Ο Τζανμπατίστα Ροβιόλι δεν μένει πια εδώ

Ένα από τα αγαπημένα θέματα του ιστολογίου είναι τα «ραμόνια», όπως έχουμε ονομάσει τα παρακούσματα τραγουδιών που όλοι έχουμε κάνει, ιδίως στην παιδική μας ηλικία. Ο ίδιος ο όρος ραμόνι προέρχεται από ένα δικό μου παράκουσμα. Μικρός, άκουγα τους γονείς μου να τραγουδούν Θεοδωράκη, τον Επιτάφιο, και να λένε:

Μα το καράβι βούλιαξε κι έσπασε το τιμόνι
και στου πελάγου το βυθό πλανιέμαι τώρα μόνη.

Ίσως επειδή δεν μου πήγαινε να συνδέσω την αρρενωπή φωνή του Μπιθικώτση με θηλυκό επίθετο (τώρα μόνη), το παράκουσα: πλανιέμαι το ραμόνι, κι έπλασα με το νου μου κάποιο μικρό ανυπεράσπιστο ζωάκι που περιπλανιέται στο βυθό του πελάγου. Και, «μπαμπά, τι είναι το ραμόνι;» οπότε έγινε μεγάλο γέλιο.

Άλλο διάσημο «ραμόνι» είναι τα λουμπέσα, όπου πολλά παιδιά (και η αδελφή μου μαζί) ακούγοντας τον στίχο «δεν έχεις διόλου μπέσα» από το Κορόιδο Μουσολίνι, και αγνοώντας ίσως τις λέξεις «διόλου» και «μπέσα», σκέφτηκαν ότι ο φτωχός Ντούτσε δεν είχε «δυο λουμπέσα» (κάποιο ξένο νόμισμα, ασφαλώς). Ραμόνια υπάρχουν πάμπολλα, και τα έχουμε συζητήσει σε δυο άρθρα του ιστολογίου, ένα παλιότερο στο οποίο έγινε μια πρώτη καταγραφή, κι ένα δεύτερο, που είχε τίτλο Ο Ροβιόλης κατοικεί στην οδό Γραφημώνος, φτιαγμένο από δυο διάσημα ραμόνια -η οδός Γραφημώνος είναι από το τραγούδι του Τερζή «στην οδό γράφει ‘μόνος'», ενώ ο Ροβιόλης είναι ένα από τα δημοφιλέστερα ραμόνια όλων των εποχών, παρμένος από τον στίχο του τραγουδιού «Στου Θωμά» στο Ρεμπέτικο του Ξαρχάκου Με βιολί σαν του Ροβιόλη θα χορέψουν κι οι διαβόλοι.Βιρτουόζος ο Ροβιόλης, θα έλεγε κανείς, αφού κάνει και διαβόλους να χορέψουν.

Μόνο που το τραγούδι δεν λέει έτσι· ο Φέρρης έγραψε «με βιολί σαντουροβιόλι». Το πιο αστείο είναι ότι κάθε φορά που συζητάμε τα ραμόνια, θα πεταχτεί κάποιος φίλος και θα πει «Μη μου πείτε ότι ο Ροβιόλης δεν υπάρχει και είναι παράκουσμα!»

Στο άρθρο περί Ροβιόλη, παρόλο που έχει γραφτεί εδώ και δυόμιση χρόνια, γίνονται κάθε τόσο και νέα σχόλια, επειδή κάποιος νέος φίλος το ανακαλύπτει, και κρίνει σκόπιμο (και πολύ καλά κάνει!) να προσθέσει το δικό του ραμόνι στον κατάλογο. Τις προάλλες όμως έγινε ένα σχόλιο διαφορετικό από τα άλλα, ένα σχόλιο που έβγαλε στον αφρό λαβράκι. Έγραφε ο άγνωστος επισκέπτης: Άκου Ροβιόλης. Μου θυμίζεις ένα φίλο που νόμιζε ότι στον ΠΑΟ παίζει ο Βαζέχας! Ιδού η αλήθεια για το μεγάλο Ροβιόλι:… Και ακολουθούσε ένας λίκνος προς ένα άρθρο της Βικιπαίδειας. Δεν βάζω το λινκ γιατί το άρθρο στο μεταξύ έχει σβηστεί (αλλά θα σας το παρουσιάσω πιο κάτω).

Όπως ίσως καταλαβαίνετε, το άρθρο για τον «μεγάλο Τζανμπατίστα Ροβιόλι» ήταν εξολοκλήρου πλαστό, μούφα, τρολιά. Ευφυέστατο, όπως θα δείτε παρακάτω, με πολλή φροντίδα γραμμένο, αλλά πλαστό.  Αλλά τα πολλά λόγια είναι φτώχεια, το παραθέτω:

Τζιανμπατίστα Ροβιόλι

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Μετάβαση σε: πλοήγηση, αναζήτηση

Ο Τζιανμπατίστα Ροβιόλι (Giambattista Rovioli Βερόνα 27 Μαΐου 1842 – Παρίσι 30 Μαΐου 1888) ήταν Ιταλός βιολιστής, βιολονίστας και συνθέτης. Μαζί με τον Νικολό Παγκανίνι, υπήρξε ένας από τους διασημότερους βιρτουόζους της εποχής του, με ακτινοβολία που διαχύθηκε σε ολόκληρη την Ευρώπη. Μέχρι και την περίοδο του Μεσοπολέμου, το όνομα του Ροβιόλι συνδέθηκε με την τεχνική αρτιότητα και την έντονη χρήση αυτοσχεδιαστικών μελισμάτων.

Πίνακας περιεχομένων 1 Βιογραφία 2 «Ο νέος Παγκανίνι» 3 Βιολί σαν του Ροβιόλι 4 Παραπομπές

Βιογραφία

Ο Τζιανμπατίστα Ροβιόλι γεννήθηκε στην Βερόνα της Ιταλίας, γιος του δασκάλου Αρτούρο Ροβιόλι και της Φραντσέσκα Αλτοβίτι. Τα πρώτα μαθήματα μουσικής έλαβε από τον πατέρα του, ο οποίος στο πλαίσιο των καθηκόντων του, διηύθυνε την περίφημη σχολική ορχήστρα της Βερόνας.

Στην ηλικία των 12 ετών, ήδη ευρέως αναγνωρισμένος ως ταλέντο στην ευρύτερη περιοχή του Βένετο, ο Τζιανμπατίστα μετέβη στην Μπρέσια για να μαθητεύσει δίπλα στον διακεκριμένο βιολιστή Αντόνιο Μπατσίνι. Εκεί ο Ροβιόλι συνέθεσε τα πρώτα αξιόλογα έργα του και έχτισε γρήγορα τη φήμη του δίνοντας σειρά συναυλιών σε ολόκληρη την Ιταλία.

Το 1858, στην ηλικία των 18 ετών, ο Ροβιόλι απέκτησε τη θέση του πρώτου βιολιστή στην φημισμένη ορχήστρα της Βενετίας. Εκεί διακρίθηκε σε όπερες των Βέρντι, Μπελίνι και Ντονιτσέτι, καθώς και στην εκτέλεση των δικών του έργων: τις περίφημες 15 σονάτες του για βιολί και κιθάρα, καθώς και έργα για βιολί και ορχήστρα, ή για βιολί, ορχήστρα και χορωδία που συχνά συνέθετε με την αφορμή σημαντικών γεγονότων ή επετείων της εποχής.

Από το 1870, ο Ροβιόλι πραγματοποίησε περιοδείες, τόσο στην Βόρεια Ιταλία, όσο και στην Ευρώπη. Το 1873 περιόδευσε στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου και έλαβε διθυραμβικές κριτικές που τον καθιέρωσαν ως ένα είδος σταρ.

Το 1876 παντρεύτηκε στην Πράγα την Μικαέλα Μποτσιόνι, με την οποία απέκτησε 4 γιους.

Το 1877, ο Ροβιόλι εγκαταστάθηκε με την οικογένειά του στην Ρώμη, όπου και σύναψε σύντομο δεσμό με την ευγενή Αλεσσάντρα Ντε Μικέλις. Το σκάνδαλο που επακολούθησε, δεδομένου του ότι η Ντε Μικέλις βρισκόταν σε διάσταση με τον σύζυγό της, επέδρασε καθοριστικά στην δημόσια εικόνα του Ροβιόλι, η οποία δεν αποκαταστάθηκε ποτέ πλήρως στην Ιταλία, παρά την τεράστια επιτυχία που είχε το τρίτο κονσέρτο του για βιολί που ολοκληρώθηκε το 1879 με το θρυλικό πλέον moderato.

Το 1880, ο Ροβιόλι εγκαθίσταται στο Παρίσι, όπου συνθέτει και παρουσιάζει τα ωριμότερα έργα του: τα τρία καπρίτσια για την Επανάσταση, την όπερα Les Bonbons και τις παραλλαγές σε ένα θέμα του Εκτόρ Μπερλιόζ. To 1885, εμπνεόμενος από την κατάτμηση και πώληση των κοσμημάτων του πρότερου Γαλλικού Στέμματος συνθέτει την μοναδική του συμφωνία, την οποία και αφιέρωσε την Γαλλική Δημοκρατία.

Το 1885, προσκεκλημένος του διευθυντή του Βασιλικού Θεάτρου του Λονδίνου, μεταβαίνει στο Ηνωμένο Βασίλειο, όπου και παρουσιάζει σε σειρά συναυλιών έργα του καθώς και σε πρώτη εκτέλεση τις παραλλαγές στον Χέντελ, ενώπιον του πρίγκηπα Αλβέρτου Εδουάρδου, μετέπειτα Βασιλιά Εδουάρδου Ζ του Ηνωμένου Βασιλείου.

Κατά την περιοδεία του στο Ηνωμένο Βασίλειο, ο Ροβιόλι προσβάλλεται από φυματίωση, εξαιτίας της οποίας αναγκάζεται να επιστρέψει στο Παρίσι και μετά από μια σύντομη διαμονή εκεί, να μεταβεί στην Αιξ αν Προβάνς στο νότο της Γαλλίας. Εκεί έζησε τα τελευταία χρόνια της ζωής του, συνθέτοντας νέα έργα και επιβλέποντας την παρουσίασή τους στο κοινό της περιοχής.

Τον Μάιο του 1888, όταν πια η υγεία του επιβαρύνθηκε εξαιρετικά, μετέβη στο Παρίσι για να «ενώσει το φως του ταλέντου του με αυτό της Πόλης του Φωτός». Τάφηκε στο κοιμητήριο Περ Λασέζ την 1η Ιουνίου του 1888.

«Ο νέος Παγκανίνι»

Παρά την σχετικά ήρεμη ζωή του, αν εξαιρεθεί η περιπέτειά του με την Ντε Μικέλις, ο Ροβιόλι καθ’ όλη την διάρκεια της καριέρας του παραλληλιζόταν από το γενικό κοινό και τους μουσικόφιλους με τον Παγκανίνι. Το γεγονός ότι γεννήθηκε δύο χρόνια ακριβώς μετά το θάνατο του Παγκανίνι, καθώς και η τεχνική του αρτιότητα, συνέβαλαν στη διάδοση της φήμης ότι ο Ροβιόλι είναι μετεμψύχωση του Παγκανίνι.

Ο ίδιος ο Ροβιόλι φαίνεται πως εκμεταλλεύθηκε τις φήμες αυτές, ιδιαίτερα κατά το διάστημα και μετά την περιοδεία του στις Ηνωμένες Πολιτείες. Περίφημες για τους ιστορικούς της μουσικής έχουν μείνει οι συνεντεύξεις του στις αμερικανικές εφημερίδες, όπου με χιούμορ υποδαυλίζει την φήμη περί μετεμψύχωσης. Ο John Sudgen μάλιστα^[1] ανάγει το μιμίδιο της πώλησης της ψυχής του βιρτουόζου στον διάολο σε μια γενεαλογία που ξεκινά στην Ιταλία από τον Παγκανίνι, μεταφέρεται μέσω του Ροβιόλι στις Ηνωμένες Πολιτείες, διαδίδεται στην αμερικανική λαϊκή μουσική μέσω του μαύρου κιθαρίστα Ρόμπερτ Τζόνσον κι από εκεί περνά στην ροκ και στην μέταλ μουσική.

Βιολί σαν του Ροβιόλι

Η φήμη του Ροβιόλι υπήρξε μεγάλη και στην Ελλάδα μέχρι και το ξέσπασμα του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου. Η φράση «βιολί σαν του Ροβιόλι» που σώζεται στο ύστερο ρεμπέτικο Στου Θωμά (στίχοι: Κώστας Φέρρης, μουσική: Σταύρος Ξαρχάκος), εντοπίζεται σε διάφορα τραγούδια της εποχής του Μεσοπολέμου, με σημαντικότερο το ομώνυμο «Παίζε μάγκα μου Ροβιόλη» [sic] του Παναγιώτη Τούντα που δυστυχώς σώζεται μόνο ως τίτλος^[2].

Παραπομπές

1. ↑ John Sugden, Paganini, Omnibus Press, 1990, σελ. 166
2. ↑ Βλ. Κλατσίμπας Μ. Ιστορία του ρεμπέτικου, Αθήνα 1953

Κατηγορίες:

• Γεννήσεις το 1842
• Θάνατοι το 1888
• Ιταλοί συνθέτες
• Ιταλοί μουσικοί

Όπως βλέπετε, το άρθρο είναι πολύ καλογραμμένο, με πολλές χαριτωμένες λεπτομέρειες (όπως το τραγούδι του Παναγιώτη Τούντα, οι ψεύτικες παραπομπές ή τα περί μετεμψύχωσης) και θα μπορούσε κάλλιστα να ξεγελάσει τον ανυποψίαστο αναγνώστη -αλλά βέβαια μια απλή αναζήτηση του ονόματος Giambattista Rovioli (ή Roviolli) αποδεικνύει ότι δεν υπήρξε κανένας τέτοιος διάσημος (ή και άσημος) συνθέτης ή βιολονίστας με το όνομα αυτό, και ότι το όλο άρθρο είναι μούφα, τρολιά, πλαστό, πολύ κατάλληλο για την Uncyclopedia, όχι όμως και για τη Βικιπαίδεια, και γι’ αυτό άλλωστε και διαγράφτηκε.

Προφανώς, ο (πανέξυπνος) άγνωστος που έγραψε το άρθρο, έχοντας ακούσει για τον Ροβιόλη, φαντάστηκε αυτό το ξεκαρδιστικό σενάριο με το οποίο έδωσε σάρκα και οστά στο ραμονογέννημα. Πολύ έξυπνο ήταν που τον έκανε Ιταλό Ροβιόλι, αντί Έλληνα Ροβιόλη, μια και ένας Έλληνας δεν θα ξεγελούσε τόσο εύκολα το ελληνικό κοινό.

Μια και ανάφερα την Uncyclopedia, πρέπει να συστήσω στους νεότερους επισκέπτες του ιστολογίου, ένα εξαιρετικό άρθρο που γράφτηκε από τους φίλους Φαροφύλακα και Γλωσσολάγνο, αφιερωμένο στον μεγάλο Αρμένιο συνθέτη Λεβόν Μποχεμιάν. Εκτός από Αρμένιος, ο Μποχεμιάν είναι ο εθνικός συνθέτης της Νομανσλάνδης, της Χώρας των Ανύπαρχτων, για τον απλό λόγο ότι δεν τον γέννησε μάνα αλλά μεταφραστική ατζαμοσύνη (αν δεν ξέρετε για τη Νομανσλάνδη, σας συστήνω το σχετικό εισαγωγικό άρθρο, όπου επίσης εξηγείται πώς γεννήθηκε ο Μποχεμιάν).

Ο Τζανμπατίστα Ροβιόλι θα μπορούσε να διεκδικήσει θέση στη φιλαρμονική της Νομανσλάνδης, αν και δεν γεννήθηκε από ατζαμοσύνη αλλά από φιλοπαίγμονα διάθεση -που όμως βασίστηκε σε παράκουσμα, άρα εν μέρει σε ατζαμοσύνη. Στους ανώτερους κύκλους της Νομανσλάνδης θα συναντήσει και τον Πρόεδρο Ταμέλη, έναν ακόμα επιφανή ραμονογεννημένο Ανύπαρχτο.

Κατά σύμπτωση, τις τελευταίες μέρες πληροφορήθηκα κι ένα ακόμα κρούσμα πλακατζίδικης παρέμβασης στη Βικιπαίδεια, αν και όχι με ολόκληρο νέο άρθρο παρά με προσθήκη σε ήδη υπάρχον. Στο άρθρο της αγγλικής Βικιπαίδειας για τον Βάις, το νέο μεταγραφικό απόκτημα του Ολυμπιακού, κάποιος πλακατζής πήγε και έγραψε ότι currently plays as a winger for Greek Superleague club Diorismenos, προσθέτοντας τον… Diorismenos FC στον πίνακα των συλλόγων με τους οποίους έχει παίξει ο Σλοβάκος παίκτης. Διορισμένος, εννοείται, πρωταθλητής, αλλά ας μην συνεχίσω με τα ποδοσφαιρικά διότι δεν με παίρνει. Φυσικά, τώρα το άρθρο έχει αποκατασταθεί.

Αν νιώσετε τον πειρασμό να πείτε ότι το άρθρο περί Ροβιόλι (ή η προσθήκη περί Diorismenos) αποδεικνύει ότι η Βικιπαίδεια είναι αναξιόπιστη πηγή, ξανασκεφτείτε το. Θα σας αντιτάξω το περίφημο παράδειγμα της Αποπουδοβαλίας, του άρθρου για το δήθεν αρχαιοελληνικό άθλημα που έμοιαζε με το ποδόσφαιρο, που όμως ήταν κι αυτό τρολιά, μούφα, πλαστό, γραμμένο μάλιστα όχι από κάποιον εθελοντή αλλά από επώνυμο συνεργάτη του έγκυρου Neue Pauly (αν και όχι τόσο έγκυρου όσο το παλιό Πάουλι-Βισόβα) -για να μην πούμε για την τρολιά του Σοκάλ, ή για τη φάρσα του Κωστάκη Τσάτσου ή για τον ψευτοκαζαντζάκη στη Νέα Εστία. Όλα αυτά ήταν φάρσες, που πέρασαν από σχολαστικό έλεγχο… και δημοσιεύτηκαν, και μάλιστα σε έντυπα, παραπλανώντας πολύν κόσμο ακόμα και επί δεκαετίες -και χωρίς δυνατότητα επανόρθωσης του αρχικού κειμένου, όπως έκαναν οι Βικιπαιδιστές που άσπλαχνα (αλλά επιβεβλημένα) ξαναγύρισαν τον Τζανμπατίστα Ροβιόλι στην ανυπαρξία που του πρέπει!