Τα Ιουλιανά μέσα από τις γελοιογραφίες του Κώστα Μητρόπουλου (48 χρόνια μετά)

Συμπληρώνονται σήμερα 48 χρόνια από την εκτροπή της 15ης Ιουλίου 1965, όταν ο  εκλεγμένος πρωθυπουργός εξαναγκάστηκε σε παραίτηση και ανατέθηκε ο σχηματισμός κυβέρνησης σε ομάδα αποστατών βουλευτών με πρωθυπουργό τον Γεώργιο Αθανασιάδη-Νόβα.  Ακολούθησαν 70 ταραγμένες μέρες μέχρι να σχηματιστεί επιτέλους κυβέρνηση αποστατών ικανή να συγκεντρώσει πλειοψηφία στη Βουλή. Μέρες μεγαλείου, μέρες οργής, μέρες πένθους αλλά και μέρες γέλιου, μια και το λαϊκό χιούμορ έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο.

Σε παλιότερα άρθρα του ιστολογίου έχω παρουσιάσει γελοιογραφίες της εποχής των Ιουλιανών.  Το 2009 είχα ανεβάσει “Τα ιουλιανά του 1965 δοσμένα από το πενάκι των γελοιογράφων“. Περιείχαν δύο συνδέσμους προς τον παλιό μου ιστότοπο, ένας με σκίτσα του Κώστα Μητρόπουλου (που αργότερα εκδόθηκαν και σε βιβλίο με τίτλο “Ποτέ πια”) και ένας άλλος με σκίτσα του Φωκίωνα Δημητριάδη από τη Μακεδονία.

Ωστόσο, τα περισσότερα άλλα άρθρα του ιστολογίου επικεντρώνονταν σε σκίτσα του Μποστ. Πρόκειται για τα εξής:

Το κουρασμένο παλικάρι (Πριν από την εκτροπή, προφητικό)

Ένα τηλεφώνημα απογνώσεως πριν από 45 χρόνια (Πρώτο κύμα αποστασίας)

Το νέον μικρομάγαζον (Πρώτο κύμα αποστασίας)

Μια συμφωνία με την Αυλή πριν από 45 χρόνια (Για τον Ηλ. Τσιριμώκο και το δεύτερο κύμα αποστασίας)

Το άχρηστο απολυτήριο (Τρίτο κύμα αποστασίας)

Επίσης, δυο άλλα άρθρα διερευνούν τις ποιητικές πτυχές των Ιουλιανών:

Γαργάλατα και εργοστάσιον εμφιαλώσεως: ποίηση και αποστασία 45 χρόνια μετά (Για τον Νόβα και το ποίημα “γαργάλατα” που δεν έγραψε). Η σχεδόν οριστική διαλεύκανση της υπόθεσης, σε περυσινό μας άρθρο.

Βλέπω ότι έχω αδικήσει κάπως τον Κ. Μητρόπουλο, οπότε στο σημερινό άρθρο θα παρουσιάσω μόνο γελοιογραφίες δικές του. Μια από τις πιο διάσημες:

Αγνοώ πού και πότε πρωτοδημοσιεύτηκε. Την πήρα από το (εξαντλημένο πια και δυσεύρετο) άλμπουμ «Ποτέ πια» που περιλαμβάνει γελοιογραφίες του Κ. Μητρ. από την εποχή της Ιουλιανής κρίσης.

Αριστερά, σκίτσο που δημοσιεύτηκε, όπως και όλα τα επόμενα, στο Βήμα στις 17 Ιουλίου 1965. Ο όρος «μικρομάγαζο» χρησιμοποιόταν πολύ στην πολιτική γλώσσα της εποχής (περισσότερα εδώ). Δεξιά, σκίτσο της 18.7.65. Το όνομα του χορού μπόσα-νόβα είναι ένα από τα πολλά λογοπαίγνια με το όνομα του πρωθυπουργού Νόβα (ακούστηκε τότε επίσης το Νοβο-καΐνη, Καζα-νόβας, όπως και το τζεϊμσμποντικό Δρ. Νο-βας). Ο πρώτος αποστάτης πρωθυπουργός, ο Γεώργιος  Αθανασιάδης-Νόβας (1893-1987), που ήταν Πρόεδρος της Βουλής πριν αποστατήσει, έμοιαζε ιδανικός για στόχος της σάτιρας: εκτός από το ότι είχε αστείο όνομα που προσφερόταν για ένα σωρό λογοπαίγνια, είχε και κάμποσες συνήθειες που προσφέρονταν για διακωμώδηση: ήταν ένας ηλικιωμένος αριστοκράτης της επαρχίας, υπερβολικά προσηλωμένος στους τύπους και στο τελετουργικό, μέλος της Ακαδημίας Αθηνών, φορούσε άσπρα κοστούμια και απαραιτήτως παπιγιόν, έγραφε ποιήματα. Όλα αυτά τα περιέλαβαν στο στόχαστρό τους ευθυμογράφοι, επιθεωρησιογράφοι και αυτοσχέδιοι λαϊκοί σατιριστές και τον έκαναν ρεζίλι τον φτωχό τον Νόβα. Και καλά του έκαναν.

Τα δύο πρώτα σκίτσα δημοσιεύτηκαν στις 21 Ιουλίου. Ο μεν λαός περιφρονεί αγέρωχα την απαγόρευση διαδηλώσεων του αποστάτη υπουργού Δημόσιας Τάξης Ιωάννη Τούμπα, αλλά και ο Κ. Μητσοτάκης, αριστερά, αδιαφορεί μακάρια για την εναντίον του κατακραυγή. Εκατοντάδες χιλιάδες φώναζαν «Μητσοτάκη κάθαρμα», αλλά το αυτί του δεν ίδρωσε ούτε στάλα. Στο δεξιό σκίτσο (22 Ιουλίου), ο στιλιζαρισμένος λαός έχει ρίξει τους αποστάτες στον κάδο των σκουπιδιών: Μητσοτάκης, Κωστόπουλος (Υπ.Εσωτ.), Νόβας, Τούμπας.

Μετά τη δολοφονία του Σωτήρη Πέτρουλα, στις 23 Ιουλίου 1965.

Αριστερά, σκίτσο που δημοσιεύτηκε στις 25 Ιουλίου. Νόβας, Μητσοτάκης και ΕΡΕ τρέμουν μπροστά στο μαύρισμα που τους περιμένει στις εκλογές (που ποτέ δεν έγιναν). Δεξιά, ένα σκιτσογραφικό δίδυμο από τις 26 Ιουλίου 1965. Είχαν δημοσιευτεί αποσπάσματα από τις επιστολές του Κωνσταντίνου προς τον Γ. Παπανδρέου’ και η κοινοβουλευτική ομάδα της ΕΚ ετοιμάζεται να σουτάρει τον Μητσοτάκη.

Aριστερά, σκίτσο από τις 29 Ιουλίου 1965 -ωραίο εύρημα αυτό με τα διασταυρούμενα μικρόφωνα, θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί σε ποικίλες καταστάσεις. Δεξιά, δυο σκίτσα από τις 31 Ιουλίου. Η κυβέρνηση Νόβα ψυχορραγεί και ο Μητσοτάκης τηλεφωνεί τα νέα στην Κέρκυρα (όπου παραθέριζε ο βασιλιάς). Και μετά την καταψήφιση της κυβέρνησης Νόβα από τη Βουλή, ο λαός φωνάζει τον υπασπιστή του Κωνσταντίνου να παραλάβει «τυλιγμένους σε μια κόλλα χαρτί», τους δυο κορυφαίους εκπροσώπους του πρώτου κύματος αποστασίας. Να σημειωθεί ότι, πιστός στη γραμμή του ΔΟΛ, ο Μητρόπουλος λογαριάζει μόνο τις αρνητικές ψήφους των βουλευτών της ΕΚ (143) χωρίς να συνυπολογίζει τις ψήφους των βουλευτών της αριστεράς!

Φυσικά, τα Ιουλιανά δεν τελείωσαν στις 31 Ιουλίου αλλά τον Σεπτέμβριο. Ακολούθησε ένα δεύτερο κύμα αποστασίας, με τον Ηλ. Τσιριμώκο επικεφαλής, κι ένα τρίτο, και πετυχημένο, με τον Στέφ. Στεφανόπουλο. Ο Μητρόπουλος συνέχισε να σχολιάζει την επικαιρότητα αυτή με τα σκίτσα του -αλλά ας κρατήσουμε και κάτι για του χρόνου.