Πριν από 50 χρόνια: Ο Μποστ για τα ινδικά τραγούδια

Ο Μποστ αρέσει στο ιστολόγιο και, ελπίζω, σε αρκετούς αναγνώστες και φίλους. Εδώ και λίγο καιρό ανεβάζω, πότε-πότε, σκίτσα του Μποστ που σχολιάζουν γεγονότα που συνέβηκαν πριν από 50 χρόνια. Το προηγούμενο άρθρο της σειράς αυτής το είχα ανεβάσει λίγο πριν από τον πρώτο γύρο των εκλογών, δηλαδή πριν από είκοσι περίπου μέρες, οπότε καιρός είναι για το επόμενο, το οποίο, μάλιστα, κανονικά έλεγα να το ανεβάσω την περασμένη εβδομάδα αλλά με το ένα και με το άλλο το ανέβαλα και τελικά το ξέχασα. Πρόκειται βέβαια για άρθρο που δημοσιεύεται εδώ για δεύτερη φορά, αφού για το σκίτσο αυτό του Μποστ έχω γράψει και παλιότερα, αλλά επειδή από εκείνη την πρώτη δημοσίευση έχουν περάσει τέσσερα χρόνια και βάλε, ελπίζω να είναι άγνωστο στους περισσότερους από σας. Και εκτός αυτού, το σκίτσο το ανεβάζω τώρα σε καλύτερη ποιότητα.

Υπάρχει όμως κι ένας επιπλέον λόγος για τον οποίο θέλω να ξανανεβάσω αυτό το σκίτσο του Μποστ: επειδή έμμεσα γίνεται λόγος για τον Μανώλη Γλέζο, που πολύ πρόσφατα αποθεώθηκε από τους ψηφοφόρους παίρνοντας πάνω από 450.000 σταυρούς (πόσο ακριβώς, δεν ξέρουμε, αφού στον ιστότοπο του υπουργείου η καταμέτρηση των σταυρών έχει κολλήσει στο 96,66% του συνόλου.

Λοιπόν, το σκίτσο που θα δούμε σήμερα δημοσιεύτηκε στην Αυγή στις 31 Μαΐου 1964

Σε πρώτο πλάνο, ο Πειναλέων διαβάζει την «Αβγή» και περιγράφει στη «μυτέρα» του την προσέλευση επισήμων από ολόκληρο τον κόσμο στην κηδεία του Παντίτ Νεχρού, του ηγέτη της Ινδίας (που είχε πεθάνει στις 28 Μαΐου από καρδιακή προσβολή). Με μπουζούκι στο χέρι, η μαμά Ελλάς απαντά ότι θα έπρεπε να υποβάλουν τα σέβη τους και οι Έλληνες συνθέτες που αντλούν έμπνευση  από τα ινδικά τραγούδια (ακριβέστερα: τα αρμέγουν). Άλλωστε, η παρτιτούρα γράφει «Για σένανε πονώ». Στο φόντο, ο βράχος της Ακρόπολης με μια υπερμεγέθη ελληνική σημαία και στον ουρανό ένα αεροπλάνο με τη ναζιστική σβάστικα.

Δυο μέρες νωρίτερα στη Βουλή, ο Μίκης Θεοδωράκης, στην παρθενική του ομιλία ως βουλευτής (είχε εκλεγεί στις εκλογές της 16ης Φεβρουαρίου 1964), είχε στραφεί εναντίον των «ινδοπρεπών» τραγουδιών που μονοπωλούσαν το πρόγραμμα του ραδιοφωνικού σταθμού της ΥΕΝΕΔ, ενώ τα δικά του τραγούδια, παρά την πολιτική αλλαγή, λογοκρίνονταν.

Η ομιλία Θεοδωράκη ήταν επεισοδιακή διότι πριν μπει στο κυρίως θέμα ο Μίκης είχε θελήσει να αναφερθεί στη μνήμη του Γρ. Λαμπράκη, μια και μόλις είχε κλείσει ένας χρόνος από τον θάνατό του. Όμως, βουλευτές της ΕΡΕ άρχισαν να φωνάζουν, ενώ και ο παρευρισκόμενος υπουργός Πέτρος Γαρουφαλιάς κάλεσε τον προεδρεύοντα της Βουλής, τον Μαν. Μπακλατζή, να αφαιρέσει τον λόγο από τον ομιλητή.

Τότε, ο Θεοδωράκης είπε στον Γαρουφαλιά: «Αν όμως εσείς βρίσκεστε σ’ αυτή τη θέση, το οφείλετε στον Λαμπράκη».
«Καθίστε κάτω!» απάντησε ο υπουργός.
«Μου αρκεί ο θόρυβος που προκαλείται στην ψυχή και στη συνείδησή σας από το όνομα του Γρηγόρη Λαμπράκη».

Αυτή τη συμπεριφορά προφανώς στηλιτεύει ο Μποστ στον τίτλο του σκίτσου κάνοντας λόγο για «γαϊδουροπρέπειες». Βέβαια, σήμερα που ξέρουμε ότι ο Γαρουφαλιάς ένα χρόνο αργότερα θα αποτελούσε την αιχμή του δόρατος της αποστασίας, η στιχομυθία παίρνει και μιαν άλλη διάσταση.

Ταυτόχρονα, η επέτειος της αποκαθήλωσης της χιτλερικής σημαίας με τη σβάστικα από την Ακρόπολη (που έγινε στις 30 προς 31 Μαΐου 1941) είχε περάσει απαρατήρητη από τους κρατικούς ραδιοφωνικούς σταθμούς, κι εκεί αποβλέπει η τελευταία μπηχτή της μαμα-Ελλάς, για τους σταθμούς που «με των Ινδών τας γλύκας / γλιτώνουν άλλας εκπομπάς διά Γλέζους και σβαστίκας».

Όσο για τον Χάσελ, πρόκειται για τον Χριστιανοδημοκράτη πολιτικό Kai-Uwe von Hassell (1913-1997), τότε υπουργό Αμύνης της ΟΔΓερμανίας (στη συνέχεια έγινε και Πρόεδρος της Ομοσπονδιακής Βουλής), ο οποίος την ίδια μέρα ξεκινούσε επίσημη επίσκεψη στην Ελλάδα. Στα σκίτσα του Μποστ της περιόδου 1959-65 (και όχι μόνο στην Αυγή) δεν είναι σπάνιες οι σβάστικες σε σχέση με πολιτικούς της Δυτικής Γερμανίας, κάτι που θα ήταν αδιανόητο σήμερα –ή και λίγα χρόνια αργότερα από τότε. (Αλλά και ο τίτλος του σχετικού ρεπορτάζ της εφημερίδας ήταν «Οι χιτλερικοί ξανάρχονται με τον Χάσελ»).

Οι μελετητές της μποστικής γραμματικής θα επισημάνουν τους τύπους «οι πατριώτεις» και «τους ηγετάς». Όσο για την Ναργκίς και τις αντιγραφές ινδικών τραγουδιών, σήμερα χάρη στο Διαδίκτυο έχει αποδειχτεί πέρα από κάθε αμφιβολία ότι αυτό συνέβαινε σε πλατιά κλίμακα.

Σας συνιστώ το βιβλίο που έγραψαν οι Ελένη Αμπατζή και Μανουήλ Τασούλας με τίτλο «Ινδοπρεπών αποκάλυψη (Από την Ινδία του εξωτισμού στη λαϊκή μούσα των Ελλήνων)» από εκδ. Ατραπός. Περισσότερα μπορείτε να δείτε εδώ.

Και εδώ μπορείτε να δείτε τη Ναργκίς να τραγουδάει στην ταινία Μother Ιndia (1957). Η ομοιότητα με το «Καρδιά μου καημένη» (ή αλλιώς Δεν με πόνεσε κανείς) του Μπάμπη Μπακάλη (1960) μάλλον δεν είναι συμπτωματική.

http://www.youtube.com/watch?v=yNFPjvT5PJM

Κι εδώ το ινδικό πρωτότυπο του «Αυτή η νύχτα μένει»:

http://www.youtube.com/watch?v=8a3AzMtCTeI