Πολεμικά μεζεδάκια

Τα μεζεδάκια μας είναι βεβαίως ετεροχρονισμένα, διότι χτες ήταν 24 του μήνα και είχαμε το άρθρο για τη «Μέρα του 24». Αλλά επειδή τον τίτλο «ετεροχρονισμένα μεζεδάκια» τον έχω χρησιμοποιήσει κι άλλες φορές, διάλεξα άλλον τίτλο για σήμερα.

Χτες συμπληρώθηκαν δύο χρόνια από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και το ξεκίνημα ενός πολέμου καταστροφικού για την Ουκρανία αλλά και για την Ευρώπη ολόκληρη. Ενός ιδιότυπου πολέμου, με στοιχεία από εμφύλιο έως παγκόσμιο, με χαρακτηριστικά από τον Πρώτο Παγκόσμιο αλλά και από τον  Τρίτο,  με αριθμό νεκρών που είναι άγνωστος, αλλά πρέπει να φτάνει τις 200.000, με ανυπολόγιστες καταστροφές -και με κατάληξη άδηλη ακόμα αλλά ασφαλώς δυσμενέστατη για την  Ευρώπη.

Κι έτσι έβαλα αυτόν τον τίτλο, αν  και τα μεζεδάκια μας δεν  έχουν ουκρανικό περιεχόμενο.

Και ξεκινάμε με ένα ορντέβρ ή μάλλον με μια σαλάτα. Τι σαλάτα; Πατοσαλάτα! Σαλάτα με πάτους;

Εντάξει, πατατοσαλάτα ήθελε να  γράψει. Η μετατροπή σε πατοσαλάτα υποθέτω ότι είναι από αβλεψία και όχι απλολογία.

Προσέξτε όμως και τη δοσολογία της συνταγής: 500-700 πατάτες. Μα καλά, ολόκληρο τάγμα θα ταΐσει;

* Ένα περίεργο ορθογραφικό σε ένα επιστημονικό άρθρο  που φαίνεται ενδιαφέρον.

Διαβάζουμε: Όταν αυτές οι διαδικασίες δεν ωριμάζουν σε ένα ων

Αβλεψία, σκέφτομαι. Αλλά πιο κάτω:

Αυτό μας κάνει να αναλογιστούμε πως αν και είμαστε πολύ πιο σκεπτόμενο ων από τα ποντίκια…

Οπότε υποθέτω πως το γράφει έτσι από άποψη. Και είναι περίεργο να θυμάται κανείς τον τύπο «ων» που τόσο σπάνια εμφανίζεται στη σημερινή γλώσσα, και όχι το ον του όντος, που είναι τόσο διαδεδομένο. Ίσως το ωμέγα  να δίνει μια επίφαση λογιότητας, τι να  πω…

* Φίλος στέλνει  την οθονιά που βλέπετε, από υποτίτλους της Cosmote, την οποία χαρακτηρίζει «μεγάλο χορηγό σε μεζεδάκια».

Έχει πολύ ενδιαφέρων κόσμο στο πάρτι, λέει ο υπότιτλος. Θα μου πείτε, ο Χιου Γκραντ ξένος είναι, δεν ξέρει πολύ καλά τα ελληνικά, κάνει ακόμα λάθη!

* Άλλος φίλος στέλνει κακομεταφρασμένο άρθρο για την  υπόθεση  Ναβάλνι. (Το πρωτότυπο είναι εδώ αλλά βρίσκεται πίσω από paywall). To άρθρο έχει πολλά λάθη, που τα επισημαίνει ο φίλος, ας πούμε στην αρχή αρχή:

η σορός του εντοπίστηκε σε νεκροτομείο νοσοκομείου στον Αρκτικό Κύκλο γεμάτο μώλωπες

Προφανώς, «γεμάτη μώλωπες», αλλιώς θα εννοούσε ότι το νεκροτομείο ήταν γεμάτο μώλωπες.

Επίσης, η  πόλη όπου συνέβησαν τα γεγονότα. Στην αρχή γράφει «Σάλεκχαρντ» και αμέσως μετά «Σαλέκχαρντ» ενώ στην τρίτη εμφάνιση της λέξης τα παρατάει και μεταφέρει αυτούσια την Αγγλική απόδοση «Salekhard». Με μια γρήγορη αναζήτηση βρίσκoυμε ότι πρόκειται για την πόλη Салеха́рд που προφέρεται «Σαλεχάρτ», λέει ο φίλος. Πού τονίζεται, δεν το ξέρω, αλλά ασφαλώς το κχ δεν υπάρχει στην προφορά. Το αγγλικό kh είναι μια προσπάθεια να αποδοθεί το χ, όπως προφέρεται στα ρωσικά (και στα ελληνικά).

Θέλω όμως να συζητήσουμε κάτι άλλο. Διαβάζουμε: Ένας παραϊατρικός δήλωσε στα ρωσικά Μέσα Ενημέρωσης της αντιπολίτευσης…

Προφανώς, αποτελεί απόδοση του αγγλ. paramedic. O φίλος που στέλνει το άρθρο λέει ότι ο αγγλικός όρος αφορά τραυματιοφορείς και διασώστες, και ασφαλώς τέτοιος ήταν αυτός που έκανε τις δηλώσεις, ενώ στα ελληνικά τα παραϊατρικά επαγγέλματα είναι άλλα, ας  πούμε  οπτομέτρες ή οδοντοτεχνίτες.

Ωστόσο, κοιτάζω τον πίνακα του παραϊατρικού προσωπικού, και βλέπω ότι πιάνει ένα ευρύτατο φάσμα επαγγελμάτων υγείας, που περιλαμβάνει και τους τραυματιοφορείς κτλ.

Διασπασμένα μεζεδάκια

Που βέβαια τα λέω έτσι επειδή μέσα στη βδομάδα είχαμε την εξαιρετικά αρνητική εξέλιξη της διάσπασης του ΣΥΡΙΖΑ, με την αποχώρηση του καλύτερου (λέω εγώ) τμήματος στελεχών του. Αυτό το γεγονός μάς δίνει τον τίτλο, αλλά επί της  ουσίας έγραψα  μερικά πράγματα στο χτεσινό άρθρο, ενώ είπα και κάτι ακόμα στην ΕφΣυν, όταν ζήτησαν τη γνώμη μου (κάπου μέσα στο άρθρο αυτό λέω κι εγώ τα δικά μου).

Αλλά σήμερα δεν θα ασχοληθούμε με την ουσία του θέματος. Σάββατο είναι, μεζεδάκια έχουμε. Αλλά θα ξεκινήσω με μια γέφυρα, δηλαδή κάτι σχετικό με τη διάσπαση, αλλά όχι ευθέως πολιτικό. Ζήτησα λοιπόν από το ChatGPT να μου φτιάξει ένα σονέτο για τη  διάσπαση ενός αριστερού κόμματος,  και ιδού τι προέκυψε.

O φίλος μας ο Στάζιμπος στο Τουίτερ έδωσε παραγγελία σε ένα ανταγωνιστικό ρομποτάκι, το Bard, και μάλιστα του έδωσε και περισσότερες  προδιαγραφές -αν θέλει ας το βάλει στα σχόλια.

* Και συνεχίζω διασπαστικά ή διασπασμένα, με μια παρατήρηση που έγινε εδώ σε σχόλιο αλλά αξίζει να μπει και στα μεζεδάκια.

Πολλοί ραδιοτηλεοπτικοί σταθμοί, λοιπόν, είπαν για «ανεξαρτοποίηση» (και όχι ανεξαρτητοποίηση) βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ.

Αυτή την απλολογία δεν θυμάμαι να την έχω καταγράψει.

Όσοι μας διαβάζουν ταχτικά ξέρουν ότι έχουμε ασχοληθεί κάμποσες φορές με την απλολογία, που όταν γίνεται μπροστά μας (στρατικοποίηση, περιβαντολόγος) τη θεωρούμε λάθος,  ενώ όταν έχει ήδη γίνει (αμφορέας, αστροπελέκι) δεν ενοχλεί.

* Είχαμε και την τσάντα με τα εργαλεία, που έπεσε από τον  διαστημικό σταθμό και δεν ξέρουμε σε ποιανού το κεφάλι θα πέσει (αν  έχει ήδη πέσει και δεν το πληροφορήθηκα, διορθώστε με.

Γράφει λοιπόν σχετικό άρθρο:

Από την Ιαπωνία, το αντικείμενο πέρασε πάνω από την Κίνα και μέσω Ασίας αφίχθη την Τρίτη 21/11 στην Ευρώπη.

Το Virtual Telescope Project το αποθανάτισε στη Ρώμη, στις 15/11.

Κανονικά είναι λάθος αυτό. Λέμε «απαθανατίζω» δηλ. κάνω  κάτι/κάποιον αθάνατο, με την αρχαία (επιτατική) σημασία του «από-«, η οποία διατηρείται και σήμερα για να  μην ξέρουμε αν  η απόφραξη είναι βούλωμα ή ξεβούλωμα.

Θα αποθανατιστεί κάποιος, αν του πέσει  στο κεφάλι η τσάντα με τα εργαλεία.

* Και ένα αδωνίτικο μαργαριτάρι, από  πρόσφατο «λόγιο» τουίτ του υπουργού:

Ταιριάζει να παρουσιάσει ο Άδωνης έναν τόμο για το αρχείο του Ναπ. Ζέρβα, αλλά οι  μεταξωτές μετοχές θέλουν και επιδέξιο χειριστή, κι ο Άδωνης δεν  είναι, δέκα χρόνια έκανε  να τελειώσει το Ιστορικό-Αρχαιολογικό.

Γράφει «τον  προσφάτως εκδοθέν τόμο» κάνοντας λάθος στο γένος. Ο εκδοθείς τόμος, τον εκδοθέντα τόμο. Το εκδοθέν βιβλίο, ίδιο σε αιτιατική και σε ονομαστική.

Θωμαδογεωργιανά μεζεδάκια

Αύριο είναι Κυριακή του Θωμά, κινητή γιορτή, μια Κυριακή μετά το Πάσχα. Eίναι όμως και 23 Απριλίου, άρα είναι του Αγίου Γεωργίου, που φέτος δεν είναι κινητή γιορτή αφού πέφτει μετά το Πάσχα. Οπότε, συμπίπτουν οι δυο γιορτές, του Θωμά και του Γεωργίου, εξού και ο τίτλος του πολυσυλλεκτικού μας άρθρου. Το ιστολόγιο εύχεται χρόνια πολλά και κάθε ευτυχία σε όσες και όσους γιορτάζουν, πρώτα στον φίλο μας τον Τζι, στον Γιώργο Μ. και στους άλλους.

* Αν αύριο είναι του Θωμά και του Γεωργίου, χτες ήταν η αποφράς επέτειος της 21ης Απριλίου. Στο επετειακό του μήνυμα στο Φέισμπουκ ο λογογράφος του πρωθυπουργού θέλησε να εκμεταλλευτεί πολιτικά την επέτειο γι’ αυτό έβαλε τις σάλτσες για τον λαϊκισμό, έκανε όμως τη γκάφα να γράψει ότι «οι Έλληνες τιμούν την επέτειο» ενώ το πολύ πολύ να την τιμούν μερικοί πρωτοκλασάτοι υπουργοί του κυβερνώντος κόμματος, που τους χάριζε τα βιβλία του ο Παττακός και το δαχτυλίδι του ο Παπαδόπουλος.

Ύστερα από αντιδράσεις, το ρήμα άλλαξε σε «Υποδέχονται τη σημερινή επέτειο» αλλά βέβαια μόνο στο Φέισμπουκ, που επιδέχεται διορθώσεις, ενώ στο Τουίτερ, όπου είχε αναρτηθεί σε οθονιά το μήνυμα από το Φέισμπουκ, η παλιά διατύπωση παρέμεινε.

* Μαργαριτάρι πρώτου μεγέθους στο λήμμα της Βικιπαίδειας για το Λιβόρνο, το λιμάνι της Ιταλίας.

Διαβάζουμε: Το Λιβόρνο είναι παραθαλάσσια πόλη στο Δυτικό άκρο της Τοσκάνης. Είναι πρωτεύουσα της ομώνυμης επαρχίας και το τρίτο μεγαλύτερο λιμάνι της Δυτικής Ιταλίας. Πήρε το όνομα της από ένα είδος κοτόπουλου που ζει στην περιοχή.

«Εκκρεμεί παραπομπή» σημειώνεται μετά την τελευταία πρόταση -και δικαίως, και θα εκκρεμεί για πάντα διότι δεν ισχύει κάτι τέτοιο. Όχι, το Λιβόρνο δεν πήρε το όνομά του από ένα είδος κοτόπουλου. Απλώς, το Λιβόρνο στα αγγλικά λεγόταν Leghorn, ένα όνομα που αποτελεί εξαγγλισμό του γενοβέζικου ονόματος της πόλης, που είναι Ligorna. Τον 19ο αιώνα άρχισαν να εξάγονται στη Βόρεια Αμερική τα κοτόπουλα μιας ράτσας της Τοσκάνης, που παρουσίαζαν πολλά πλεονεκτήματα. Τα ονόμασαν στην αρχή Ιtalians και μετά Leghorn, επειδή το λιμάνι από το οποίο εξάγονταν ήταν το Λιβόρνο, αγγλιστί Leghorn.

Παναπεί, το κοτόπουλο πήρε το όνομά του από την πόλη και όχι το αντίστροφο.

Ξέρω ότι μας διαβάζουν βικιπαιδιστές και αργά ή γρήγορα το λήμμα θα διορθωθεί. Οπότε, αν διορθωθεί, ας διορθώσουν και στο τέλος, εκεί που λέει για τους διάσημους που γεννήθηκαν στο Λιβόρνο, τις πληροφορίες για τον τέως Πρόεδρο της Ιταλίας, τον Κάρλο Τσιάμπι. Γεννήθηκε μεν το 1920 αλλά εδώ και μερικά χρόνια, το 2016 συγκεκριμένα, έχει αφήσει, πλήρης ημερών βέβαια, τον μάταιο τούτο κόσμο.

* Μεζεδάκι σε ρεπορτάζ σχετικό με την καταγγελία κατά του ευρωβουλευτή Αλέξη Γεωργούλη. Δημοσιεύτηκε στο Πρόταγκον, όπου διαβάζουμε:

Πληροφορίες που ακόμη δεν έχει καταστεί δυνατό να διασταυρωθούν, αναφέρουν ότι η Ελένη Χρονοπούλου έφερε  -μετά τον καταγγελλόμενο ξυλοδαρμό της από τον ηθοποιό και ευρωβουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ-  κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις και  σε άλλα σημεία του σώματός της.

Πώς είχε κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις «και σε άλλα σημεία του σώματός της»; Έχουμε βεβαίως τετρακέφαλο και τρικέφαλο μυ στο σώμα μας, αλλά όχι τετραεγκέφαλο. Αν προσέξετε καλά την οθονιά, θα μαντέψετε τι συνέβη:

Μετά το «κακώσεις και» υπάρχει ένα παραπανίσιο κενό. Όπως σωστά μάντεψε μια ομάδα φίλων στο Τουίτερ, φαίνεται πως η αρχική διατύπωση ήταν «κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις και κακώσεις σε άλλα σημεία του σώματός της».

Θα το είδε κάποιος φωστήρας, «κακώσεις και κακώσεις», θα το θεώρησε λάθος, έσβησε το δεύτερο «κακώσεις» και να το αποτέλεσμα!

(Μου είχαν στείλει και άλλο ένα για την ίδια υπόθεση, από την ΕφΣυν, με μια εντελώς μπερδεμένη πρόταση, αλλά στο μεταξύ διορθώθηκε, οπότε το παραλείπω).

* Ξέρετε τι είναι το ριμίδι; Εγώ δεν ήξερα, αλλά το έμαθα την περασμένη βδομάδα, όταν η Δημοτική Κοινότητα Μεσαριάς στη Σαντορίνη ανακοίνωσε ότι ένα αυτοκίνητο σφήνωσε στο «στενό-ριμίδι του Αγίου Κωνσταντίνου»

Ριμίδι λοιπόν είναι το στενό δρομάκι, από μια εποχή που δεν υπήρχαν αυτοκίνητα.

Με ρώτησε φίλος από πού προέρχεται η λέξη και του είπα ότι λογικά θα είναι υποκοριστικό της ρύμης, ρυμίδιον. Δίκιο είχα, και αν γκουγκλίσετε θα δείτε πως οι περισσότεροι το γράφουν «ρυμίδι».

Βέβαια, η φωτογραφία που βλέπετε είναι φωτοσοπημένη, σχόλιο για την πολιτική κατάσταση. Στην πρωτότυπη φωτογραφία, δεν υπάρχουν συνθήματα στους τοίχους ούτε έχει σημαίες το αυτοκίνητο.

Μεζεδάκια των Νόμπελ

Που βέβαια τα λέω έτσι επειδή τη βδομάδα που μας πέρασε είχαμε τις απονομές των βραβείων Νόμπελ, από το Νόμπελ Ιατρικής τη Δευτέρα έως της Ειρήνης χτες. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι τα μεζεδάκια της πιατέλας μας έχουν αναγκαστικά σχέση με τα βραβεία Νόμπελ -τα περισσότερα δεν έχουν, αλλά στο τέλος του άρθρου έχω και κάποια σχετικά με τα Νόμπελ.

Και ξεκινάω με ένα μεζεδάκι από την προηγούμενη εβδομάδα, που είχε παραπέσει και το είδα τώρα, αλλά αξίζει νομίζω.

Σε ρεπορτάζ για το επεισόδιο στη φοιτητική εστία με τη δόκιμη ανθυπαστυνόμο, εμφανίζεται ο περίεργος τύπος «η ανθυπαστυνόμενος».

Ο φίλος που το στέλνει με ρώτησε αν έχω συναντήσει ποτέ αυτή τη μετοχή. Του απάντησα, «Φυσικά όχι. Αφού είναι θηλυκό, το σωστό θα ήταν ‘η ανθυπαστυνόμενη'» (του ρήματος ανθυπαστύνομαι, προφανώς).

Ωστόσο, ο συντάκτης του άρθρου το παράκανε με τη σεμνοτυφία όταν μετέφερε τη φράση του 30χρονου: μη @@@ θα σας γ@@@.

Και τη μεν δεύτερη λέξη, αφού μας δίνει το πρώτο γράμμα, την μαντεύουμε. Αλλά την πρώτη λέξη; Τόσο πια υβριστική ήταν, τόσο άσεμνη, που έπρεπε να τη μασκαρέψει εντελώς; Τι να τους είπε άραγε; Μη χειρότερα; Μη μου άπτου; Μη με λησμόνει;

* Ένα ορθογραφικό λαθάκι που θα έπρεπε να το είχε πιάσει ο κορέκτορας, σε ενδιαφέρον άρθρο για ένα ναυάγιο:

Αν έπιανε κανείς το νήμα της ιστορίας, θα ξεκινούσε από το γεγονός ότι οι μεγάλες απώλειες εμπορικών πλοίων που προκαλούσαν τα γερμανικά υποβρύχια είχαν γύρει την πλάστιγγα στην μεριά του Άξονα θέτοντας σε κίνδυνο την έκβαση της Μάχης του Ατλαντικού.

Ούτε γύρη, ούτε γύρος. Είχαν γείρει είναι το σωστό.

* Κι ένα διπλό, από μια αυτόματη μετάφραση, από εκείνες που σου εμφανίζει αυτόματα το google όταν κάνεις αναζήτηση.

Αν λοιπόν αναζητήσετε στο google το θεατρικό έργο Crave, παίρνετε τις πληροφορίες που βλέπετε στην εικόνα.

Η μετάφραση βεβαίως είναι πολύ κακή, και όχι μόνο ή όχι κυρίως επειδή βάζει μουστάκια στην πρόωρα χαμένη συγγραφέα, τη Σάρα Κέιν. Πιο αστείο βρίσκω το «συγγραφέας-κατοικία», ενώ και το performed βεβαίως αποδίδεται λάθος, το one-act παραλείφθηκε -κι άλλα θα βρείτε.

Κάθε φορά που βρίσκουμε λάθος σε κείμενο μεταφρασμένο από μηχανάκι, κάποιος θα πει υποτιμητικά «google translate». Κι όμως, το google translate, χωρίς να δίνει τέλεια μετάφραση, τα πάει πολύ καλύτερα.

Μου έδωσε το εξής αποτέλεσμα:

Το Crave είναι ένα μονόπρακτο της Βρετανίδας θεατρικής συγγραφέα Σάρα Κέιν. Παίχτηκε για πρώτη φορά το 1998 από τη θεατρική εταιρεία Paines Plough, με την οποία ο Kane ήταν συγγραφέας για τη χρονιά, στο Traverse Theatre του Εδιμβούργου.

Όχι και άσχημα. Βρήκε το «παίχτηκε», δεν ξέχασε το μονόπρακτο, απέφυγε τον συγγραφέα-κατοικία και, τουλάχιστον την πρώτη φορά, βρήκε το φύλο της Σάρας Κέιν, όχι όμως τη δεύτερη. (Τέτοιες ανακολουθίες θα βρείτε σε μεταφραστικά προγράμματα που δουλεύουν με παράλληλα κείμενα).

Μεζεδάκια μόνο για εμβολιασμένους

Όπως θα έχετε αντιληφθεί, η κυβέρνηση αποφάσισε νέα μέτρα για την ανάσχεση της πανδημίας. Έτσι, όπως αντιγράφω, από μεθαύριο Δευτέρα: «Στα κέντρα διασκέδασης, στους κλειστούς (εσωτερικούς) χώρους εστίασης, στα θέατρα, στους κινηματογράφους, στα μουσεία, στις εκθέσεις, στα συνέδρια, στα γυμναστήρια και στα γήπεδα δυνατότητα πρόσβασης και δια ζώσης παρουσίας έχουν μόνο οι εμβολιασμένοι ή εντός των τελευταίων έξι (6) μηνών νοσήσαντες από τη νόσο COVID-19 ενήλικοι συμπολίτες μας. Οι ανεμβολίαστοι ενήλικοι συμπολίτες μας δεν έχουν δυνατότητα φυσικής πρόσβασης στους προαναφερθέντες χώρους για την προστασία, πρωτίστως, της δικής τους υγείας».

Και γεννάται το ερώτημα: τα ιστολόγια δεν πρέπει τάχα να εξομοιωθούν με τους παραπάνω χώρους διασκέδασης, πολιτιστικών δραστηριοτήτων και άσκησης; Αλλά, αν είναι έτσι, μήπως πρέπει και εδώ δυνατότητα πρόσβασης να έχουν μόνο οι εμβολιασμένοι; Πριν από δυο βδομάδες, το αντίστοιχο άρθρο μας είχε τίτλο «Μεζεδάκια μόνο με ράπιντ τεστ». Τώρα, προχωράμε κι εμείς ένα βήμα πιο πέρα και περιμένουμε από τη σεβαστή μας κυβέρνηση μιαν εύλογη αποζημίωση για την αναγκαστικά μειωμένη προσέλευση.

* Δείτε όμως τη διατύπωση από το πρόσφατο διάγγελμα (που δεν είναι, αλλά έτσι χαρακτηρίστηκε) του πρωθυπουργού μας. Eίναι άραγε σαφές το ότι «όλοι οι ανεμβολίαστοι, πέραν της εστίασης, δεν θα εισέρχονται και σε άλλες κλειστές αίθουσες»; Δεν ξέρω κατά πόσο θα βελτιωνόταν αν το «και σε άλλες» το αλλάζαμε σε «ούτε σε άλλες». Εσείς τι λέτε;

* Φίλος του ιστολογίου σημείωσε επίσης ότι ο πρωιθυπουργός είπε «κομματοκοποιώντας» και «εργαλοποίηση».

Μάλλον είναι θέμα κακής άρθρωσης, αν και κάποιος κακεντρεχής θα σκεφτόταν ότι σκοντάφτει σε άγνωστες λέξεις. Αλλά βέβαια δεν του είναι άγνωστες.

* Μαργαριτάρι σε κοινοβουλευτική ερώτηση πολλών βουλευτριών και βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ (εξ οικείων τα βέλη). Γίνεται λόγος για μια καταγγελία συγκάλυψης σεξουαλικής παρενόχλησης και στην αρχή επισημαίνεται ότι:

Η Κυβέρνηση της ΝΔ διατείνεται πώς έχει ενσκήψει με την δέουσα πολιτική ευαισθησία και έχει λάβει τα κατάλληλα μέτρα για την αντιμετώπιση της έμφυλης βίας…

Αν το έκαναν για λογοπαίγνιο, θα ήταν πετυχημένο, διότι το «ενσκήπτω» κανονικά λέγεται για κακό που εμφανίζεται άξαφνα και απροσδόκητα: μια καταιγίδα, μια επιδημία ας πούμε. Το συχνό αυτό λάθος οφείλεται στη θεληση πολλών ομιλητών να κάνουν λογιότερο το «σκύβω» που τους φαίνεται πολύ λαϊκό (ίσως και άσεμνο, τι να πω). Αλλά τα μεταξωτά έχουν και κανόνες -εδώ, ας πούμε, θα έπρεπε να πουν «έχει εγκύψει», αυτό είναι το μακιγιαρισμένο «σκύβω», δεν είναι το «ενσκήπτω».

Η ίδια ερώτηση έχει δυο τουλάχιστον φορές το «ο καταγγέλων», ενώ βέβαια θέλει δύο λ: καταγγελία, αλλά καταγγέλλω, καταγγέλλων.

* Η οθονιά είναι από το Σκάι, από το ρεπορτάζ για το απίστευτο περιστατικό με τη γυναίκα που πέθανε στη Θεσσαλονίκη επειδή ακολουθούσε τις συμβουλές ενός αντιεμβολιαστή επόπτη υγείας.

Η «μητέρα 51 ετών» λέει ότι «ήταν θέλημα Θεού» να πεθάνει η ανεμβολίαστη κόρη της, που βλέπουμε πιξελαρισμένη τη μορφή της να φοράει το νυφικό.

Ωστόσο, από άλλα ρεπορτάζ ξέρουμε και το όνομα της νεκρής, και ξέρουμε ότι η νεκρή ήταν 51 ετών, όχι η μητέρα της. Άρα, το «Μητέρα 51 ετών» θα έπρεπε να είναι «Μητέρα 51χρονης» ή κάτι τέτοιο.

Ένα τελευταίο φάλτσο, δηλαδή, σε αυτή την παράλογη ιστορία.

Ομάδες, πόλεις και περιφέρειες, μια τοπογραφία του ελληνικού ποδοσφαίρου

Τις προάλλες ήμουν καθηλωμένος στην καρέκλα του οδοντογιατρού, και για να περάσει η ώρα προσπαθούσα να σκέφτομαι διάφορα άσχετα, οπότε είπα να θυμηθώ ποιες είναι οι 14 ομάδες της Σούπερ Λίγκας (της Α’ Εθνικής, που λέμε εμείς οι παλιοί). Και ενώ ο γιατρός σκάλιζε, εγώ τις μετρούσα και τις ξαναμετρούσα και τις έβγαζα 13 -τελικά, αντιλήφθηκα ότι είχα ξεχάσει τον Ατρόμητο, συγγνώμη ζητώ από τους Περιστεριώτες φίλους.

Αν πάτε στο σχετικό άρθρο της Βικιπαίδειας, θα δείτε ότι έχει έναν χάρτη με τις ομάδες της Α’ Εθνικής (είπαμε, Σούπερ Λίγκα τη λένε τώρα) και τις αντίστοιχες πόλεις.

Ο χάρτης όμως είναι λειψός, έχει λάθος, διότι, αν μετρήσετε, έχει μόνο 13 ομάδες. Ποια λείπει;

Δεν έχει νόημα να σας βάλω κουίζ (άλλωστε δεν βρίσκεστε στην καρέκλα του οδοντογιατρού) οπότε θα το πάρει το ποτάμι. Από τον χάρτη της Βικιπαίδειας λείπει ο Παναιτωλικός στο Αγρίνιο. Παρακαλούνται οι βικιπαιδιστές να τον προσθέσουν -θα το έκανα εγώ, αλλά ξεπερνάει τις τεχνικές μου δεξιότητες.

Αν κοιτάξετε τον χάρτη, θα δείτε ότι από τις 14 ομάδες έχουμε 6 στην Αθήνα και τον Πειραιά, 2 στη Θεσσαλονίκη και 6 στην επαρχία (προσθέτοντας τον ξεχασμένο Παναιτωλικό).

Το ποσοστό 42% για τις ομάδες του Λεκανοπεδίου είναι βέβαια πολύ υψηλό, αλλά όπως θα δούμε παρακάτω άλλες χρονιές ήταν και ψηλότερο.

Γενικά, το ελληνικό ποδόσφαιρο ή μάλλον η ελληνική μεγάλη κατηγορία χαρακτηρίζεται από μόνιμο υδροκεφαλισμό αφού περίπου οι μισές ομάδες προέρχονται από το Λεκανοπέδιο Αττικής. Και βεβαια, αν μετρήσουμε τίτλους πρωταθλητή, τότε η κυριαρχία της Αττικής γίνεται ακόμα πιο καταθλιπτική, αφού στα 60+ πρωταθλήματα Α’ Εθνικής μόνο 4 φορές έχουν κατακτήσει τον τίτλο ομάδες εκτός Αττικής: τρεις φορές ο ΠΑΟΚ (1976, 1985, 2019) και μία φορά η Λάρισα (1988) -όπου 1988 σημαίνει 1987-88 και ούτω καθεξής.

Στην Ευρώπη υπάρχουν πολλές χώρες με πολύ πιο αποκεντρωμένα πρωταθλήματα. Καμιά ίσως δεν είναι τόσο αποκεντρωμένη όσο η Γαλλία, όπου οι 20 ομάδες της Ligue 1 εκπροσωπούν 20 διαφορετικές πόλεις και όχι μόνο φέτος, αλλά πάντοτε. Νομίζω ότι ποτε δεν έχει συμβεί στη Γαλλία να έχει μια πόλη 2 ομάδες στην Ligue 1. Το Παρίσι έχει βέβαια την Παρί Σεν Ζερμέν που κυριαρχεί τα τελευταία χρόνια και με τη βοήθεια των πετροδολαρίων, αλλά δεύτερη ομάδα του Παρισιού (η FC Paris) μόλις πρόσφατα ανέβηκε στη δεύτερη κατηγορία (Ligue 2) -και ούτε υπάρχει κάποια ομάδα του  ευρύτερου Παρισιού, ας πούμε της Ιλ ντε Φρανς, στη μεγάλη κατηγορία.

Αποκεντρωμένη είναι και η γερμανική Μπουντεσλίγκα, όπου μάλιστα οι ομάδες της πρωτεύουσας δεν κυριαρχούν, κάτι που μπορούμε να το αποδώσουμε και στις ιδιαιτερότητες της μεταπολεμικής ιστορίας του Βερολίνου και της Γερμανίας. Στην Αγγλία, αντίθετα, το ευρύτερο Λονδίνο έχει 7 ομάδες από τις 20 της Πρέμιερ Λιγκ (αν μετρήσουμε και τη Μπρέντφορντ για πρωτευουσιάνα).

Η Βίκη μας

Το σημερινό άρθρο το εμπνεύστηκα από μια δημοσίευση που έκανε στο Φέισμπουκ ο φίλος Ρογήρος, που θα την παραθέσω ολόκληρη στη συνέχεια.

Η Βίκη, την οποία παίνεψε ο Ρογήρος, δεν είναι κάποια γυναίκα με το όνομα αυτό, είναι φυσικά η Βικιπαίδεια -το χαϊδευτικό της, ας πούμε, που βρίσκω πως ταιριάζει, αφού η επαφή με τη Βίκη είναι σχεδόν καθημερινή.

Στη φωτογραφία έβαλα τον λογότυπο της γαλλικής Βικιπαίδειας, αλλά η αρχαιότερη και μεγαλύτερη είναι η αγγλική έκδοση της Βικιπαίδειας, η Wikipedia, που ξεκίνησε στις 15 Ιανουαρίου 2001, άρα σε λίγο θα γιορτάσει τα 20 χρόνια της. To όνομά της είναι συμφυρμός της λέξης wiki, που δηλώνει τα συνεργατικά εγχειρήματα σε υπερκείμενο, και του (encyclo)pedia. H πρώτη λέξη έρχεται από τα χαβανέζικα, όπου wikiwiki θα πει «γρήγορος».

Να μια οθονιά από τις πρώτες μέρες της αγγλικής Βικιπαίδειας:

Η ιδιαιτερότητα της Βικιπαίδειας είναι ότι ο καθένας μπορεί να συμμετάσχει και να γράψει ένα άρθρο, ή να τροποποιήσει ένα υπάρχον άρθρο, αν και πρέπει να τηρεί τους αρκετά αυστηρούς κανόνες που ισχύουν. Θα περίμενε κανείς αυτο να επιδρά αρνητικά στην αξιοπιστία της Βικιπαίδειας, αλλά το μαγικό με τα βικιεγχειρήματα είναι πως, όταν συμμετέχουν πολλοί, το τελικό αποτέλεσμα είναι αξιόπιστο, όπως δείχνει η σύγκριση με συμβατικές εγκυκλοπαίδειες. Βέβαια, η Βικιπαίδεια συνήθως προβάλλει την κατεστημένη άποψη -αλλά μήπως το ίδιο δεν έκαναν και οι συμβατικές εγκυκλοπαίδειες;

Η επιτυχία της Βικιπαίδειας ήταν τόση που, ουσιαστικά, έχει αχρηστέψει τις παραδοσιακές εγκυκλοπαίδειες -τουλάχιστον στην αγγλική γλώσσα. Κατά τη γνώμη μου, πρόκειται για ένα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα του διαδικτύου -και μια από τις αποδείξεις της εφικτότητας του κομμουνισμού.

Η αγγλική Wikipedia είναι η μεγαλύτερη από τις περίπου 300 γλωσσικές εκδόσεις που υπάρχουν. Έχει 6,2 εκατομμύρια άρθρα. Αν σας ρωτούσα να μαντέψετε ποια είναι η δεύτερη μεγαλύτερη (από πλευράς αριθμού άρθρων) γλωσσική έκδοση της Βικιπαίδειας, μάλλον δεν θα το βρίσκατε.

Ντάουν. Λοκ ντάουν.

Πριν από μερικές μέρες, το λεξικό Collins ανακοίνωσε ότι, σύμφωνα με τους λεξικογράφους του, Λέξη του 2020 είναι το lockdown -στα αγγλικά βεβαίως.

Εμείς διοργανώνουμε κάθε χρόνο ανάλογη ψηφοφορία, λιγότερο επιστημονική ίσως, και, αν βρούμε το κουράγιο να την κάνουμε και φέτος είναι σχεδόν βέβαιο πως θα έχουμε κυριαρχία των όρων που συνδέονται με την πανδημία -από τον ίδιο τον κορονοϊό μέχρι, ακριβώς, το λοκντάουν, περνώντας από την καραντίνα. Μάλλον θα κυριαρχήσει το λοκντάουν, επειδή είναι φρέσκο στο πετσί μας, ενώ αν η ψηφοφορία γινόταν στις αρχές της πανδημίας μάλλον θα ξεχώριζε ο κορονοϊός, που θυμάστε πόσες συζητησεις είχαμε για το πώς ακριβώς πρέπει να ειπωθεί και πώς να γράφεται.

Δεν θέλω να σας προκαταλάβω, αλλά είπα να αφιερώσουμε ένα άρθρο στα λεξιλογικά του λοκντάουν -αφού το έχουμε ήδη εξετάσει από τις άλλες απόψεις του.

Θα εξετάσω το ασυμμόρφωτο δάνειο, που επιμένω να το γράφω με ελληνικούς χαρακτήρες, λοκντάουν, και όχι lockdown (ή lock-down) στα αγγλικά. Κι αυτό δεν το κάνω ούτε απο βαρεμάρα (να αλλάξω γραμματοσειρά) ούτε από αίσθημα ξενηλασίας, αλλά επειδή όταν μιλώ ελληνικά προφέρω ελληνοπρεπώς τις ξένες λέξεις, ακόμα και τα ασυμμόρφωτα δάνεια. Προφέρω λοιπόν λοκντάουν, όχι lock-down.

Μεζεδάκια της εστίασης

Αφού από τη Δευτέρα ανοίγουν τα καταστήματα της εστίασης, εστιατόρια, ταβερνες, καφενεία και συναφή, λογικό είναι να ονομάσουμε έτσι τα μεζεδάκια μας, τα οποία τόσες εβδομάδες καραντίνας παραδίδονταν σε ντελίβερι μόνο.

Με την ευκαιρία, να πω ότι παλιότερα (εννοώ πριν από 30 χρόνια) δεν θυμάμαι να χρησιμοποιούσαμε τόσο πολύ το ουσιαστικό «εστίαση» για τον κλάδο των εστιατορίων. Τότε, εστίαση σήμαινε το φόκους, το αποτέλεσμα του «εστιάζω». Κάποτε που είχε χρειαστεί να αναφερθούμε στον κλάδο των εστιατορίων, ένας συνάδελφος, θυμάμαι, είχε χρησιμοποιήσει τον όρο «εστιατορία». Τώρα όμως το λέμε «εστίαση», η γλώσσα αλλάζει.

* Και ξεκινάμε με μια πινακίδα από την εξώπορτα χώρου παροχής υπηρεσιών υγειας, που την ανάρτησε φίλος του ιστολογίου στο Φέισμπουκ.

Aπαγορευεται λοιπόν η είσοδος «διά παντός» χωρίς μασκα και γάντια.

Τ’ ακούτε; Για πάντα. Μέχρι να σβήσει ο ήλιος θα μένετε απέξω όσοι δεν φοράτε μάσκα ή γάντια.

* Ακλισιά στην είδηση για την ποινική δίωξη που ασκήθηκε κατά Μαρινάκη, που βέβαια δεν ακούστηκε και πολύ διότι δεν είναι όλοι τόσο τολμηροί να δημοσιεύουν τέτοια πράγματα:

Ποινική δίωξη κατά Μαρινάκη και μέλη της φρουράς του για παράνομη βία

Φυσικά, «και μελών της φρουράς του». Και οι δυο όροι στη γενική.

Κάποιοι που το είχαν αρχικά άκλιτο, όπως η ΕφΣυν, το διόρθωσαν και μπράβο τους.

* Στο αρθρο μας του προηγούμενου Σαββάτου είχαμε ασχοληθεί διά μακρών (όχι Εμανουέλ) με τα ανορθόγραφα πανό της ΟΛΜΕ και τις (σε μεγάλο βαθμό κακοπροαίρετες ή/και υποκριτικές) επικρίσεις που δέχτηκαν.

Την Κυριακή που μας πέρασε, ο Πάσχος Μανδραβέλης αφιέρωσε την επιφυλλίδα του, φυσικά, στα ανορθόγραφα πανό. Μόνο που εδώ τον χτύπησε ο νόμος του Μέφρι.

Όπως βλέπετε από το απόσπασμα, ο Πάσχος έγραψε «αν δεν ανέβαιναν πάνω στο Μνημείο, το ασύντακτο πανό μπορεί να διέλαθε την προσοχή του πανελληνίου».

Ο τύπος «διέλαθε» δεν στέκει, διότι είναι σε αόριστο. Όμως ο υποθετικός λόγος θέλει παρατατικό. Λέμε, «αν δεν αργούσες να έρθεις μπορεί να προλαβαίναμε», όχι «μπορεί να προλάβαμε». Άρα, το σωστό θα ήταν «να διελάνθανε» (ή, να διαλάνθανε, αφού ειδικά εδώ, που δεν τονίζεται, η αυξηση είναι προαιρετική).

Τσιγαρουφιάνοι;

Η λέξη του τίτλου, δικής μου κατασκευής, είναι βασισμένη πάνω στον εφήμερο νεολογισμό «Βαρουφιάνοι» που είχε ακουστεί τον Μάρτιο του 2015 στο ελληνικό Διαδικτυο όταν ο τότε υπουργός Γιάνης Βαρουφάκης είχε προτείνει να καταγγέλλουν οι τουρίστες τους καταστηματάρχες που δεν κόβουν αποδείξεις. Οι Βαρουφιάνοι είχαν προκύψει από συγχώνευση του ονόματος του υπουργού με τη λέξη «ρουφιάνος», με εκμετάλλευση του κοινού στοιχείου «ρουφ». Στους τσιγαρουφιάνους δεν υπάρχει κοινό στοιχείο, μπορούμε όμως να σκεφτούμε την απλολογία (τσιγαρορουφιάνος – τσιγαρουφιάνος)

Ρουφιάνος βέβαια με τη νεότερη σημασία της λέξης, δηλαδή καταδότης, καρφί, μπογδάνος. Πριν από ένα μήνα είχαμε άρθρο για τη λέξη και για τις σημασίες της.

Αναφέρομαι φυσικά στη συζήτηση για τον αντικαπνιστικό νόμο, και ειδικότερα στον τετραψήφιο αριθμό 1142 που έχει θεσπιστεί για να γίνονται ανώνυμες καταγγελίες από πολίτες για κάπνισμα σε κλειστούς δημόσιους χώρους, κάτι που από πολλούς χαρακτηρίστηκε «προτροπή σε ρουφιανιά». Θα πω παρακάτω τη θέση μου, αλλά επειδή μερικοί διαβάζουν μόνο τις τρεις πρώτες παραγράφους των άρθρων ας πω από τώρα ότι δεν συμφωνώ με τον χαρακτηρισμό «ρουφιανιά» αν και βλέπω πως είναι αρκετά διαδεδομένος.

Στον ηλεκύκλο των γνωστών μου, εννοώ στο Φέισμπουκ, το θέμα του αντικαπνιστικού νόμου έχει πυροδοτήσει εντονότατες συζητησεις, πολύ παθιασμένες. Βλέπω φίλους να ανταλλάσσουν βαριές εκφράσεις, κάτι που δεν με παραξενεύει και τόσο, διότι είναι γνωστό πως το κάπνισμα είναι θέμα που εξάπτει τα πάθη. Αυτό που δεν ξέρω είναι αν το θέμα ενδιαφέρει εξίσου την κοινωνία «στην πραγματική ζωή».

Πάντως, οι ρυθμίσεις του αντικαπνιστικού νόμου έχουν διχάσει τη μικρή κοινωνία των φίλων μου στο Φέισμπουκ, παρόλο που ψηφίστηκαν με ευρύτατη πλειοψηφία στη Βουλή (ΝΔ, ΚΙΝΑΛ, ΣΥΡΙΖΑ, ΜΕΡΑ25 υπέρ, ΚΚΕ παρών, Ελληνική Λύση κατά).

Όπως έχω γράψει παλιότερα, κάπνιζα πολύ για πολλά χρόνια, αλλά το έχω κόψει, και από το καλοκαίρι του 2002 είμαι εντελώς άκαπνος. Το έκοψα πολύ πιο εύκολα απ’ όσο πίστευα αλλά δεν τολμώ να επιχειρήσω να ανάψω ούτε ένα τσιγάρο όλα αυτά τα χρόνια -ούτε όμως το επιθυμώ. Πάντως, δεν με ενοχλεί η μυρωδιά του τσιγάρου.

Τα πρώτα μεζεδάκια της νέας κοινοβουλευτικής περιόδου

Ορκίστηκαν προχτές οι βουλεύτριες και οι βουλευτές της νέας Βουλής, εκλέχτηκε Πρόεδρος και Προεδρείο, οπότε τα σημερινά μεζεδάκια είναι τα πρώτα της νέας κοινοβουλευτικής περιόδου. (Έγινε και σεισμός, αλλά προτίμησα να τον αφησω για το τέλος του άρθρου).

Έγινε και ο αγιασμός, γέμισε η αίθουσα της Bουλής με επισκόπους και ιερωμένους όλων των δογμάτων, σε μια λαμπρή τελετή που θα την ζήλευαν στην Τεχεράνη. Ιδιαίτερη εντύπωση έκανε στα κοινωνικά μέσα ο ιερέας με τη μυτερή κουκούλα, που είναι, αν ισχύουν οι πληροφορίες που έλαβα, ο εκπρόσωπος του ενός από τα δύο αρμενικά δόγματα που πήραν μέρος στην τελετή. Είχα δει και μιαν άλλη φωτογραφία με δυο-τρεις ιερωμένους, μεταξύ των οποίων και ο κουκουλοφόρος, να παίζουν με τα κινητά τους, αλλά δεν τη βρίσκω τώρα.

Τέλος πάντων, πέρα από τη φωτογραφία αυτή, η πιατέλα μας δεν περιέχει πολλά άλλα μεζεδάκια σχετικά με την έναρξη της νέας κοινοβουλευτικής περιόδου -δεν θέλω να σταθώ στις πολυσυζητημένες φωτογραφίες με τις διαχύσεις της Λιάνας Κανέλλη και της Ντόρας Μπακογιάννη, που ασφαλώς ξεπερνούν την εγκαρδιότητα που θα χαρακτήριζε τις σχέσεις δυο παλαιών κοινοβουλευτικών από αντίπαλα κόμματα. Και η μία και η άλλη ακολουθούν και προσωπικές ατζέντες, άλλωστε, πέρα από εκείνες των κομμάτων τους. Και την κυρία Κανέλλη αρμόδιοι να την κρίνουν είναι, πρωταρχικά, οι οπαδοί του ΚΚΕ, πολλοί από τους οποίους εξέφρασαν και φωναχτά την αποδοκιμασία τους.

* Σχετικό με την ορκωμοσία των βουλευτών ήταν και ένα ατυχές τουίτ της κ. Νίκης Τζαβέλλα, που μου θύμισε τον Μανολίτο -το έχω ξαναγράψει εδώ.

Σε μια ιστορία της Μαφάλντας, η δασκάλα λέει στα παιδιά: «Και παρά την εδραιωμένη αντίληψη, ο Χριστόφορος Κολόμβος επέμενε ότι η γη είναι σφαιρική…»
Και από το βάθος της αίθουσας, ο Μανολίτο, ο γιος του μπακάλη, χλευάζει: Α τον ηλίθιο!

Η κ. Νίκη Τζαβέλλα, όπως βλέπετε, έπαθε Μανολίτο. Έγραψε τουί για να μαλώσει τα κανάλια που γράφουν «Ορκωμοσία» αντί για «ορκομωσία» που εκείνη θεωρεί σωστό.

Ελληνικά, τσεχικά, ουγγρικά και σουηδικά….

Θυμίζει κάπως την αρχή από ανέκδοτο, μόνο που τ’ ανέκδοτα ξεκινάνε κάπως διαφορετικά, «Ήτανε μια φορά ένας Έλληνας, ένας Τσέχος κι ένας Σουηδός…», αν και σχεδόν πάντα οι άλλες εθνότητες που εμφανίζονται στη συνομοταξία των ανεκδότων αυτού του τύπου είναι από τις μεγάλες και πολυπληθείς, Άγγλοι, Γερμανοί και Γάλλοι ας πούμε.

Όμως δεν θα σας πω ανέκδοτο, αλλά θα παρουσιάσω ένα παλιότερο άρθρο του περιοδικού Wired, γραμμένο από τη γλωσσολόγο Gretchen Mc Culloch, σχετικά με την εξάπλωση των διαφόρων γλωσσών στον κυβερνοχώρο αλλά και τους γλωσσικούς πόρους που έχει κάθε γλώσσα στη διάθεσή της. Το άρθρο είναι περυσινό, οπότε κάποια από τα στοιχεία που παραθέτει θα έχουν αλλάξει, αλλά όχι ριζικά. Μεταφράζω πρόχειρα και βιαστικά. Φυσικά η Darpa, που αναφέρεται στο δεύτερο μισό του άρθρου, και που βρίσκεται και στην αρχή του Ιντερνέτ, δεν είναι ένας ουδέτερος οργανισμός που εργάζεται για το καλό της ανθρωπότητας. 

Στους καιρούς του Διαδικτύου, όταν σκοντάφτουμε σε έναν γλωσσικό φραγμό έχουμε στη διάθεσή μας πλήθος διαδικτυακούς πόρους για να τον ξεπεράσουμε: μεταφραστικές εφαρμογές, ιστότοποι με λεξικά, εκδόσεις της Βικιπαίδειας σε άλλες γλώσσες, μέχρι και το «Κλικ για μετάφραση». Αλλά στον κόσμο μας υπάρχουν σήμερα κάπου 7000 γλώσσες. Οι μεγαλύτερες 10 από αυτές μιλιούνται από εκατοντάδες εκατομμύρια· στο άλλο άκρο, το ένα τρίτο των γλωσσών έχουν λιγότερους από 1000 ομιλητές.

Αλλά στον μεσαίο χώρο υπάρχουν καναδυό εκατοντάδες γλώσσες που μιλιούνται από εκατομμύρια ομιλητές η κάθε μία. Αυτές οι γλωσσες μεσαίου μεγέθους έχουν λοιπόν αρκετά ευρύ κοινό ομιλητών αλλά η διαδικτυακή τους υποστήριξη διαφέρει πάρα πολύ από τη μια στην άλλη. Ας πούμε, έχουμε τα σουηδικά, με 9,6 εκατομμύρια ομιλητές, που έχουν την τρίτη μεγαλύτερη Βικιπαίδεια, με περισσότερα από 3 εκατ. άρθρα, και που διαθέτουν υποστήριξη από τα Google Translate, Bing Translate, Facebook, Siri, υποτίτλους του YouTube και ούτω καθεξής. Έχουμε όμως και τη γλώσσα Odia, την επίσημη γλώσσα της πολιτείας Odisha στην Ινδία, με 38 εκατ. ομιλητές, που δεν υποστηρίζεται από το Google Translate. Ενώ για την Oromo, μια γλώσσα που μιλιέται από περίπου 34 εκατ. ανθρώπους, κυρίως στην Αιθιοπία, υπάρχουν μόλις 772 άρθρα στην αντίστοιχη Βικιπαίδεια.

Για ποιο λόγο τα ελληνικά, τα τσεχικά, τα ουγγρικά και τα σουηδικά, γλώσσες που έχουν από 8 έως 13 εκατ. ομιλητές, διαθέτουν υποστήριξη από το Google Translate και έχουν ισχυρή βικιπαιδική παρουσίαμ ενώ γλώσσες του ιδιου μεγέθους ή και μεγαλύτερου, οπως οι Bhojpuri (51 εκατ.), Fula (24 εκατ.), Sylheti (11 εκατ.), Quechua (9 εκατ.), και Kirundi (9 εκατ.) βρίσκονται σε τεχνολογική αφάνεια;

Το Χανγκόβερο και άλλα δέκα εγκυκλοπαιδικά λήμματα του Χρήστου Τσατσαρώνη

Πριν από τρεις μήνες είχαμε δημοσιεύσει δυο διηγήματα του φίλου μας Χρήστου Τσατσαρώνη. Σήμερα θα δούμε μερικά ακόμα χιουμοριστικά κείμενα του Τσατσαρώνη που έχουν τη μορφή λημμάτων από φανταστικές εγκυκλοπαίδειες. Μου αρέσει ο τρόπος που παίζει ο συγγραφέας με τη γλώσσα και βρίσκω πρωτότυπη την ιδέα του. Στα περισσότερα λήμματα γίνεται αναφορά σε κάποιο ιστορικό πρόσωπο, άλλα μπορεί να χαρακτηριστούν ασεβή, εμένα πιο πολύ μου άρεσε το πρώτο. Μακάρι να ζούσαμε στο Χανγκόβερο!

 

Το Χανγκόβερο
(λήμμα από την Ντοϊτσηπήδεια)

Το Χανγκόβερο είναι μικρή πόλη της κεντρικής – βόρειας Γερμανίας που ιδρύθηκε κατά τους μεσαιωνικούς χρόνους από Κέλτες της Βρεττανίας, της Ιρλανδίας και των γύρω μικρών νήσων (Εβρίδων κ.ά.). Οι άνθρωποι εκείνοι ξέμειναν στον τόπο αυτόν μετά από αμέτρητες πολεμικές συρράξεις, εκστρατείες, μετακινήσεις πληθυσμών, ανταλλαγές αιχμαλώτων, εξανδραποδισμούς, σκλαβοπάζαρα, φυλακίσεις και δραπετεύσεις, φυγοδικίες και άλλες επώδυνες διαδικασίες. Στον πρώτο, σπάνιο για τα χρόνια που μιλάμε, ορίζοντα ειρηνικής εποχής, ένοιωσαν ότι δεν είχαν κουράγιο ούτε καν στην πατρίδα τους να επιχειρήσουν να επιστρέψουν. Ρίζωσαν λοιπόν εκεί ιδρύοντας αυτήν την – μικροσκοπική στην αρχή – πολίχνη, έκαναν οικογένειες, καλλιέργησαν τη γη, άρχισαν να εκτρέφουν ζώα και να ασκούν την όποιαν τυχόν τέχνη ήξερε ο καθένας από πριν. Μοιραία, σιγά σιγά, οι κάτοικοι άρχισαν επιμειξίες με εκπροσώπους των αυτόχθονων Γοτθικών φύλων και η πόλη όπως και ο πληθυσμός μεγάλωναν, χωρίς όμως να επηρρεασθούν κάποιες συνήθειες του λαού τους αρχαίες που κουβάλησαν εκεί από την πατρίδα τους και διατηρήθηκαν ανέπαφες. Για παράδειγμα, η πολύ ιδιαίτερη γλωσσική τους διάλεκτος, τα Γαλελικά, που ακόμα και σήμερα μιλιέται και γράφεται από –λιγοστούς είναι η αλήθεια- κατοίκους της περιοχής. Επίσης η μεγάλη τους αγάπη για τη μουσική, το χορό και το τραγούδι. Όπως και για τη συγγραφή, ανάγνωση, διήγηση και ακρόαση ιστοριών με πλήθος φανταστικών στοιχείων, μύθων κ.λ.π. Πάνω απ’ όλα όμως οι κάτοικοι του Χανγκόβερου διατήρησαν την προγονική τους αγάπη στην κατανάλωση οινοπνευματωδών ποτών. Παραδοσιακά, από τις απογευματινές έως τις πρώτες πρωϊνές ώρες, το αλκοόλ (τί μπύρα, τί μηλόκρασο, τί ουΐσκυ, τί τζιν) ρέει άφθονο στο Χανγκόβερο των έξω καρδιά – γλεντζέδων κατοίκων. Στη διατήρηση ειμή και στην ενίσχυση της συνήθειας αυτής πρέπει να πούμε ότι συνετέλεσε και ο απόλυτος ενστερνισμός της (άλλο που δε θέλανε δηλαδή) από τους – εξίσου γερά ποτήρια – ντόπιους. Έτσι λοιπόν κάθε βράδυ είναι μια γιορτή στο Χανγκόβερο, στο τέλος της οποίας όλοι γυρνούν πανευτυχείς, άδοντας και γελώντας, τρεκλίζοντας αλληλοϋποβασταζόμενοι στα σπίτια τους. «Μα… και πώς ξυπνάνε το πρωί να πάνε στις δουλειές τους;», θα μπορούσε να αναρωτηθεί ο νηφάλιος, τακτικός, σπίτι-δουλειά / δουλειά-σπίτι και ύπνο από νωρίς, αναγνώστης. Μα εδώ ακριβώς έιναι το ζήτημα. Αυτό που κάνει τη μικρή αυτή και κατά τα άλλα άσημη πόλη, άξια να της αφιερωθεί ολόκληρο λήμμα στην έγκυρη δικτυακή, ψηφιακή μας εγκυκλοπαίδεια, τη Βίβλο των γερμανικών σπουδών και τον πνευματικό φάρο των ανά τον κόσμο Γερμανιστών, την Ντοϊτσηπήδεια. «Δηλαδή;» (αναρωτιέται ξανά ο αναγνώστης). Δηλαδή… δεν ξυπνάνε. Διότι απλά δεν μπορούν. Είναι κατάκοποι, εξουθενωμένοι, νοιώθουν εξάντληση, αδιαθεσία, τους πονάει το κεφάλι, τους ανακατώνεται το στομάχι… πάσχουν με άλλα λόγια από τις παρενέργειες της μέθης που στη γλώσσα της πατρίδος τους ονομάζονται «Χανγκόβερ», λέξη που στην περίπτωση αυτή αφορά φαινόμενο τόσο εκτεταμένο που στάθηκε ικανό να δώσει στην πόλη το όνομα της. Και τί γίνεται λοιπόν τις μέρες, τα πρωϊνά στο Χανγκόβερο; Μα –αγαπητοί αναγνώστες- όπως λένε και οι ταξιδιωτικοί οδηγοί που σημειώνουν το Χανγκόβερο ως ένα αξιοπερίεργο αξιοθέατο… δε γίνεται τίποτα! Η πόλη μοιάζει έρημη, σαν όλοι οι κάτοικοι να έχουν πάει διακοπές. Ψυχή δεν κυκλοφορά στους δρόμους. Τα μαγαζιά κλειστά. Οι δημόσιες υπηρεσίες, οι τράπεζες, τα ταχυδρομεία, όλα κλειστά. Ούτε βλέπεις να κινείται κάποιο μέσο μαζικής μεταφοράς. Ο τυχόν ανυποψίαστος επισκέπτης απορεί έως και αγριεύεται. Και μετά, το μεσημεράκι, αρχίζουν να εμφανίζονται οι Χανγκόβεροι, να σκάνε μύτη όπως τα σαλιγκάρια μετά τη βροχή και να ξεκινά να ζωντανεύει η πόλη κατά τον τρόπο που συβαίνει οπουδήποτε αλλού στις, φερ΄ειπείν, 7:00 το πρωί. Κάπως βαρύθυμοι βέβαια και λιγομίλητοι είναι όλοι, όπως εύκολα μπορεί κανείς να παρατηρήσει, ωστόσο καλοπροαίρετοι, πρόθυμοι και ευγενικοί. Προοδευτικά το κλίμα βελτιώνεται, το δε βραδάκι και τη νύχτα, όπως ήδη αναφέραμε, όλη η πόλη είναι ένα ξεφάντωμα, μια γιορτή. Θα το διαπιστώσεις και συ αναγνώστη αν βρεθείς στα μέρη αυτά και αποφασίσεις (διότι αξίζει) να περάσεις έστω και ένα εικοσιτετράωρο στο Χανγκόβερο. Άλλωστε, μέρος σαν κι αυτό δεν υπάρχει στον κόσμο όλο. Εκτός, καθώς λένε κάποιοι πολυταξιδεμένοι, από ένα νησί στο ανατολικό Αιγαίο, όπου –χωρίς την άμεση σχέση με το αλκοόλ- οι ντόπιοι έχουν τα ίδια περίεργα ωράρια. Αλλά περισότερα γι αυτό θα βρεις βεβαίως αναγνώστη στην αδελφή Ελληνοπαίδεια.

Μεζεδάκια της εμπιστοσύνης

Της ψήφου εμπιστοσύνης, βεβαίως, στην ψηφοφορία που έγινε μεσοβδόμαδα. Από εκεί τιτλοφορείται το σημερινό σαββατιάτικο πολυσυλλεκτικό μας άρθρο. Είχε πολλές ενδιαφέρουσες σκηνές η διήμερη συζητηση στη Βουλή και την παρακολούθησα ιντερνετικά -αν και σε ορισμένες περιπτώσεις οπως στις δευτερολογίες των πολιτικών αρχηγών η μετάδοση κάθε τόσο κοβόταν ίσως επειδή την παρακολουθούσαν πολλοί.

(Παρένθεση: Πρέπει να είναι αρκετοί πια όσοι παρακολουθούν τηλεοπτικές εκπομπές ή ακούν ραδιόφωνο ζωντανά μεν αλλά ιντερνετικά. Μετριούνται αυτοί με κάποιον τρόπο; )

Από τη συζήτηση στη Βουλή σταχυολόγησα ορισμένα γλωσσικά, που τα παραθέτω εδώ ανάκατα -επειδή τα σημείωνα όπως τα άκουγα, δεν μπορώ να παραθέσω ολόκληρες παραγράφους αλλά μόνο τις επίμαχες φράσεις.

* Ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας σε κάποιο σημείο της πρώτης ομιλίας του χρησιμοποίησε τον τύπο «καταχράζονται». Κανονικά θα λέγαμε «καταχρώνται», αλλά όλο και περισσότερο χρησιμοποιείται ο νέος ενεστώτας «καταχράζομαι» που έχει φτιαχτεί αναδρομικά από τον αόριστο (καταχράστηκα) όπως το πιάνω φτιάχτηκε από το πιέζω-επίεσα-επίασα.

Τον τύπο τον δέχομαι ευνοϊκά, όχι επειδή τον είπε ο Τσίπρας (που θα έλεγε κάποιος ανόητος), αλλά επειδή τον είχα δεχτεί ευνοϊκά σε συζήτηση στη Λεξιλογία πριν από πεντέξι χρόνια, όπου είχα γράψει: Και το πιάνω έτσι φτιάχτηκε και πάμπολλα άλλα ρήματα, μπορεί σε πεντέξι δεκαετίες να έχει φτιαχτεί και «καταχράζομαι» και μόνο κάτι παλιόγεροι (όπως θάχουμε γίνει τότε) να θυμούνται το «καταχρώμαι». Ειδικά είναι βολικό το «καταχράζομαι» στον παρατατικό, διότι βέβαια ποιος θα πει «καταχράτο»;

Μάλιστα, αργότερα βρήκα ότι στον Κοτζάμπαση του Καστρόπυργου, του Μ. Καραγάτση (1944), κεφάλαιο ΙΕ’ υπάρχει η φράση:

Τον Καστρόπυργο τον κυβερνούσε τώρα ο Πανάγος’ μα ήταν σεμνός και δεν καταχραζόταν τη δύναμή του.

Οπότε, θεωρώ πλέον ότι το καταχράζομαι δεν έχει ανάγκη άλλα διαπιστευτήρια.

* Παρόμοια περίπτωση, σε ομιλία του βουλευτή του ΚΚΕ Γιάννη Δελή, που είναι και δάσκαλος άρα κάτι παραπάνω ξέρει:

Τραμπ και Μέρκελ που παρελάζουν…

Το παρελάζω από τον αόριστο «παρέλασα». Ομαλότερο από το «παρελαύνω» αν και χάνει λίγο σε επισημότητα.

* Αντίθετα, δεν μου άρεσε που ο Δημήτρης Κουτσούμπας (στην πρώτη ομιλία του) έπεσε θύμα του τρόμου της διπλής άρνησης. Εγώ ήξερα ότι οι κομμουνιστές είναι ατρόμητοι. Κι όμως, είπε:

εξοπλισμοί που καμία σχέση έχουν με την άμυνα της χώρας…

Αυτά είναι αγγλικά, δεν είναι ελληνικά. Στα ελληνικά: καμία σχέση δεν έχουν με την άμυνα της χώρας ή, έστω, ουδεμία σχέση έχουν…

* Ο Ιω. Αμανατίδης του ΣΥΡΙΖΑ δεν έκανε φραστικό λάθος αλλά δυο φορές στην ομιλία του είπε «ο Ελευθέριος Βενιζέλος» εννοώντας τον Ευάγγελο. Από τα Χανιά ακούστηκε ένα βαθύ βουητό, σαν να στριφογυρίζει κάτι.

* Ο Μάκης Μπαλαούρας είπε «σε ατραπούς δύσκολους». Τα μουστάκια μπαίνουν εύκολα στα δευτερόκλιτα θηλυκά -μερικές φορές μονιμοποιούνται (και νομιμοποιούνται), όπως στους ψήφους -που ακούστηκαν κάμποσες φορές στην προχτεσινή συζήτηση.

* Ο Βασίλης Λεβέντης είπε «να περιθάλπτει», συχνό λαθάκι.

* Ο Θανάσης Παφίλης κατηγόρησε την κυβέρνηση ότι «τον έχετε ανάγει» -δεν σημείωσα ποιον και τι. Όμως δεν μπορεί να σταθεί αυτός ο τύπος, είναι σαν να λέμε «τον έχετε δίνει». Ή θα πούμε βαρβαρόφωνα «έχετε αναγάγει» ή, αναλογικά, όπως έλεγαν οι παλαιοί και όπως λένε οι Κύπριοι «έχετε ανάξει».

Μπορεί να υπήρχαν και άλλα αξιοσημείωτα, αλλά εγώ αυτά σημείωσα.

* Κι ένα γουστόζικο ορθογραφικό λάθος σε σχόλιο της συζήτησης στη Βουλή, από τον δημοσιογράφο Νίκο Υποφάντη: έχει υποθεί από το βήμα…

Το αστείο είναι βέβαια στην ομοιότητα με το επώνυμο του δράστη. Εκτός αν, για να διατηρήσουμε την ισορροπία, γράψουμε ότι ο Νίκος Ειπωφάντης έγραψε ότι έχει υποθεί από το βήμα.