Μεταπρωταπριλιάτικα μεζεδάκια

Που βέβαια τα λέω έτσι επειδή είναι τα πρώτα μεζεδάκια μετά την Πρωταπριλιά.

Ωστόσο, η λέξη «μεταπρωταπριλιάτικος» μπορεί να διαβαστεί και με μια άλλη σημασία. Όπως, ας πούμε, «μεταδεδομένα» (metadata) είναι δεδομένα για δεδομένα, έτσι και ένα «μεταπρωταπριλιάτικο ψέμα» είναι ένα πρωταπριλιάτικο ψέμα για τα πρωταπριλιάτικα ψέματα.

Υπάρχει τέτοιο πράγμα; θα ρωτήσετε. Βεβαίως και υπάρχει, τουλάχιστον στη μπρεξιταρισμένη Μεγάλη Βρετανία, όπου στον ιστότοπο της Τέλεγκραφ δημοσιεύτηκε η είδηση ότι «Απαγορεύτηκαν φέτος τα πρωταπριλιάτικα αστεία, από τον φόβο μήπως προκληθεί, εξαιτίας του Μπρέξιτ, πανικός αγορών στα καταστήματα» (April Fool’s jokes banned amid fear of panic buying over Brexit). Το άρθρο επικαλείται μαλιστα έναν αρχαίο νόμο του 1653.

Αυτό πράγματι ήταν μεταπρωταπριλιάτικο, αλλά πιο αστείο, φαρμακερά αστείον θα έλεγα, βρήκα τον τίτλο άρθρου στη Φαϊνάνσιαλ Τάιμς:

Ματαιώνεται η Πρωταπριλιά λόγω της τρέχουσας κατάστασης της πραγματικότητας

Και εδώ που τα λέμε, πράγματι, αν είναι τόσο παράλογη η πραγματικότητα που εξωφρενικές ειδήσεις γίνονται πιστευτές με ένα ανασήκωμα των ώμων, το περιθώριο για πρωταπριλιάτικα ψέματα στενεύει -όπως ίσως έχουμε διαπιστώσει από την άνθιση του βρίσκουν οι σατιρικοί και παρωδικοί ιστότοποι τύπου Onion/Κουλούρι αλλά και η συχνότητα με την οποία οι τρολοειδήσεις τους γίνονται πιστευτές και αναδημοσιεύονται από «κανονικά» μέσα ενημέρωσης.

Αυτό το είδαμε και με ένα πρωταπριλιάτικο που έκανε φέτος το left.gr, που φαντάστηκε επίσκεψη του Μαδούρο στην Αθήνα και συμμετοχή του στη συγκέντρωση που έχει προγραμματίσει ο ΣΥΡΙΖΑ για απόψε το βράδυ και το οποίο αναδημοσιεύτηκε κάμποσες φορές.

Σε δικά μας θέματα, γλωσσικά εννοώ, το μεταφραστικό φόρουμ Λεξιλογία τίμησε την παράδοση με ένα άρθρο που ανακοίνωνε νέα έκδοση του Λεξικού Μπαμπινιώτη, που θα είναι «αποϊδεολογικοποιημένη», δηλαδή θα υιοθετεί την κλασική σχολική ορθογραφία, υπαναχωρώντας από τις ορθογραφικές καινοτομίες των προηγούμενων εκδόσεων. Όπως έγραφε το άρθρο:

Να όμως που τώρα η νέα έκδοση έρχεται να ευθυγραμμίσει τις περισσότερες από τις σκανδαλώδεις ορθογραφίες με εκείνες που προτιμούν και όλα τα άλλα σύγχρονα λεξικά. Μην αναζητήσετε πια ορθογραφίες σαν τις παρακάτω: φιλαινάδα, ρωδάκινο, καλοιακούδα, ξυπάζω, κουλλούρι, γώπα, τσηρώτο, τσυτσυρίζω. Έχουν γίνει φιλενάδα, ροδάκινο, καλιακούδα, ξιπάζω, κουλούρι, γόπα, τσιρότο, τσιτσιρίζω — λέξεις που δεν υπογραμμίζει θυμωμένα ο ορθογραφικός διορθωτής μου καθώς τις γράφω. Υποθέτω ότι το ίδιο συμβαίνει στην περίπτωση όλων των ορθογραφικών προτάσεων που δεν είχαν ιδιαίτερη απήχηση. Παραμένουν περιπτώσεις ορθογραφιών με κάποια διάδοση, π.χ. ορθοπαιδικός και ορθοπεδικός, κτήριο και κτίριο. Σε παρόμοιες περιπτώσεις είναι γραφτό να ζήσουμε με τη διτυπία και τις προσωπικές επιλογές μας.

Μπορούμε να δούμε αργότερα και άλλες αλλαγές στη νέα έκδοση. Πρόκειται πάντως για σημαντική αν και καθυστερημένη επαναφορά στην κανονικότητα, που δεν αποκλείεται να κάνει πολλούς ιδιοκτήτες των προηγούμενων εκδόσεων να σπεύσουν να αγοράσουν τη νεότερη.

Ήταν, φευ, πρωταπριλιάτικο. Νέα έκδοση του Λεξικού Μπαμπινιώτη πράγματι αναμένεται, για το καλοκαίρι, αλλά νομίζω πως θα περιέχει τις διάσημες πια ορθογραφικές ιδιοτροπίες σαν το αγώρι και την τσιππούρα.

* Φίλος του ιστολογίου ταξίδεψε στο Οίτυλο και στην πλατεία της κωμόπολης φωτογράφισε το μνημείο των «σφαγιασθέντων υπό των κομμουνιστών».

Μου επισημαίνει την ανορθογραφία του «περί πάτρις», αλλά πιστεύω πως ταιριάζει με το μνημείο. Αφού όλη η ύπαρξη τέτοιων μνημείων μίσους αποτελεί ανορθογραφία στην Ελλάδα του 21ου αιώνα, είναι αναμενόμενο να έχουν ανορθογραφίες και στο κείμενό τους.

* Διαβάζω στο Φέισμπουκ σχόλια φίλων για τα ηλεκτρικά πατίνια και τη σχετική συζήτηση που γίνεται για το καινούργιο αυτό μέσο μετακίνησης.

Στη συζήτηση δεν θα μπω, αν και ευχαρίστως θα ακούσω τα σχόλιά σας. Θα παρατηρήσω όμως ένα δευτερεύον, γλωσσικό αυτή τη φορά, πρόβλημα με τα ηλεκτρικά πατίνια: και εδώ εκδηλώνεται η σύγχιση ανάμεσα σε «ηλεκτρικά» και «ηλεκτρονικά».

Έτσι, διαβάζουμε άρθρα με τίτλο για «ηλεκτρονικά πατίνια», κάτι που δεν ισχύει -τα πατίνια είναι ηλεκτρικά.

* Υποψήφιος δήμαρχος Θεσσαλονίκης εμφανίζεται να δηλώνει στο liberal.gr: Είμαι βέβαιος ότι θα εκλεγώ δήμαρχος αλλά δεν εφησυχάζομαι.

Κανονικά, τύπος «εφησυχάζομαι» δεν υπάρχει -είναι «εφησυχάζω». Και έτσι τον χρησιμοποιεί ο υποψήφιος στις δηλώσεις του, αλλά ο συντάκτης που έβαλε τους τίτλους το… διόρθωσε.

Μάλλον επηρεάστηκε από το «επαναπαύομαι».

* Μαργαριτάρια δεν παράγουν μόνο τα δικά μας κανάλια.

Ιδού αριστερά το αμερικανικό Fox, το αγαπημένο κανάλι του Προέδρου Τραμπ, που επιμένει στο σουπεράκι του ότι ο Τραμπ περιέκοψε την αμερικανική βοήθεια… σε 3 μεξικανικές χώρες.

Οι δημοσιογράφοι το είπαν σωστά, είπαν ότι το μέτρο αφορούσε το Ελ Σαλβαδόρ, τη Γουατεμάλα και την Ονδούρα. Ο υπεύθυνος για το σουπεράκι όμως, δεν μπορούσε να βρει το «τρεις κεντροαμερικανικές χώρες» και έκανε τη γκάφα, που δείχνει βέβαια και κάποια περιφρόνηση προς τους σκουρόχρωμους Λατίνους.

* Η γενικομανία της εβδομάδας σε αθλητικόν ιστότοπο, σε άρθρο για το ματς Απόλλωνα-Παναθηναϊκού:

Το ματς, φυσικά, δεν αντέχει ιδιαίτερης κριτικής.

Εγώ πάλι δεν αντέχω τις γενικομανείς συντάξεις.

* Παραπλανητικος τίτλος (και υπότιτλος) της εβδομάδας, σε άρθρο του in.gr για το πασίγνωστο αγαλματάκι των Βρυξελλών με το αγοράκι που κατουράει.

Τίτλος:

Τίτλοι τέλους για τον μικρό Manneken Pis των Βρυξελλών

Υπότιτλος:

Σύμφωνα με μετρήσεις, το χάλκινο αγαλματίδιο ξόδευε από 1.000 έως 2.500 λίτρα καθαρού πόσιμου νερού κάθε μέρα

Αν κάποιος περιοριστεί σε τίτλο και υπότιτλο, θα μείνει με την εντύπωση ότι το αγαλματάκι θα απομακρυνθεί από τη θέση του διότι καταναλώνει πολύ νερό.

Αν διαβάσετε όμως το άρθρο θα δείτε ότι απλώς θα σταματήσει να καταλήγει στα λύματα το νερό αυτό, δεν θα πετιέται πια.

* Σας αρέσουν τα πρόκολα;

Για το (α)συμπαθές αυτό λαχανικό δεν έχουμε γράψει άρθρο ακόμα. Πάντως, οι περισσότεροι λέμε «μπρόκολα», άλλωστε η λέξη είναι δάνειο από το ιταλ. broccolo.

Ωστόσο, δεν είναι από αμέλεια του μανάβη η επιγραφή γραμμένη έτσι -απλώς, η φωτογραφία έχει βγει στη Ρόδο και, μου λένε, στη Ρόδο τα προφέρουν έτσι τα μπρόκολα, αλά κυπριακά.

Είναι ιδιωματικό δηλαδή, δεν το έκανε ο μανάβης προς τιμήν των Πρόκολ Χάρουμ.

* Δυο πανομοιότυποι δίδυμοι στη Βραζιλία είχαν, λέει, το χούι να υποδύονται ο ένας τον άλλον. Κάποιος από τους δύο είναι ο πατέρας ενός παιδιού, αλλά δεν λένε ποιος, οπότε το δικαστήριο καταδίκασε και τους δύο σε διατροφή.

Μπερδεμένη ιστορία, ίσως και γι’ αυτό στο σχετικό ρεπορτάζ μπερδεύτηκε ο συντάκτης:

Θα μπορούσε να είναι πρωταπριλιάτικη φάρσα, η επιμονή τους όμως να μην αποκαλύπτουν τίνος είναι το παιδί και η αδυναμία της μητέρας να μην μπορεί να δώσει απάντηση, οδήγησε τα δικαστήρια της Βραζιλίας σε αυτή την πρωτοφανή απόφαση.

Η αδυναμία της μητέρας να μη μπορεί να δώσει απάντηση; Καταλαβαίνουμε βέβαια τι εννοεί, αλλά δεν είναι πιο απλό να πει «Η αδυναμία της μητέρας να δώσει απάντηση»;

* Σας αρέσει το γαλατσαμπούρεκο;

Έτσι το αναφέρει τουριστικός οδηγός. Δεν είναι βέβαια κάποια ειδική σπεσιαλιτέ της Μήλου (από αυτή την ενότητα είναι παρμένο το απόσπασμα), είναι το γνωστό μας γαλακτομπούρεκο. Έτσι κι αλλιώς, οι πιθανότητες να το πει σωστά ο ξένος δεν είναι μεγάλες -αλλά μάλλον θα τα καταφέρει να εξυπηρετηθεί.

* Περιδέραιο μαργαριταριών σε άρθρο της Χαράς Τζαναβάρα στην ΕφΣυν.

Πρώτο πιάτο:

Η οδός Καρόλου εναρμονίζεται με το γενικότερο γαλλικό άρωμα που αποπνέουν τα οδωνύμια στην ευρύτερη περιοχή. Πολλοί δρόμοι φέρουν τα ονόματα σπουδαίων Γάλλων αξιωματούχων, όπως Μαιζόν, Φαβιέρος και Σατωβριάνδος, εκφράζοντας την ευγνωμοσύνη της Ελλάδας για τη συμβολή τους στη Ναυμαχία της Ναυπάκτου.

Καταρχάς, ο Σατωβριάνδος είχε στα νιάτα του στρατιωτική καριέρα και έγραψε υπέρ της ελληνικής υπόθεσης, αλλά δύσκολα θα μπορούσε να χαρακτηριστεί αξιωματούχος -μεγάλος συγγραφέας ήταν. Αλλά αυτό είναι ορντέβρ. Το χοντρό μαργαριτάρι είναι η συμβολή των τριών Γάλλων στη…. ναυμαχία της Ναυπάκτου.

Που βέβαια έγινε το 1571 -αλλά ναυμαχία, Ναυπάκτου, Ναβαρίνου, όλα από να- αρχίζουν, είναι να μην τα μπερδέψεις;

Και το λάθος εξελίσσεται σε καραβιδάκι, αν σκεφτούμε ότι οι τρεις συγκεκριμένοι Γάλλοι δεν είχαν καμία απολύτως σχέση με τη ναυμαχία του Ναβαρίνου. Ο Γάλλος ναύαρχος που έδρασε εκεί ήταν ο Δεριγνύ που έχει βέβαια κι αυτός τιμηθεί με δρόμο στο όνομά του, αν και όχι στην ίδια γειτονιά.

Δεύτερο πιάτο αμέσως μετά:

Γαλλικής προέλευσης είναι και η οδός Μάρνη (και όχι Μάρνης), που συνεχίζει ως οδός Καρόλου ώς την πλατεία Καραϊσκάκη. Φέρει το όνομα του ποταμού Μάρνη, που καταλήγει στον Σηκουάνα και στις όχθες του δόθηκαν δύο νικηφόρες μάχες κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Στα γαλλικά, όλα τα ονόματα των ποταμών είναι θηλυκά, σε αντίθεση με τα ισχύοντα στη χώρα μας, με εξαίρεση τη Νέδα στην Ηλεία.

H τελευταία πρόταση έχει δυο γενικεύσεις που την κάνουν αναληθή. Καταρχάς, δεν είναι «όλα τα ονόματα των ποταμών θηλυκά» στα γαλλικά. Είναι τα περισσότερα, πράγματι -αλλά όχι όλα. Κάμποσοι μεγάλοι ποταμοί έχουν αρσενικό όνομα, όπως Le Rhône (ο Ροδανός), le Rhin (ο Ρήνος), Le Lot, Le Var.

Δεύτερη γενίκευση ή μάλλον λάθος: δεν είναι η Νέδα το μοναδικό ελληνικό ποτάμι γένους θηλυκού, όπως φαίνεται να πιστεύει η κ. Τζαναβάρα, που μάλλον δεν έχει πάει ποτέ στη Λιβαδειά να δει την Έρκυνα (να πάτε, είναι πολύ ωραία στις πηγές της Κρύας). Και δεν είναι μόνο η Νέδα και η Έρκυνα θηλυκά ποτάμια, έχουμε ακόμα την Αράπιτσα στη Νάουσα, την Ερμίτσα στο Αγρίνιο, ίσως και καναδυό ακόμα.

Και βέβαια το να λες «δόθηκαν δυο νικηφόρες μάχες» είναι κάπως αστείο όταν δεν λες ποιος νίκησε. Οι περισσότερες μάχες είχαν νικητή (αν και όχι όλες).

* Ένα φρέσκο και ανησυχητικό παράδειγμα φέικ νιουζ.

Τις προηγούμενες μέρες κυκλοφόρησε ευρύτατα στο Φέισμπουκ η φωτογραφία που βλέπετε αριστερά, μια υπεύθυνη δήλωση την οποία, σύμφωνα με το συνοδευτικό σχόλιο, ζητούσαν οι ιερείς του ναού της Ζωοδόχου Πηγής στο Μαρούσι από όσους και όσες ήθελαν να βαφτίσουν παιδί, δηλαδή να γίνουν ανάδοχοι/ανάδοχες. Οι ενδιαφερόμενοι έπρεπε να βεβαιώσουν ότι δεν έχουν τελέσει πολιτικό γάμο ή σύμφωνο συμβίωσης και ότι δεν έχουν δηλώσει ότι είναι ομοφυλόφιλοι.

Έγινε φυσικά σάλος, όπου άλλοι μίλησαν για Καμπούλ και άλλοι υποστήριξαν ότι η εκκλησία έχει δικαίωμα να βάζει περιορισμούς σε όσους συμμετέχουν στα μυστήριά της.

Άλλοι αναρωτήθηκαν αν έχει δικαίωμα ένας εφημέριος να ζητάει υπεύθυνες δηλώσεις.

Βέβαια, το συγκεκριμένο χαρτί δεν εμφανιζόταν σαν πρωτοβουλία της Εκκλησίας της Ελλάδος ή της τοπικής μητρόπολης αλλά απλώς του εφημερίου του συγκεκριμένου ναού.

Τελικά, η Ναταλί Ρασούλη, που μένει πολύ κοντά, είχε την καλή ιδέα να πάει στην εκκλησία να ρωτήσει, και εκεί οι ιερείς του ναού έμειναν κατάπληκτοι και τη διαβεβαίωσαν κατηγορηματικά ότι δεν έχουν ιδέα για το θέμα.

Με βάση το τάιμινγκ, αναρωτιέμαι μήπως το χαρτί της υπεύθυνης δήλωσης το έφτιαξε κάποιος για πρωταπριλιάτικο αστείο και συνεχιστηκε η διάδοσή του και τις επόμενες μέρες.

Προσθήκη: Δυστυχώς υπάρχουν κι άλλες μαρτυρίες για τη χρήση της απαράδεκτης «υπεύθυνης δήλωσης» παρά το γεγονός ότι ο οικείος μητροπολίτης το αποδοκίμασε. Η κ. Ρασούλη έγραψε τα εξής:
Update: Tα νέα έρχονται μετά το άλλο. Έχουμε δύο θέσεις και ένα χαρτί από εκκλησία που φαίνεται να έχει ζητήσει δήλωση σεξουαλικού προσανατολισμού για να γίνει κάποιος νονός.
Η μια πλευρά, διαπιστωμένο σύμφωνα με μαρτυρίες, έλαβε αυτό το χαρτί. Η άλλη μεριά, αυτή της συγκεκριμένης εκκλησίας, όπως ανέφεραν σ εμένα προσωπικά την ίδια οι υπεύθυνοι ιερείς της, αρνούνται ότι έχουν δώσει τέτοιο χαρτί γιατί είναι όπως είπαν, αντίθετο με την διδασκαλία του Χριστού.
Δεν θα την αφήσουμε έτσι αυτήν την ιστορία. Είμαστε υποχρεωμένοι σαν άνθρωποι πρώτα απ’ όλα να μάθουμε τι πραγματικά συμβαίνει.
Όπως λέει και ο σοφός λαός: κοντός ψαλμός αλληλούϊα. Για να είμαστε και στο ίδιο μήκος κύματος.
Σαν κάτοικος πάντως της συγκεκριμένης ενορίας και μέλος του συλλόγου αυτής της συγκεκριμένης περιοχής δεν πρόκειται να ησυχάσω αν δεν μάθουμε ποια είναι η αλήθεια.
Το ζήτημα είναι εξαιρετικά σοβαρό.

* Ο μύθος για το φιλότιμο και τον Θαλή τον Μιλήσιο καλά κρατεί…

Σε άρθρο αρτινής ηλεφημερίδας διαβάζουμε την εξής κατακλείδα:

Πάντως, επειδή το σχόλιό μας ξεκίνησε με την αναφορά στο ελληνικό φιλότιμο, να σημειώσω ότι είναι μια λέξη τόσο ισχυρή και περίπλοκη, που δεν μπορεί σε καμία γλώσσα να ερμηνευθεί επαρκώς.

Κι όπως εξήγησε και ο αρχαίος φιλόσοφος Θαλής ο Μιλήσιος: “Το φιλότιμο για τον Έλληνα είναι σαν την αναπνοή. Ένας Έλληνας δεν είναι Έλληνας χωρίς αυτό. Αυτός θα μπορούσε κάλλιστα να μην είναι ζωντανός”!

Τίποτα δεν έχει εξηγήσει ο Θαλής ο Μιλήσιος για το φιλότιμο (που μάλιστα στην εποχή του είχε σημασία μάλλον αρνητική). Πρόκειται για χόακα. Τα είχαμε γράψει σε πρόσφατο άρθρο μας, μάλιστα το επιτελείο του ιστολογίου είχε καλέσει κάποιους πατριώτες μας που διαδίδουν τη ρήση για τον Θαλή να τεκμηριώσουν τον ισχυρισμό τους αλλά εκείνοι δεν απήντησαν.

* Κλείνω αυτοδιαφημιστικά, αναγγέλλοντας εκδήλωση.

Το Σάββατο του Λαζάρου, με άλλα λόγια στις 20 Απριλίου, στις 12 το μεσημέρι, στο Πόλις Αρτ Καφέ θα γίνει η παρουσίαση του βιβλίου μου Η γλώσσα έχει κέφια. Θα μιλήσουν οι φίλοι Παντελής Μπουκάλας και Στρατής Μπουρνάζος, κι εγώ. Πολύ θα χαρώ να σας δω.