑ από τη σχολή Wharton του πανεπιστημίου της Πενσυλβανίας. Μάλιστα, όχι μόνο έδωσε άριστες επεξηγήσεις αλλά ήταν πολύ καλό στο να τροποποιεί τις απαντήσεις του ανάλογα με νύξεις από τους εξεταστές.