Γνήσιος Έλληνας! (του Δ. Ψαθά)

Μια και χτες έκλεισαν 70 χρόνια από την αντιφασιστική νίκη του 1945, σκέφτηκα σήμερα να ανεβάσω ένα κείμενο της εποχής εκείνης, πριν από 70 χρόνια.

Θα παρουσιάσω ένα ευθυμογράφημα από το περιοδικό «Νέα Γενιά», που εκδιδόταν από την ΕΠΟΝ, παράνομα στην περίοδο της Κατοχής, νόμιμα στη συνέχεια -ως τον Οκτώβριο του 1947 που τέθηκε (πάλι) εκτός νόμου η ΕΠΟΝ. Το περιοδικό το έχω παρουσιάσει και παλιότερα στο ιστολόγιο, ενώ στον παλιό μου ιστότοπο έχω ανεβάσει μιαν «ανθολογία κειμένων» από τη Νέα Γενιά, δικής μου επιλογής. Όπως θα δείτε, με τη Νέα Γενιά συνεργάζονταν πολλοί γνωστοί λογοτέχνες, κάποιοι φτασμένοι, άλλοι στα πρώτα τους βήματα Ενδεικτικά: Γιάννης Ρίτσος, Γιάννης Κορδάτος, Νίκος Κιτσίκης, Πέτρος Κόκκαλης, Κώστας Βάρναλης, Μάρκος Αυγέρης, Μενέλαος Λουντέμης, Δημή­τρης Φωτιάδης, Δημήτρης Ψαθάς, Έλλη Αλεξίου, Ασημάκης Γιαλαμάς, Θέμος Κορνάρος, Νικηφόρος Βρεττάκος, Βασίλης Ρώτας, Γαλάτεια Καζα­ντζάκη, Νίκος Καββαδίας, Μιχάλης Παπαμαύρος, Θρασύβουλος Σταύρου, Γιώργος Κοτζιούλας, Γιώργης Λαμπρινός, Κώστας Θέος, Μ. Μαραγκουδάκης, Ρίτα Μπούμη – Παππά, Παύλος Κριναίος, Κώστας Μαρίνης, Νότης Περγιάλης, Μίμης Ραυτόπουλος, Χαρίλαος Σισμάνης, Γ. Ελευθεριά­δης κ.ά.

Το σημερινό ευθυμογράφημα δημοσιεύτηκε στο τεύχος 51 του περιοδικού, που κυκλοφόρησε στις 15 Ιουνίου 1945, ένα μήνα περίπου μετά τη γερμανική συνθηκολόγηση και τη λήξη του πολέμου στην Ευρώπη, που δεν γιορτάστηκε στη χώρα μας αφού οι αγωνιστές είχαν αρχίσει ήδη να βρίσκονται υπό διωγμό.

Ο Δημήτρης Ψαθάς, που είχε εμφανιστεί ως ευθυμογράφος ήδη προπολεμικά, συνεργαζόταν τακτικά με τη Νέα Γενιά με εύθυμα κείμενα σαν κι αυτό που θα διαβάσετε -αργότερα επανήλθε στον κεντρώο φιλελεύθερο χώρο. Αντικείμενο της σάτιρας (μαύρη σάτιρα δηλαδή, με το κεφάλι στον πάγκο του χασάπη) είναι ο κ. Κοκός, τυπικό παράδειγμα του Κολωνακιώτη μεγαλοαστού νέου. Σε άλλα σατιρικά κείμενα της εποχής, ο κολωνακιώτης νέος αναφέρεται ως ‘ντιντής’, χαϊδευτικό επίσης του Κωνσταντίνος, που σταδιοδρόμησε καλύτερα ως αυτόνομη λέξη, αφού το Κοκός περιορίστηκε ως υποτιμητικό υποκοριστικό του τέως βασιλιά (δεν ήταν το κανονικό υποκοριστικό του, Τίνο τον φώναζαν).

Στον παλιό μου ιστότοπο έχω ανεβάσει άλλα τρία κείμενα του Δημήτρη Ψαθά από τη Νέα Γενιά: Εις άτοπον απαγωγή (και πάλι με τον κ. Κοκό), Κακοανατεθραμμένα (σκίτσο από το τραμ), και Γράφοντας συνθήματα (ανάμνηση από την Κατοχή).

Έχω εκσυγχρονίσει την ορθογραφία (όχι πως είχε μεγάλες διαφορές), αλλά κατά τη μεταφορά έπαθα ένα ατύχημα, οι παύλες του διαλόγου μετατραπήκανε σε μπούλες. Επειδή είναι πολλές και βαριέμαι να τις αλλάζω, προσπαθήσετε να το αγνοήσετε, παρακαλώ. (Επίσης, πολύ πιθανό να έχουν ξεμείνει λάθη από το οσιάρισμα, συγνώμη).

ΓΝΗΣΙΟΣ ΕΛΛΗΝΑΣ!

Ο κ. Κοκός είναι βασιλόφρονας. Ο μπαμπάς του κ. Κοκού είναι βασιλό­φρονας. Και η μαμά του κ. Κοκού εί­ναι… βασιλοφρόνισσα. Ο κ. Κοκός είναι εθνικόφρονας. Ο μπαμπάς του κ. Κοκού είναι εθνικόφρονας. Και η μαμά του κ. Κοκού είναι εθνικοφρόνισσα. Ο αξιότιμος κ. Κοκός έχει πόζα, ο μπα­μπάς του κ. Κοκού έχει σεβάσμια κοι­λιά κι η μαμά του κ. Κοκού έχει μαλλιά βαμμένα λουλακιά κι ένα ζευγάρι χρυσά φασαμέν που τα σηκώνει και κοιτά του κόσμο σαν κουνούπι.

Οικογένεια, που λένε, της ανωτάτης αριστοκρατίας. Με άλλα λόγια ο μπα­μπάς του μπαμπά του κ. Κοκού ήταν μαυραγορίτης άπλυτος στον περασμένο πόλεμο που κληροδότησε στους κληρο­νόμους του όλα τα εκατομμύριά του μαζί με τη σοφή πείρα του και τώρα αναπαύεται ήσυχος κάτω από ένα πα­νύψηλο μαρμαρένιο τάφο που διηγείται στους απόγονους την δόξα και το κλέος του. Για όλα αυτά είναι πολύ περήφα­νος ο αξιότιμος κ. Κοκός: για του τά­φο του παππού τον, για την κοιλιά του μπαμπά του και για τα λουλακιά μαλ­λιά τής μαμάς του.

Γι’ αυτό ο κ. Κοκός είναι φιλοπό­λεμος. Η παράδοση της οικογενείας του κι οι υποθέσεις του παππού του λένε ότι στον πόλεμο σκοτώνονται οι κουτοί και κάνουν λεφτά οι έξυπνοι: Κι επειδή ο κ. Κοκός ανήκει από οικογενειακή παράδοση στη συνομοταξία των «έξυπνων» ξέρει ότι αν θα γίνει νέος πόλεμος μπορεί να σκοτωθούν άλλα δυο εκατομμύρια Ελλήνων αλλά ο μπαμπάς του θα διπλασιάσει σίγουρα τα λεφτά του. Είναι απόλυτα βέβαιος γι’ αυτό αφού ο αξιότιμος κ. Κοκός βλέπει τον αξιότιμο κ. μπαμπά του να γκρινιάζει πολύ συχνά για την Ρωσία που μπήκε στον χορό κι έκανε να τε­λειώσει γρήγορα ο πόλεμος. Αλλιώς θα κρατούσε τουλάχιστο άλλα δέκα χρό­νια κι ο άνθρωπος θα πρόφταινε με την ησυχία του να φτιάσει άλλες δέκα πολυκατοικίες.

Ο κ. Κοκός είναι λαμπρό παιδί. Βάφει τα νύχια του, φορεί μεταξωτά πουκάμισα, μιλάει με το «γο» και θέ­λει πολύ μεγάλη Ελλάδα. Αν είναι δυνατό μέχρι τη Μόσχα!

Είχα, λοιπόν, χτες μια πολύ ενδια­φέρουσα συζήτηση μαζί του που την μεταδίδω ατόφια γιατί τον εκτιμώ πολύ και είμαι βέβαιος πως κι οι φίλοι μου της «Νέας Γενιάς» θα τον εκτιμήσουν και θα κοιτάξουν να διδαχτούν πώς να γίνουν καλοί και έξυπνοι Έλληνες.

 

• Σε δείραν ποτέ οι Γερμανοί, κ. Κοκέ;
• Όχι.
• Οι τσολιάδες;
• Όχι.
• Ή ασφάλεια κ. Κοκέ;
• Ούτε.
• Μπήκες σε μπουντρούμι;
• Όχι.
• Σε κρέμασαν ποτέ ανάποδα;
• Όχι.
• Δεν σου βάλαν σιδερένιο στεφάνι στο κεφάλι;
• Καλέ σωπάτε!
• Ανατριχιάζεις κ. Κοκέ;
• Καλέ είναι πράματα αυτά που με ρωτάτε; ₍
• Σε κλείσαν στο Χαϊδάρι;
• Όχι.
• Επείνασες;
• Όχι.
• Εδίψασες;
• Ούτε.
• Σου σκίσαν ποτέ τις σάρκες οι «εθνικιστές» και να σου βάλουν στις πληγές αλάτι;

Ανατρίχιασε ο κ. Κοκός:

— Καλέ τι φοβερά παραμύθια είναι αυτά! Διαβάσατε κανένα φοβερό βιβλίο;

• Ναι κ. Κοκέ μου. Το βιβλίο της κατοχής. Δεν ήσουν στην Ελλάδα στο διάστημα της κατοχής;
• Ήμουν.
• Και τι έκανες;
• Καλά.
• Δεν σου έκαναν τίποτ’ απ’ αυτά οι Γερμανοί; Δεν σε πήραν σε κανένα μπλόκο; Δεν μαύρισαν την πλάτη σου με βούρδουλα; Δεν σε στήσαν στον τοί­χο να σε τουφεκίσουν;
• Οι Γερμανοί; Καλέ αστειεύεσθε φαίνεται! Αφού τους είχαμε μέσα στο σπίτι. Ο μπαμπάς δεν είναι κουτός. Έκανε μάλιστα θαυμάσιες δουλειές μαζί τους.
• Κι είναι τώρα φυλακή;
• Φυλακή; Ας γελάσω.
• Γελάτε κ. Κοκέ. Για πες μου πού βρίσκεται τώρα ο μπαμπάς σου;
• Καλέ, με τους Εγγλέζους!

Ο κ. Κοκός ανήκει στην κατηγορία των ευτυχισμένων Ελλήνων που λέ­γονται «εθνικισταί». Κι εσύ φτωχέ μου ξυπόλητε αγωνιστή, που γέμιζες όλη την κατοχή σε τοίχους «Ζήτω η Λευτεριά, ζήτω η Ελλάδα», κείτεσαι στο μνήμα όπου σε έστειλαν τα βόλια των κανίβαλων με τους οποίους γλεντούσε ο αξιότιμος μπαμπάς του κ. Κοκού κι ο νεαρός κ. Κοκός. Εσύ, μάθε το λοιπόν, τώρα, αγωνιστή μου, ήσουν Βούλγαρος. Γνήσιος Έλληνας, και μάλιστα υπερέλληνας είναι ο αξιό­τιμος κ. Κοκός. Στην ειδυλλιακή Ελ­λάδα του σωτηρίου έτους 1945.