Υπάρχει λέξη «απεύθυνση»;

Όπως οι άνθρωποι, έτσι κι οι λέξεις μπορεί ξαφνικά, αναπάντεχα, να βρεθούν κάτω από το φως των προβολέων της επικαιρότητας και ν’ αποτελέσουν αντικείμενο γενικής προσοχής.

Αυτό συνέβη προχτές με τη λέξη «απεύθυνση». Τη χρησιμοποίησε, δυο φορές, ο Αλέξης Τσίπρας, σε τηλεοπτικές δηλώσεις, σε σχέση με την πρόσκληση που αποφάσισε να απευθύνει ο ΣΥΡΙΖΑ στις προοδευτικές δυναμεις. Η λέξη φαίνεται πως ξένισε κάποιους, οι οποίοι εξέφρασαν, άλλοι καλοπροαίρετα κι άλλοι όχι, την απορία τους.

Κι έτσι βρήκαμε θέμα για το σημερινό μας άρθρο -κάτι άλλο είχα σκοπό να γράψω, αλλά με ρώτησαν απ’ το πρωί κάμποσοι φίλοι και γνωστοί αν υπάρχει η λέξη «απεύθυνση», οπότε κατάλαβα πως έπρεπε να γράψω κατι.

Ή μάλλον, δεν θα το γράψω κυρίως εγώ: θα αντιγράψω δυο ωραιότατα σεντόνια από τη Λεξιλογία που ανιχνεύουν εξαιρετικά την ιστορία της λέξης, κι εγώ θα κάνω μερικά γενικότερα σχόλια.

Το ερώτημα «Υπάρχει η λέξη Χ;» διατυπώνεται συχνά σε διαδικτυακές συζητήσεις. Νιώθει κανείς τον πειρασμό να πει ότι πρόκειται για ένα «μη ερώτημα» ή έστω για ένα ερώτημα που απαντιέται με το που τίθεται. Ωστόσο, καλό είναι να αντισταθούμε στον πειρασμό: δεν είναι τόσο απλά τα πράγματα και δεν θα συμφωνήσω με την άποψη «ο εντοπισμός και μόνο μιας λέξης αποδείχνει την ύπαρξή της», που τη θεωρώ ελαφρώς αγοραία. Για παράδειγμα, δεν υπάρχει η λέξη «λαντάμι» κι ας την έχω χρησιμοποιήσει (σαν παράδειγμα ανύπαρκτης λέξης). Δεν υπάρχει ούτε η λέξη «σαβίνι» κι ας την έχει χρησιμοποιήσει ο αγαπημένος μου Ν. Λαπαθιώτης στο διάσημο υπερλεξιστικό (αβάν λα λετρ) σονέτο του «Βάο γάο δάο»:

Ζινώντας αποβίδονο σαβίνι
κι απονιβώντας ερομιδαλιό,
κουμάνισα το βίρο τού λαβίνι
με σάβαλο γιδένι τού θαλιό.

Πέρα από παρόμοιες πεποιημένες λέξεις, υπάρχουν και οι ευκαιριακοί σχηματισμοί. Υπάρχει λέξη «ατσιγαροποίηση»; Θα πείτε όχι, και πράγματι η λέξη δεν γκουγκλίζεται [«τώρα γκουγκλίζεται!» ακούγεται μια μεταλλική φωνή από ψηλά]. Μπορεί όμως να τη χρησιμοποιήσει κάποιος σε ένδειξη διαμαρτυρίας που τον μποδίζουν να καπνίζει. Υπάρχει λέξη «αγνωριστοποίηση»; Πριν βιαστείτε να πείτε επίσης «όχι», να σας πω ότι αυτή γκουγκλίζεται (λίγο) και λεγόταν πολύ πριν από 90 χρόνια. Είχε κερδίσει ο Βενιζέλος τις εκλογές με το σύνθημα να κάνει την Ελλάδα αγνώριστη. Και στη συνέχεια, όποτε η αντιπολίτευση κατάγγελνε διάφορα σκάνδαλα και κακώς κείμενα, έλεγε «ένα ακόμη δείγμα αγνωριστοποιήσεως της χώρας».

Φυσικά, τις λέξεις αυτές δεν θα τις συμπεριλάβει κανένα λεξικό, διότι τα λεξικά δεν είναι «θησαυροί» να καταγράφουν ό,τι λέγεται έστω και άπαξ -και δεν θα μπορούσαν άλλωστε. Τέτοιες λέξεις, που έχουν μηδενικές ή ελάχιστες ανευρέσεις σε σώματα κειμένων και που δεν καταγράφονται σε λεξικα αλλά ούτε και σε γλωσσάρια, ακόμα κι αν είναι κανονικά σχηματισμένες, μπορούμε να τις χαρακτηρίσουμε «πρακτικά ανύπαρκτες».

Συνήθως όμως το ερώτημα «υπάρχει η λέξη τάδε;» διατυπώνεται για νεολογισμούς που δεν τους εχουμε συναντήσει ξανά, αλλά που -στατιστικά να το δούμε- έχουν αρκετά μεγάλη διάδοση. Ακόμα πιο ενδιαφέρον είναι ότι την κατηγορηματική διαβεβαίωση ότι «η τάδε λέξη δεν υπάρχει» τη διατυπώνει κάποιος όχι επειδή έχει κάνει έρευνα στα σώματα κειμένων και έχει βρει μηδενικές ή ελάχιστες ανευρέσεις της, αλλά επειδή, απλούστατα, δεν του αρέσει η λέξη!

Το έχουμε δει πολλές φορές αυτό. Άλλος λέει ότι δεν υπάρχει η λέξη «δημοφιλία», άλλος ότι δεν υπάρχει το «διακύβευμα», άλλος επιμένει πως δεν υπάρχει η λέξη «γενόσημα» ενώ, πολύ πρόσφατα και πολύ χαρακτηριστικά, ένα σωρό σεξιστές ανέβηκαν στα κάγκελα ωρυόμενοι πως δεν υπάρχει λέξη «γυναικοκτονία».

Στην πραγματικότητα, όταν μια λέξη καταγράφεται σε έγκυρο λεξικό, δεν δικαιούται κανεις να τη θεωρεί ούτε ανύπαρκτη ούτε αδόκιμη. Το ίδιο συμβαίνει κι όταν η λέξη έχει ικανές ανευρέσεις στα σώματα κειμένων -διότι μπορεί ένας όρος να είναι σχετικά καινούργιος και να μην έχει προλάβει να αποθησαυριστεί στα λεξικά ή μπορεί να ανήκει σε ειδική ορολογία οπότε ενδέχεται να μην έχει θέση σε γενικά λεξικά.

Απ’ αυτή την άποψη, η απεύθυνση έχει εντάξει τα χαρτιά της. Καταγράφεται στα καινούργια λεξικά μας, όπως επιμελώς κατέγραψε ο Νίκος Λίγγρης προχτές στη Λεξιλογία:

Λεξικό της Ακαδημίας

απεύθυνση ουσ. (θηλ.) (απαιτ. λεξιλόγ.) 1. ενέργεια που στοχεύει στην κινητοποίηση του ενδιαφέροντος και τη δραστηριοποίηση ομάδων ή των αρμοδίων: δημόσια/ευρεία/κοινωνική/μονομερής/πολιτική/συστηματική ~. στους/(σπανιότ.) προς τους τοπικούς φορείς. Η μαζική ~ της τηλεόρασης (στο ευρύ κοινό). Μήνυμα ειρήνης διεθνούς ~ης. Πρωτοβουλίες και ~ύνσεις. Βλ. απήχηση. 2. εκφορά λόγου με συγκεκριμένο αποδέκτη. Πβ. προσφώνηση. [< μτγν. απεύθυνσις ‘διευθέτηση’, γαλλ. adressage]

ΜΗΛΝΕΓ-Πατάκης

απεύθυνση και <λόγ.> απεύθυνσις, η (ουσ.).

1) (+γεν.πράγμ. και πρόθ. σε, προς {+αιτ.προσ.})
Το να στείλει κάποιος γραπτό ή προφορικό μήνυμα σε κπν, συνήθως επισήμως, με σκοπό να διατυπώσει απόψεις, να υποβάλει αιτήματα ή να θέσει ερωτήματα, να προτρέψει, να κάνει προτάσεις, να εξηγήσει κτ, να εκφράσει τα συναισθήματά του κτλ.
Χρήσεις:
απεύθυνση ερωτημάτων από το κοινό προς τους ομιλητές | η απεύθυνση διαγγέλματος από τον πρωθυπουργό προς τον ελληνικό λαό | απεύθυνση έκκλησης προς τις αρχές | απεύθυνση πρόσκλησης συμμετοχής στο σωματείο εργαζομένων

2) (+γεν.προσ. και πρόθ. σε, προς {+αιτ.})
Το να έλθει κάποιος σε επικοινωνία με κπν ή να στραφεί σε κπν, προφορικά ή γραπτά, συνήθως για μια πληροφορία, για τη διατύπωση ερωτημάτων ή απόψεων, για την υποβολή αιτήματος, για βοήθεια, για κάποια συναλλαγή, για κάποια δήλωσή του κτλ.
Χρήσεις:
απεύθυνση του προέδρου προς τα μέλη του κόμματος | η απεύθυνση των κομμάτων στους ψηφοφόρους | απεύθυνση εκπαιδευτικών σε παιδιά νηπιακής ηλικίας
«Κείμενο απεύθυνσης στις συνελεύσεις γειτονιάς» (διαδίκτυο)
«Απεύθυνση της Λαϊκής Συνέλευσης σε τοπικά μαγαζιά για την κάλυψη αναγκών» (διαδίκτυο)

3) (κατ’ επέκτ.)
Η αποστολή ενός μηνύματος κυρίως με τρόπους και ενέργειες πέραν της γλωσσικής επικοινωνίας
Χρήσεις :
«Αριστερή ψήφος διπλής απεύθυνσης» (στο διαδίκτυο, τίτλος άρθρου του Γ. Ρούση, «topontiki.gr»)
«Πρόκειται λοιπόν κυρίως για κρίση κοινωνικής απεύθυνσης και πολιτικού προσανατολισμού του ΠΑΣΟΚ, η οποία είχε αποτέλεσμα να “χάσει την ψυχή του” και μαζί της το 1/5 της εκλογικής του δύναμης μετά το 1993» (διαδίκτυο)

[ΕΤΥΜ σημασ. δάν.: < ελνστ. ἀπεύθυνσις ‘προσαρμογή, διευθέτηση’ με προσαρμ. στη δημοτική < γαλλ. adressage].

Βλέπετε πως η απεύθυνση έχει περγαμηνές ελληνιστικές, αν και βέβαια με άλλη σημασία αφού τότε σήμαινε «διευθέτηση» ή και «ίσιωμα». Θα δούμε όμως πως έχει μπει στη γλώσσα μας όχι πριν από 1-2 δεκαετίες, αλλά αρκετά παλιότερα.

Πάλι από τη Λεξιλογία, αντιγράφω εκτενέστατη λεξικογραφική έρευνα του Ζάζουλα, που δείχνει πως η λέξη έχει μπει στη γλώσσα, σποραδικά βέβαια, από το σωτήριον έτος 1900:

Επειδή διαπίστωσα και αλλού μια αδικαιολόγητη αλλεργία απέναντι στην απεύθυνση, ας καταγράψω και εδώ κάποια ευρήματα που δείχνουν ότι, με ακριβώς τη σημερινή σημασία της, καθόλου νεολογισμός δεν είναι η απεύθυνση και δηλώνει το προφανές: “η ενέργεια και/ή το αποτέλεσμα του απευθύνω / απευθύνομαι (με τη σημερινή σημασία των ρημάτων αυτών)”.

1. 1900, δικαστ. εφημ. Θέμις, σελ. 660, ευρετήριο νομολογίας: «απεύθυνσις κατά δανειστού και οφειλέτου»
2. 16/02/1905, εφημ. Σκριπ, σελ. 1: «Πολυάριθμος ομάς εκ των μελών της κοινότητος, συνέταξεν αναφοράν προς τον Τσάρον, διά της οποίας λέγει ότι αι αιματηραί τραγωδίαι της Πετρουπόλεως, της Άπω Ανατολής και του Κρεμλίνου καταδεικνύουσιν ότι αι παρούσαι της χώρας συνθήκαι είνε ανώμαλοι και ότι πρέπει να ζητηθή νέον της καταστάσεως φάρμακον, και ως τοιούτον η απεύθυνσις αύτη προτείνει την κλήσιν των αντιπροσώπων της ρωσσικής κοινωνίας, όπως διευθετήσουν τα πράγματα κατά τρόπον τοιούτον, ώστε να μη επαναληφθώσιν εις το μέλλον παρόμοια γεγονότα.»
3. 1923, δικαστ. εφημ. Θέμις, σελ. 18, ευρετήριο νομολογίας: «απεύθυνσις κατά προσεπικληθέντος και παρεμβάντος»
4. 1923, Εφημερίς της Ελληνικής και Γαλλικής Νομολογίας, σελ. 323, ευρετήριο νομολογίας: «μη απεύθυνσις εφέσεως κατά πάντων διαδίκων»
5. 1953, Η κυρωτική λειτουργία του Δικαίου ως προφύλαξις / Κωνσταντίνος Δεσποτόπουλος, σελ. 202: «Έπειτα, επί ωρισμένων ιδία ποινών, είναι απαραίτητον, εφ’ όσον είναι δυνατόν, κατά την στιγμήν ή, κυρίως, κατά την διάρκειαν της εκτελέσεως αυτών, να μη συμβαίνη, ώστε να γεννώνται, λόγω των εν γένει συνθηκών αυτής, εις τον διά της ποινής πληττόμενον τοιαύται ψυχικαί συνέπειαι —π.χ. αγανάκτησις, μίσος, αορίστου μάλιστα απευθύνσεως—, οίαι μοιραίως επιφέρουν ολικήν ή μερικήν εξουδετέρωσιν του εκ της εκτελέσεως της ποινής προσδοκωμένου ψυχολογικού προς —ειδικήν— πρόληψιν εξαναγκασμού.»
6. 14/12/1963, πρόταση του Προϊσταμένου της Εισαγγελίας Πρωτοδικών Θεσσαλονίκης κ. Στυλ. Μπούτη για την υπόθεση των αιματηρών επεισοδίων της 22ας Μαΐου: «[…] και επήλθεν ο θάνατος του ειρημένου παθόντος τας πρωινάς ώρας της 27ης Μαΐου 1963, ούτως από κοινού, καθ’ α προερρέθη, μετά των συγκατηγορουμένων του Εμμανουήλ Καπελώνη, Ξενοφώντος Γιοσμά και άλλων αγνώστων μέχρι στιγμής τη ανακρίσει συνενόχων του διά κοινής προσπαθείας, αλλά και κατ’ ιδίαν έκαστος εκ προθέσεως προεκάλεσαν εις τους ανωτέρω δράστας (φυσικούς αυτουργούς) διά συμβουλών, πειθούς, φορτικότητος, παροχής και υποσχέσεως δώρων, εκφράσεως επιθυμίας και δι’ απευθύνσεως της προσταγής προς τον οδηγόν του θανατηφόρου τρικύκλου Σπυρίδωνα Κοτζαμάνην επί λέξεσι “βάλε εμπρός, τι κάθεσε, έρχονται”, εν τη εννοία της υποδείξεως προς εκκίνησιν του τρικύκλου διά την πρόσπτωσίν του κατά του διερχομένου παθόντος Γρηγορίου Λαμπράκη, […].»
7. 29/12/1964, διατακτικό του βουλεύματος του Συμβουλίου Πλημμελειοδικών Θεσσαλονίκης για τα γεγονότα της 22ας Μαΐου 1963: «Από της ενάρξεως των ομιλιών τούτων […] ήρξαντο και αι, εις μεγαλυτέραν έκτασιν, αποδοκιμασίαι των εκτός του μεγάρου και εις τα πέριξ πεζοδρόμια συγκεντρωθέντων αντιφρονούντων διά της απευθύνσεως ύβρεων, συνθημάτων και απειλών κατά των εντός της αιθούσης συγκεντρωμένων […].»
8. 24/05/1972, αποφάσεις 2337/1972 και 2338/1972 Πολυμελούς Πρωτοδικείου Αθηνών: «Η δ’ έννοια του “διαδίκου” εν αυτή λαμβάνεται ουχί μόνον βάσει του τυπικού κριτηρίου, ήτοι της κατ’ αυτού απευθύνσεως της αιτήσεως, αλλά βάσει της αυθορμήτου ή μετά κλήσιν προσελεύσεώς του εις την αναφερομένην εις αυτόν δίκην […].»
9. 1973, Αναμνηστικός τόμος καθηγητού Εμμ. Μιχελάκη (Ένωση Ελλήνων Δικονομολόγων), σελ. 508: «Ζήτημα γεννάται εάν είναι απαραίτητος η απεύθυνσις της αιτήσεως ή τουλάχιστον η επίδοσης αύτης μετά κλήσεως προς συζήτησιν προς τους αναγγελθέντας νομίμως και εμπροθέσμως δανειστάς.»
10. 1999, Νομικά ζητήματα θρησκευτικής ετερότητας στην Ελλάδα / επιμ. Δημήτρης Χριστόπουλος (Κριτική), σελ. 147: «[…] η ΟΕΕ επιχειρεί να ενισχύσει τον ιδεολογικό της ρόλο με έντονη έκφραση εθνικιστικών τάσεων και με απόπειρες για κοινωνική παρέμβαση, δηλ. για μαζική απεύθυνση στους πολίτες, στους οποίους παρέχει ιδεολογικές υπηρεσίες, επιχειρώντας να δείξει […].»
11. 31/10-01/11/2003, Ευαγγελικά 1901 – Ορεστειακά 1903: νεωτερικές πιέσεις και κοινωνικές αντιστάσεις / επιμ. Ουρανία Καϊάφα (Εταιρεία Σπουδών Νεοελληνικού Πολιτισμού και Γενικής Παιδείας — Σχολή Μωραΐτη), σελ. 140: «Π.χ., η Κλυταιμνήστρα σαφώς μπαίνει μέσα για το φόνο, μετά την απεύθυνσή της στην Κασσάνδρα, αλλά πουθενά δεν δηλώνεται αυτό στο χειρόγραφο.»
12. 2007, Ιστορία της Ελλάδας του 20ού αιώνα : Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, Κατοχή, Αντίσταση 1940-1945 / επιμ. Χρήστος Χατζηιωσήφ, Προκόπης Παπαστράτης (Βιβλιόραμα), σελ. 48: «Η κοινωνική τους απεύθυνση και το πολιτικό στελεχικό τους δυναμικό συγκροτούνταν κυρίως από νέους διανοουμένους, πολιτευτές και φοιτητές αλλά και μικρούς επιχειρηματίες. Κοινό χαρακτηριστικό όλων η ιδεολογική ασάφεια, η απουσία οργανωτικών δομών, η συσπείρωση γύρω από κάποια έντυπα, που εκθείαζαν ενέργειες δολιοφθοράς οι οποίες συνήθως δεν γίνονταν, ή προγράμματα με χαρακτηριστικό τη γενικόλογη πολυσυλλεκτική απεύθυνση.»
13. 2006, Παλαμάς, Καρυωτάκης, Σεφέρης, Ελύτης : Η διαρκής ανεπάρκεια της ποίησης / Έλλη Φιλοκύπρου (Ελληνικά Γράμματα), σελ. 120: «Μια αιτία του περιορισμού της ανιχνεύεται ίσως στο ερώτημα στο οποίο οδηγείται η απεύθυνση του ομιλητή προς την ψυχή του: “μάταιη ψυχή, στο πέλαγο, στο αγέρι τί θα πεις;/ ω, τί θα πεις, στενή καρδιά, στη χλωμή δύση αγνάντια;” Τα όσα θα καλούνταν να πει η ψυχή αφορούν μάλλον έναν απολογισμό, τον οποίο δεν μπορεί να κάνει.»
14. 2004, περιοδ. Ελληνικά, τόμος 54, τεύχος 2ο (Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών), Διακειμενικά και ανθρωπολογικά στοιχεία στην Ευγένα του Θεόδωρου Μοντσελέζε / Γιώργος Πεφάνης, σελ. 295: «Στις συνήθεις εισαγωγικές προσφωνήσεις των νεκρών αντιστοιχεί η εισαγωγική για το δεύτερο μέρος προσφώνηση στον εαυτό, με την τριπλή παρουσία του συναισθηματικά φορτισμένου “Οϊμένα” (στ. 653, 655). Η καταληκτική προσφώνηση γίνεται έμμεσα με την απεύθυνση προς τον Χάρο (στ. 759-760). Οι δύο αυτές προσφωνήσεις πλαισιώνουν το κυρίως αφηγηματικό τμήμα του θρήνου, έτσι ώστε να ισχύει και εδώ η τυπική τριαδική δομή: εισαγωγική προσφώνηση – κύριο αφηγηματικό τμήμα – καταληκτική προσαγόρευση.»
15. 2005, Γιώργος Λίκος: μια παρουσίαση / ανθολ.-επιμ. Χρήστος Δανιήλ (Γαβριηλίδης), σελ. 26: «Κάποια άλλα σημεία που αποτελούν χαρακτηριστικά του έργου του Λίκου και που, αν και εντοπίζονται και στο έργο των υπολοίπων μεταπολεμικών ποιητών, λαμβάνουν ιδιαίτερη ανάπτυξη και συντελούν στη διαμόρφωση της προσωπικής του ποιητικής είναι α) η εμφάνιση του ιστορικοκοινωνικού πλαισίου, β) ο εξομολογητικός τόνος και η απεύθυνση στο δεύτερο πρόσωπο και γ) η ιδιαίτερη και έντονη εικονοπλαστική του ικανότητα.»
16. 2008, Five seasons of the Russian avant-garde (Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης — Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης), σελ. 170: «Περιορίζοντας τη χρωματική του κλίμακα στα καθαρά χρώματα —κόκκινο, λευκό και μαύρο— ανέδειξε τη βασική κονστρουκτιβιστική παλέτα της επαναστατικής τέχνης, εγκαινιάζοντας μία νέα πολιτισμική παράδοση με εξαιρετική διεισδυτικότητα και ανθεκτικότητα καθώς εξασφάλιζε μέσω της λιτής μορφολογίας την άμεση απεύθυνση και ερμηνεία του εκπεμπόμενου μηνύματος.»
17. 2007, Στέφανος: τιμητική προσφορά στον Βάλτερ Πούχνερ / επιμ. Ιωσήφ Βιβιλάκης (Ergo), σελ. 991: «Εάν ένας δραματικός διάλογος, για να είναι καλός, πρέπει να χαρακτηρίζεται από οικονομία των μέσων (των διατυπώσεων, των περιγραφών, των αφηγήσεων ή των απευθύνσεων), ο περιεκτικός στοχασμός ανάγει μοιραία αυτήν την οικονομία σε απόλυτη αρχή. Μας το δείχνουν ο Δάσκαλος στο Παραμύθι χωρίς όνομα (σ. 87): “Οι ήρωες κι οι μάρτυρες θένε ιδέες για να γεννηθούνε…”, η Κλυταιμνήστρα στο Γράμμα στον Ορέστη (σ. 27): “Εμάς τις γυναίκες μας αφήνουν να διαλέγουμε μόνο το νυφικό μας, […]”.»
18. Και από τον Εθνικό Θησαυρό της Ελληνικής Γλώσσας (ΕΘΕΓ) του Ινστιτούτου Επεξεργασίας του Λόγου (ΙΕΛ):
19. 1. Γιατί τόσο η επιθυμία-μου όσο και ο φόβος-μου έχουνε συγκεκριμένη κατεύθυνση και απεύθυνση.
    2. Εδώ, τα πράγματα είναι πολύ πιο κοινωνικά, η απεύθυνση συλλογική, η μνήμη παρούσα και οι συμπεριφορές συνειδητές στον ιστορικό και τον παρόντα χρόνο, με διαδικασίες πολύ πιο άμεσες, αφού το έργο το δημιουργεί ο καλλιτέχνης στη συγκεκριμένη στιγμή, αλλά θα μπορούσε να το είχε δημιουργήσει και ένας ολόκληρος λαός που λειτουργεί κάτω από κοινούς τρόπους στην ψυχαγωγία.
    3. Επομένως, με το δεδομένο ότι δεν έχει υποχρέωση ο Βουλευτής να προσέλθει στην προκαταρκτική εξέταση, η μόνη ασφαλιστική δικλίδα της σοβαρής απεύθυνσης μιας αίτησης προς τη Βουλή είναι η ρύθμιση η οποία γίνεται, ότι δηλαδή ο εισαγγελέας του Αρείου Πάγου απευθύνεται στη Βουλή και ζητεί να δοθεί η άδεια για την ποινική δίωξη.

Σε μια προηγούμενη συζήτηση στη Λεξιλογία, το 2011, γινόταν λόγος για την απόδοση του αγγλικού όρου outreach, στη φράση I have been broadening my outreach, και τότε πρότεινα, όχι πολύ θαρρετά είναι η αλήθεια, τον όρο «απεύθυνση» («Λέγεται πάντως τα τελευταία χρόνια και η απεύθυνση», είπα -διότι τον όρο τον χρησιμοποιούσα ήδη κάμποσα χρόνια ακριβώς για να αποδίδω το outreach) και διαπίστωσα  πως δεν τον είχαν όλοι συναντήσει -τότε. Σήμερα, η απεύθυνση είναι πιστεύω γνωστή σε ευρύτερο κοινό -σα να λέμε, διευρύνθηκε η απεύθυνσή της.

Οπότε, για ν’ ανακεφαλαιώσω, η λέξη «απεύθυνση» υπάρχει, αν και εγώ δεν θα έλεγα «αποφάσισε την απεύθυνση ενός πλατιού καλέσματος» διότι αποφεύγω τις ονοματικές φράσεις. Πολύ προτιμότερες βρίσκω τις ρηματικές φράσεις, «αποφάσισε ν’ απευθύνει πλατύ κάλεσμα». Αλλά η πλατιά απεύθυνση (ή έστω ευρεία απεύθυνση αν θέλουμε λογιότερο ύφος) σαφώς και στέκει και μπορεί να την έχω χρησιμοποιήσει κι εγώ μεταφράζοντας κάπου το wide outreach.

Και το περίεργο είναι πως εκείνοι που διαμαρτύρονται για κακόζηλους νεολογισμούς όταν διαβάζουν πότε τη δημοφιλία, πότε το διακύβευμα, πότε τη γυναικοκτονία και πότε την απεύθυνση, συχνά είναι οι ίδιοι που θρηνούν για τη λεξιπενία που μαστίζει την εποχή μας και ιδίως τη νεολαία. Δεν είναι κάπως αντιφατικό αυτό;