Μεζεδάκια εξ αποστάσεως

Θα μου πείτε, πάντοτε εξ αποστάσεως δεν είναι τα μεζεδάκια μας; Πώς μου ήρθε και διάλεξα ειδικά τώρα αυτόν τον τίτλο;

Βαφτίζω έτσι το σημερινό πολυσυλλεκτικό μας άρθρο επειδή ο τίτλος αυτός μας εισάγει, πολύ εύκολα, στο πρώτο μεζεδάκι της πιατέλας.

Ο όρος «εξ αποστάσεως» ακούγεται πάρα πολύ στους πανδημικούς καιρούς που ζούμε καθώς όλο και περισσότερες δραστηριότητες εκτελούνται από απόσταση -τα είχαμε πει και σε ένα άρθρο πριν από λίγο καιρό. Και βλέπει κανείς πότε-πότε, ακόμα και σε επίσημα κείμενα, να γράφεται το εξ με απόστροφο, «*εξ’ αποστάσεως», όπως για παράδειγμα εδώ, σε ανακοίνωση της Ελληνικής Αστυνομίας. Νομίζω πως το έχω δει και σε κείμενο του Υπουργείου Παιδείας, αλλά δεν παίρνω όρκο.

Λοιπόν, το εξ είναι δεύτερος τύπος της πρόθεσης «εκ» όταν ακολουθεί φωνήεν, τόσο σε ελεύθερη μορφή (εξ αδιαιρέτου) όσο και στη σύνθεση (εξυμνώ, εξαργυρώνω). Απόστροφος δεν δικαιολογείται, διότι δεν υπήρχε κάποιο φωνήεν που να έχει σιγηθεί (να έχει φύγει) όπως πχ στις φράσεις «απ’ όλα», «τ’ άλογο, τ’ άλογο» ή «σ’ όλους». Μπορεί να βάζουν μερικοί την απόστροφο, όπως ο συγγραφέας Χ. Χωμενίδης, πιστεύοντας ότι έτσι γίνεται πιο επίσημο το κείμενο, αλλά δεν ισχύει κάτι τέτοιο.

(Έχω ακούσει ότι τον παλιό καιρό κάποιος καθηγητής της Νομικής έκοβε χωρίς δεύτερη κουβέντα όποιον υποψήφιο έβαζε απόστροφο στο εξ -που τότε, λόγω της καθαρεύουσας, ήταν και πολύ πιο συχνό. Δεν είναι ανάγκη να φτάσουμε ως εκεί -αρκεί να αποφεύγουμε την απόστροφο. Ούτε χρειάζεται βέβαια απόστροφος στο «εκ» ή στο «εν» όπως έχω δει κάποιους λίγους να βάζουν).

* Και συνεχίζουμε με μεζεδάκια πανδημικά. Πολύ γέλασα με αυτό το εξώφυλλο, με αυτούς που «σώζουν την Ελλάδα». Και καλά ο πρωθυπουργός, ο Τσιόδρας και ο Χαρδαλιάς -βρίσκονται, ο πρώτος έτσι κι αλλιώς κι οι άλλοι δύο λόγω του ρόλου τους, στην πρώτη γραμμή της μάχης. Αλλά ο κ. Πατούλης, από πού κι ως πού μας σώζει κι αυτός;

— Είναι γιατρός, γι’ αυτό -είπε φίλος του ιστολογίου σαρκαστικά, όταν εξέφρασα την ίδια απορία στο Τουίτερ

Αλλά προφανώς ο εκδότης του εντύπου (το οποίο δεν έχει κάποια οργανική σχέση με την ΚΕΔΕ, απλώς έχει αυτοδιοικητική ύλη) προσβλέπει σε κάποια ενίσχυση από την Περιφέρεια Αττικής, στην εθνική προσπάθεια για να ενημερωθούν οι πολίτες για την πανδημία και να ξεκοκαλίσουν οι ημέτεροι τα σχετικά κονδύλια.

* Να μείνουμε στα δύο από τα τέσσερα πρόσωπα του εξωφύλλου αυτού για τα επόμενα μεζεδάκια.

Χτεσινό από τον κ. Χαρδαλιά το μαργαριτάρι, όταν είπε «έγινε ιχνηλάτηση των επαφών της νοσούντος». Βλέπουμε γι’ άλλη μια φορά ότι οι μετοχές αυτές είναι ξένη γλώσσα στα νέα ελληνικά. Ή ότι ο κ. Χαρδαλιάς είναι αγράμματος, διαλέγετε και παίρνετε. Εγώ διαλέγω το πρώτο.

* Από την άλλη, πριν από 2-3 μέρες ο κ. Τσιόδρας είπε ότι κάποιος παράγοντας, δεν θυμάμαι ποιος, είναι «κριτικής σημασίας». Μου φαίνεται σαφώς αγγλισμός από το critical importance. Το critical είναι ψευδόφιλο, δεν το μεταφράζουμε (συνηθως) «κριτικός» αλλά (συνήθως) «κρίσιμος».

Ωστόσο, κάποιοι γιατροί είπαν ότι συνηθίζεται στην ιατρική βιβλιογραφία το «κριτικός» με αυτή τη σημασία. Ε, εμείς που δεν είμαστε γιατροί ας το αποφεύγουμε.

* To τίμημα της ξαφνικής δημοσιότητας που απέκτησε ο κ. Σωτήρης Τσιόδρας είναι ότι πολλοί γράφουν λάθος το (ασυνήθιστο) επώνυμό του, Τσιόρδας αντί για Τσιόδρας.

Βέβαια, και πάλι δεν το μπερδεύουμε διότι δεν υπάρχει άλλος Τσιόρδας. Οπότε, η φράση εκείνου που είπε «Δεν με νοιάζει αν με βρίζουν, αρκεί να γράφουν σωστά το όνομά μου» έχει σχετική μόνο αξία.

* Γράφουν τα Νέα: Μπορεί τα τελευταία 24ωρα να καταγράφηκαν και θάνατοι νέων ανθρώπων στην Ελλάδα υπενθυμίζοντάς μας πως ουδείς δεν είναι άτρωτος στον ιό, ωστόσο….

Ωστόσο, το «ουδείς δεν» δεν είναι αποδεκτό διότι στα παλιά ελληνικά δεν ήταν αποδεκτή η διπλή άρνηση. Στα νέα ελληνικά, θα πούμε «κανείς δεν είναι άτρωτος» (έτσι το είπε τις προάλλες ο κ. Τσιόδρας) διότι στα νέα ελληνικά η διπλή άρνηση είναι υποχρεωτική. Στις λόγιες αντωνυμίες όμως κρατάμε τα σουσούμια της αρχαίας.

* Η παρέμβαση του κ.Μπαμπινιώτη για την ορθογραφία του κορονοϊού κατάφερε να περιπλέξει φοβερά τα πράγματα. Ωμέγα στην τρίτη συλλαβή δεν είχα ως τώρα δει -από την Αυγή το απόσπασμα.

* Κι ένα πολύ αστείο ορθογραφικό λάθος, σε άρθρο σχετικό με (τι άλλο;) τον κορονοϊό ή μάλλον σχετικό με την κ. Αθηναΐδα Νέγκα, που έχει τα συμπτώματα του ιού.

Έχω περάσει πολύ χειρότερες γρύπες στο πόδι, οι μαμάδες θα με καταλαβαίνουν όμως τώρα οφείλω να κάτσω κλεισμένη.

Άλλο οι γρύπες βέβαια, και άλλο οι γρίπες.

* Περίεργο λαθάκι σε ρεπορτάζ όπου αποδίδεται στον κ. Τσιόδρα η φράση «συστήνεται ο έγκυρος εμβολιασμός των παιδιών έως δυο έτη χωρίς καθυστέρηση».

Έγκαιρος, βέβαια -και απορώ πώς έγινε το λάθος, ίσως με αναγνώριση φωνής. Ή λέτε να εννοούσε πράγματι το «έγκυρος»;

* Πάντως, αν πιστέψουμε τον έγκυρο επιστημονικό τύπο, τα βάσανά μας τελειώνουν όπου να’ναι, αφού είναι θέμα ημερών (ίσως και ωρών, αλλά ας μην είμαστε υπεραισιόδοξοι) να βρεθεί το εμβόλιο για τον κορονοϊό.

* Κι ένα ποδοσφαιρικό μεζεδάκι αλλά κι αυτό στον αστερισμό του κορονοϊού.

Σε ρεπορτάζ για τη μείωση των αποδοχών των παικτών της Μπαρτσελόνα, διαβάζουμε ότι ο Λέο Μέσι είπε:

Γι’΄αυτό δεν μας εκπλήσσει ότι μέσα στο club, υπάρχει κάποιος που προσπαθεί να μας βάλει πίεση για να κάνουμε κάτι που πάντα ήταν ξεκάθαρο ότι θα το κάναμε.

Περίεργο φαίνεται που οι παίχτες δεν έχουν καμιά εμπιστοσύνη στους ανθρώπους της ομάδας, έτσι;

Περίεργο φαίνεται διότι ο Μέσι είπε ακριβώς το αντίθετο! Αν δούμε το ισπανικό πρωτότυπο, που ευτυχώς δημοσιεύεται στη σελίδα, βλέπουμε ότι ο Μέσι έγραψε:

Por ello, no deja de sorprenderlos…..

δηλαδή «δεν παύει να μας εκπλήσσει», όχι «δεν μας εκπλήσσει»!

* Μαργαριταράκι από τον Άδωνη και μάλιστα με τον τίτλο μιας πασίγνωστης εκπομπής που προβάλλεται επί χρόνια.

Η στερεότυπη φράση, βέβαια, είναι «ενώπιος ενωπίω», ενώ το «ενώπιος ενωπίου» δεν βγάζει νόημα. Θα περίμενα από έναν απόφοιτο του Ιστορικού-Αρχαιολογικού, που μάλιστα κόπτεται για τη σημασία των αρχαίων ελληνικών, να μην κάνει τέτοια λάθη -αλλά, για να είμαι δίκαιος, στο Τουίτερ γράφουμε αφρόντιστα.

Βέβαια, το «Ενώπιος Ενωπίου» ταιριάζει πολύ καλά για εκείνη την κατηγορία μίνι ανεκδότων με ονοματεπώνυμα φανταστικών προσώπων. Ύστερα από τα Δάσος Χαϊδαρίου, Κύπριος δασολόγος και Ίων Αμυγδάλου, σοκολατοβιομήχανος, έχουμε και το Ενώπιος Ενωπίου, Κύπριος δημοσιογράφος -με ειδικότητα στις συνεντεύξεις!

* Ένας φίλος μου, που είναι γκρινιάρης (ήταν και πριν από την καραντίνα, θέλω να πω) διαμαρτύρεται διότι διαβάζει σε άρθρο της Καθημερινής ότι:

Κινέζοι επιστήμονες ανακοίνωσαν ότι απομόνωσαν ορισμένα αντισώματα, τα οποία είναι «υπερβολικά αποτελεσματικά» στο να μπλοκάρουν τον νέο κορωνοϊό, ώστε να μη διεισδύει στα κύτταρα και να μολύνει τους ανθρώπους

Το αγγλικό του Reuters έχει extremely effective

Όμως, λέει ο φίλος μου, το επίρρημα «υπερβολικά» το χρησιμοποιούμε όταν κάτι γίνεται καθ’ υπερβολή, δηλαδή περισσότερο απ’ όσο πρέπει. Δεν νομίζω ότι εχουμε εδώ μια τέτοια περίπτωση (too much of a good thing, που λένε και οι Αγγλοσάξονες). Ας πούμε ότι τα αντισώματα ήταν «εξαιρετικά αποτελεσματικά» ή ακόμα και «πολύ αποτελεσματικά».

* Κι ένα κορονέικο μιμίδιο στα αγγλικά -όλες οι μέρες ίδιες είναι, μας λέει.

Ε, δεν έχει και άδικο.

* Κωμικός ευπρεπισμός και γραφειοκρατική διατύπωση στην ανακοίνωση του Υπουργείου Ναυτιλίας με την οποία απαγορεύεται το κολύμπι:

Στο πλαίσιο αντιμετώπισης σοβαρού κινδύνου δημόσιας υγείας που συνίστανται στη μείωση του κινδύνου διασποράς του κορωνοϊού COVID-19, γνωρίζεται ότι δραστηριότητες όπως λήψη θαλάσσιου λουτρού (κολύμπι), χρήση ιδιωτικών θαλασσίων μέσων αναψυχής και υποβρύχια αλιεία, δεν εμπίπτουν στις εξαιρέσεις της παραγράφου 2 του άρθρου-πρώτου της Κοινής Υπουργικής Απόφασης (Κ.Υ.Α.) με αριθμό Δ1α/Γ.Π οικ 20036/22-3-2020 (Β΄986) και ως εκ τούτου απαγορεύονται.

Αφού αναγκάζεται να επεξηγήσει το «λήψη θαλάσσιου λουτρού» με το «(κολύμπι)» ομολογεί πως κάτι δεν πάει καλά. Κι έπειτα, έστω ότι ήθελε να φορέσει τα φαρδομάνικα, και να μην βάλει το χυδαίο «κολύμπι» (που τελικά το έβαλε!), τι τον πείραζε να γράψει «δραστηριότητες όπως θαλάσσια λουτρά….»

* Κάτι πολύ περίεργο σε δημοσίευμα του in.gr, όπου Έλληνας γιατρός που βρίσκεται στις ΗΠΑ λέει σε συνέντευξή του » Η Νέα Υόρκη έχει χτυπηθεί περισσότερο από όλα τα κρατίδια των ΗΠΑ».

Πρώτη φορά βλέπω τις πολιτείες των ΗΠΑ να τις αποκαλούν «κρατίδια».

* Και πάλι από το in.gr, και πάλι σε άρθρο για τις ΗΠΑ και τον κορονοϊό, διαβάζουμε ότι:

Το μόνο που πέτυχε η ταξιδιωτική απαγόρευση του Τραμπ ήταν να βοηθήσει τις ΗΠΑ να αγοράσουν λίγο χρόνο.

Εμένα το «αγοράζω χρόνο» ακόμα με ξενίζει. Εμείς στα ελληνικά για το buy some time έχουμε το αντίστοιχο «κερδίζω χρόνο». Όταν ακούω «αγοράζω χρόνο» σκέφτομαι παλιότερα που αγοράζαμε μονάδες για το κινητό μας τηλέφωνο.

Βέβαια, ο αγγλισμός είναι αρκετά συχνός -αλλά αν το είχα σε κείμενο που έκανα την επιμέλεια, θα το διόρθωνα. Το πολύ να δεχτώ το «αγοράζω χρόνο» όταν κάποιος κάνει μια οικονομική θυσία για να κερδίσει χρόνο (οπότε, με μιαν έννοια, τον αγοράζει). Αλλά εδώ δεν συμβαίνει κάτι τέτοιο. Εσείς τι λέτε;

* Δεν ξέρω αν το προσέξατε, αλλά όλα ανεξαιρέτως τα μεζεδάκια της σημερινής πιατέλας ήταν κορονιασμένα, ήγουν σχετικά με την πανδημία.

Να πω κι ένα ευφυολόγημα που το είδα σε μιμίδιο, αλλά ξέχασα να το αποθηκεύσω. «Όποιος λέει ότι ένας άνθρωπος δεν μπορεί να αλλάξει τον κόσμο, δεν έτυχε να φάει μισοψημένη νυχτερίδα».

Και θα κλείσω με ένα κοροναριστούργημα, ένα ποίημα-ανταπόκριση εκ Θεσσαλονίκης, από τον παλιό μας φίλο τον Κορνήλιο, που το ανάρτησε στη σελίδα του στο Φέισμπουκ ως ανοιχτή επιστολή-απάντηση στον ποιητή Κώστα Κουτσουρέλη. Διατηρώ τα πολυτονικά μπιχλιμπίδια που τόσο του αρέσουν και σας αποχαιρετώ με αυτό το θαυμάσιο ποίημα. Καλό σαββατοκύριακο (τρόπος του λέγειν) και να προσέχετε!

Προστάζεις, Κώστα, νὰ σοῦ πῶ τὰ νέα ἀπὸ τὴν πόλι
λὲς καὶ δὲν ἔχουμε παντοῦ τὰ ἴδια νέα ὅλοι,
ἢ μᾶλλον γιὰ νὰ θέσουμε τὸ ζήτημα ὡς ἔχει
νέον οὐδὲν καὶ πουθενά∙ ἐκτὸς τοῦ ὅτι βρέχει.
Ὁ χρόνος πλέον σκούριασε σὰν γέρικο γρανάζι
καὶ μόνον ἕνας ἀριθμὸς στὸν τοῖχο μου ἀλλάζει∙
χθὲς ἔδειξε πρωταπριλιά, γιὰ ὁλάκερο τὸν μῆνα,
καινούργιο, λέει, ἔθιμο, μᾶς ἦρθε ἀπὸ τὴν Κίνα:
δὲν ἔχει ἐπιτάφιο, δὲν ἔχει Πάσχα φέτος,
αἰώνια πρωταπριλιὰ γιὰ ὁλόκληρο τὸ ἔτος.
Παντοῦ τὰ πάντα πλάκωσε βαρὺς ὁ ἐνεστώτας,
σὰν φάρσα ζοῦμε ἔκτοτε τὴν μέρα τῆς μαρμότας,
ὁλοῦθε ἀκοῦς τὸ σύνθημα, τὸ «μένουμε στὸ σπίτι»,
μὰ πῶς νὰ μείνῃ τάχατες κανεὶς χωρὶς νὰ πλήττῃ;
Κι ἔπειτα ἄντε νὰ ἐξηγῶ στὸν κάθε ἐρωτῶντα
πὼς νιώθω γιὰ καθιστικό, ἂς ποῦμε, τὴν Ῥοτόντα.
Γιὰ μένα εἶναι σπιτικὸ ἡ πόλι ἐν συνόλῳ
κι ἀντὶ ταβάνι κλασσικὸ προτίμησα τὸν θόλο,
μεγάλη σάλα τοῦ χοροῦ ὅλη ἡ Ἀριστοτέλους
καὶ μοῦ ζητοῦν ταυτότητα στὸ σπίτι! Μὰ ἐπιτέλους!
Ἂχ ἄλλοτε παρέθετα χοροὺς ἀπείρου κλέους
καὶ τώρα ἀράχνες κρέμονται ἀπ’τοὺς πολυελαίους,
ἄδεια ἡ πλατεῖα κι ἔρημη, ψυχὴ δὲν βλέπεις ζῶσα,
ὁ Χάρος βγῆκε παγανιὰ θερίζοντας μὲ κόσα
κι ἀπὸ τὸ χὼλλ τῆς Τσιμισκῆ μονάχα κατσαρίδες
καὶ κανὰ δυὸ φιλόζῳοι περνοῦν μὲ προσωπίδες.
Ἂν πῇς γιὰ τὰ Λαδάδικα ποὺ τά ‘χα γιὰ κουζίνα
λοιμός τε ἅμα καὶ λιμός, κοινῶς μᾶς ζώνει πεῖνα∙
βαριὰ ἡ τσίκνα κάποτε σοῦ ἔσπαζε τὴν μύτη,
τώρα σκουριὰ ἁπλώνεται στὸν ἄδειο νεροχύτη.
Στὰ κάστρα, ποὖχα ἀπὸ μικρὸς γιὰ μυστικὴ σοφίτα,
καὶ μοναχός μου ἔπαιζα τὸν Διγενῆ Ἀκρίτα,
ἀκόμη εἶμαι τακτικός και -μη τὸ πῇς παρέκει-
τὸ χαίρομαι ποὺ ἐρήμωσε τ’ ὁλόδικό μου στέκι!
Γιὰ τὴν βεράντα τι νὰ πῶ, τὴν Λεωφόρο Νίκης,
τὸ πάνσεπτο ἀγλάισμα τὸ τῆς Θεσσαλονίκης:
ἔχεις ποτέ σου δεῖ ἀγωγούς, αὐτοὺς τοῦ πετρελαίου
ποὺ σκέπτονται νὰ ῥίξουνε στὸν πάτο τοῦ Αίγαίου;
Μὲ τέτοιους ἔρρεε ὁ καφὲς καὶ σὰν σὲ σιντριβάνι
χυνόταν τὸ εὐωδιαστὸ καὶ ἀφριστὸ χαρμάνι,
τι ἐσπρέσσο φρέντο, τί φραπές, τί νές, τί μοκατσίνο,
τώρα μονάχα τὸν καφὲ γιὰ τὸ συχώριο πίνω,
τώρα περνᾷς καὶ στὴν σειρὰ ῥολὰ κατεβασμένα,
τοπία τόσο γνώριμα καὶ ὅμως τόσο ξένα!
Ἀκόμη πάω στὸ WC χωρὶς χαρτὶ καὶ ἄδεια,
μὰ πόσο ἀκόμη θὰ μπορῶ;Βλέπω κακὰ σημάδια…
Οἶκος τῶν Ἄσερ γίναμε, ἂχ Κώστα, ἐλπίδα δός μου,
μοῦ ῥήμαξε τὸ σπιτικὸ ὁ ἄσωτος ἰός μου.