Πεζοπορία, ένα χόμπι

Σύμφωνα με το Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής, χόμπι είναι ερασιτεχνική απασχόληση για να περνούμε τις ελεύθερες ώρες μας: H κηπουρική / το ψάρεμα / τα μαστορέματα / τα γραμματόσημα είναι το χόμπι του.

Η λέξη είναι δάνειο από τα αγγλικά (hobby) και στα ελληνικά είναι άκλιτη, παρόλο που προσαρμόζεται καλά στο τυπικό της ελληνικής -αν είχε εισαχθεί νωρίτερα στη γλώσσα, ιδίως αν είχε τριφτεί στη λαϊκή χρήση, μπορεί και να κλινόταν (τα χόμπια, ας πούμε), αλλά με το «αν» δεν θα χτίσουμε ανώγια και κατώγια: είναι λέξη άκλιτη λοιπόν.

Αρκετοί από τους παλιότερους θα τη γράφουν χόμπυ, ενώ οι νεότεροι υποθέτω (ας επιβεβαιώσουν) θα προτιμούν την απλή γραφή, χόμπι, που είναι και σύμφωνη με τον ορθογραφικό κανόνα που ορίζει ότι τις δάνειες λέξεις τις γράφουμε όσο το δυνατόν απλούστερα. Φοβάμαι ότι κάποιοι θα γράφουν και hobby, που το βρίσκω εντελώς άτοπο, τουλάχιστον αν γράφουμε ελληνικά.

Η ετυμολογία της αγγλικής λέξης είναι ενδιαφέρουσα. Σύμφωνα με την επικρατέστερη θεωρία, πρόκειται για σύντμηση της λ. hobbyhorse, που δήλωνε μια φιγούρα αλόγου, από ψάθα φτιαγμένο, που το φορούσε κάποιος στους λαϊκούς χορούς και τα πανηγύρια του Μεσαίωνα στην Αγγλία, όπως εμείς είχαμε τις Απόκριες την γκαμήλα. Στη συνέχεια, hobbyhorse ονομάστηκαν τα παιδικά παιχνίδια που τα λέμε «αλογατάκια», καθώς και τα αλογάκια στα καρουσέλ, οπότε τελικά από τη σημασία «παιχνίδι» η λέξη έφτασε να σημαίνει την ερασιτεχνική ενασχόληση (του ενήλικου) που γίνεται για ψυχαγωγία -το OED δίνει φράση από το 1676: Almost every person hath some hobby horse or other wherein he prides himself, και τελικά το horse εξέπεσε και έμεινε το hobby.

Αυτό το hobby είναι όνομα που δινόταν στα άλογα που έσερναν αμάξια Hobin και Hobby, παραλλαγή του Robbie, δηλαδή του Robert. Αυτά με την ετυμολογία της λέξης.

Ποιες ενασχολήσεις όμως συνιστούν χόμπι; Αν και δεν είναι ευαγγέλιο, να ξαναδούμε τα παραδείγματα του λεξικού: κηπουρική – ψάρεμα – μαστορέματα – γραμματόσημα. Ο Μπαμπινιώτης, στα δικά του παραδείγματα, προσθέτει τη συλλογή νομισμάτων. Το Χρηστικό Λεξικό της Ακαδημίας έχει περισσότερα παραδείγματα, π.χ. μοντελισμό, ορειβασία αλλά και αθλητισμό.

Είναι χόμπι το διάβασμα; Θα έλεγα όχι, αλλά δεν μπορώ να το αιτιολογήσω πειστικά, είναι όμως η αίσθηση που έχω. Παρόλο που διαβάζω πολύ και επί πολλά χρόνια, το διάβασμα δεν το θεωρώ χόμπι, ούτε και το γράψιμο, ούτε την ενασχόληση με τη γλώσσα και με τις γλώσσες -στο κάτω κάτω, μερικοί από αυτά βιοποριζόμαστε. Είναι ο (ερασιτεχνικός) αθλητισμός; Πιθανώς, αλλά για τους τριαντάρηδες και πάνω. Για έναν έφηβο, είναι αθλητισμός. Είναι η μουσική; Θα έλεγα όχι το να ακούς, ναι το να παίζεις ή να κάνεις συλλογή μουσικών οργάνων. Βέβαια, αυτές είναι δικές μου κατηγοριοποιήσεις, ο καθένας αυτά τα πράγματα τα καταλαβαίνει αλλιώς.

Στα νιάτα μου έπαιζα σκάκι, πήγαινα σε σύλλογο (στον Σ.Ο.Καλλιθέας υπάρχει ακόμα το δελτίο μου, νομίζω), συμμετείχα σε πρωταθλήματα’ μου άρεσε, διάβαζα -αλλά ήταν χόμπι; Νομίζω όχι, ήταν άθλημα. (Ναι, μη γελάτε -υπάγεται στη Γενική Γραμματεία Αθλητισμού, έχει και τις δικές του Ολυμπιάδες και έχει γίνει συζήτηση να ενταχθεί και στις χειμερινές Ολυμπιάδες). Μεγαλώνοντας, παίζω μπριτζ, επίσης σε σύλλογο, επίσης μου άρεσε, διάβαζα πολύ, έχω γράψει και δυο βιβλία για το θέμα, ενώ κάποτε είχα τακτική στήλη σε αγγλικό περιοδικό και περιστασιακές συνεργασίες σε κάμποσα άλλα. Είναι αυτό χόμπι; Κατά τη γνώμη μου όχι, άθλημα είναι κι αυτό. Ή έστω είναι game, όπως λένε οι Άγγλοι, παιχνίδι. Γιατί και την πρέφα ή το τάβλι (την ξερή, τη δηλωτή, την πόκα) θα δυσκολευόμουν να τα χαρακτηρίσω ‘χόμπι’.

Οπότε, με βάση την παραπάνω ανάλυση, μέχρι πρόσφατα δεν είχα κανένα χόμπι -αλλά απέκτησα, τώρα στα γεράματα, από τότε που αγόρασα σμαρτόφωνο, κάτι που έγινε πριν από δύο ακριβώς χρόνια. Ακριβέστερα, το σμαρτόφωνο το αγόρασα επειδή ήθελα να επιδοθώ σε αυτό το χόμπι, που είναι η πεζοπορία. Από πάντα μου άρεσε να περπατάω, αλλά ως πρόπερσι δεν το είχα συστηματοποιήσει. Με το σμαρτόφωνο, μπορείς να καταγράψεις τις διαδρομές που κάνεις, να βρεις από αλλού ενδιαφέρουσες διαδρομές και να τις κατεβάσεις, να φωτογραφήσεις ό,τι ενδιαφέρον βλέπεις στο δρόμο. Κι έτσι, απέκτησα χόμπι, το οποίο και σε διατηρεί σε κάποια φόρμα, αλλά και σου δίνει την ευκαιρία να γνωρίσεις μέρη.

Ο Βάρναλης, που αυτόν τον καιρό επιμελούμαι τα χρονογραφήματά του με σκοπό να εκδώσω μιαν επιλογή, περιγράφει γερές πεζοπορικές εκδρομές, π.χ. από το τέρμα Αμπελοκήπων στο Μενίδι ή από την πλατεία Μαβίλη στους πρόποδες της Πεντέλης. Κι ο πατέρας μου αγαπούσε το περπάτημα, κι ο παππούς το ίδιο, αλλά βέβαια παλιότερα ο κόσμος περπατούσε πολύ περισσότερο και από ανάγκη, αφού ούτε πολλές συγκοινωνίες υπήρχαν ούτε πολλά ιδιωτικά αυτοκίνητα. Στην οικογένειά μας έχει μείνει η παροιμιώδης φράση «Τι είναι το Θησείο;» επειδή ο παππούς και τ’ αδέρφια του όταν έμεναν στην Καλλιθέα επέστρεφαν από το κέντρο με τα πόδια, και για να παρακινήσουν τους λιγότερο αθλητικούς, τους έλεγαν «Έλα μωρέ, τι είναι το Θησείο;» -«Μα, δεν πάμε στο Θησείο» αντέτασσε ο λιγότερο αθλητικός. «Και από το Θησείο μωρέ, τι είναι η Καλλιθέα;» Βέβαια, τότε ήταν πιο ευχάριστο το περπάτημα, χωρίς πολλά αυτοκίνητα.

Το κακό με την πεζοπορία είναι ότι παίρνει ώρα, αργεί. Περπατώντας δεν μπορείς να πας πολύ πιο γρήγορα από 5 χιλιόμετρα την ώρα, ιδίως σε διαδρομή με όχι ομαλό έδαφος ή ανηφορική. Έτσι, γνωρίζεις λιγότερα μέρη σε σύγκριση με τον ποδηλάτη ή με αυτόν που τρέχει. Αλλά τα γνωρίζεις καλύτερα, κι όταν τρέχεις δεν μπορείς να σταματήσεις για να βγάλεις φωτογραφία ή να κόψεις ένα λουλούδι. Τέλος πάντων, άλλοι προτιμούν το τρέξιμο, γούστα είναι αυτά -κι εγώ καμιά φορά, όταν είμαι μέσα στα δάση εδώ στη Λοθαριγγία και δεν έχει τίποτα το πολύ ενδιαφέρον, μπορεί να το γυρίσω σε τροχαδάκι.

Δεν είμαι γραμμένος σε σύλλογο, αλλά συχνά παίρνω μέρος σε μαζικές πεζοπορίες, που γίνονται εδώ κάθε Κυριακή (το καλοκαίρι και κάθε Σάββατο). Η αφετηρία είναι κάποιο αθλητικό ή πνευματικό κέντρο, όπου έχουν στρώσει τραπέζια -και όσοι τελειώνουν κάθονται να φάνε και να πιουν και να αντισταθμίσουν τις χαμένες θερμίδες. Δεν ξεκινάνε όλοι μαζί, αλλά ο καθένας, όταν φτάσει στην αφετηρία, παίρνει τον δρόμο μόνος του ή με την παρέα του. Η διαδρομή είναι καλά σημαδεμένη,  και άλλωστε αφού στην πεζοπορία παίρνουν μέρος πάνω από χίλια άτομα ανά πάσα στιγμή θα υπάρχει κόσμος στη διαδρομή, οπότε δύσκολα χάνεσαι. Συνήθως έχουν χαράξει τουλάχιστον δύο διαδρομές: 5-6 χλμ η μία, 10-12 η άλλη, πολύ συχνά υπάρχει και τρίτη, 20 χιλιόμετρα. Εγώ συνήθως κάνω τα 12, διότι έχουμε και δουλειές. Κάνω επίσης πεζοπορίες και μόνος μου, σε διαδρομές που βρίσκω σε διάφορους ιστότοπους ή που τις βλέπω στον χάρτη (δηλ. στο Google Maps) και λέω πως θα είναι ενδιαφέρουσες.

Και στην Αττική προσπαθώ να κάνω πεζοπορίες, αν και προς το παρόν από τα βουνά της μόνο στον Υμηττό έχω ανεβεί δυο-τρεις φορές, καθώς και στους κοντινούς λόφους (Λυκαβηττό, Τουρκοβούνια, Φιλοπάππου). Η Πάρνηθα κείται μακράν δυστυχώς, αλλά κάποτε θα πάω. Ένα άλλο σχέδιο που έχω είναι να περπατήσω, τμηματικά βέβαια,  όλη την ακτογραμμή της Αττικής, από Κινέτα μέχρι Δήλεσι. Προς το παρόν έχω κάνει μόνο το κομμάτι από Δραπετσώνα έως Βουλιαγμένη, αλλά το σχέδιο είναι μακρόπνοο.

Πέρσι τον Αύγουστο μού ήρθε η ιδέα να δω αν μπορώ να κάνω 100 καλές διαδρομές σε ένα χρόνο, δηλαδή να έχουν τουλάχιστον 5 χλμ. μήκος, να μην επαναλαμβάνονται ή αλληλοκαλύπτονται, να τις καταγράφω και να παίρνω και φωτογραφίες. Τα κατάφερα, έκανα 101. Τώρα συνεχίζω αν και οχι με τον ίδιο ζήλο. Είναι και ο καιρός που δεν βοηθάει, συνεχώς γκρίζος -αλλά το Σάββατο που μας πέρασε άνοιξε για λίγο ο ουρανός και άρπαξα την ευκαιρία.

Τη διαδρομή που έκανα το Σάββατο την βρήκα από τον ιστότοπο του υπουργείου Τουρισμού, που έχει χαράξει καμιά διακοσαριά μονοπάτια σε όλη τη χώρα, πάντα σε κυκλικές διαδρομές. Κι αυτές οι διαδρομές έχουν σήμανση (βλ. αριστερά) αλλά όχι τόσο λεπτομερειακή και μπορεί να χαθείς -βοηθάει βέβαια αν έχεις κατεβάσει στο σμαρτόφωνο το αρχείο gpx με τη διαδρομή.

Οι πεζοπορικές διαδρομές εδώ έχουν πολλά δάση και ποταμάκια, η προχτεσινή επιπλέον είχε δυο καλά ανεβοκατεβάσματα, το ένα αρκετά απότομο. Επίσης, σε κάποιο σημείο μέσα στο δάσος είχε περάσει το δασικό όχημα και είχε κόψει δέντρα και είχε τροποποιηθεί η διαδρομή, κι εκεί χάθηκα για λίγο, άσε που είχε γεμίσει με νερόλακκους το μονοπάτι (αυτά τα θηρία έχουν κάτι τεράστιες ρόδες). Έτσι, τα σχεδόν 10 χιλιόμετρα (9.800) τα έκανα σε 2 ώρες.

Τις διαδρομές μετά τις καταγράφω σε ένα μπλογκ που έχω (ιδιωτικό), και τις ανεβάζω και σε έναν ιστότοπο ομοιοπαθών, απ΄όπου παίρνω κι εγώ ιδέες για άλλες πεζοπορίες. Τις προάλλες είδα με χαρά ότι κάποιος άλλος πεζοπόρος έγραψε ότι τον βοήθησε το αρχείο που είχα ανεβάσει, από μια πεζοπορία στον Ελαιώνα της Αίγινας. Πράγματι, ενώ για να πας στον (αρχαίο, όπως λένε οι ντόπιοι) Ελαιώνα της Αίγινας υπάρχει χαραγμένο μονοπάτι από Παχειά Ράχη, από τον παραλιακό δρόμο δεν υπάρχει καμιά πινακίδα, ενώ σε ένα βιβλίο με μονοπάτια της Αίγινας που κοίταξα δεν περιλαμβάνεται η διαδρομή.

Έτσι, το χόμπι αυτό της πεζοπορίας, παρόλο που δεν χρειάζεται κανέναν ιδιαίτερο εξοπλισμό (δεν έχω ούτε ειδικά ρούχα, μόνο κάτι αθλητικά παπούτσια κι ένα παλιό παντελόνι για να μη με νοιάζει όταν λασπώνεται) και παρόλο που ουσιαστικά είναι μια από τις πιο αρχαίες ενασχολήσεις του ανθρώπου (το βάδισμα!), ασφαλώς βοηθιέται πολύ από τη νέα τεχνολογία -το GPS που καταγράφει τις διαδρομές, τους διαδικτυακούς χάρτες, τους ειδικούς ιστοτόπους.

Το Διαδίκτυο άλλωστε, καθώς δίνει την ευκαιρία σε ανθρώπους που έχουν την ίδια πετριά να έρθουν σε επαφή ο ένας με τον άλλον ακόμα κι αν βρίσκονται στην άλλη άκρη της γης, είναι ευλογία γενικώς για τους χομπίστες, τους ερασιτέχνες, όσους έχουν κάποιο ειδικό ενδιαφέρον, και αυτό από τα πρώτα χρόνια του, από την εποχή του Usenet (ίσως μάλιστα τότε ήταν ακόμα πιο πολύτιμο).

Και εδώ γεννάται το ερώτημα: το Διαδίκτυο όπως είδαμε διευκολύνει τα διάφορα χόμπι, αλλά αυτό το ίδιο είναι ή όχι χόμπι; Ας πούμε η ενασχόληση με τα κοινωνικά μέσα, με τα ιστολόγια και το Φέισμπουκ, είναι χόμπι; Κι αν δεν είναι, τι είναι (εκτός από χασομέρι); Ακούω τις γνώμες σας.