Φέικ νιουζ, η λέξη του 2017!

Όπως ξέρουν οι φίλοι του ιστολογίου, χτες το βράδι έληξε η ψηφοφορία για τη λέξη της χρονιάς, που είχε αρχίσει από τις 18 Δεκεμβρίου πάνω σε λέξεις που εσείς είχατε προτείνει με τα σχόλιά σας σε προηγούμενο άρθρο. Δεν μας χρειάζεται σασπένς, γι’ αυτό και ο τίτλος φανερώνει αμέσως την ετυμηγορία σας: λέξη της χρονιάς, λέξη του 2017 είναι το φέικ νιουζ. Τη βλέπετε άλλωστε στο κέντρο του υπέροχου λεξοσύννεφου που έφτιαξε ο φίλος μας ο Στάζιμπος, που είναι άλλωστε κάθε χρόνο ο μάγος που στήνει όλον τον μηχανισμό της Λέξης της χρονιάς και που χωρίς τη δική του υλικοτεχνική υποστήριξη δεν θα γινόταν τίποτα.

Θα μου πείτε, είναι λέξη το φέικ νιουζ; Κάποιοι θα είχαν αντίρρηση επειδή είναι σύμπλοκος όρος, άλλοι επειδή είναι ασυμμόρφωτο δάνειο. Και οι δυο ενστάσεις έχουν κάποια βάση, αλλά στην ψηφοφορία για τη Λέξη της χρονιάς έχουμε κατ’ επανάληψη δεχτεί (κι έχετε με την ψήφο σας υπερψηφίσει) και σύμπλοκους όρους και ασυμμόρφωτα δάνεια -για παράδειγμα, Λέξη του 2015 είχε ψηφιστεί ένας σύμπλοκος όρος που ήταν και ασυμμόρφωτο δάνειο, τα κάπιταλ κοντρόλς.

Συνήθως στον γραπτό και ηλεκτρονικό Τύπο τον όρο φέικ νιουζ τον βρίσκουμε γραμμένο με το λατινικό αλφάβητο, fake news. Ωστόσο, εγώ προσωπικά όταν γράφω ελληνικά και μιλώ ελληνικά, προτιμώ να γράφω τέτοιους όρους με ελληνικούς χαρακτήρες. Μπορούμε βέβαια να χρησιμοποιούμε και τον μεταφρασμένο αντίστοιχο όρο, αν και για την απόδοσή του έχουν υποστηριχτεί, με βάσιμα επιχειρήματα, δύο αποδόσεις: ψευδείς ειδήσεις και πλαστές ειδήσεις. Ωστόσο, νομίζω πως χρειάζεται χωριστό άρθρο για το θέμα αυτό.

Αλλά ας γυρίσουμε στην ψηφοφορία μας. Τόσα χρόνια που διοργανώνουμε αντίστοιχες ψηφοφορίες για Λέξη της Χρονιάς, πρώτη φορά έχουμε τόσο συντριπτική επικράτηση μιας λέξης. Από την πρώτη στιγμή το φέικ νιουζ ξεχώρισε και δεν απειλήθηκε ποτέ. Χαρακτηριστικό είναι ότι έχασε την πρώτη θέση μόνο για μια στιγμή στην αρχή-αρχή της ψηφοφορίας (στην 9η ψήφο) και την ξαναπήρε αμέσως -και τελικά συγκέντρωσε σαφώς περισσότερες ψήφους απ’ όσες η δεύτερη και η τρίτη λέξη μαζί (405 έναντι 376).

Φέτος, για δεύτερη φορά στα τόσα χρόνια που γίνεται ο διαγωνισμός, είχαμε ισοβαθμία λέξεων στη δεύτερη θέση. Ύστερα από σκληρή και αμφίρροπη μάχη, με 188 ψήφους ισοβάθμισαν το ακρώνυμο POS, που το γράφουμε στα ξένα αλλά το προφέρουμε συνήθως ελληνικά και έχει δώσει αρκετά λογοπαίγνια με το επίρρημα «πώς», και ο αντισπισιστής, νεολογισμός των τελευταίων χρόνων που ήρθε στην επικαιρότητα πριν από δυο μήνες ύστερα από κάποιες ακτιβιστικές ενέργειες (είχαμε αφιερώσει σχετικό άρθρο).

Κοντά στο βάθρο, στην τέταρτη θέση, η ταυτότητα φύλου, μια λέξη που, χωρίς να είναι φετινός νεολογισμός, αναδείχτηκε και συζητήθηκε πολύ στη χρονιά που κλείνει αφού αποτελούσε αντικείμενο πολυσυζητημένου νομοσχεδίου. Στην πέμπτη θέση, αλλά με αρκετή διαφορά, το κοινωνικό μέρισμα, όρος που ίσως ωφελήθηκε από το ότι ακούστηκε πολύ στο τέλος του χρόνου, όταν και ανακοινώθηκε αυτό το κυβερνητικό μέτρο. Η εξάδα κλείνει με τον εξωγήινο του Υμηττού, όρο που γεννήθηκε από ατάκα του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης κατά τη συζήτηση του νομοσχεδίου για την ταυτότητα φύλου, ατάκα που μάλλον αποδείχτηκε μπούμερανγκ.

Πολύ κοντά στην έκτη θέση βρέθηκαν μερικές ακόμα λέξεις που αξίζει να αναφερθούν: διεμφυλικός, αριστεία, κωλοτούμπα, παραντάιζ πέιπερς, Ρουβίκωνας, σεξουαλική παρενόχληση. Τις αναφέρω όλες αυτές επειδή κατά διαστήματα βρέθηκαν μέσα στην εξάδα αλλά τελικά έμειναν εκτός.

Ανακεφαλαιώνοντας, η φετινή τριάδα είναι: 1. φέικ νιουζ, 2/3. POS, αντισπισιστής.

Ας θυμηθούμε όμως όλους τους νικητές: πέρυσι το Μπρέξιτ, πρόπερσι τα κάπιταλ κοντρόλς, το 2014 ο ΕΝΦΙΑ, το 2013 το σαξές στόρι, το 2012 η επαναδιαπραγμάτευση, το 2011 οι αγανακτισμένοι και το 2010 το μνημόνιο. Το 2009 δεν είχαμε κάνει διαγωνισμό.

Ο πίνακας με όλα τα αποτελέσματα και με στοιχεία για τη συμμετοχή σας (διά χειρός Στάζιμπου, είπαμε):

Και σε κείμενο τα αποτελέσματα:

φέικ νιουζ (405), POS (188), αντισπισιστής (188), ταυτότητα φύλου (181), κοινωνικό μέρισμα (157), εξωγήινος του Υμηττού (153), διεμφυλικός (151), αριστεία (146), κωλοτούμπα (144), παραντάιζ πέιπερς (136), σεξουαλική παρενόχληση (134), Ρουβίκωνας (133), πλειστηριασμοί πρώτης κατοικίας (108), πρόσφυγες (94), οφσόρ (84), ηλεκτρονικό εισιτήριο (76), στρατηγικός κακοπληρωτής (74), ανέπαφη συναλλαγή (72), ουρά της καμήλας (68), κρυπτονόμισμα (67), υπερκατώτατος μισθός (67), ηθικό πλεονέκτημα (66), ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί (65), υπερπλεόνασμα (62), δικτυακή ουδετερότητα (54), σανός (53), αξιολόγηση (49), κεντροαριστερά (49), ΕΦΚΑ (49), τρολ (45), ΚΕΕΛΠΝΟ (43), έξοδος στις αγορές (40), φορολοταρία (40), καθαρή έξοδος (36), πλημμύρες (34), πλεόνασμα (28), ιδεοληψία (26), ουμπεράδες (24), πετρελαιοκηλίδα (22), πλαστικό χρήμα (20), παρατασιούχοι (19), απομείωση χρέους (16), τέταρτο μνημόνιο (14), υπερταμείο (9), προσωπική διαφορά (6)

Μερικά άλλα στατιστικά στοιχεία που τα επεξεργάστηκε η Stazybostat:

Από το 2010 Stazybo Horn, Alexis, Silent Bob, voulagx συνεχίζουν να ψηφίζουν με το ίδιο παρανόμι. Φέτος είχαμε δυο απώλειες σε σύγκριση με πέρυσι. Υπάρχουν κι άλλοι που ψηφίζουν όλα τα χρόνια, αλλά δεν είναι συνεπείς στο παρανόμι τους· ο Νικοκύρης κι ο Σκύλος, μπορεί κι ο Δύτης, η Μαρία, ο Αγγελος. Να σημειώσουμε ότι από το 2011 συμμετέχουν ανελλιπώς (έχουν δηλαδή χάσει μόνο την πρώτη διοργάνωση) οι Spiral Architect, Spikon, Κασσάνδρα και Το Ρεμάλι Της Φωκίωνος Νέγρη

Τρεις από εσάς ψήφισαν την πρώτη τριάδα· ωστόσο, κανείς από τους τρεις δεν ψήφισε επώνυμα, οπότε δεν θα απονεμηθεί το σχετικό βραβείο, η περίφημη σπαμακόπιτα. Ο πιο γρήγορος την πρώτη μέρα 18/12 στις τρεισήμισι το απόγευμα, με τη 261η συμμετοχή.

40 από τις 45 λέξεις ψηφίστηκαν και μονοκούκι. Πιο δημοφιλής, με διαφορά, φυσικά η φέικ νιουζ. Αναλυτικά: φέικ νιουζ (61), Ρουβίκωνας (36), κωλοτούμπα (33), εξωγήινος του Υμηττού (20), αντισπισιστής (19), POS (18), αριστεία (17), διεμφυλικός (15), κοινωνικό μέρισμα (13), πρόσφυγες (13), κρυπτονόμισμα (11), ουρά της καμήλας (11), παραντάιζ πέιπερς (10), υπερκατώτατος μισθός (9), σεξουαλική παρενόχληση (8), σανός (7), ταυτότητα φύλου (7), ηθικό πλεονέκτημα (6), καθαρή έξοδος (6), πλειστηριασμοί πρώτης κατοικίας (6), δικτυακή ουδετερότητα (5), στρατηγικός κακοπληρωτής (5), έξοδος στις αγορές (5), ανέπαφη συναλλαγή (5), αξιολόγηση (4), οφσόρ (4), παρατασιούχοι (4), τρολ (4), ΕΦΚΑ (4), φορολοταρία (3), πλαστικό χρήμα (3), ηλεκτρονικό εισιτήριο (3), ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί (3), ΚΕΕΛΠΝΟ (3), κεντροαριστερά (3), ιδεοληψία (3), πλεόνασμα (2), ουμπεράδες (2), απομείωση χρέους (1), πετρελαιοκηλίδα (1).

Είχαμε ακόμη 100 διαφορετικά ζευγάρια λέξεων· πιο δημοφιλές το «ταυτότητα φύλου, φέικ νιουζ», τέσσερις φορές. 786 ήταν οι διαφορετικές τριάδες που ψηφίστηκαν. Μακράν πρώτη 16 φορές η «κοινωνικό μέρισμα, πλειστηριασμοί πρώτης κατοικίας, υπερπλεόνασμα», σε απόσταση με 7, «αντισπισιστής, σεξουαλική παρενόχληση, φέικ νιουζ» και «εξωγήινος του Υμηττού, οφσόρ, παραντάιζ πέιπερς».

Φέτος ψήφισαν 1537 φίλοι του ιστολογίου, κι έτσι ανακόπηκε η καθοδική τάση των τελευταίων ετών -πέρυσι είχαμε 1430 συμμετοχές, αλλά πρόπερσι αρκετά περισσότερους (1794) ενώ το ρεκόρ του 2013 (2190) παραμένει ακατάρριπτο. Βέβαια τότε η ψηφοφορία είχε αναμεταδοθεί από μεγάλους ιστότοπους.

Φέτος η ψηφοφορία διάρκεσε λιγότερες μέρες από τις προηγούμενες φορές -για λόγους τεχνικούς, δηλαδή δικής μου διαθεσιμότητας και του Στάζιμπου, αρχίσαμε την ψηφοφορία στις 18 του μηνός ενώ συνήθως ξεκινούσαμε 3-4 μέρες νωρίτερα (πέρυσι στις 14.12). Η μικρότερη διάρκεια δεν φάνηκε να επηρεάζει αρνητικά τη συμμετοχή σας.

Επώνυμα ψήφισαν 445 φίλοι, ανώνυμη ψήφο έδωσαν 992.

Μπορούσατε να ψηφίσετε έως τρεις επιλογές, αλλά αυτό δεν το αξιοποίησαν όλοι. Συγκεκριμένα:

1 λέξη ψήφισε το 25,6%
2 λέξεις ψήφισε το 8,7%
3 λέξεις ψήφισε το 65,6%
Σε συγκριση με πέρυσι (29,5-6,5-64) βλέπουμε πως μειώθηκαν αρκετά τα μονοκούκια.

Αν θέλετε όλες τις εικόνες συγκεντρωμένες, ιδού ένα άλμπουμ της φετινής διαδικασίας για τη Λέξη της χρονιάς.

Για τη λέξη της χρονιάς θα χρειαστεί ειδικό άρθρο -και κάτι μου λέει πως θα μας απασχολήσει και στο μέλλον. Πρέπει να σημειώσω ότι ο αντίστοιχος αγγλικός/διεθνής όρος αναγορεύτηκε σε λέξη του 2017 από δυο ή τρεις λεξικογραφικούς ιστοτόπους. Προσωπικά, πριν αρχίσει η ψηφοφορία ήμουν σχεδόν βέβαιος ότι θα επικρατήσει αν και δεν περίμενα τόσο άνετη επικράτηση.

Σας ευχαριστώ πολύ για τη συμμετοχή σας στην ανάδειξη της Λέξης του 2017 και βέβαια εύχομαι καλή χρονιά σε όλες και όλους!