Πριν από 40 χρόνια: Ο Μποστ χαιρετίζει το Νόμπελ του Ελύτη

Μια επέτειος που, αν δεν κάνω λάθος, πέρασε σχετικά απαρατήρητη, ήταν ότι προχτές συμπληρώθηκαν 40 χρόνια από την απονομή του βραβείου Νόμπελ Λογοτεχνίας στον Οδυσσέα Ελύτη. Εννοώ σαράντα χρόνια από την τελετή της απονομής, που έγινε στη Στοκχόλμη στις 10 Δεκεμβρίου 1979, διότι βέβαια, όπως με όλα τα βραβεία Νόμπελ, η ανακοίνωση του βραβείου είχε γίνει δυο μήνες νωρίτερα, στις 18 Οκτωβρίου. Εύλογα ίσως, η απονομή αποσπά τα φώτα της δημοσιότητας πολύ περισσότερο απ’ ό,τι η βράβευση.

Θυμήθηκα το γεγονός -και την επέτειο- από ένα άρθρο που είδα σε ένα ιστολόγιο. Υπάρχουν, βλέπετε, ακόμα ιστολόγια· αν και πρέπει να πω ότι το άρθρο το πληροφορήθηκα μέσω Τουίτερ, που είναι κι αυτό ενδεικτικό.

Στο ιστολόγιο αγαπάμε τον Μποστ, έχουμε παρουσιάσει, με τη μια ή την άλλη αφορμή, πολλές δεκάδες σκίτσα του, και παλιότερα είχαμε βάλει αρκετά σκίτσα του σε μια ενότητα με τον γενικό τιτλο «Πριν από 50 χρόνια…» αλλά τον τελευταίο καιρό είναι η αλήθεια πως τον έχω παραμελήσει.

Οπότε, για να επανορθώσω, αποφάσισα να κλέψω την ιδέα από τον συνάδελφο, εννοώ το άλλο ιστολόγιο. Την ιδέα μόνο, διότι το σκίτσο το έχω κι εγώ στο αρχείο μου.

Να δούμε λοιπόν πώς χαιρέτισε ο Μποστ την τελετή απονομής του Νόμπελ στον Οδυσσέα Ελύτη:

 

Το σκίτσο δημοσιεύτηκε την Κυριακή 16 Δεκεμβρίου 1979 στην Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, με την οποία συνεργαζόταν τότε ο Μποστ (πρόκειται για την τελευταία τακτική και μακρόχρονη συνεργασία του με εφημερίδα). Στην Κυριακάτικη, ο Μποστ δημοσίευε συνεργασίες που συνήθως απαρτίζονταν από το σκίτσο επάνω, με εκτενές κείμενο από κάτω. Δεν υπήρχε το «κείμενο της μπορντούρας» περιμετρικά στο σκίτσο, που είχε καθιερώσει ο Μποστ στις αρχές της δεκαετίας του 1960. Επίσης, η ιστορική τριάδα των ηρώων του έχει διασπαστεί: η μαμα-Ελλάς πρωταγωνιστεί τις περισσότερες φορές, η Ανεργίτσα εμφανίζεται σε αρκετά σκίτσα αλλά ο Πειναλέων ελάχιστα παρουσιάζεται.

Στο συγκεκριμένο σκίτσο, ο Μποστ παραλλάζει το Νόμπελ Λογοτεχνίας που απονεμήθηκε στον Ελύτη σε «Νόμπελ Υπομονής» που απονέμεται στην Ελλάδα. Ο Πρόεδρος της Σουηδικής Ακαδημίας απονέμει το βραβείο ενώ δεξιά βλέπουμε το βασιλικό ζεύγος της Σουηδίας. Ο καθισμένος με το τουρμπάνι κασκέτο και τη γενειάδα πίσω από τον πρόεδρο πρέπει να είναι ο Ελύτης -με το χαρακτηριστικό του κασκέτο αλλά με τα γένια που είχε νέος όταν πολέμησε στην Αλβανία. Αν λάθεψα και έγραψα κοτσάνα, να μου το πείτε. είναι ο πακιστανός Μοχάμαντ Αμπντούς Σαλάμ πυρηνικός φυσικός που επίσης βραβεύτηκε με Νόμπελ.
Φυσικά, όπως και σε πολλά σκίτσα του μετά τη μεταπολίτευση, ο Μποστ υπογράφει «μη μέλος της Ενωσεως Συντακτών» (πριν από τη δεκαετία του 1980 η ΕΣΗΕΑ ήταν κλειστό κλαμπ και με μεγάλη φειδώ έγραφε μέλη, ιδίως από την Αριστερά -μέχρι και εξετάσεις είχαν θεσπίσει για τους δημοσιογράφους του Ριζοσπάστη.

Το κείμενο που συνοδεύει το σκίτσο αξίζει προσοχή, καθώς παρωδεί με πολύ κέφι το Άξιον Εστί. Μερικά αποσπάσματα:

Χαίρε η Καιομένη και χαίρε η Χλωρή
χαίρε η Αμεταμέλητη που δεν οπισθοχωρεί

Χαίρε του Παραδείσου των τιμών η Αγρία
χαίρε της ερημίας των νησιών η Αγία

Χαίρε Μακρινή μυτέρα, Ρόδον Αμάραντον
η τρόγων διά σολομόν τον κονσερβοποιημένον τάραντον

Χαίρε δεξιόπληκτος, πολυδιάστατος, αρειμανία
πυραβλοϋποτελής, ΗΠανάπτυκτος και πειθηνία

(….)

ΤΟ ΜΕΓΑΛΟ ΕΞΟΔΟΝ

Τις ημέρες εκείνες έκαναν σύναξη μυστική τα παιδιά (ο Θανάσης, ο Κώστας, ο Δήμας και ο Παναγιωτόπουλος με τα δεκανίκια) και λάβανε την απόφαση, επειδή τα κακά μαντάτα πλήθαιναν, όχι μόνο στην προτέβουσα αλλά και σε άλλα μέρη και υπέφερεν και ο Σίφνος και ο Αμοργός και ο Αλόνησος και ο Κως και ο Σίκινος, να βγουν έξω σε δρόμους και πλατείες με το μόνο πράγμα που τους είχε απομείνει. Να δείξουν έξω στον ήλιο το έλλειμμα του ισοζυγίου πληρωμών που είχαν κάτω απ’ το ανοιχτό πουκάμισο με τις μάβρες τρίχες και ν’ απλώσουν την παλάμη για να συνάξουν χρήματα με τις ζώνες ασφαλείας, ότι το κακό είχε παραγίνει, η ψείρα είχε φθάσει στη γκοφρέτα κι ήταν κι αυτό απ’ την ακρίβια ανυπόφερτο.

(…)

ΠΡΟΦΗΤΙΚΟΝ

Ένα το χελιδόνι κι η Άνοιξη πιο ακριβή
για να πέσουν όλοι τούτοι θέλει δουλειά πολλή.
Θε μου Πρωτομάστορα, μέσα στο Πάσχα κι εσύ
πάνε για Προεδρία, μυρίζει η κατάσταση.
Λιτότης και πυράβλοι και φόροι στους τροχούς
των ζωντανών Ελλήνων πίνουν το αιμα τούς.

ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Καλώς! Παραλάβατε εκ του Βασιλικού Θεωρείου
το Νόμπελ Υπομονής και Μαρτυρίου.

Βρισκόμαστε στα τέλη του 1979, με κυβέρνηση ΝΔ-Καραμανλή, αλλά μπροστά στην αμείλικτη άνοδο του ΠΑΣΟΚ και τη διαφαινόμενη ήττα στις επόμενες εκλογές ο Κων. Καραμανλής έχει ήδη βάλει σε ενέργεια το σχέδιό του να μεταπηδήσει στην Προεδρία της Δημοκρατίας, όπως πράγματι έκανε την άνοιξη του 1980. Στο μεταξύ έχει δρομολογηθεί και η ένταξη στην (τότε) ΕΟΚ, το επιστέγασμα της μεταπολιτευτικής δραστηριότητας του Κ. Καραμανλή.

Δεν κάθισα να αναδιφήσω τις εφημερίδες της εποχής για να ξεδιαλύνω τους πάμπολλους υπαινιγμούς. Δεν ξέρω, ας πούμε, τι εννοεί με τον «κονσερβοποιημένο τάρανδο» και δεν έχω καταλάβει αν η «αρσενικοποίηση» των ονομάτων των νησιών (αλλά και γυναικείων ονομάτων σε άλλο σημείο) αποτελεί κάποιου είδους υπαινιγμό (πέρα, ίσως, από το να δώσει ένα ύφος αντρίκειο, σαν του Ελύτη). Ούτε καταλαβαίνω την αναφορά στη γκοφρέτα, όπου είχε φτάσει η ψείρα.

Οι αναφορές στους φόρους και στα πρόστιμα από τις ζώνες ασφαλείας είναι κατανοητές -τότε είχαν εισαχθεί- ενώ τα «παιδιά» είναι ο Θανάσης Κανελλόπουλος, ο Κώστας Μητσοτάκης, ο Σταύρος Δήμας και ο Γεώργιος Παναγιωτόπουλος, δηλαδή οι βασικοί οικονομικοί υπουργοί της κυβέρνησης. Ο τελευταίος πιθανώς είχε πάθει κάποιο ατύχημα, γι’ αυτό τον αναφέρει με τα δεκανίκια. Παρεμπιπτόντως, είναι αδελφός του πατέρα του σημερινού υπουργού Άμυνας Ν. Παναγιωτόπουλου -η βουλευτική έδρα δεν κληροδοτείται πάντοτε από πατέρα σε γιο αλλά ενιοτε από θείο σε ανιψιό.

Καθώς αντέγραφα το κείμενο πιο πάνω, δεν μπόρεσα να αντιγράψω πιστά όλες τις ανορθογραφίες του Μποστ, ήταν πολύ κουραστικό -τις περισσότερες τις «διόρθωσα», αλλά κράτησα μερικές όπως το λογοπαίγνιο «μυτέρα» ή το θαυμάσιο «ΗΠανάπτυκτη»: ανορθογραφία που διδάσκει!

 

 

 

Advertisement