Χρίστος Γραμματίδης (1984-2018)

Ο δικηγόρος Χρίστος Γραμματίδης, λαμπρός διανοούμενος και μια από τις πιο αξιόλογες και αξιαγάπητες παρουσίες του ελληνόφωνου διαδικτύου, πέθανε σήμερα νεότατος, στα 34 του χρονια, από επιθετικό μη-Hodgkin λέμφωμα. Το ιστολόγιο πενθεί έναν άνθρωπο που σκόρπιζε φως στο πέρασμά του και σαν ελάχιστο φόρο τιμής ανεβαζει αυτό το σύντομο, εμβολιμο άρθρο, γραμμένο βιαστικά αμέσως μόλις βρέθηκα σε υπολογιστή.

Ο Γραμματίδης ήταν πανέξυπνος, εξαιρετικά καλλιεργημένος, με πολύ χιούμορ. Ήξερε να χαίρεται τη ζωή και αφοσιωνόταν στους φίλους του, τουλάχιστον κρίνοντας από δεύτερο χερι, μια και δεν είχα την τυχη να τον γνωρίσω από κοντά -δυο φορές μονο ειχαμε συναντηθεί τυχαια στα Εξάρχεια και είχαμε αλλάξει δυο κουβέντες, ειχαμε ομως ηλεγνωριμία εδω και κάμποσα χρονια και ήταν από τους ανθρώπους που παρακολουθούσα συστηματικά τις δημοσιεύσεις τους στο Φέισμπουκ. Επειδή έκανε τόσα πολλά και έγραφε τόσο ώριμα, πολλοί σήμερα, μαθαίνοντας τον θάνατό του, δυσκολεύτηκαν να πιστέψουν πως δεν ήταν ούτε 35 χρονών.

Πρώτη φορά μου είχε στείλει μήνυμα το 2012, για να μου πει πως συγκινήθηκε που διάβασε στον παλιό μου ιστότοπο μιαν αγόρευση του παππού του, σε ενα αφιέρωμα που είχα κάνει για την καθιέρωση της δημοτικής το 1976.

Ο παππούς του, ο επίσης Χρίστος Γραμματίδης (1923-2008), ήταν βουλευτής Λαρίσης πριν και μετά τη δικτατορία, με το χαρακτηριστικό ότι ξεκίνησε με την ΕΡΕ και το 1963 πέρασε στην Ένωση Κέντρου, εκλέχτηκε μεταδικτατορικά με την ΕΚΝΔ αλλά στη συνέχεια μεταπήδησε στη Νέα Δημοκρατία -βρισκόταν ανάμεσα στους δύο χώρους. Σε μια από τις πρώτες κουβέντες μας, ο εγγονός, που θαύμαζε και αγαπουσε τον παππού του, μου είπε ότι θέλει να γράψει τα πολιτικά ανέκδοτα που είχε ακούσει απο τον παππού του αλλά δίσταζε επειδή δεν τα είχε ζήσει ο ίδιος και δεν ήξερε αν θα τον θεωρούσαν αξιόπιστο. Με το πλεονέκτημα της διαφοράς ηλικίας, τον συμβούλεψα να το κάνει το γρηγορότερο γιατί η μνήμη μάς προδίνει χωρίς να μας προειδοποιεί. Δεν ξέρω αν τα κατέγραψε.

Ο Γραμματίδης, όπως κάνουμε και πολλοί άλλοι στο Φέισμπουκ, δημοσιοποιούσε κατά καιρούς διάφορα περιστατικά της ζωής του, κι έτσι όσοι τον διαβάζαμε ξέραμε και για τα τωρινά και για τα παλιότερα -είχε, ας πούμε, αφηγηθεί σε ποιο μάθημα δεν έγραψε καλά στις Πανελλήνιες κι έτσι δεν πέρασε Αθήνα ή Θεσσαλονίκη αλλά Κομοτηνή, αλλά και για ποιο λόγο δεν μετάνιωσε τις εκεί σπουδές του. Είχε διηγηθεί πώς και γιατί εγινε μέλος της ΚΝΕ και γιατί αποχώρησε. Είχε περιγράψει τα εξαντλητικά ωράρια του μαχόμενου δικηγόρου.

Ξέραμε τις προτιμησεις του, την αγάπη του για τον Παναθηναϊκό, τον Σοστακόβιτς, τον Αλέν Ντελόν και τη Ρένα Βλαχοπούλου. Πέρα από το Φεισμπουκ, έγραφε σε διάφορους ιστότοπους, όπως το elculture.gr και την lifo (όπου είχε μια πολύ χρήσιμη στήλη με νομικές συμβουλές), είχε εκπομπές σε διαδικτυακούς ραδιοφωνικούς σταθμούς και του άρεσε να κάνει μιμήσεις του Κωνστ. Μητσοτάκη χαριτολογώντας για τη μακροβιότητά του («Γιατί να το κρύψωμεν, όπως έλεγα και στον μακαρίτη τον Αλέξη Παπαχελά….») Στο ιστολόγιο δεν θυμάμαι να είχε σχολιάσει ποτέ, αλλά μας διάβαζε -κι ένα άρθρο (για το «υπερασπίζω ή υπερασπίζομαι») είναι γραμμένο από δική του παραγγελιά, ενώ κι αλλο ένα είναι εμπνευσμένο από δική του δημοσίευση. Πότε ποτε με ρωτούσε αν ο τάδε ή ο δείνα τύπος είναι σωστός, μεταξύ άλλων όταν ήθελε να χλευάσει κάποιο γλωσσικό παραστράτημα στελέχους του ΣΥΡΙΖΑ.

Αλλά το πραγματικά ξεχωριστό στον Γραμματίδη είναι η στάση του απέναντι στην αρρώστια του -απο τα τέλη του 2017 ειχε αφήσει υπαινιγμούς, αλλά από τις αρχές του χρόνου δημοσιοποίησε την κατάστασή του,  τη θεραπεια που έκανε στον Ευαγγελισμό, περιέγραφε με άφθαστο χιούμορ και αξιοθαύμαστο θάρρος την επιδείνωση της υγείας του, χωρίς να παραλείπει -αλλά και χωρίς να επιδεικνύει- τα ανατριχιαστικά ή τα δυσάρεστα, όπως τη σιχαμερή αίσθηση που σου αφήνει η ενδοραχιαία έγχυση ή πώς αισθάνεται κάποιος όταν χάνει παροδικά την όρασή του -η χημειοθεραπεια που έκανε ήταν ζόρικη και είχε παρενέργειες. (Είχα πάει να τον δω τα Χριστούγεννα, αλλά χρειάστηκε εκτάκτως να περασει από κάποιο μηχάνημα και δεν κατάφερα να τον δω, του άφησα μόνο τα Αστυνομικά του Βάρναλη). Πολύ συγκινητική ειναι και μια συνέντευξη που είχε δώσει, που αποσπάσματά της μπορείτε να δείτε εδώ.

Όμως μη σκεφτείτε ότι όλες του οι αναρτησεις ήταν περιγραφές της αρρώστιας του. Καθε αλλο. Ο Γραμματίδης συνέχιζε να κρίνει μυθιστορηματα και κινηματογραφικές ταινίες, να σχολιάζει την πολιτική και τη διαδικτυακή επικαιρότητα, να παραθέτει Σεφερη από τις Μέρες ή να συζητάει για τον Ρολάν Μπαρτ, και καπου κάπου, κάθε δέκα μέρες ας πούμε, μπορεί να έγραφε ένα σύντομο ή λιγάκι εκτενέστερο σχόλιο για τη θεραπεία του ή εμπνευσμένο από το νοσοκομείο, σαν αυτό το εξαιρετικό, γραμμένο στις 7 Ιουνίου:

Η ταράτσα του Ευαγγελισμού είναι γεμάτη χελιδόνια. Πετούν συνεχώς έξω από το παράθυρο κελαηδώντας. Θυμάμαι τα λόγια του Ρίτσου: Τα πουλιά πάνε κόντρα στον άνεμο, όχι από πείσμα ή αγωνιστική διάθεση ή από περίσσια δραστηριότητα, όχι. Μόνο από φιλαρέσκεια – για να μην ξεχτενίζονται τα πούπουλά τους.

Επειδή ακριβώς οι δημοσιευσεις του ήταν τόσο πυκνές και τόσο γεμάτες ζωή, οι περισσότεροι που τις παρακολουθούσαμε αδυνατούσαμε να σκεφτούμε ότι το τέλος είναι τόσο κοντά.

Στις 13 Ιουνίου, δημοσίεψε το παρακάτω κείμενο, που θαρρω πως αποτελεί παράδειγμα του τι σημαίνει «κοίταξε τον Χάρο κατάματα»:

Δεν σας γράφω νέα από τον ευαγγελισμό γιατί δεν υπάρχουν νέα. Οι μέρες πέφτουν η μια πάνω στην άλλη, ολόιδιες σα χάντρες κομπολογιού που λέει κι ο Αναγνωστάκης. Έχω 12 μέρες να φάω. Όχι από συμπαράσταση στον Κουφοντίνα. Έχω 12 μέρες ιλίγγους και συνεχείς εμετούς. Μου βρήκανε δυο νέους μικρούς όγκους. Έναν στην παρεγκεφαλίδα κι έναν στο μεσολόβιο (περιοχές του εγκεφάλου). Θα κάνουμε βιοψία να δούμε αν είναι από το λέμφωμα ή είναι κάτι άλλο. Δεν το βάζει κάτω βέβαια η αρρώστια αλλά δεν το βάζει κάτω και ο ασθενής. Δεν είναι και προς θάνατο Θα μου πεις. δηλαδή είναι αλλά μην κολλάμε σε λεπτομέρειες. εμείς το κεφάλι ψηλά

Θερμά συλλυπητήρια στους γονείς του, που τους έλαχε να δεχτούν τέτοιο σκληρό χτύπημα, και στους υπόλοιπους συγγενείς. Σε πολυ κόσμο που τον γνώρισε έστω και από μακριά, ο Χρίστος Γραμματίδης θα μείνει αξέχαστος.