Μπρρ αντί για γκρρ;

Ο τίτλος είναι παραπλανητικός -μπήκε για να κάνει ένα μάλλον εύκολο λογοπαίγνιο. Έβαλα κι ένα ρο παραπάνω για να σας μπερδέψω, διότι βέβαια Μπρρρ κάνουμε όταν κρυώνουμε πολύ, ενώ Γκρρρ όταν είμαστε θυμωμένοι -ή τουλάχιστον έτσι τα παρασταίνουν στα κόμικς. Αλλά στην πραγματικότητα το άρθρο έχει ως αντικείμενο το βρετανικό δημοψήφισμα, που γίνεται σε τρεις μέρες από σήμερα, την Πέμπτη, διότι οι Άγγλοι, καθώς στα περισσότερα πράγματα ακολουθούν δικό τους τροπάριο έτσι και την ημέρα των εκλογών δεν την έχουν ορίσει Κυριακή αλλά Πέμπτη, ακόμα κι όταν οι εκλογές δεν είναι εσωτερικές δικές τους αλλά ευρωπαϊκές -έτσι για τις ευρωεκλογές Άγγλοι, Ολλανδοί και Ιρλανδοί ψηφίζουν την Πέμπτη και όλη η υπόλοιπη ΕΕ την Κυριακή.

Το δημοψήφισμα γίνεται με ερώτημα την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ, ενδεχόμενο που έχει καθιερωθεί να αποκαλείται Μπρέξιτ (ή Brexit, αν είστε από εκείνους που το έχουν για γρουσουζιά να γράψουν με το ελληνικό αλφάβητο μια λέξη που είναι ή που νομίζουν πως είναι ξένη).

Το Μπρέξιτ, δηλαδή η έξοδος της Βρετανίας από την ΕΕ, φτιάχτηκε με συμφυρμό. Brexit, από το Britain και το exit. Όπως έγραφα πέρσι τέτοιον καιρό, η λέξη είναι φτιαγμένη με τον τρόπο που φτιάχνονται αβέρτα νέες λέξεις και εφήμεροι σχηματισμοί στα αγγλικά, με σύμφυρση δυο άλλων λέξεων, από τις οποίες η μία ή και οι δύο μπορεί να είναι κομμένες (π.χ. Μερκοζί από τη Μέρκελ και τον Σαρκοζί). Το θέμα έχει πολύ ενδιαφέρον και το έχουν μελετήσει εξαντλητικά δυο επιφανείς γλωσσολόγοι μας, η Γεωργία Κατσούδα και ο Θανάσης Νάκας σε ένα βιβλίο τους, βιβλίο που το έχω και λογαριάζω κάποτε να το παρουσιάσω, αλλά όχι σήμερα.

Εν αρχή βεβαίως ην το Γκρέξιτ, δηλαδή η έξοδος της Ελλάδας -από την ευρωζώνη τούτη τη φορά. Από το Greece και το exit φτιάχτηκε, ήδη το 2012 το grexit, γκρέξιτ στα ελληνικά (δείτε και το περσινό μας άρθρο αν θέλετε) και πάνω στο πατρόν του Grexit φτιάχτηκαν διάφοροι άλλοι όροι, κάποιοι εφήμεροι και κάποιοι, όπως το Brexit, που έπιασαν.

Και το μεν Γκρέξιτ, αν και δεν έχει οριστικά απομακρυνθεί ως ενδεχόμενο, δεν βρίσκεται πια στο προσκήνιο, ενώ αντίθετα το Μπρέξιτ απασχολεί τους πάντες και απειλεί να κλονίσει συθέμελα την Ευρωπαϊκή Ένωση. Γι’ αυτό και ο τίτλος μας -Μπρ αντί για Γκρ;, που μπορείτε να τον διαβάσετε και αλλιώς, πως δηλαδή το Μπρέξιτ προκαλεί τρέμουλο στους ιθύνοντες της ΕΕ.

Βέβαια, η συζήτηση για το Μπρέξιτ πήρε εντελώς άλλο χαρακτήρα από την Πέμπτη, όταν δολοφονήθηκε η Τζο Κοξ, βουλευτίνα των Εργατικών και δραστήρια υποστηρίκτρια της παραμονής στην ΕΕ, του Remain όπως λέγεται. Το φονικό έριξε βαριά τη σκιά του, κι έτσι η προεκλογική δραστηριότητα διακόπηκε και κανείς δεν ξέρει αν και πότε θα ξαναρχίσει.

Επειδή ο άνθρωπος είναι ζώο που αναζητεί παντού εξηγήσεις, ο φόνος της βουλευτίνας προκάλεσε πολλές συζητήσεις -αν ήταν ένα τυχαίο περιστατικό, αν έγινε από έναν σαλεμένο ακροδεξιό που έδρασε αυτόνομα ή αν, όπως είναι σχεδόν βέβαιοι κάμποσοι στην ελληνική μπλογκόσφαιρα, τη Τζο Κοξ τη δολοφόνησαν οι μυστικές υπηρεσίες για να αναστρέψουν το κλίμα υπέρ του Μπρέξιτ. (Παράδειγμα ενός άθλιου άρθρου -και το περίεργο είναι ότι αυτός ο αρθρογράφος θεωρείται αριστερός και τον καλούν και στο Κόκκινο 105.5)

Είναι πράγματι αρκετά πιθανό από τη δολοφονία να προκληθεί κύμα συμπάθειας, το οποίο να μεταστρέψει κάποιους ψηφοφόρους υπέρ του Ριμέιν. Ωστόσο, η μηχανιστική εφαρμογή του cui bono (ποιος ωφελείται) δεν οδηγεί πάντοτε σε έγκυρα συμπεράσματα -με τη λογική αυτή, η δολοφονία του Λαμπράκη το 1963 θα σχεδιάστηκε από την Ένωση Κέντρου, αφού αυτή ήταν η άμεσα ωφελημένη από τις ανακατατάξεις που δρομολογήθηκαν (παραίτηση Καραμανλή, πρόωρες εκλογές).

Να θυμηθούμε και τη δολοφονία της Άννας Λιντ, Σουηδέζας υπουργού εξωτερικών, τις παραμονές του δημοψηφίσματος για το ευρώ. Η Λιντ ήταν υπέρ του ευρώ, αλλά το δημοψήφισμα έβγαλε αποτέλεσμα αρνητικό και η Σουηδία έχει ακόμα την κορόνα. Και βέβαια η δολοφονία δεν είχε άμεση σχέση με το διακύβευμα του δημοψηφίσματος.

Όσο πλησιάζουν εκλογές τα πάθη εξάπτονται, κι ένας σαλεμένος έχει μεγαλύτερες πιθανότητες να χτυπήσει. Ειδικά στην Αγγλία, ο σαλεμένος ακροδεξιός θα χτυπήσει κατά προτεραιότητα τον βουλευτή της εκλογικής του περιφέρειας. Αυτόν ξέρει. Η βουλευτίνα που δολοφονήθηκε είχε πριν από τρεις μήνες απευθυνθεί στην αστυνομία επειδή δεχόταν κακόβουλα τηλεφωνήματα. Άλλη Αγγλίδα βουλευτίνα δέχεται απειλές βιασμού. Το μίσος του σαλεμένου εθνικιστή είναι λογικό, θαρρώ, να στοχεύει πρώτα και κύρια γυναίκες. Τον αναστατώνει αυτό (Οι γυναίκες βέβαια δεν σκοτώνουν για τέτοια κίνητρα -η χαμέρπεια είναι αποκλειστικά γένους αρσενικού).

Δεν μπορώ να αποκλείσω εντελώς βέβαια να είναι ο φόνος της Τζο Κοξ προβοκάτσια, όπως με τόση βεβαιότητα αποφαίνεται το μισό ελληνικό ΦΒ. (Τίποτα δεν μπορώ να αποκλείσω εντελώς έξω από τον τομέα των μαθηματικών).

Σκέφτομαι όμως ότι αν δεχτούμε πως τη Τζο Κοξ τη σκότωσαν οι μυστικές υπηρεσίες για να στρέψουν το ρεύμα των ψηφοφόρων κατά του Μπρέξιτ, αυτόματα μηδενίζουμε και όλον τον αγώνα της βουλευτίνας υπέρ των προσφύγων, ας πούμε -ουσιαστικά την ανάγουμε σε ένα πιόνι που βρέθηκε τυχαία σε μια γιγαντιαία σκακιέρα.

Σα να τη δολοφονούμε δεύτερη φορά μου φαίνεται αυτό.

Εκτός αυτού, η πεποίθησή μου, που βέβαια δεν θα μπορέσω ποτέ να την αποδείξω, είναι ότι έτσι κι αλλιώς, κι αν δηλαδή δεν συνέβαινε το αποτρόπαιο έγκλημα, οι κάλπες θα έβγαζαν Παραμονή, όχι Έξοδο. Οι δημοσκοπήσεις στην Αγγλία είναι διαβόητα αναξιόπιστες. Θυμηθείτε ότι διαψεύστηκαν παταγωδώς και στο σκωτσέζικο δημοψήφισμα και στις τελευταίες βρετανικές εκλογές. Οι δε μπούκηδες, τα γραφεία στοιχημάτων εννοώ, τα οποία υποστηρίζουν με τα λεφτά τους τις προβλέψεις τους, ανέκαθεν έδιναν προβάδισμα στην Παραμονή.

Πέρα όμως από τις προβλέψεις, θα είναι θετικό ένα ενδεχόμενο Μπρέξιτ; Θετικό για ποιον; φωνάζει ένας κυριούλης με γενάκι από τη γαλαρία. Ασφαλώς στη βρετανική αστική τάξη υπάρχουν δυνάμεις που είναι υπέρ της Εξόδου και άλλες υπέρ της Παραμονής, ενώ το δημοψήφισμα έχει διχάσει όλα τα κόμματα, ακόμη και την αδύναμη και κατακερματισμένη βρετανική αριστερά. Νομίζω ότι δύο μόνο μεγάλα κόμματα είναι σχετικά ομόθυμα υπέρ μιας δημοψηφισματικής επιλογής, το ακροδεξιό UKIP υπέρ της εξόδου και το αριστεροεθνικιστικό SNP υπέρ της παραμονής (άλλωστε, σε περίπτωση επικράτησης της Εξόδου το σκωτσέζικο κόμμα έχει ήδη δηλώσει ότι θα δρομολογήσει τη δική του έξοδο -την έξοδο της Σκωτίας από το Ηνωμένο Βασίλειο και την είσοδό της στην ΕΕ, ενώ και το Γιβραλτάρ μάλλον θα ενωθεί με την Ισπανία).

Το κομμάτι της βρετανικής αριστεράς που είναι υπέρ της Εξόδου κάνει τη δική του εκστρατεία, διαφορετική και διαφοροποιημένη, γι’ αυτό άλλωστε και τη δική του πρόταση την ονομάζει Lexit (Left Exit, δηλαδή). Ωστόσο, αυτό ακριβώς αποτελεί αναγνώριση του γεγονότος ότι στο Μπρέξιτ κυριαρχεί η λογική της (ακρο)δεξιάς -διότι, κακά τα ψέματα, αυτό που φέρνει αέρα στα πανιά του Μπρέξιτ είναι το αντιπροσφυγικό και αντιμεταναστευτικό μένος, και όχι βέβαια οι (τεράστιες) αδυναμίες της ΕΕ. Και βέβαια, στην απίθανη περίπτωση που επικρατήσει το Μπρέξιτ, αυτό θα είναι μια τεράστια νίκη για την δεξιά μέσα στη Βρετανία, και ένας Αρμαγεδώνας εναντίον μεταναστών και προσφύγων στην υπόλοιπη Ευρώπη.

Θα είναι αναμφίβολα κι ένας καίριος κλυδωνισμός για την ΕΕ, και ίσως αυτό να κάνει πολλούς δικούς μας υπεραριστερούς να συμπαρατάσσονται με τον Φάρατζ, μια και πιστεύουν ότι εφόσον η ΕΕ δεν παίρνει γιατρειά, καλύτερα είναι να διαλυθεί -παραγνωρίζοντας ότι, ακόμα κι αν το πρώτο σκέλος ισχύει (που δεν ισχύει), στο ενδεχόμενο της διάλυσης της ΕΕ θα είχαμε, απλώς, γενίκευση των εθνικισμών και των πολέμων.

Το ανέκδοτο λέει ότι η Τάιμς του Λονδίνου προπολεμικά είχε κυκλοφορήσει με πρωτοσέλιδο τίτλο Fog in Channel. Continent cut off (Ομίχλη στη Μάγχη. Η Ευρώπη αποκλεισμένη). Κατά πάσα πιθανότητα πρόκειται για μπεντροβάτο, νομίζω μάλιστα πως και η ίδια η Τάιμς το έχει διαψεύσει, είναι όμως χαρακτηριστικό στερεότυπο για τον τρόπο που (υποτίθεται ότι) αντιμετωπίζουν την (υπόλοιπη, ηπειρωτική) Ευρώπη οι Βρετανοί. Σε τρεις μέρες θα ξέρουμε αν θα αποκοπεί η Ευρώπη. Το θεωρώ, όπως είπα, απίθανο -αλλά με πολύ ενδιαφέρον θα ακούσω τα σχόλιά σας.