Οι κουλάκοι του Χ. Χωμενίδη και άλλα μεζεδάκια πριν από τον τελικό

…και πριν από τον μικρό τελικό, βέβαια, αφού ο αγώνας για την τρίτη θέση στο Μουντιάλ θα παιχτεί απόψε το βράδυ, αλλά ο μικρός τελικός σπάνια προκαλούσε μεγάλο ενδιαφέρον, ιδίως φέτος που και οι δυο ομάδες που θα αναμετρηθούν είχαν στόχους για ψηλότερα. Κακά τα ψέματα, όλα τα μάτια είναι στραμμένα στον μεγάλο τελικό της Κυριακής.

Το ιστολόγιο έχει μάτια και βλέπει. Αναγνωρίζει ότι η Γερμανία έπαιξε πολύ καλό ποδόσφαιρο όχι μόνο στον ιστορικό ημιτελικό όπου διέσυρε τη Βραζιλία, αλλά και σε άλλα παιχνίδια (όχι σε όλα, ίσως), ότι έχει εξαιρετική ομοιογένεια, ότι έχει απομακρυνθεί από το στερεοτυπικό «γερμανικό» στιλ. Ακόμα, ότι δίνει ένα καλοδεχούμενο μήνυμα ενσωμάτωσης καθώς η γερμανική εντεκάδα (και 23άδα) έχει παίχτες από Τυνησία, Γκάνα, Πολωνία, Τουρκία, Αλβανία -και κάποιους θα ξεχνάω. Κι ακόμα, ότι από τότε που άρχισε να φτιάχνεται αυτή η ομάδα, δηλαδή μετά το φιάσκο του 2004, δεν έχει πάρει ούτε παγκόσμιο ούτε ευρωπαϊκό τίτλο, κάτι που είναι κάπως άδικο.

Έτσι είναι, αλλά το ιστολόγιο δεν θέλει να πάρει η Γερμανία το παγκόσμιο. Περίπου τις ίδιες σκέψεις τις είχα γράψει και πριν από τέσσερα χρόνια, διότι ομαδάρα είχε η Γερμανία και τότε, και τότε η ευχή μου είχε εισακουστεί. Για τούτη τη φορά είμαι λιγότερο σίγουρος, αλλά αύριο είμαι με την Αργεντινή.

* Επειδή όμως εδώ λεξιλογούμε, έχω μια ερώτηση για το πολύγλωσσο κοινό του ιστολογίου. Ξέρει κανείς από πού βγήκε ο όρος «μικρός τελικός»; Είναι ελληνική πατέντα ή δάνειο από άλλη γλώσσα -και από ποια; Στα αγγλικά, ο επίσημος όρος είναι ο (ελαφρώς ξενέρωτος) third-place playoff, ενώ στη μοναδική από τις μεγάλες γλώσσες όπου υπάρχει στον όρο λέξη αντίστοιχη του τελικού είναι στα ιταλικά, που τον λένε finale per il terzo posto, «τελικός για την τρίτη θέση» κατά λέξη. Βρίσκω πολύ εύστοχο τον «μικρό τελικό», παρεμπιπτόντως.

* Μια και πιάσαμε το Μουντιάλ, να πω ότι βρήκα ενδιαφέρον ένα άρθρο του Παντελή Μπουκάλα για τα κλισέ των αθλητικογράφων με τον εύγλωττο τίτλο «Όχι άλλα πάντσερ«.

* Και βέβαια, ο καθένας θα έχει μαζέψει μαργαριτάρια ή απλώς πομπώδεις πομφόλυγες από τις μεταδόσεις των αγώνων του Μουντιάλ. Από τον ημιτελικό της εφτάρας, πρόσεξα το «εμετρήθη, εζυγίσθη και ευρέθη ελλιποβαρής», που είπε ο Σπυρόπουλος για τον Όσκαρ -συνήθως λέμε «ευρέθη ελλιπής», αλλά ίσως βρείτε επιτρεπτή την παραλλαγή.

* Αφήνοντας τα μουντιαλικά, περνάμε στο μεζεδάκι από το οποίο δανείστηκα το πρώτο σκέλος του τίτλου -αν και κακώς λέω για μεζεδάκι, αφού πρόκειται για πλήρες γεύμα τριών πιάτων. Εννοώ ένα άρθρο στην Lifo, στο οποίο ο συγγραφέας Χ. Χωμενίδης, έχοντας προφανώς προσέξει ότι ο Γιάννης Σμαραγδής εξαργύρωσε πολύ επωφελώς τη μαντινάδα που έγραψε υπέρ πρωθυπουργού, επιδίδεται σε επιμελές ξεσκόνισμα του Αντώνη Σαμαρά. Κατανοητό είναι αυτό, άλλωστε τόσοι φορείς παραμένουν χωρίς στελέχωση, αλλά όχι και να ξαναγράψουμε την ιστορία! Γράφει ο πρωθυπουργικός υμνωδός για τον Αντ. Σαμαρά:

Σίγουρα ήταν το όνομα του και η οικονομική του επιφάνεια που τον έκαναν σε ηλικία είκοσι έξι χρονών βουλευτή.
Ο ίδιος ωστόσο τοποθετεί την πολιτική του ενηλικίωση ένα χρόνο αργότερα: Το 1986, ένας ισχυρότατος σεισμός γκρέμισε την μισή Καλαμάτα και άφησε χιλιάδες ανθρώπους στο δρόμο. Τότε ο Αντώνης Σαμαράς, αντί να αντιμετωπίσει το δράμα των συμπολιτών του απ’την απόσταση του παραδοσιακού πολιτευτή, εγκαταστάθηκε επί μήνες στις σκηνές των αστέγων, ζυμώθηκε μαζί τους, κατάλαβε στο πετσί του ποια ήταν η αληθινή Ελλάδα. Έκτοτε ερχόταν πάντα πρώτος σε σταυρούς προτίμησης.

Σοβαρά; Μόνο που ο σεισμός του 1986 δεν συνέβη ένα χρόνο μετά την πρώτη εκλογή του Αντ. Σαμαρά στη Βουλή στην τρυφερή ηλικία των 26 ετών, αλλά εννιά ολόκληρα χρόνια, και αφού ο κ. Σαμαράς είχε επανεκλεγεί βουλευτής άλλες δύο φορές. Συγκεκριμένα, ο κ. Σαμαράς, γεννημένος το 1951, πρωτοεκλέχτηκε βουλευτής το 1977, και στη συνέχεια το 1981 και το 1985, επομένως στον σεισμό του 1986 κάθε άλλο παρά αρχάριος και μη παραδοσιακός πολιτευτής ήταν -και, τέλος πάντων, αν δεν είχε ενηλικιωθεί πολιτικά στα 35 του αυτό μάλλον δεν είναι έπαινος αλλά ψόγος.

* Και επειδή το άθλιο περιεχόμενο ταιριάζει να συνοδεύεται από άθλια επιμέλεια, ο κ. Χωμενίδης μάς πληροφορεί ότι η Πολιτική Άνοιξη «δεν υπήρξε εν τη γενέσΗ» της ακροδεξιό κόμμα (αμφιβάλλω αν ταιριάζει και νοηματικά αυτή η αρχαϊκούρα, αλλά αν τη βάλεις, μάθε να τη γράφεις σωστά!)

* Το πιο ωραίο όμως το άφησε για το τέλος ο Χ. Χωμενίδης. Πράγματι, στο τέλος του άρθρου, σε έναν υποθετικό διάλογο Σαμαριστών-Συριζαίων, όπου βέβαια οι καλές ατάκες χαρίζονται απλόχερα στους πρώτους, ο κ. Χ.Χ. βάζει τον φανταστικό συριζαίο να λέει: «Ένας κουλάκος θα είναι ο Έλληνας εάν –ο μη γένοιτω- ευωδοθούν τα σχέδια σου! ΄Ερμαιος στις ορέξεις του ντόπιου και του ξένου κεφαλαίου!»

Δεν το παραθέτω για να επισημάνω άλλη μια φριχτή ανορθογραφία σε αρχαία έκφραση (είναι «ο μη γένοιτο», αφού σας ζαλίζει γιατί επιμένετε; ), ούτε για τη δεύτερη ανορθογραφία στο «ευοδωθούν» (πρώτη φορά βλέπω συγγραφέα τόσο ανορθόγραφο!) αλλά για το «ένας κουλάκος».

Μακάρι να γίνει κουλάκος ο Έλληνας -διότι «κουλάκος» (το έχουν και τα λεξικά) ήταν, στην τσαρική Ρωσία, ο εύπορος χωρικός, ο γαιοκτήμονας. Ο κ. Χωμενίδης προφανώς ήθελε να αναφερθεί στον «κούλη», τον Κινέζο μεροκαματιάρη εργάτη, αλλά η θητεία του στην Αριστερά τον εκδικήθηκε κι έτσι από τα βάθη της μνήμης του ανασύρθηκε ο κουλάκος!

Βέβαια, ένας καλός δικηγόρος μπορεί να υποστηρίξει ότι «κουλάκος» εδώ είναι το υποκοριστικό του «κούλη», αλλά αμφιβάλλω αν θα πείσει κανέναν!

Προσθήκη: Ο κ. Χ. Χωμενίδης απάντησε, δείτε το σχόλιο αρ. 28.

* Αλλά για να μη φάμε όλο το άρθρο με τον κ. Χωμενίδη, προχωρώ παρακάτω. Δείτε την εικόνα αριστερά, για να μη λέτε ότι δεν υπάρχουν ευκαιρίες εργασίας στη νέα ψηφιακή οικονομία. Ζητείται λοιπόν «μόνιμως αρθογράφος», ο οποίος θα ανεβάζει 100 άρθρα τη μέρα, που θα είναι κόπι-πέιστ από πηγές που θα του δοθούν αλλά «σημασία έχει η κριτική σκέψη του αρθογράφου» -και με τον ηγεμονικό μισθό των 100 ευρώ μηνιαίως.

* Ένας άλλος «αρθογράφος», προφανώς αμειβόμενος με παρόμοια ηγεμονικό μισθό, διέπραξε τις προάλλες το εξής. Του ανατέθηκε να ανεβάσει άρθρο για τον θάνατο του δημοσιογράφου Νικήτα Γαβαλά, θέλησε να το συνοδεύσει με εικόνα του εκλιπόντος, οπότε γκούγκλισε και… έβαλε τον πρώτο Γαβαλά που βρήκε μπροστά του! Τώρα βέβαια το έχουν διορθώσει, αλλά έμεινε κάμποσες ώρες με τη λάθος φωτογραφία, αρκετές ώστε να απαθανατιστεί η γκάφα:

* Μου γράφει ένας φίλος:

 Κοιτούσα τώρα το βιβλίο του Οργανισμού για το μάθημα του προγραμματισμού (το βιβλίο του μαθητή, μπορείς να το βρείς εδωπέρα), και είδα στη σελίδα 41 (σελ. 54 του πιντιέφ) ενα «εφ’όσον» (έτσι ακριβώς, χωρίς κενό: διακριτική σχιζολεξία). Και μου θύμισε που έγραφα στα σχόλιά σου κάποτε για τη γλωσσική μαλάκυνση των θετικών επιστημόνων. Επίσης, στη σελίδα 62 (πιντιέφ 75) υπάρχει κι ένα «εξ ίσου».

Αναρωτιέμαι, στα βιβλία του Οργανισμού, ανεξάρτητα απ’ το αντικείμενο, δεν υποτίθεται οτι γίνεται φιλολογική επιμέλεια, διόρθωση και λοιπά;

Δίκιο έχει ο φίλος, διότι με βάση τη σχολική ορθογραφία το «εξίσου» και το «εφόσον» γράφονται ως μία λέξη, οπότε ο διορθωτής θα έπρεπε να το επισημάνει. Φοβάμαι όμως ότι ψάχνει ψύλλους στ’ άχερα -ή, για να το πω αλλιώς, μακάρι να ήταν όλα τα άλλα τέλεια στα σχολικά βιβλία.

* Λαθάκι σε άρθρο του Χρ. Λάσκου στην ΕφΣυν, που ίσως να μη φαίνεται με την πρώτη: Ενώ την ίδια ώρα [το ΠΑΣΟΚ] αρνούνταν την ένταξή του στην ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία περισσότερο, εν τέλει, λόγω του κεντρώου–λαϊκιστικού αυτοπροσδιορισμού του «κινήματος» παρά για τους επικαλούμενους από το ίδιο λόγους.

Στέκει το «επικαλούμενους»; Εγώ λέω όχι, διότι το «επικαλούμαι» είναι αποθετικό, όπως π.χ. το «επεξεργάζομαι» ή το «διαπραγματεύομαι» και δεν έχει παθητική φωνή, άρα «επικαλούμενος» είναι «αυτός που επικαλείται κάτι» και όχι «αυτό που κάποιος επικαλείται». Θα μου πείτε βέβαια ότι το «εκμεταλλευόμενος» μάλλον έχει τουμπάρει από την άλλη, και δεν σημαίνει «αυτός που εκμεταλλεύεται» αλλά «το αντικείμενο της εκμετάλλευσης», αλλά παραμένει ακόμα εξαίρεση. Θα προτιμούσα σε κάθε περίπτωση να αποφύγω τη μετοχή, αλλά το κακό είναι πως το ρήμα «επικαλούμαι» ανήκει σε εκείνη τη στρυφνή ομάδα ρημάτων που ο μεσοπαθητικός τους παρατατικός είναι ακόμα ακαταστάλαχτος. Ίσως ο αρθρογράφος να απόφυγε το «τους λόγους που το ίδιο επικαλούνταν» για να μην κάνει αντήχηση με το προηγούμενο «αρνούνταν» (που εγώ θα το έβαζα «αρνιόταν», αλλά το «επικαλιόταν» δεν νομίζω ότι θα το αποτολμούσα). Τελικά δεν είναι και τόσο απλό, ε;

* Αναρωτιέται ένας φίλος μου αν είναι οξύμωρο η φράση που διάβασε σε άρθρο του in.gr: Στο σκοτάδι έχει βυθιστεί από τις 8 το πρωί της Παρασκευής το μεγαλύτερο τμήμα της πόλης της Λαμίας, αλλά και της ευρύτερης περιοχής, λόγω βλάβης. Στο σκοτάδι στις 8 το πρωί, Ιούλιο μήνα; Μόνο με έκλειψη ηλίου -εκτός βέβαια αν βρίσκεται κανείς σε εσωτερικό χώρο με κλειστά παράθυρα (ή χωρίς παράθυρα).

* Κλέβω ολόκληρο ένα πολύ καλογραμμένο σχόλιο του φίλου Εαρίωνα από τη Λεξιλογία:

Το Μικρό Κόκκινο Σχολικό Βιβλίο και οι περιπέτειές του (δηλαδή τα σαράντα κύματα που πέρασε) από τότε που γράφτηκε, το μακρινό 1969, από τους δύο Δανούς εκπαιδευτικούς, απασχολούν την Κίττυ Ξενάκη στη στήλη της Ιστορίες, στα Νέα (9 Ιουλίου 2014).

Αχ, τα νιάτα … Που δεν πρόλαβαν το Κόκκινο βιβλιαράκι των μαθητών. Που δεν ξέρουν τι ήταν.

Αλλά δεν θέλω να φωνάξω πολύ, γιατί η Κίττυ γράφει το όνομά της στη γενική λιγάκι πιο ελληνικά (της Κίττυς) κι αυτό με συγκινεί.

* Και κλείνω ζητώντας τα φώτα σας, για ένα δύσκολο πρόβλημα που αντιμετωπίζει φίλη φιλόλογος που μεταγράφει κάποια χειρόγραφα του Θείελπη Λεφκία, γραμμένα στο μυτιληνιό ιδίωμα. Στην τρίτη σελίδα ενός παραμυθιού, υπάρχει η φράση «Για δε μουρφιά, για δε ουσ-τσά». Η τελευταία λέξη μάς προβληματίζει, ακόμα και όσους ξέρουν από μυτιληνιά. Έχω ανεβάσει τη σελίδα εδώ, και παρόλο που η φωτογραφία είναι σε κακή ανάλυση μπορείτε στη δέκατη αράδα να δείτε την επίμαχη λέξη. Έτσι κι αλλιώς, δεν είναι τόσο πρόβλημα ευκρίνειας, όσο κατανόησης της λέξης. Λοιπόν, όσοι μυτιληνιοί ή άλλοι έχετε καμιά ιδέα, βοηθήστε.