Ευρωποδοσφαιρικά μεζεδάκια

Το σαββατιάτικο άρθρο μας το τιτλοφορώ έτσι για τον προφανή λόγο ότι χτες άρχισε το Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα ποδοσφαίρου, που από τότε που το πήραμε το λέμε Γιούρο, μόνο που φέτος, παρά το ότι έχει πάρει πληθωρική (και άβολη) μορφή με 24 ομάδες, η Εθνική μας δεν κατάφερε να προκριθεί, αφού χάσαμε μέχρι κι από τις Φερόες, και μάλιστα δυο φορές, κι έτσι, ύστερα από τρεις συναπτές παρουσίες στα τελικά φέτος θα κοιτάζουμε τη διοργάνωση από τον παροιμιακό μας καναπέ.

Μπορεί προς το τέλος της άλλης εβδομάδας, που θα έχουμε δει και μερικά παιχνίδια, να βάλω και κάποιο άρθρο στο ιστολόγιο, γι’ αυτό κρατήστε τα αμιγώς ποδοσφαιρικά σας σχόλια για τότε. Έτσι κι αλλιώς, πέρα από τον τίτλο τα μεζεδάκια αυτής της εβδομάδας δεν έχουν ποδοσφαιρικό χρώμα, εκτός από ένα.

Και ξεκινάμε με το μοναδικό μεζεδάκι μας που αναφέρεται έστω και έμμεσα στο ευρωπαϊκό πρωτάθλημα που μόλις άρχισε. Μου το στέλνει φίλος και αντιγράφω το σχόλιο χωρίς να προσθέσω τίποτα:

Μεζεδάκι από την ελληνική εκδοχή του Euronews, πριν από λίγα λεπτά:

«Στη Μασσαλία, Αγγλοι οπαδοί συγκρούστηκαν με νεαρούς Μασσαλούς.»

Μάσαλα! Τη Μασσαλιώτιδα δεν την έχουν ακούσει;

Φυσικά, τον κάτοικο της Μασσαλίας θα τον πούμε Μασσαλιώτη ή Μαρσεγιέζο -πάντως όχι Μασσαλό κι ας λέμε Θεσσαλό τον κάτοικο της Θεσσαλίας.

* Κατά τα άλλα, συνεχίστηκε και τη βδομάδα που μας πέρασε η αντιπαράθεση για τη διδασκαλία των αρχαίων ελληνικών, που αν αποδελτίωνε κανείς όλα τα σχετικά κείμενα θα είχε υλικό για δυο-τρία άρθρα (σοβαρά και αστεία)

Έτσι, ο μητροπολίτης Πατρών επιτέθηκε στον υπουργό Παιδείας, υποστηρίζοντας ότι τα σημερινά παιδιά δεν ξέρουν καλά ελληνικά -και δίνοντας ένα πολύ καλό παράδειγμα του νόμου του ΜέΦΡι, μια και το κείμενό του είναι γραμμένο σε πολύ κακά ελληνικά και με αρκετά λάθη.

Αρκεί να αναφέρω ένα παράδειγμα: Δέν γνωρίζετε κ. Φίλη, ὃτι τά τελευταῖα χρόνια, μᾶλλον τίς τελευταῖες δεκαετίες, τά Ἐκπαιδευτικά συστήματα διεδέχοντο τό ἓνα τό ἂλλο, ὡς νά ἦτο ὑποκάμισσα;

Καταρχάς, τα υποκάμισα γράφονται με ένα σ. Έπειτα, το «ως να ήτο» είναι βαρβαρισμός, έχει λάθος αριθμό, αφού θέλει πληθυντικό. Τρίτον, το «ως να» είναι γελοία μετάφραση του «σαν να ήταν» στην καθαρεύουσα. Αλλά η κανονική καθαρεύουσα, που δεν την ξέρουν οι ευπρεπιστές που απλώς πάσχουν από ωσεοπάθεια και αρκούνται να μετατρέπουν τα «σαν» σε «ως», δεν έχει «ως να ήταν», έχει «ως εάν ήταν» ή, ακόμα καλύτερα, για να αναστήσουμε την καμένη διάκριση, «ως εάν ήσαν».

Τρία λάθη σε τέσσερις λέξεις, παναγιότατε, πολλά δεν είναι; Μήπως φταίνε τα αρχαία; Και να πούμε ότι δεν επισημαίνω τα λάθη του πολυτονικού, όπως τις διάφορες ατάκτως ερριμμένες βαρείες ή την ψιλή στην «ενιαία» πέντε αράδες από το τέλος (δασεία ήθελε).

* Σιδηροδρομικό δυστύχημα έγινε στο Βέλγιο, αλλά πού ακριβώς; Σύμφωνα με την ΕΡΤ, το δυστύχημα έγινε σε μια πόλη που ονομάζεται Σαν Ζορζε σιρ Μους, και που προφανώς θα χτίστηκε από Πορτογάλους αποίκους. Στην πραγματικότητα, πρόκειται για την πόλη Saint-George-sur-Meuse, δηλαδή Σεν Ζορζ σιρ Μεζ (όπου βέβαια το ε είναι κλειστό, όχι σαν το ελληνικό, αλλά δεν μπορούμε να το μεταγράψουμε αλλιώς).

Ο Μεζ είναι ο ποταμός εκείνος που λέγεται και Μάας στην Ολλανδία (εξού και Μάαστριχτ) και Μεύσης ή Μόσας στην παλιά καθαρεύουσα. Μους δεν λέγεται, αν και ταιριάζει σε ένα δυστύχημα με συρμούς να γίνεται στο σιρ-Μους.

* Η εικόνα αριστερά δημοσιεύτηκε στην Καθημερινή.

Φαίνεται ότι φέτος το καλοκαίρι δεν αρκεί να φυλάγεται απλώς κανείς, πρέπει να φυλάγεται υπερβολικά, κοινώς να παρα-φυλάγεται.

Ή αλλιώς μπέρδεψαν τις προθέσεις, το προ και το παρα.

* Το γράψαμε και σε κάποιο σχόλιο, να επαναλάβουμε κι εδώ να υπάρχει το λινκ με τη γκάφα του Άδωνη, ο οποίος επιτέθηκε στον Ν. Φίλη παίρνοντας επιχειρήματα από σατιρικό άρθρο του Κουλουριού, στο οποίο εμφανιζόταν ο υπουργός Παιδείας να υποστηρίζει ότι μπορεί να καταργηθούν δυο-τρία φωνήεντα -κι έτσι η Φωνηεντιάδα συναντά τη… Φιλιάδα.

* Μου είπαν ότι ο Άδωνης σε τουίτερ (που όμως δεν το είδα) χαρακτήρισε τη σύζυγό του, την Ευγενία Μανωλίδου «συνθέτη και διευθυντή ορχήστρας», φορώντας μπούρκα στην καημένη τη γυναίκα. Αλλά αφού δεν διαμαρτύρεται η ίδια…

* O φίλος Ν. Μπογιόπουλος είχε σε ένα πρόσφατο άρθρο του τον τίτλο «Κανείς Τούρκος δεν έγινε γενίτσαρος«. Εντάξει, ωραίο ακούγεται σαν ατάκα, αλλά επί της ουσίας δεν είναι καθόλου σωστό. Πάρα πολλοί Τούρκοι έγιναν γενίτσαροι, κυρίως από τότε (1630τόσο) που καταργήθηκε το παιδομάζωμα.

* Η μπαρούφα της εβδομάδας, ένα άρθρο από αυτά που τόσο μας αρέσουν διότι συνδυάζουν αρχαιολατρία, κοτσανολογία και πορτοκαλισμό με ηλίθιες θεωρίες για την ανωτερότητα της ελληνικής γλώσσας: Φως στο μυστήριο της ακουστικής της Επιδαύρου.

Τις καλύτερες μπούρδες τις φυλάει για το τέλος, όπως ότι «Επίδαυρος σημαίνει ‘δρα επί της αύρας'» ή τον αριστουργηματικής βλακείας ισχυρισμό ότι «Η ακουστική λοιπόν στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου έχει το αξιοπερίεργο, ότι έτσι όπως ακούγονται καθαρά τα Ελληνικά εκεί, δεν μπορούν να ακουστούν άλλες γλώσσες, υπάρχει δηλ. κάποιου είδους συντονισμού του ήχου, της Μαθηματικής Ελληνικής γλώσσας, του χώρου και της ακουστικής, και αυτό γιατί η Ελληνική γλώσσα είναι μουσική γλώσσα.»

Όπως προσέξατε, η ελληνική γλώσσα είναι και μαθηματική και μουσική, σαν κάτι προϊόντα για τα μαλλιά που είναι και σαμπουάν και κοντίσιονερ.

(Περιμένατε να ανασκευάσω στα σοβαρά το μπαρουφούργημα; Χρειάζεται; Πάντως, οι μελετητές, απ’ όσο ξέρω, δεν έχουν προτείνει ετυμολογία για την Επίδαυρο, τη θεωρούν αγνώστου ετύμου).

* Η στήλη «Σαν σήμερα» του Ριζοσπάστη έχει ενδιαφέρον επειδή παρουσιάζει τα γεγονότα από τη σκοπιά του εργατικού και κομμουνιστικού κινήματος, κι έτσι διαφέρει από τις άλλες ανάλογες. Ωστόσο, συχνά έχει λάθη, για τα οποία έχουμε γράψει κι άλλοτε εδώ. Σε πρόσφατο φύλλο της εφημερίδας, στις 8 Ιουνίου, διαβάζουμε: 1973 Πεθαίνει ο κομμουνιστής συγγραφέας, ποιητής και κριτικός Μάρκος Αυγέρης. Ο Μάρκος Αυγέρης ζυμωμένος θεωρητικά με τις μαρξιστικές ιδέες, εντάχθηκε – από τον Κώστα Καραγιώργη – πρώτα στο ΕΑΜ, του οποίου διετέλεσε Γενικός Γραμματέας μετά την «έξοδο» του Νίκου Καρβούνη στο Βουνό, και κατόπιν στο ΚΚΕ (το 1944 σύμφωνα με μαρτυρία της Ελλης Αλεξίου), στο οποίο παρέμεινε πιστός μέχρι το θάνατό του.

Δυο παρατηρήσεις εδώ. Καταρχάς, για έναν λογοτέχνη που έγραψε με ψευδώνυμο, συνηθίζεται σε τέτοια εγκυκλοπαιδικά λήμματα να αναφέρουμε και το πραγματικό του όνομα -ο Αυγέρης ονομαζόταν Γεώργιος Παπαδόπουλος.

Το κυριότερο, είναι βέβαια λάθος ότι ο Αυγέρης, ένας λόγιος, διατέλεσε «Γενικός Γραμματέας του ΕΑΜ», που ήταν ανώτατο πολιτικό πόστο. Γεν.γραμματέας του ΕΑΜ ήταν ο Θανάσης Χατζής και από τον Αύγουστο του 1944 ο Μήτσος Παρτσαλίδης. Ο Αυγέρης ήταν γραμματέας του ΕΑΜ Λογοτεχνών. Το περίεργο είναι ότι το λάθος αυτό ανακυκλώνεται εδώ και καιρό σε διάφορες ιστοσελίδες αλλά και σε άρθρα του Ριζοσπάστη (παράδειγμα). Καιρός να το διορθώσετε, σύντροφοι.

* Την κυρία Χριστοφιλοπούλου αποφεύγω να την παρακολουθήσω στα τηλεοπτικά πάνελ που συμμετέχει, επειδή το έχει σύστημα να οργίζεται και να διακόπτει τους συνομιλητές της. Εδώ, έτυχε και την άκουσα και ψάρεψα χοντρούτσικο μαργαριτάρι.

Επιτιθέμενη στον πρώην σύντροφό της Θ. Παραστατίδη που τώρα έχει περάσει στον ΣΥΡΙΖΑ, του λέει (στο 2.05 περίπου του στιγμιότυπου): Θα έπρεπε να σεμνύνεστε περισσότερο…

Η καημένη ήθελε να πει «θα έπρεπε να είστε περισσότερο σεμνός», αλλά έπεσε θύμα της τρισχιλιετούς μας. Η λέξη «σεμνός» (έχω ξαναγράψει, θαρρώ) στην αρχαιότητα σήμαινε «μεγαλοπρεπής, σεβάσμιος, περήφανος» και το «σεμνύνομαι» που μας έχει μείνει από την εποχή εκείνη σημαίνει «περηφανεύομαι». Στο μεταξύ, άλλαξε η γλώσσα, άλλαξε σημασία και το «σεμνός» και σημαίνει πλέον σχεδον το αντίθετο της αρχαίας σημασίας -κι έτσι, στα νέα ελληνικά «ο σεμνός δεν σεμνύνεται».

* Τη λέξη «σεμνύνομαι» εγώ την έμαθα, θυμάμαι, στον στρατό. Τότε που μας εξετάζανε, εμάς τους πτυχιούχους, για να δούνε αν θα μας πάρουν για δόκιμους, ο προηγούμενος από εμένα, που ήθελε να πάει, απάντησε στη σχετική ερώτηση (Θέλεις παιδί μου να γίνεις δόκιμος; ) ως εξής: «Σεμνύνομαι να πιστεύω ότι μπορώ να αντεπεξέλθω στα καθήκοντα του Έλληνος Υποψηφίου Εφέδρου Αξιωματικού» και έγινε. Εγώ απάντησα: «Καλύτερα όχι, είμαι και μεγάλος» -και δεν έγινα, πράγμα που δείχνει πόσο ωφέλιμη είναι η διδασκαλία των αρχαίων ελληνικών ήδη από το γυμνάσιο.

* Και συνεχίζουμε με τα άρθρα που γράφτηκαν για τα αρχαία, και για μια φορά θα συμφωνήσω με άρθρο του Πάσχου Μανδραβέλη, που βρίσκω πως λέει πολύ λογικά πράγματα.

Βέβαια, οι σχολιαστές από κάτω του την έπεσαν, κατηγορώντας τον ότι έκανε ένα λαθάκι στον τίτλο του άρθρου: Των νεοελληνικών ημών εμπιΠραμένων, έγραψε, ενώ το σωστό, είπαν οι άλλοι, είναι «εμπιΜΠραμένων».

Όχι όμως, ο Πάσχος είχε δίκιο -και δεν το λέω επειδή έτυχε και συμφωνήσαμε σε κάτι.

Το αρχαίο ρητό μάς έρχεται από έναν αστείο μύθο του Αισώπου, με έναν νεαρό που έψηνε χοχλιούς και όταν τους άκουσε να τριζοβολάνε, τους κατηγόρησε κι από πάνω «Απαίσια ζώα, εδώ καίγονται τα σπίτια σας και τραγουδάτε;» Εμ τους έκαιγε, εμ τους κατηγορούσε -σαν κάτι σύγχρονους που βομβαρδίζουν αμάχους και μετά τους βγάζουν φταίχτες. Αλλά πλατειάζω.

Μεταφέρω το αρχαίο κείμενο εδώ:

γεωργοῦ παῖς κοχλίας ὤπτει. ἀκούσας δὲ αὐτῶν τριζόντων ἔφη· “ὦ κάκιστα ζῷα, τῶν οἰκιῶν ὑμῶν ἐμπιπραμένων αὐτοὶ ᾄδετε;” ὁ λόγος δηλοῖ, ὅτι πᾶν τὸ παρὰ καιρὸν δρώμενον ἐπονείδιστον.

Όπως βλέπετε, και το αρχαίο κείμενο έχει «εμπιπραμένων». Κακώς ίσως, αλλά έτσι παραδίδεται, οπότε δεν μπορούμε να κατηγορήσουμε τον Πάσχο για λάθος. Αν θέλετε περισσότερα για την έκφραση, διαβάστε άρθρο του Νίκου Λίγγρη στη Λεξιλογία, από το οποίο πληροφορούμαι ότι πέρυσι ο άλλος επίσκοπος Αμαθείας, ο Γιώργος Παπαχρήστος των Νέων, είχε αποδώσει το απόφθεγμα στον Θουκυδίδη!

* Φίλος μού στέλνει τίτλο άρθρου: 37χρονη βιντεοσκοπούσε γυμνή την 8χρονη ανιψιά της -και με ρωτάει αν μπορώ, χωρίς να διαβάσω το άρθρο, να καταλάβω ποια ήταν γυμνή. Αμφίσημο το βρίσκω, αλλά μάλλον η θεία ήταν γυμνή. Ωστόσο, από το άρθρο προκύπτει πως ήταν η ανιψιά. Οπότε, ίσως η λέξη «γυμνή» έπρεπε να πάει στο τέλος, αν και ούτε τότε αίρεται εντελώς η αμφισημία. Τι λέτε;

* Και κλείνω με ένα ποδοσφαιρικό μεζεδάκι, που προέκυψε «επί του ηλεπιεστηρίου». Στην πρεμιέρα του Γιούρο, η Γαλλία νίκησε δύσκολα τη Ρουμανία με 2-1, και το νικητήριο γκολ (γκολάρα μάλιστα) το έβαλε ο Dimitri Payet, ο οποίος, παρά το σπάνιο για τα γαλλικά δεδομένα όνομά του δεν έχει κάποια σλαβική (ή ελληνική) καταγωγή, αλλά γεννήθηκε στη Ρεουνιόν, στον ινδικό ωκεανό.

Τόσο η ΕΡΤ που μετέδιδε το ματς, όσο και διάφοροι ιστότοποι (παράδειγμα) έγραψαν τον σκόρερ «Παγιέ». Όχι όμως, το τ προφέρεται, Παγιέτ λέγεται ο άνθρωπος. Δεν υπάρχουν κανόνες με τα ονόματα, πρέπει να το ξέρεις. (Να σημειώσω πάντως ότι στο forvo.com δίνεται η λάθος προφορά: Παγιέ).