730 (ή χίλιες και μία) ελληνικές λέξεις τουρκικής προέλευσης
Posted by sarant στο 7 Φεβρουαρίου, 2017
Το σημερινό άρθρο έπρεπε να το είχα γράψει εδώ και πολύ καιρό, αλλά ολιγώρησα. Πριν απο 4 χρόνια, ένας φίλος μού είχε στείλει έναν κατάλογο με «220 τουρκικές λέξεις που χρησιμοποιούμε καθημερινά», ο οποίος κυκλοφορούσε στο Διαδίκτυο και μου ζήτησε τη γνώμη μου. Αντί να του απαντήσω κατ’ ιδίαν, έγραψα ένα άρθρο με βάση εκείνον τον κατάλογο, παρόλο που είχε λάθη (λέξεις που δεν ήταν τουρκικής προέλευσης) και ελλείψεις (μεταξύ άλλων έλειπαν όλες οι λέξεις από το ΑΜ ως το ΓΙ), επειδή δεν προλάβαινα να φτιάξω έναν δικό μου κατάλογο χωρίς λάθη και επειδή παρά τα λάθη ο ανώνυμος συντάκτης του καταλόγου μού φάνηκε ότι έχει καλό γλωσσικό αισθητήριο. Και είχα σκοπό σε πρώτη ευκαιρία να φτιάξω έναν καλύτερο και πληρέστερο κατάλογο.
Ήταν λάθος -αφενός διότι αμέλησα να φτιάξω τον δικό μου κατάλογο και αφετερου διότι εκείνο το άρθρο που έγραψα έχει αναδημοσιευτεί αμέτρητες φορές, χωρίς όμως την εισαγωγή του -οπότε ο κατάλογος των 220 λέξεων (με τα λάθη του) πιστώνεται ή χρεώνεται σε μένα. Πολλές από αυτές τις αναδημοσιεύσεις έχουν γίνει σε, ας πούμε, ελληνοκεντρικούς ιστοτόπους, οπότε τα σχόλια των αναγνωστών έχουν αρκετό ενδιαφέρον, καθώς επιχειρούν, με αρκετή φαντασια πολλές φορές, να αποκαταστήσουν την τρωθείσα, όπως τη βλέπουν, παρθενία της γλώσσας μας. Αλλά για το θέμα αυτό αξίζει χωριστό άρθρο.
Κάλλιο αργά παρά ποτέ όμως, το σαββατοκύριακο που βρήκα λίγο χρόνο έφτιαξα τον κατάλογο που θα δείτε πιο κάτω, με 730 λέξεις. Γιατί 730; Διότι τόσες βγήκαν (για την ακρίβεια είναι 727 λέξεις και τρία στοιχεία, τα επιθήματα -τζης και -λίκι και το πρόθημα καρα-). Βασικά, έκανα συγκερασμό δύο καταλόγων, τον κατάλογο με τα τουρκικά δάνεια που υπάρχει στο Ετυμολογικό Λεξικό Μπαμπινιώτη και τις λέξεις τουρκικής ετυμολογίας του Μείζονος Ελληνικού Λεξικού, που τις είχε φτιάξει σε κατάλογο ο Νίκος Λίγγρης σε μια συζήτηση στη Λεξιλογία. Το Μείζον έχει και κάμποσες λέξεις που έκρινα ότι δεν λέγονται πια τόσο πολύ, κι αυτές τις απέκλεισα. Από τον Μπαμπινιώτη δεν απέκλεισα λέξεις, αν και ίσως θα έπρεπε (ιδίως τα διάφορα επιφωνήματα που έχει στον κατάλογό του και που τα έβαλα και στον δικό μου).
Όταν λέμε «λέξεις τουρκικής προέλευσης» εννοούμε τις λέξεις που μπήκαν στην ελληνική γλώσσα από τα τουρκικά, ανεξάρτητα από την απώτερη προέλευσή τους, διότι αυτό είναι το επιστημονικά ορθό. Τούτο σημαίνει ότι περιλαμβάνονται όχι μόνο πάρα πολλες λέξεις περσοαραβικής προέλευσης αλλά και μερικά αντιδάνεια δηλ. λέξεις όπως το τεφτέρι, που είναι δάνεια από τα τουρκικά (defter) αλλά η τουρκική λέξη είναι με τη σειρά της δάνειο από τα ελληνικά (διφθέρα). Ο Μπαμπινιώτης, κακώς κατά τη γνώμη μου, δεν περιλαμβάνει στον κατάλογο του τα αντιδάνεια καθώς και κάποιες λέξεις με απώτερη δυτική προέλευση (π.χ. μπουγάτσα). Από την άλλη, υπάρχουν και λίγες λέξεις τουρκικής απώτερης αρχής που δεν τις έχω στον κατάλογο επειδή εμείς τις δανειστήκαμε απο άλλη γλώσσα (π.χ. οδαλίσκη, ορδή). Πάντως, για να προλάβω ενστάσεις, σημειώνω τα αντιδάνεια.
Μοιραία ανακύπτει το ερώτημα, πόσα είναι τα τουρκικά δάνεια της ελληνικής γλώσσας ή (αν δεν μας ενοχλεί η ανακρίβεια), «πόσες είναι οι τουρκικές λέξεις της ελληνικής γλώσσας». Δεν είναι εύκολες τέτοιες μετρήσεις, γιατί υπάρχουν λέξεις ξεχασμένες και λέξεις ζωντανές, όπως επίσης υπάρχουν αρχικές λέξεις και παράγωγες-σύνθετες λέξεις. Για παράδειγμα, από τη λέξη ‘γλέντι’ έχουμε και το ρήμα γλεντάω, έχουμε τον γλεντζέ και τη γλεντζού, που μας δίνουν το επίθετο ‘γλεντζέδικος’ και το επίρρημα ‘γλεντζέδικα’. Έχουμε το υποκοριστικό «γλεντάκι», ενώ από τον παράλληλο τύπο «γλεντίζω» που συνηθίζεται σε κάποιες περιοχές, παράγεται και το ουσιαστικό ‘γλεντιστής’. Έχουμε τέλος και τον γλεντοκόπο, το γλεντοκόπι ή γλεντοκόπημα, το ρήμα γλεντοκοπώ. Η μια «αρχική» λέξη δίνει δώδεκα μαζί με τα παράγωγά της. Δεν είναι όλες τόσο παραγωγικές, βέβαια.
Αλλά μεγαλύτερη δυσκολία είναι να αποφασίσεις αν θα καταμετρήσεις τις μισοξεχασμένες ή τις διαλεκτικές λέξεις τουρκικής προέλευσης, τον μουχτάρη και το σιτζίμι, το ασλάνι και τον βεζινέ, το ζάρφι, το καμπαρντίζω, ή τον ρεντέ . Αν πούμε 5000 λέξεις τούρκικης προέλευσης (χωρίς να μετράμε τα παράγωγα) δεν θα πέσουμε πολύ έξω. Αλλά αν θέλουμε λέξεις σχετικά διαδεδομένες, τότε ο αριθμός μικραίνει πολύ.
Κάποιων λέξεων η ετυμολογία είναι αμφισβητούμενη. Για να τις κατατάξω στον κατάλογο πήρα υπόψη μου τι λέει το ετυμολογικό του Μπαμπινιώτη, το ΛΚΝ και άλλες πηγές και μόνο όταν έγερνε η πλάστιγγα τις καταχωρούσα. Δεν βάζω δικές μου θεωρίες εδώ. Πήρα μόνο το θάρρος να χαρακτηρίσω «αντιδάνειο» το χαράτσι (δείτε εδώ γιατί) και να θεωρήσω τουρκικής προέλευσης το «μπανίζω» διότι κρίνω ότι η ετυμολογία την οποία δίνουν όλες οι πηγές (από το μπάνιο, επειδή προέρχεται από εκείνους που κρυφά έπαιρναν μάτι τις γυναίκες που άλλαζαν στην πλαζ ή που κρυφοκοίταζαν από μακριά τις γυναίκες που κολυμπούσαν) πρέπει να απορριφθεί για χρονολογικούς λόγους. Στον Χαμουδόπουλο (1871) υπάρχει σε ευρεία χρήση ο μπανιστής = κατάσκοπος, άρα το μπάνιο στη θάλασσα απορρίπτεται θαρρώ -αλλά πλατειάζω ενώ αξίζει ειδικό άρθρο.
Έχω φτιάξει κι έναν δεύτερο κατάλογο, με 271 λέξεις, μεταξύ άλλων αυτές που έκοψα από τον κατάλογο του Λίγγρη/Μείζονος. Εκεί έχω συμπεριλάβει και αρκετές λέξεις από το παλιό βιβλίο του Διζικιρίκη που ήθελε να ξετουρκέψει τη γλώσσα μας. Δεν έχω κάνει συστηματική προσπάθεια να αβγατίσω αυτές τις σπάνιες, ξεχασμένες λέξεις τουρκικής προέλευσης και κυρίως δεν έχω αναζητήσει συστηματικά διαλεκτικές λέξεις -όπως ας πούμε αυτές που καταγράφει ο Βασίλης Ορφανός στο βιβλίο του για τα τουρκικά δάνεια στο κρητικό ιδίωμα.
Τον παραθέτω και αυτόν, έτσι για να υπάρχει, παρόλο που δεν είναι τόσο καλά δουλεμένος. Αν κάποια λέξη είναι και στους δύο καταλόγους, είναι λάθος -θα έπρεπε να είναι μόνο στον πρώτο. Προς το παρόν, το άθροισμα των λέξεων των δύο καταλόγων βγάζει 1001 λέξεις, που δεν είναι καθόλου τυχαίο. Ωστόσο, αντιστάθηκα (προς το παρόν!) στον πειρασμό να ενοποιήσω τον κατάλογο και να τιτλοφορήσω το άρθρο «Χίλιες και μία λέξεις τουρκικής προέλευσης», όχι μόνο επειδή είμαι βέβαιος πως όλο και κάποιο λάθος θα έχω κάνει (π.χ. μια λέξη να είναι και στους δύο καταλόγους) και θα χαλάει ο σημαδιακός αριθμός αλλά κυρίως επειδή ο δεύτερος κατάλογος (των σπάνιων τουρκικών δανείων) αν είχε φτιαχτεί κανονικά και συστηματικά θα είχε αρκετά περισσότερες λέξεις από τον πρώτο. Κι έπειτα, οι δυο κατάλογοι δεν αθροίζονται, παρόλο που σε οριακές περιπτώσεις είναι συζητήσιμο αν μια λέξη ανήκει στον πρώτο ή στον δεύτερο. Από τον πρώτο κατάλογο περιμένω ο μέσος αναγνώστης να ξέρει το 80% των λέξεων τουλάχιστον και δεν θα με παραξενέψει αν αρκετοί τις ξέρουν όλες ή σχεδόν όλες. Από τον δεύτερο κατάλογο, ο μέσος αναγνώστης λίγες λέξεις θα ξέρει.
Από εσάς ευπρόσδεκτες κάθε λογής παρατηρήσεις: επισημάνσεις σφαλμάτων και αβλεψιών, διαφωνίες ως προς την ετυμολογία, διαφωνίες με την κατάταξη μιας λέξης στον Α ή στον Β κατάλογο (μπορεί να κρίνετε ότι μια λέξη του Β καταλόγου είναι πιο συχνή από κάποιαν του Α), κτλ.
Α. Καθημερινές, συχνές ή όχι σπάνιες λέξεις τουρκικής προέλευσης
- αβανιά
- αγάς
- αγιάζι
- αλάνα
- αλάνι
- αλατζάς
- άλικος,
- αλισβερίσι,
- αλμπάνης
- αμάν,
- αμανάτι,
- αμανές
- αμέτι μουχαμέτι
- αμιράς
- αμπάρι,
- αμπάς
- αναντάν μπαμπαντάν,
- αντερί
- αντάμης,
- αραλίκι,
- αραμπάς
- αριάνι,
- αρκαντάσης,
- ασίκης,
- ασκέρι,
- ασουρές,
- αστάρι
- ατζαμής,
- ατζέμ πιλάφι,
- άτι,
- ατλάζι
- άφεριμ,
- αφιόνι, (αντιδ.)
- αχούρι,
- αχταρμάς
- άχτι
- βάι
- βακούφι,
- βαριεστώ / βαριεστίζω,
- βασιβουζούκος
- βαχ
- βεζίρης,
- βελέντζα,
- βερεσές,
- βιλαέτι,
- βουρ
- γαρμπής
- γεμιτζής
- γενίτσαρος,
- γιαβάσικος,
- γιαβρί, γιαβρούμ,
- γιακάς,
- γιαλαντζί,
- γιάντες,
- γιαούρτι,
- γιαπί,
- γιαπράκι,
- γιαραμπής,
- γιαρμάς,
- γιασεμί,
- γιαταγάνι,
- γιατάκι
- γιαχνί,
- γελέκο, γιλέκο
- γινάτι
- γιοκ
- γιορντάνι
- γιουβαρλάκια,
- γιουβέτσι,
- γιούκος
- γιούργια,
- γιουρούσι,
- γιούσουρι
- γιούχα,
- γκαζά
- γκάιντα,
- γκαντέμης
- γκελ,
- γκέλα,
- γκέμι,
- γκεσέμι,
- γκιαούρης,
- γλέντι, γλεντζές
- γούρι, γουρλής,
- γρι-γρί
- γρουσούζης
- δερβέναγας
- δερβένι
- δερβίσης
- διαγουμίζω
- δοβλέτι, ντοβλέτι,
- εκμέκ
- εμίρης,
- εργένης,
- ερίφης
- εφέντης
- ζαγάρι
- ζαμάνι,
- ζαρζαβατικό,
- ζαφορά,
- ζάφτι,
- ζεβζέκης,
- ζεϊμπέκης
- ζεμπίλι,
- ζόρι,
- ζορμπαλίκι, ζορμπάς,
- ζουμπάς,
- ζουμπούλι,
- ζουρνάς
- θεριακλής
- ιμάμης,
- ιμάμ μπαϊλντί,
- ιραδές
- καβγάς,
- καβούκι,
- καβουρδίζω,
- καβουρμάς,
- καγιανάς
- καδής, κατής
- καζάνι,
- καζαντίζω,
- καζίκι
- καΐκι,
- καϊμακάμης,
- καϊμάκι
- καϊσί
- καλάι,
- καλαμπαλίκι,
- καλέμι, (αντιδ.)
- καλκάνι
- καλντερίμι,
- καλούπι, (αντιδ.)
- καλπάκι,
- κάλπης,
- καλπουζάνης
- κάλφας
- κάμα
- καμουτσίκι,
- καμουχάς, καμπουχάς
- καμπούρης (πιθ.αντιδ.)
- κανταΐφι
- καντάρι (αντιδανειακό)
- καπάκι,
- καπαμάς,
- καπλαμάς,
- καπλάνι,
- καπλαντίζω,
- καρα-,
- καραβάνα,
- καραβάνι,
- καραγκιόζης,
- καρακόλι,
- καραμπουζουκλής,
- καραούλι,
- καράς,
- κάργια,
- καρντάσης,
- καρπαζιά
- καρπούζι,
- καρσί,
- καρσιλαμάς,
- καρτάλι,
- κασέρι,
- κασμάς
- κατιμάς,
- κατιμέρι
- κατιφές,
- κατσίκα,
- καφάσι1
- καφάσι2
- καφέ-αμάν, καφενές, καφές, καφετζής
- καφτάνι,
- κεκές
- κελεπούρι,
- κεμέρι,
- κεμπάπ,
- κεσάτι
- κεσές
- κετσές
- κέφι
- κεφτές
- κεχαγιάς,
- κεχριμπάρι,
- κιλίμι,
- κιμάς,
- κιμπάρης,
- κινά,
- κιόσκι,
- κιοτής,
- κιούγκι
- κιούπι,
- κιρκινέζι
- κισμέτ
- κιτάπι
- κόζι
- κολάι
- κολαούζος,
- κολομπαράς,
- κομιτατζής, (λατινογενούς αρχής)
- κονάκι,
- κόπιτσα,
- κοτζάμ
- κοτζάμπασης,
- κοτσάνι
- κουβαρντάς, χουβαρντάς
- κουβάς,
- κουλαντρίζω,
- κουλές
- κουμάρι,
- κουμάσι
- κουμπαράς
- κουμπές
- κουμπούρι
- κουραμπιές,
- κουρμπάνι
- κουρμπάτσι
- κουρμπέτι
- κουσκούσι
- κουσούρι,
- κουτούκι,
- κουτουρού,
- κρεμεζί
- κωλοχανείο (κατά το β’ συνθετικό βέβαια)
- λαγούμι,
- λακριντί,
- λαπάς,
- λατέρνα (αντιδ.)
- λαχούρι,
- λεβέντης,
- λεκές,
- λελέκι,
- λέσι
- -λίκι
- λιμάνι (αντιδ.)
- λούκι,
- λουκουμάς,
- λουκούμι,
- λουλάς,
- λουφές
- μαβί
- μαγιά,
- μαγκάλι,
- μαγκούρα
- μαγκούφης,
- μαϊμού
- μαϊντανός (αντιδ.)
- μακαράς
- μανάβης
- μανουσάκι
- μαντέμι,
- μαντζούνι,
- μαούνα
- μαράζι,
- μαραφέτι,
- μαρκούτσι,
- μασιά,
- μασκαραλίκι, μασκαράς, (όχι με τη σημασία του μεταμφιεσμένου)
- μασούρι
- μαστούρης
- μαστραπάς
- ματικάπι
- ματρακάς
- μαχαλάς,
- μαχμουρλής
- μέγγενη (αντιδ.)
- μεζές,
- μεϊντάνι,
- μελτέμι,
- μεμέτης
- μενεξές,
- μεντεσές,
- μεντρεσές
- μεράκι, μερακλής,
- μερεμέτι,
- μεσοβέζικος
- μετερίζι,
- μετζίτι
- μιλέτι
- μιναρές,
- μιντέρι
- μουεζίνης
- μουλάς
- μουντζούρα
- μουρντάρης
- μουσακάς,
- μουσαμάς
- μουσαντένιος
- μουσαφίρης,
- μουσουλμάνος,
- μουστερής
- μουφλούζης,
- μουφτής
- μπαγδατί,
- μπαγιατεύω, μπαγιάτικος
- μπαγλαμάς,
- μπαγλαρώνω,
- μπαϊλντίζω,
- μπαϊράκι,
- μπαϊράμι,
- μπακάλης
- μπακίρι
- μπακλαβάς
- μπακούρι
- μπαλτάς
- μπάμια,
- μπαμπάς,
- μπανίζω
- μπαξές, μπαχτσές,
- μπαξίσι,
- μπαρμπούτι,
- μπαρούτι, (αντιδ.)
- μπασκίνας,
- μπασμάς,
- μπάστακας
- μπατάλης,
- μπαταξής, μπαταχτσής,
- μπαταριά (ιταλ. αρχής)
- μπατάρω
- μπατζάκι,
- μπατζανάκης,
- μπατίρης,
- μπάτσος (ο αστυνομικός)
- μπαχαρικό
- μπεγλέρι
- μπεζαχτάς,
- μπεζεστένι,
- μπέης,
- μπεκιάρης,
- μπεκρής
- μπελάς,
- μπεμπέκα
- μπεράτι
- μπερεκέτι,
- μπερντάχι,
- μπερντές,
- μπεχλιβάνης,
- μπινές,
- μπίτ,
- μπογιά,
- μπόγος,
- μπόι,
- μπόλικος,
- μποξάς
- μπόσικος,
- μποστάνι,
- μπουγάζι,
- μπουγάτσα,
- μπουγιουρντί
- μπούζι
- μπουζούκι,
- μπουλούκι,
- μπουλούκος,
- μπουνταλάς,
- μπουμπάρι
- μπουντρούμι (αντιδ.)
- μπουρέκι,
- μπουρί,
- μπουρνούζι,
- μπουρού,
- μπούρτζι,
- μπούτι,
- μπουχτίζω,
- μπριάμι
- μπρίκι,
- μπρισίμι
- νάζι,
- ναργιλές,
- νενέ
- νέφτι
- νισαντίρι
- νισάφι
- νισεστές,
- νταβαντούρι,
- νταβατζής,
- νταβραντίζω,
- νταγιαντίζω, νταγιαντώ,
- νταγλαράς,
- νταής,
- ντάλα,
- νταλγκάς, νταλκάς
- νταλιάνι (αντιδ.)
- νταλίκα
- νταλκαβούκης,
- νταμάρι,
- νταμπλάς,
- νταντά,
- νταούλι,
- νταχτιρντί
- ντε,
- ντελάλης, τελάλης,
- ντελβές
- ντελής
- ντερέκι
- ντερλικώνω
- ντερμπεντέρης,
- ντέρτι,
- ντέφι,
- ντιβάνι,
- ντιπ
- ντονμές
- ντουγρού,
- ντολμάς,
- ντονέρ
- ντορβάς, τορβάς,
- ντορής,
- ντόρτια,
- ντουβάρι,
- ντουζένι,
- ντουλάπι,
- ντουμάνι,
- ντουνιάς,
- ντουντούκα,
- ξίκικος
- οκά,
- οντάς,
- όπα
- ούζο
- ουλεμάς
- ουστ,
- ούτι
- παζάρι,
- παϊτόνι (αντιδ.)
- παλάσκα,
- παντζάρι,
- παντζούρι,
- παπάζι
- παπούτσι,
- παρακεντές
- παράς, παραλής
- παρτάλι,
- παρτσακλό
- πασάς,
- πασουμάκι, πασούμι,
- παστουρμάς,
- πατ κιουτ
- πατιρντί,
- πατσάς,
- πεζεβέγκης,
- πεϊνιρλί
- πελτές,
- περβάζι, πρεβάζι,
- πεσκέσι,
- πεσκίρι,
- πετιμέζι
- πιάζ
- πιλάφι,
- πλιγούρι
- πούλι,
- πούσι,
- πούστης,
- πριτσίνι
- ραβανί, ρεβανί,
- ραγιάς,
- ρακή, ρακί,
- ραμαζάνι,
- ράφι,
- ραχάτι,
- ρεζές,
- ρεζίλι,
- ρεμάλι,
- ρεμπέτης
- ρετσέλι,
- ρεφενέ
- ροζακί, ραζακί
- ρουμάνι,
- Ρούμελη
- ρούπι,
- ρουσφέτι
- σαγανάκι,
- σαγρέ,
- σαζάνι
- σάζι,
- σαΐνι,
- σακάτης,
- σακουλεύομαι
- σαλβάρι,
- σαλέπι,
- σάλι,
- σάμαλι,
- σαματάς,
- σαμούρι,
- σαντζάκι,
- σαντούρι,
- σαραγλί,
- σαρακατσάνος,
- σαράφης,
- σαρίκι,
- σαρμάς,
- σαστίζω
- σαχνισί
- σάψαλο
- σεβντάς,
- σεΐζης,
- σεΐχης,
- σεκλέτι,
- σελάχι (=ζώνη),
- σελέμης,
- σεντέφι,
- σεντούκι,
- σεράι, σαράι
- σερασκέρης,
- σεργιάνι,
- σερέτης,
- σερμαγιά, σιρμαγιά,
- σερμπέτι,
- σερσέμης
- σέρτικος,
- σεφέρι
- σεφταλιά
- σεφτές
- σιμίτι
- σινάφι
- σινί
- σιντριβάνι,
- σιρίτι,
- σισανές
- σις κεμπάπ,
- σιχτίρ,
- σκαμπίλι
- σκεμπές,
- σκιτζής,
- σοβάς
- σοβατεπί
- σόι,
- σοκάκι,
- σομακί
- σόμπα,
- σορολόπ,
- σουγιάς
- σουλούπι,
- σουλτάνος,
- σουνέτι,
- σουρουκλεμές,
- σουρτούκης, σουρτούκο
- σουτζούκι,
- σοφάς
- σοφράς
- σπαχής
- στουπέτσι,
- στράφι
- ταβάνι,
- ταβάς, νταβάς
- ταΐνι, ταγίνι,
- ταϊφάς, νταϊφάς
- τακίμι,
- ταμάμ
- ταμάχι,
- ταμπλάς,
- ταμπουράς
- ταμπούρι,
- ταξίμι,
- τάπια, ντάπια
- ταραμάς,
- ταρσανάς,
- τάσι, τασάκι
- τασκεμπάπ,
- ταφτάς,
- ταχίνι,
- ταχταρίζω
- ταψί,
- τεζάκι, τεζάχι,
- τεκές,
- τελατίνι,
- τελεμές,
- τέλι,
- τεμενάς,
- τεμπέλης,
- τεμπεσίρι,
- τενεκές, ντενεκές,
- τέντζερης,
- τερζής
- τερτίπι,
- τεφαρίκι,
- τεφτέρι,
- τζάκι,
- τζαμί,
- τζάμι,
- τζάμπα,
- τζαναμπέτης,
- τζάνεμ,
- τζάνερο,
- τζατζίκι,
- τζερεμές,
- τζερτζελές,
- –τζής
- τζίβα
- τζιβαέρι
- τζιέρι,
- τζίνι
- τζιτζί
- τζουράς
- τζουτζές,
- τζουτζούκος
- τόπι,
- τουλούμι,
- τουλούμπα,
- τουλπάνι,
- τουμπεκί,
- τουμπελέκι,
- τουρλού,
- τουρμπάνι,
- τουρσί,
- τουφέκι,
- τράμπα,
- τραχανάς
- τροφαντός
- τσάγαλο,
- τσαγανός,
- τσάι
- τσαΐρι
- τσακ,
- τσακάλι,
- τσακίρ, τσακίρης,
- τσακμάκι,
- τσαλί
- τσαλίμι,
- τσαμασίρια,
- τσαμπουκαλής, τσαμπουκάς,
- τσανάκι,
- τσάντα,
- τσαντίρι,
- τσαούλι
- τσαούσης,
- τσαπατσούλης,
- τσαπράζια,
- τσαρδάκι,
- τσάρκα,
- τσαρούχι,
- τσα(ν)τίζω
- τσατμάς
- τσάτρα πάτρα,
- τσαχπίνης,
- τσεβρές,
- τσεμπέρι,
- τσέπη,
- τσέτης,
- τσιγκέλι,
- τσιγκούνης,
- τσικρίκι
- τσίλικος,
- τσιμούχα
- τσιμπούκι,
- τσιμπούσι,
- τσίπουρο
- τσιράκι,
- τσίσα
- τσίτα,
- τσίτι,
- τσιφλίκι,
- τσιφούτης,
- τσιφτετέλι,
- τσίφτης,
- τσογλάνι,
- τσόλι, τσολιάς
- τσοπάνης,
- τσότρα (αντιδ.)
- τσουβάλι,
- τσούλι,
- τσουλούφι,
- τσουμπλέκι
- τσουπ
- τσουράπι,
- τσουρέκι,
- τσουτσέκι,
- τσόχα
- φάκα,
- φακίρης
- φαράσι,
- φαρσί,
- φαρφουρί (αντιδ.)
- φελάχος,
- φερετζές,
- φέσι,
- φετφάς,
- φίλντισι,
- φιντάνι,
- φιρίκι,
- φιρί φιρί,
- φιρμάνι, φερμάνι,
- φιρφιρίκος,
- φισέκι, φισεκλίκι,
- φιστίκι,
- φιτίλι,
- φλιτζάνι,
- φουκαράς,
- φουφού
- φουντούκι (αντιδ.)
- φραντζόλα
- χαβαλές,
- χαβάνι
- χαβάς,
- χαβούζα,
- χαγιάτι,
- χάζι,
- χαϊβάνι,
- χαϊμαλί,
- χαΐρι,
- χαλάλι,
- χαλβάς,
- χαλί,
- χάλι,
- χαλίφης
- χαλκάς,
- χαμάλης,
- χαμάμ,
- χαμπάρι,
- χάνι,
- χάνος,
- χανουμάκι, χανούμισσα,
- χαντζάρι,
- χάπι,
- χαράμι,
- χαράτσι,
- χαρέμι,
- χαρμάνι,
- χαρούπι,
- χαρτζιλίκι,
- χασάπης,
- χασές,
- χάσικος
- χασίς, χασίσι,
- χατζής,
- χατίρι,
- χαφιές,
- χότζας,
- χουζούρι,
- χούι,
- χουνέρι,
- χουρμάς,
- χράμι
Β. ΛΕΞΕΙΣ ΛΙΓΟΤΕΡΟ ΣΥΧΝΕΣ Ή ΣΠΑΝΙΕΣ
- αβτζής
- αγιάνης
- αγκορά,
- αγριλίκι
- ακράνης
- αλικοντίζω
- αμπανόζι (αντιδ.)
- ανασόνι (αντιδ.)
- αντέτι
- απτάλης
- αρναούτης,
- αρσίζης
- ασλάνι
- αχμάκης
- αχτάρικο
- βαλής
- βαράκι (λεπτό φύλλο χρυσού)
- βεζινές
- βεράνι
- βερέμης
- γαζέπι
- γεμενί,
- γεντέκι
- γερδέλι (αντιδ.)
- γιαβέρης,
- γιαβουκλού,
- γιαγκίνι,
- γιαγλίδικος,
- γιάμπολη
- γιαράς
- γιαρές
- γιασμάκι,
- γιουφκάς
- γκαϊλές
- γκελμπερί
- γκιζεράω
- γκιρίζι
- γρέκι
- διασάκι
- εγρετίδικος
- εντεψίζικος,
- εσνάφι,
- ζάβαλης
- ζαϊρές
- ζαμπάκι,
- ζαμπίτης
- ζαμπούνης
- ζαναχάτι
- ζαπτιές
- ζαράρι
- ζαρίφης
- ζαρταλούδι
- ζάρφι
- ζεμπερέκι
- ζέφκι
- ζιαφέτι
- ίρτζι,
- καβάκι
- καβανόζι
- καβάσης
- καβάφης
- καβούτσι
- κακούμι
- καλεμκερί
- καλιοντζής
- καλτάκα
- καμπάδικος
- καμπαέτι
- καμπαρντίζω
- κανάτι (είδος παραθυρόφυλλου)
- κανταρτζής,
- καραγάτσι,
- καράγιαλης
- καραντί
- καράρι
- καρατζόβας
- κάρναξη
- κάρτικος
- κασαβέτι
- κάτι (η πτυχή, η δίπλα)
- κατσάκης
- κατσαμάκι
- κατσιρματζής
- καφαλτί
- κελεψές
- κενέφι
- κεντί
- κεπέγκι
- κερχανάς
- κιουστέκια
- κιρατζής
- κουβούσι
- κουγιουμτζής
- κουμέρκι
- κουντουρντίζω,
- κουρασάνι,
- κουρνάζος
- κουρσούμι
- λαλές
- λαφαζάνης
- λεγένι,
- λεμές
- λεμόντουζου
- λεμπλεμπί
- μακάμι
- μακάτι
- μαμές
- μαναφούκι
- μαντάς
- μαξούλι,
- μαξούμι
- μασάλι,
- μασάτι
- μασγάλι
- μασλάτι
- μεζάτι
- μερτζάνι
- μέστι
- μεταλίκι (αντιδ.)
- μισκίνης
- μούλκι
- μουλτεζίμι
- μουρτάτης
- μουσλούκι
- μουχαλεμπί
- μουχτάρης
- μούχτι
- μπαϊρακτάρης,
- μπαΐρι
- μπακάμι
- μπακράτσι
- μπαντανάς
- μπαρδάκι
- μπάρεμ
- μπατάκι
- μπεζερίζω, μπεζεράω
- μπεζίρι
- μπενεβρέκι
- μπεντένι
- μπεξής
- μπιρμπίλι
- μπιτσάκος
- μποζάς
- μπουλασίκης
- μπουχαρί
- μπουχασί
- ναλμπάντης
- ναμάζι
- νάμι
- ναμικιόρης
- ναμούσι
- νταγερές
- νιζάμης
- ντάμι
- νταμουζλούκι
- νταρί
- ντερσέκι
- ντούζικος,
- ντουλαμάς,
- ντουσουρμές
- ντούτι
- ορδί,
- ορμάνι
- ουσούλι
- παϊτέρης
- πάλα
- παντζέχρι
- παρμάκι
- παρτσάς,
- πάφιλας,
- περουζές
- πεσίνι
- πεστίλι
- πεστιμάλι
- πίτσικος
- ποτούρι
- ραβαΐσι,
- ραβέντι
- ράι
- ρεντές
- ρεσπέρης,
- σαγιάκι
- σαγούλι
- σαλκίμι
- σαλτανάτι
- σαμντάνι,
- σαράτσης
- σαρί
- σασκίνης
- σατίρι
- σεμπάπι
- σερβανί
- σερντάρης
- σεφερτάσι
- σιλετζέκι
- σιλτές
- σιτζίμι
- σκιάς
- σοπάκι
- σουλαντίζω
- σουλιμάς
- σούμπασης
- σουργούνι
- σουρμές
- ταβλαμπάς, ταυραμπάς,
- ταβούκ-κιοξού
- ταζέδικος
- τακάτι
- ταμπής
- ταράφι
- ταφλάνι
- τέγκι
- τελάκης
- τερμπιές
- τεπές
- τερλίκι
- τζανταρμάς
- τζελάτης
- τζεμπέλι
- τζιλβές
- τζιρίτι
- τζουμπές
- τιτίζης
- τιφτίκι
- τοκάς,
- τοκμάκι,
- τοπούζι,
- τορίκι,
- τουζλούκι,
- τουράς
- τουράκι
- τούρνα
- τουφάνι
- τρα, οτρά
- τσάμι
- τσαμπάζης
- τσαπαρί,
- τσαρσί,
- τσατάλι,
- τσελεπής
- τσελίκι,
- τσερτσεβές
- τσεσίτι
- τσιβί
- τσικμά-σοκάκ
- τσιμισίρι
- τσιπλάκης,
- τσιρίσι
- τσιφτές
- τσορβάς,
- τσορμπατζής
- τσοχαντάρης
- φούλι,
- φουρφούρι
- χαβλί
- χαζινές
- χαζίρι
- χαΐνης
- χαλές
- χαλίσικος
- χαμούρι
- χαντούμης
- χαραμής
- χαρανί
- χαρδάλι
- χαρμπί
- χάψη
- χεδίβης
- χοσάφι
- χοτζέτι
- χουσμεκιάρης
Οι λέξεις έχουν τη δική τους ιστορία 
Raf said
Καλημέρα! 😀
spatholouro said
υποριστικό=υποκοριστικό
Χαμουδόπουλος (1872)=(1871)
Babis said
Σημασία και ετυμολογία δεν έβαλες. Τεμπελιάζεις 😛
tamistas said
Άφεριμ!
Μαρία said
Το αραβικής προέλευσης μαγαζί, όχι με τη σημασία του εμπρορικού καταστήματος αλλά με τη σημασία της αποθήκης όπου αποθηκεύουμε τα σαντάλια https://pol-pentapolis.gr/wp-content/uploads/2014/06/06.%CE%A3%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%AC%CE%BB%CE%B9%CE%B1-300×206.jpg
πρέπει να το πήραμε απ’ τα τούρκικα.
Κοίταξα μόνο το Μ.
ΓιώργοςΜ said
Καλημέρα, πολύ γκιουζέλ!
Αναμένω βέβαια κάποιος να εκμεταλλευθεί τις συγκεντρωμένες λέξεις και να φτιάξει ένα κειμενάκι (πάλι).
Μαρία said
Μια εξαίρεση για το ιδιωματικό μπιζέρισα (bezmek) https://www.youtube.com/watch?v=Js4Ou7fsc9M
Δύτης των νιπτήρων said
defter, όχι tefter!
Πέπε said
Καλημέρα!
> > Για παράδειγμα, από τη λέξη ‘γλέντι’ έχουμε και το ρήμα γλεντάω, έχουμε τον γλεντζέ και τη γλεντζού, που μας δίνουν το επίθετο ‘γλεντζέδικος’ και το επίρρημα ‘γλεντζέδικα’. Έχουμε το υποριστικό «γλεντάκι», ενώ υπάρχει και ο ημιλόγιος τύπος ‘γλεντιστής’.
Ο γλεντιστής δεν είναι καθόλου ημιλόγιος, είναι εντελώς λαϊκός. Λέγεται σε όσα μέρη, αντί «γλεντώ», προτιμούν το «γλεντίζω». Για παράδειγμα στην Κάρπαθο, όπου η ίδια η έννοια του γλεντιού είναι πολύ κεντρικής σημασίας στην τοπική ταυτότητα, ο γλεντιστής είναι κοινότατη λέξη. (Στην Κάρπαθο, αλλά και αλλού, γλέντι δεν είναι το ξεφάντωμα, αλλά μια διαδικασία όπου μέσα από το τραγούδι, τον χορό και μία περιπλοκότατη σειρά κανόνων που ρυθμίζουν τον ομαδικό αυτοσχεδιασμό, επιτυγχάνεται η ψυχική ανάταση, η επικοινωνία, η επιβεβαίωση και ανανέωση των δεσμών κλπ., μεγάααλη ιστορία.)
B. said
Είχα διαβάσει ότι το ζεύκι/ζέφκι βγαίνει από ένα τούρκικο «zevk» (φαγοπότι), αλλά πρόσφατα άκουσα στην εκπομπή «Το Αλάτι της Γης» που ειδικεύεται στους παραδοσιακούς χορούς, με αφορμή ένα ζεύκι στην Ικαρία, ότι προέρχεται από το «ζεύγνυμι» και σημαίναι το «αντάμωμα». Δεν ξέρω αν σας πείθει (πού είναι ο Δύτης, οέο; )
Kass said
Καλημέρα σε όλους. Αυτό το «σουργούνης» στο δεύτερο κατάλογο δεν ξέρω τι θα πει αλλά μου θύμισε τη λέξη «σεργούνι» που έλεγε η μητέρα μια φίλης όταν ήθελε να πει ότι κάποιος τους έκανε «ρόμπα». «Μας έκανες σεργούνι» ή «μας έβγαλες στο σεργούνι» δεν θυμάμαι ακριβώς.
Πέπε said
Ντουκιάνι: το καφενείο. Στην Κρήτη η λέξη είναι ακόμη κατανοητή από κάποιες ηλικίες και άνω, και μπορεί σε κάποια χωριά να λέγεται κιόλας. (Το έχω δει και ως όνομα καφενείου.)
Μπορείς Νίκο να κόψεις μία λέξη, αν εντοπιστεί ένα λάθος διπλογραφής, και να μείνουμε στα λεφτά μας (1001).
sarant said
Καλημέρα, ευχαριστώ πολύ για τα πρώτα σχόλια και τις καλοδεχούμενες διορθώσεις!
11 σουργούνι λέει ο κατάλογος και είναι ακριβώς αυτό που έλεγε η μητέρα σου, κανω σουργούνι/σιργούνι κάποιον = τον ρεζιλευω, αλλά έχει και άλλες σημασίες -και θα άξιζε αρθράκι.
10 Μια από τις αμέτρητες προσπάθειες να αποκατασταθεί η τρωθείσα παρθενία. με την εξεύρεση ελληνικών ετυμολογιών που βασιζονται στην ηχητική συγγένεια.
9 Εχεις δίκιο, είδα κιόλας ότι υπάρχει και σε δημοτικά τραγούδια (στα τριάντα γλεντιστής και καλός ξεφαντωτής) και εκανα την αλλαγή στο άρθρο.
7 Ο β’ κατάλογος έχει και κάποια ιδιωματικά.
5 ΛΚΝ και Μπαμπινιώτης λένε ότι το ελλ. μαγαζί είναι δάνειο από τα βενετικά, αραβικής βέβαια αρχής γιαυτό και δεν το έχω βάλει
3 Κανονικά έτσι θα έπρεπε, αλλά τεμπελιάζω 🙂
Πάνος με πεζά said
Καλημέρα !
Κι αστεία-αστεία, αν τις μάθει κανείς όλες, με τον ορισμό τους, μια χαρά μπορεί να ταξιδέψει στην Τουρκία και να συνεννοηθεί ! (πως λέγανε παλιά, «μιλάει με χίλιες λέξεις»)
Μαρία said
13
Μα ναι, το μαγαζί κατάστημα. Το μαγαζί αποθήκη όμως;
Ιδιωματικά βάζουμε;
aptal απλάλικος ο χορός αλλά αμπντάλης ο άχαρος
Γιώργος Λυκοτραφίτης said
Καλημέρα, ευχαριστούμε για την ανάρτηση του καταλόγου!
Τα βιβλία του Θωμά Κοροβίνη αποτελούν έναν πραγματικό μπαχτσέ τουρκογενών λέξεων.
Αντιθέτως, εκείνα του Μασσαβέτα είναι ανόστως γιαλαντζί.
B. said
10, 13: εντάξει, το χάσαμε το ζεύκι, τουλάχιστον κερδίζουμε το χουσμέτι που έλεγε η μάνα μου όποτε με έχωνε να της κάνω δουλειές του σπιτιού («έλα να μου κάνεις κάνα χουσμέτι, δε θα σ’ έχω μόνο να κάθεσαι») ή τζίφος;
Αγγελος said
Είναι βέβαια πολύ υποκειμενικό αυτό, αλλά και στον πρώτο κατάλογο βρίσκω λέξεις που δεν τις έχω ακούσει ποτέ (αμπάς, αντάμης, καμ(π)ουχάς, κινά… — σαφώς λιγότερες από το 20% που θέτει ως ανώτατο όριο 🙂 ο Νικοκύρης), και στον δεύτερο κάμποσες (αντέτι, απτάλης, γιαβουκλού, γιουφκάς, καβάκι, κανάτι = παραθυρόφυλλο, κάτι = πτυχή, λεμόντουζου…) που τις αναγνωρίζω, αλλά συνειδητοποιώ ότι τις έμαθα από την μικρασιατικής καταγωγής γυναίκα μου.
sarant said
15 Μα, με τη σημασία της αποθήκης το πήραμε από τα βενετικά
Ιδιωματικά, ευχαρίστως να αναφέρουμε
17 Χουσμέτια κάνει ο χουσμεκιάρης -που κλείνει τον δεύτερο κατάλογο
Ευάγγελος said
Καλημέρα σας
Β κατάλογος….Αλικοντίζω…=Καθυστερώ,εμποδίζω κάποιον
και θυμήθηκα την γυναίκα μου (Χιώτισσα εκ μητρός) να στέλνει τα μικρά αγόρια μας δίπλα στη γιαγιά με την παραγγελία να φέρουν
αλικόντιση..Συνθηματικό μεταξύ κόρης και μάνας που σήμαινε πως η γιαγιά έπρεπε οπωσδήποτε να απασχολήσει τα εγγόνια για τουλάχιστον μισή ώρα….
Φίλη μας στην Αθήνα μας έλεγε μετά πως το δικό της συνθηματικό με την μάνα της ήταν η κρατητήρα………
sarant said
18 Ακριβώς επειδή είναι υποκειμενικά τα πάντα, εβαλα όλες τις λέξεις που έχει ο Μπαμπινιώτης στον σχετικό κατάλογο του ετυμολογικού του λεξικού, αν και με το δικό μου υποκειμενικό κριτήριο μερικές θα τις απέρριπτα (για τον α’ κατάλογο). Βέβαια, το «αντάμης» το ξέρεις έμμεσα, από το «συρε χορόν αντάμικο» του Βάρναλη. Η κινά είναι γυναικείο είδος.
Κώστας said
Καλημέρα.
Νίκο, αφού σημειώνεις στον κατάλογο «(αντιδ.)», βάλ’ το και στο φουντούκι, το έλεγες και χθες κιόλας 🙂
Πέπε said
Νίκο, θα συνεχίσω λίγο με το γλέντι:
Έχω την εντύπωση ότι η αρχική λέξη είναι ο γλεντζές, ή εγλεντζές (ακόμη πιο κοντινό στην τούρκικη μορφή). Εγλεντζές δεν εσήμαινε μόνο τον γλεντοκόπο αλλά και το ίδιο το γλέντι.
Από κει και πέρα δεν ξέρω άλλα, γιατί απαιτούνται γνώσεις τούρκικων. Αρχίζει όμως κανείς να υποψιάζεται ότι το γλέντι είναι σχηματισμός εντός της ελληνικής γλώσσας, ίσως υποχωρητικά από τον γλενντζέ (τον γλεντζέ με την έννοια του γλεντοκόπου).
Τέλος, άλλο ένα ελληνικό παράγωγο είναι το γλέντισμα: Το κέντισμα είναι γλέντισμα κι η ρόκα είναι σεργιάνι, κι ο έρημος ο αργαλειός είναι (???σκλαβιά μεγάλη).
sarant said
20 Για την αλικόντιση και τις παραλλαγές της εχουμε πει κι εδώ (και στα σχόλια):
Μαρία said
19
οκ
κερχανές (και τα δύο συνθετικά 🙂 το μπουρδέλο
κερχανατζής
κουμάρι, κουμαρτζής
κουσούρι, κουσουρλίδικο
Κώστας said
Καλά, οι «προσπάθειες να αποκατασταθεί η τρωθείσα παρθενία» έχουν καμιά φορά πολλή πλάκα. Έχετε ακούσει την ετυμολόγηση, από το «σε οικτίρω», μαντέψτε για ποια λέξη; 😀
Πέπε said
@21:
> > Βέβαια, το «αντάμης» το ξέρεις έμμεσα, από το «συρε χορόν αντάμικο» του Βάρναλη. Η κινά είναι γυναικείο είδος.
Πολλές λέξεις που δεν είναι πλέον εν χρήσει, υπάρχουν σε ρεμπέτικα τραγούδια. Έτσι, όλοι ξέρουν τι είναι π.χ. το ντέρτι κι ο νταλκάς, αλλά κανείς δεν τα λέει, νομίζω, παρεκτός με κάπως αστεία / επιδεικτική διάθεση. Κάποιες πιο σπάνιες, που απαντούν σε 1-2 τραγούδια κι όχι σε χιλιάδες, τις ξέρουν όσοι έχουν λίγο πιο συστηματικό ενδιαφέρον για το ρεμπέτικο.
Αντίστοιχα, όσοι έχουν ενδιαφέρον για διάφορους άλλους χώρους όπου μπορεί να διασώζονται τέτοιες λέξεις -ενώ έχουν σβήσει από τη χρήση και ακόμη και από την παθητική γνώση του γενικού πληθυσμού- ξέρουν αυτές τις λέξεις.
Τέλος, όσοι έχουν ενδιαφέρον για την ίδια τη γλώσσα, είναι πιθανό να τσιμπούν τέτοιες λέξεις όπου τις πετύχουν (τραγούδια, βιβλία, ηλικιωμένοι ομιλητές ιδιωμάτων) και να τις αποθησαυρίζουν νοερά.
Οπότε, σαφώς και είναι υποκειμενικά όλα. Υπάρχουν και λέξεις ζωντανές που δεν τις λέει κανείς! 🙂
_____________
Η κινά δεν είναι η χέννα; Ή πάντως μια βαφή για το δέρμα που κάπως συνδέεται με γαμήλια έθιμα, θαρρώ…
Μαρία said
18
Άγγελε, την κινά την ξέρεις σαν χένα.
Νικοκύρη, πώς και ξέχασες τον μπατακτσή; Ακούστηκε και στη βουλή τις προάλλες.
Αγγελος said
Το ´μαγαζί´ έχει και στη Δύση τη σημασία της αποθήκης, που πρέπει να ήταν και η πρώτη, σε ορισμένα δε παράγωγά του (γαλλ. magasinier, που δεν είναι βέβαια ο καταστηματάρχης, emmagasiner…) η μόνη.
Τα ‘σαντάλια’ όμως που αποθηκεύονται στο ‘μαγαζί’ της φωτογραφίας τι είναι; Για παπούτσια δεν μου μοιάζουν 🙂
Μαρία said
29
Αρμαθιές αποξηραμένου καπνού.
Babis said
#27 «Έτσι, όλοι ξέρουν τι είναι π.χ. το ντέρτι κι ο νταλκάς, αλλά κανείς δεν τα λέει»
Προφανώς δεν ακούς Derti 98.6 😛
Δηλαδή μόνο με την «καψούρα» πορεύεσαι;
Πέπε said
@31:
Μου θυμίζεις όμως Μπάμπη ότι τον γκαϊλέ (=κάτι παρόμοιο, καημός πάλι) τον έχω ακούσει να τον λένε άνετα, όχι σαν κάτι σπάνιο δηλαδή. Και νέοι, κυρίως Σαλονικιοί ή πάντως βόρειοι. Ενώ σε τραγούδια δε νομίζω.
Είναι κι εδώ, αλλά στη δεύτερη λίστα.
Tasos Krommydas (@tkromm) said
Εξαιρετική δουλειά!
Θα είχε ενδιαφέρον ένα cross-checking για αμοιβαίο εμπλουτισμό με τη σχετική λίστα του Wiktionary
Πέπε said
> > καφέ-αμάν, καφενές, καφές, καφετζής
Το καφέ αμάν πρέπει να δημιουργήθηκε στα ελληνικά. Εϊναι παραλλαγή του cafe chantant (καφέ σαντάν = μουσικό καφενείο αλλά με άλλου είδους μουσική), που προφανώς είναι γαλλικό. Άλλη παραλλαγή, ελαφρώς τρολιάρικη, αλλά που δεν έπιασε τόσο, ήταν και το καφέ – σαντούρ.
Alexis said
Καλημέρα!
Συγχαρητήρια, πολύ καλή δουλειά!
Αλλά είναι μακρύς ο κατάλογος για να τον διαβάσω όλον τώρα.
Μία πρώτη παρατήρηση μόνο: Γιατί «ζεϊμπέκης» στον πρώτο κατάλογο και όχι «ζεϊμπέκικο»; Ο ζεϊμπέκης είναι λέξη που ελάχιστα λέγεται ενώ το ζεϊμπέκικο λέγεται καθημερινά, και έχει δώσει και ελληνοπρεπή παραλλαγή «ζεμπεκιά»
π2 said
Το παϊτόνι είναι αντιδάνειο μέσω Εσπερίας (αφού το τουρκικό payton έρχεται από το γαλλικό phaéton / Φαέθων).
sarant said
Ευχαριστώ για τα νεότερα!
35 Ασφαλώς έχεις δίκιο, αλλά δεν είναι τόσο σοβαρό
33 Πράγματι!
32 Ο γκαϊλές είναι λέξη που έχει γνωρίσει αναβίωση.
28 Τον έχω για, αλλά ως μπαταξή-μπαταχτσή. Μόνο τη δικιά σου παραλλαγή δεν έβαλα 🙂
26 Εγώ το ξέρω, αλλά δεν το μαρτυράω
23 Ο Μπαμπινιώτης δίνειτο γλέντι από eglenti (με καπελάκι στο g), αλλά στα τουρκικά δεν τον έχω εμπιστοσύνη. Δίνεικαι το γλεντίζω από εγλεντίμ κι αυτό είναι λογικό.
ΚΑΒ said
Από τον πρώτο κατάλογο:Τις λέξεις π.χ. νισαντίρι, νισεστές, τσασμάς,τελατίνι ποιος τις ξέρει; Εγώ τις είδα πρώτη φορά.
Δύτης των νιπτήρων said
Β., όντως zevk είναι οχι μόνο το φαγοπότι αλλά και το γλέντι, η απόλαυση γενικότερα. Όσο για τον αντάμη, έτσι φαίνεται ότι αποκαλούνταν οι προπάτορες των ρεμπέτηδων, οι πρώτοι μάγκες στην Αθήνα του 1840-1850. Αναφέρεται σε ένα κείμενο στο Σκριπ του 1897, σίγουρα θα μπορεί να σας πει περισσότερα ο Σπαθόλουρος ή ο Corto.
ΚΑΒ said
36. https://sarantakos.wordpress.com/2010/07/23/payton/
sarant said
38 Τον νισεστέ τον ξέρουν οι μαγείρισσες -αν και όχι σε όλα τα μέρη. Το «με έκανε τελατίνι» το λέγαμε στα νιάτα μας. Ο τσαΤμάς είναι όρος της λαϊκής αρχιτεκτονικής. Το νισαντίρι της χημείας, ας πούμε.
Corto said
Χαίρετε!
Πολύ ενδιαφέρον άρθρο, όχι μόνο για την ετυμολογία των λέξεων αυτών, αλλά επίσης για τον καθορισμό των κριτηρίων κατάταξης των λέξεων. Νομίζω ότι εκτός των άλλων, τίθεται το ζήτημα εάν σε έναν κατάλογο ελληνικών λέξεων τούρκικης προέλευσης θα πρέπει να συμπεριληφθούν λέξεις που αντιστοιχούν σε οθωμανικούς και διοκητικούς τίτλους, θεσμούς ή ιδιότητες, όπως επίσης και λέξεις της μωαμεθανικής θρησκείας. Τέτοια παραδείγματα από τον α’ κατάλογο είναι:
βασιβουζούκος, βεζίρης, γενίτσαρος, δερβέναγας, δοβλέτι (ντοβλέτι), εμίρης, ζεϊμπέκης, ιμάμης, κοτζάμπασης, μιλέτι, μιναρές, μπαϊράμι, μπέης, ραγιάς, ραμαζάνι, σαντζάκι, σεΐχης, σερασκέρης, σουλτάνος, σουνέτι, σπαχής, τζαμί, φακίρης, χαλίφης, χανουμάκι (και χανούμισσα), χαρέμι, χότζας
Επίσης η λέξη Ρούμελη είναι τοπωνύμιο.
Τηρουμένων των αναλογιών, αντίστοιχος προβληματισμός βέβαια θα προέκυπτε και σε άλλους καταλόγους με ξένης προέλευσης λέξεις όπως σαμουράι, γκέισα, τσάρος, καντόνι, καρδινάλιος, καγκελάριος, λεγάτος, ουσάρος, γρεναδιέρος κ.ο.κ.
Αθανάσιος Αναγνωστόπουλος said
Στον μεγάλο κατάλογο είχα περίπου 38/730 = 5,2% άγνωστες. Αλλά πολλές φορές σκόνταψα και χρειάστηκε να σκεφτώ τι σημαίνει κάποια λέξη. Συνειδητοποίησα πόσο απομονωμένες είναι πολλές από αυτές τις λέξεις: δεν ετυμολογούνται, δεν παράγουν, δεν έχουν συγγενείς, συχνά έχουν εκλείψει τα πολιτιστικά τους συμφραζόμενα. Εξού και οι συχνές παρετυμολογίες.
Από τον δεύτερο κατάλογο ήξερα όντως ελάχιστες. Αλλά ξέρω τον χαλδούπη, που δεν τον έβαλες! 🙂
ΚΑΒ said
Το καΐσι με τόνο στην παραλήγουσα το ξέρω και το ακούω. Τα λεξικά βέβαια το έχουν και οξύτονο.
Pedis said
Μπράβο για το μάζεμα!
Αγγελος said
(28β) Τον μπαταξή δεν τον ξέχασε ο Νικοκύρης, τον έχει στον πρώτο κατάλογο. Ωσαύτως το κουσούρι, που ανήκει σαφώς στην κοινή γλώσσα (ο κουσουρλής νομίζω όχι, αν και φυσικά καθένας τον καταλαβαίνει.)
Ο κερχανές ανήκει στα απαρχαιωμένα.
Αντίθετα, το κουμάρι και ο κουμαρτζής περιλαμβάνονται σ´ αυτά που έχω μάθει απ´ τη γυναίκα μου (Θεσσαλονικά σμυρναίικης καταγωγής), η οποία τα χρησιμοποιεί [όχι, δεν παίζει η ίδια!] αρκετά συχνά.
ΚΑΒ said
41. Τις κοίταξα και είδα τις σημασίες τους. Ευχαριστώ πάντως. Όσο για τον άγνωστο τσαΤμά ήξερα το μπαγδα(ν)τί.
sarant said
42 Βέβαια κάποιες από τις λέξεις που ξεχωρίζεις έχουν περάσει και στη φρασεολογία μας ή έχουν αποκτήσει μεταφορική σημασία.
43 Ναι, δεν έχουν ετυμολογική διαφάνεια διότι δεν ξέρουμε αραβικά-τούρκικα-πέρσικα. Ενώ αν ξέρεις ότι ο ντερμπεντέρης είναι ο «πόρτα-σε-πόρτα» (περίπου) τον βλέπεις αλλιώς 😉
Μαρία said
41
Οι μαγείρισσες τον λένε κορνφλάουρ.
Ο τσατμάς σαν είδος τοιχοποιΐας όχι μόνο της λαϊκής.
Georgios Bartzoudis said
Από το προσωπικό μου τοπικό λεξικό, παραθέτω μερικές λέξεις που χρησιμοποιούνται μέχρι σήμερα (2-3 από αυτές είναι παράγωγα). Επιφυλασσόμενος για ενδεχόμενη αβλεψία μου, νομίζω ότι δεν περιλαμβάνονται στους δυο καταλόγους του Νοικοκύρη:
αγυάρι(το)=περιθώριο ασφαλείας
αγκούτς-αγκούτς=κουτσό\περπατώντας-πηδώντας με το ένα πόδι
αηλιάκης(ο)=εύχερος, ο έχων ευχέρεια, ο αργόσχολος
άιντιστι=άϊντε (όταν απευθύνεται σε περισσότερα του ενός πρόσωπα
αϊουλ(ξύπνα μαρ’άϊουλ κι άλλαξε)=καϋμένη;
ακαντί(το)=τάφρος εκτόνωσης(του Στρυμόνα). Akıntı=ρεύμα, ροή, ρους
αλαμπουμπούνα(η)=καταιγίδα
αλτσιάκης ή χαλντέβας(ο)= κατώτερος απ’ ότι δείχνει η σωματική του διάπλαση.
αλώτρες ή λώτρες (οι)=παραπέτια στον αραμπά (για μεταφορά χόρτου κ.λπ.)
αμά=αλλά
αντήρα(η)=τα ίχνη των ποδιών. Ίδε και χνάρια.
αντί(το)=το αντί(του αργαλειού)
αξούγκι(το)=το λίπος
απουλιάνα\πουλιάνα=χέρσο έδαφος
αραμπάελο(το)=προσωρινή διάβαση(για τον αραμπά) μέσα από καλλιέργεια
αρατίζομαι ή αρατίζουμι=εξαφανίζομαι, και αρατίστ’κι=εξαφανίστηκε
αργάζει(π.χ, το σκυλί)=βγάζει χαμηλή φωνή αρχίζοντας να θυμώνει
αρδίνι(το)=υποδιαίρεση του χωραφιού(για διευκόλυνση σκαλίσματος κλπ.)
αρέ=ρέ\ορέ
αρίσι(το)=η δοκός “ρυμούλκησης” του αραμπά
αρκάς(ο)=(στοιχειώδης) μικροσωρός συλλογής ξηρού χόρτου
ασικιρέ=χωρίς λόγο, άδικα
ασμάκι(το)=φυσικός υποδοχέας υδάτων
ασκλουσιούμ=μπράβο (ίδε και γειασιά)
αστριχιά(η)=η προεξοχή (των κεραμιδιών κλπ.) της στέγης
ατζιλές(ο)=…δεν είναι ατζιλές=δεν είναι απαραίτητο
αχαϊρευτος(ο)=αυτός που δεν έχει πρόοδο(χαϊρι)
αχαμνά(τα)=τα ανδρικά μόρια
Georgios Bartzoudis said
50
Ξέχασα να σημειώσω ότι αναφέρονται μόνο στο γράμμα Α. Έχω και για όλα τα λοιπά γράμματα, αλλά …δεν έχω χρόνο!
sarant said
50 Αλλά δεν είναι όλες τουρκικές. Σίγουρα δεν είναι: αλώτρες/λώθρες, αξούγκι/ξύγκι, αρατίζομαι/άρατος, αστριχιά/οστρέχα, αχαμνά.
ΚΑΒ said
Γράφτηκε το καπλάνι, αλλά όχι και το ασλάνι.
Αγγελος said
(38, 41) Τον νισεστέ τον ξέρω κι εγώ από τη γυναίκα μου (τελικά, μου έχει κάμποσο πλουτίσει το λεξιλόγιο!), το τελατίνι από την ίδια έκφραση και το νισαντίρι από παλιά βιβλία χημείας (το χλωριούχο αμμώνιο δεν είναι;). Μόνον ο τσατμάς μου είναι τελείως άγνωστος.
Ἀρχιμήδης Ἀναγνώστου said
μιστερής, ὁ πελάτης. Ἔ, ρὲ πρᾶμα ποὺ σαλεύει καὶ τὸ μιστερὶ γυρεύει
sarant said
53 ασλάνι Β13
55 πιο συνηθισμένο το «μουστερής»
Μαρία said
46
Τώρα κατάλαβα η χαζή τι γίνεται με τους καταλόγους! Τους είχα ενοποιήσει τρέχοντας τη σελίδα.
Αγγελος said
Ο αχαΐρευτος και τα αχαμνά σαφώς ανήκουν στην κοινή. Το χαΐρι απορώ πώς δεν μπήκε στον πρώτο κατάλογο. Η πουλιάνα μάλλον σλαβική μου φαίνεται.
sarant said
58 Α697
Ἀρχιμήδης Ἀναγνώστου said
Μιὰ καὶ ἀναφέρθηκε ἡ ὀδαλίσκη, ἡ λέξη αὐτὴ δὲν πολυαρέσει στοὺς Τούρκους. Σὲ μιὰ συζήτηση ποὺ ἦταν παροῦσα καὶ ἡ καθηγήτρια τουρκικῆς γλώσσας στὴ Νάπολη, ξίνισε τὰ μοῦτρα της ὅταν μιλώντας ἰταλικὰ εἶπα odalisca. Ὅταν τῆς εἶπα ὅτι ὁ λαϊκὸς ὅρος στὰ ἑλληνικὰ εἶναι χανούμισα μοῦ εἶπε ὅτι εἶναι πολὺ πιὸ σωστὸς γιατὶ τὶς χανούμισες τῶν χαρεμιῶν τὶς προσφωνοῦσαν «χανιμ», ἐνῶ οἱ ὀδαλίσκες ἦταν ὑποδέεστερες καὶ ἡ λέξη θεωρεῖται προσβλητική.
daeman said
αχτάρης, (ο) ουσ. έμπορος αρωματικών προϊόντων || ψιλικατζής
από το τουρκικό aktar = μικροπωλητής || έμπορος μπαχαρικών || μυροπώλης
άρα αχτάρικο = ψιλικατζίδικο, ρωποπωλείο || μπαχαράδικο || (παλαιότερα) μυροπωλείο
«φώναξε αμέσως τη Σουλτάνα και την έστειλε στον αχτάρη ν’ αγοράσει ένα τετράδιο, ένα μολύβι, κι ένα κουτί χρωματιστά κραγιόνια»
«Η αυλή μας», Μαρία Ιορδανίδου
«Tι μου λες; Λοιπόν η μεγάλη που επήρε τον Kωστάκη τον αχτάρη…» και πάλιν αι φωναί κατέπιπτον.
«Μία νυξ εις το Καλιντέρι», Κ. Καβάφης
http://www.kavafis.gr/prose/content.asp?id=330&cat=8
Μαρία said
2ος κατάλογος, 244 τσιβί κυριολεκτική σημασία σε μας το υπόθετο (στα τουρκ. καρφί)
παράγωγα: τσιβικώνω, τσιβιτζής για έμπορο που μας τσιβίκωσε.
έκφραση: έφαγα ένα τσιβί, μα τι τσιβί 🙂
daeman said
http://lexilogia.gr/forum/showthread.php?12840-Νταϊλίκια-νταβατζιλίκια-και-άλλες-λέξεις-σε-(ι)λίκι(α)
ΚΑΒ said
Α 615 από το τσαλί έχουμε το νόθο σύνθετο τσαλαπετεινός.
Μαρία said
Πέθανε ο Κηλαηδόνης.
sarant said
61 Βλ. και «Λέξεις που χάνονται» 😉
Θα μάθατε ίσως τη θλιβερότατη είδηση του θανάτου του Λουκιανού Κηλαηδόνη. Θα τον μνημονέψουμε στο αυριανό.
Alexis said
Το βρακί δεν είναι τούρκικης προέλευσης;
Με τη σημασία του παντελονιού αρχικά, όχι του εσώρουχου.
Το λιμάνι μου φαίνεται οριακό να θεωρείται αντιδάνειο. Εννοώ ότι είναι τόσο προφανής η προέλευσή του από το αρχαίο λιμήν-λιμένος…
sarant said
67 Το βρακί είναι γαλατικό. Για το λιμάνι, γράφω ό,τι λένε τα λεξικά.
Alexis said
Ωχ, τώρα το είδα…
Θλιβερότατο πράγματι… 😦
spiral architect said
@65, 66: Όπως είπε κι ένας συνάδελφος μόλις τώρα, «κάποτε συζητάγαμε για παιδικούς σταθμούς και πάρτι, τώρα συζητάμε για θανατικά».
Ήμουν κι εγώ εκεί …:|
daeman said
γιαντιλίκι: νταλκάς, μερακλίκι 🙂
Πάντα καθίζω σα σε δω, για δεν μπορώ να στέκω
φως μου, το γιαντιλίκι σου και πώς θα το παλέψω;
Να σε φιλήσω θέλω γω, ‘πό κάτω στο πιγούνι
εκειά που παίζει και χτυπά του τράγου το κουδούνι
ΣΠ said
20
Τι μου θύμισες! Και η μητέρα μου χρησιμοποιούσε το συνθηματικό «κρατητήρα». Με είχε στείλει αρκετές φορές στην γιαγιά μου να την φέρω και βέβαια ποτέ δεν την είχα δει. 🙂
Οι γονείς μου, όντας και οι δύο μικρασιατικής καταγωγής, χρησιμοποιούσαν πολλές λέξεις τουρκικής προέλευσης. Μια που την άκουγα συχνά και δεν την βρήκα στους δύο καταλόγους είναι ο σερσερής.
Corto said
39:
Δύτη σίγουρα εσύ γνωρίζεις πολύ περισσότερα από μένα για την ετυμολογία του αντάμη. Ωστόσο θα αποτολμήσω την εξής υπόθεση:
Πιθανόν στην λέξη αντάμικος να υπάρχει παρετυμολογική επίδραση από το αντάμα = μαζί.
Το υποθέτω διότι κάμποσες λέξεις που αντιστοιχούν στην ευρύτερη έννοια του μάγκα έχουν την αρχική σημασία του φίλου/ συντρόφου/ αδερφού:
βλάμηδες, μπιλαντέρια, τσίφτηδες, αρκαντάσηδες
Κάτι τέτοιο βλέπω και εδώ σε λεξικό συνωνύμων του Πέτρου Βλαστού:
αμοιβαίος· αντάμικος
https://books.google.gr/books?id=54JiAAAAMAAJ&q=%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%AC%CE%BC%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CF%82&dq=%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%AC%CE%BC%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CF%82&hl=el&sa=X&redir_esc=y
Σκύλος said
Κακημέρα. Μας άφησε ο Λουκ.
http://www.naftemporiki.gr/story/1202206/pethane-o-loukianos-kilaidonis
sarant said
73 Εύστοχη εικασία
Πάνος με πεζά said
Οι εποχές παρέρχονται, τα χρόνια περνάνε. Ακόμα και για εμάς τους κάπως νεώτερους, οι κύκλοι των αναμνήσεών μας σιγά-σιγά κλείνουν…
Στα 14, στη Βουλιαγμένη, στην παραλία… Το θυμάμαι… Πραγματικά έχανε η μάνα το παιδί και το παιδί τη μάνα – έτσι ακριβώς είχε γίνει !
daeman said
Στα λόγια τι πεζός
τι πεζός, τι καβαλάρης;
Μα όμοιος είναι ο κίνδυνος
σαν έρθει ο μακελάρης
Γιώργος Λυκοτραφίτης said
Τον νισεστέ (41 και 49) τον πρωτοδιάβασα στη Λωξάντρα, που υπήρξε για πολλούς, νομίζω, η πόρτα εισόδου σ’ αυτόν τον κόσμο. Δικαίως βράβευσε το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως την Ιορδανίδου! Πρόσφερε όσα δεν κατάφεραν επι σειράν ετών να προσφέρουν περισσότερο (;) φωτισμένοι Δάσκαλοι του Γένους.
daeman said
Κούφια η ώρα – Λουκιανός Κηλαηδόνης
Aν ποτέ πεθάνω, αν λέμε, αν
κάψτε ένα πιάνο κι ένα μπουφάν.
Καίτε ένα αμάξι κάθε δειλινό
θέλω και τάξη, θέλω και χαμό
Δε θέλω φιέστες ούτε φωνές
τρεις μαζορέτες μ’ άσπρες στολές
ξανθούλες
Και κάποια μπάντα στο πουθενά
να παίζει «τα θερινά σινεμά»
Θέλω ένα πάρτι μες στο γκαζόν
κάποια Τετάρτη ίσως μ’ άπειρα γκαρσόν
Θα ‘χει ποτά για όλους, πιείτε ένα τζιν
δύο βότκες και δε θέλω μαύρα μόρτες
θέλω μπλου-τζιν
Spiridione said
Διπλοεγγεγραμμένες λέξεις (και στους δύο καταλόγους) είναι οι εξής: καλκάνι, γιατάκι, γιορντάνι, κατιμέρι, κουρμπάτσι, μακαράς, μπαγδατί. Και γιαβάς – γιαβάσικος.
sarant said
80 Θα πρέπει να βάλω αναπληρωματικές, ευχαριστώ!
Alexis said
Είναι πολύ θλιβερό να βλέπεις να φεύγουν ένας-ένας οι ήρωες των παιδικών σου χρόνων και της εφηβείας σου…
spatholouro said
#73
Απαντά και το «αντάμη» ως «μαζί»:
https://books.google.gr/books?id=8no0AQAAMAAJ&q=%22%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%AC%CE%BC%CE%B7%22&dq=%22%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%AC%CE%BC%CE%B7%22&hl=el&sa=X&redir_esc=y
Πάντως στα τουρκικά adam: άνθρωπος/άντρας, αλλά βλέπω και adamι: κατάλληλος για μια δουλειά
Δύτης των νιπτήρων said
Corto και Spatholouro, εγώ περίμενα να μου βρείτε την παραπομπή στο Σκριπτ (έχω κάπου ένα σκανάρισμα χωρίς άλλα στοιχεία), φαντάζομαι την ξέρετε. Για την ετυμολογία, δεν αντιλέγω ότι φαίνεται ελκυστική η επιρροή του αντάμα, αλλά δεν ξέρω.
Δύτης των νιπτήρων said
83β Το » adamι: κατάλληλος για μια δουλειά» δουλεύει μόνο με σύνθετα, π.χ. bulaşık adamı = άνθρωπος της λάντζας (φαντάζομαι, απ’ το μυαλό μου το έβγαλα το παράδειγμα).
Μαρία said
81
Υποψήφιες αναπληρωματικές το αντιδάνειο γιακαμόζι/γιακαμός, που το είχαμε αναφέρει παλιότερα, και το μπακράτσι.
Δύτης των νιπτήρων said
Προχτές είδαμε και το κουρμπάτσι αν θυμάσαι 🙂
Γερμανοτσολιάς said
Νοικοκύρη, δε θέλω να σε τρομάξω, αλλά οι τουρκικής προέλευσης λέξεις που επιβιώνουν μέχρι σήμερα στα μέρη μου πρέπει να είναι πολλαπλάσιες.Ορθά έθεσες τον πήχυ των 5000 λέξεων.
Ο γράφων Π.χ., μπορεί να μην έχει μπει ούτε στα πρώτα -άντα, αλλά όχι μόνο γνωρίζω >80% του πρώτου και του δεύτερου καταλόγου, αλλά από μνήμης μπορω να προσθέσω μερικες δεκάδες ακόμη.
Το θέμα είναι οτι κι εσυ κι εγώ μάλλον ματαιοπονουμε ,όσο δεν εχουμε στα χερια μας εκδοτικές προσπάθειες απο ανθρώπους που αφιέρωσαν πολλά χρονια πάνω σε αυτό το θέμα.Δεσμεύομαι να συνεισφέρω ένα βιβλιαράκι απο κάποια συντοπίτισσά μου,που με πολύ κόπο κατέγραψε λεπτομερώς μερικές χιλαδες τουρκικών λέξεων.Ας φανταστούμε μόνο οτι στην πόλη μου οι ηλικιωμένες κυρίες παρακολουθούν τουρκικά σήριαλ χωρίς να προσέχουν τους υπότιτλους!!
Για το καλό να εισφέδω μερικές λέξεις:
λεχάρι: ο πολύ ψηλός και πολύ αδύνατος άνθρωπος(μάλλον αποκλειστικά για άνδρες) ,που μάλλον είναι και…αχαρος
γκιντάς: ο ανόητος άνθρωπος που υποπιπτει σε λάθη, ας πούμε ο «γκουφυ» των τούρκων
Μαρία said
85
Όπα, άλλη μία: μπουλασίκης.
sarant said
88 Ποια μέρη;
sarant said
89 Και το κουρσούμι βέβαια
Γιάννης Ιατρού said
Καλημέρα
Ενδιαφέρουσα ανάρτηση η σημερινή (θα είναι, φαντάζομαι, η χαρά του Δύτη μας 🙂 ).
Μία παρατήρηση – προλαβαίνοντας το όποιο μεταμεσονύκτιο «σιγουράκι» (;):
Μοι προξενεί κατάπληξιν ότι ουδείς από τους (εδώ βάλτε κατά βούληση επιθετικό προσδιορισμό) σχολιαστές εδώ μέσα 🙂 δεν αναφέρει (έστω και συγκεντρωτικά) τις λέξεις με κατάληξη *γλέντης …
Υπάρχει και μόνο του, χωρίς πρόθεμα, π.χ. Γλέντης ή/και Γλεντής, σαν επίθετο (στην Αττική και στη Ρόδο, έτσι αναφέρει το site » από που κρατά η σκούφια σου «, προφανώς δεν έχει συμπεριλάβει και τις σχετικές περιοχές στις ΗΠΑ, π.χ. το ILL Οινόη» 🙂 , γκουγκλίστε το να δείτε πόσα τέτοια επίθετα (ονόματα) υπάρχουν!
Μαρία said
87
Ναι, αυτοσχέδιο απο πανί 🙂
spatholouro said
#84
Δύτα μου μήπως εννοείς το πολύ ενδιαφέρον κείμενο «Ο κουτσαβακισμός εν Αθήναις» (ΣΚΡΙΠ 10/1/1898);
http://efimeris.nlg.gr/ns/main.html
spatholouro said
http://srv-web1.parliament.gr/display_doc.asp?item=47089&seg=
(μετάβαση σε σελ. 21)
Αφώτιστος Φιλέλλην said
Λουκιανός Κηλαηδόνης (1943-2017) – Το Πάρτυ
Γερμανοτσολιάς said
‘γκιανγκιόζη» στα μέρη μου λέμε τον αλλήθωρο..προφανής η συνάφεια με τον καραγκιόζη νομίζω.
τσεκμες: εργαλείο που είναι σα μαχαίρι με δοντάκια.Ιδιαιτερα χρήσιμο στους αγρούς
σελέμης: ο τσιγκουναρος που γίνεται μονίμως βάρος στην τσέπη των άλλων.
Γερμανοτσολιάς said
Επίσης,χρήσιμη βρίσκω την επισήμανση οτι «γιαπρακια» είναι οι ντολμάδες που γίνονται με αμπελοφυλλο κι όχι λαχανοφυλλο(μεγάλο θέμα συζήτησης και διαξιφισμων )
Επίσης,- επιμένω στη γαστρονομία- το ορθό είναι «γιοφκάς» ,όχι γιουφκας.
Θα ηθελα να προσθέσω και τον ‘τσιρο»,αλλά στο λεξικό του φυτρακη το αποδίδει («ίσως» λέει) στην αρχαία λέξη «κηρίς»..είναι δυνατόν;;
ΚΑΒ said
38,47 τσατμάς. Τώρα θυμήθηκα ότι εμείς τον λέμε: τσατθιμάς.
Georgios Bartzoudis said
52
Ναι. Έτσι είναι. Έχουν αντληθεί από συλλογή τοπικού ιδιώματος. Διάλεξα αυτές που μοιάζουν σαν τουρκικές. Συνεπώς …πάσο!
ΚΑΒ said
97. Α 497. Πολύ συχνή λέξη σε σταυρόλεξα.
Αφώτιστος Φιλέλλην said
Title: Επώνυμα της Μικρασίας : Τουρκικά και τουρκογενή επώνυμα στην Ελλάδα.
Creator: Βογιατζόγλου, Βάσος Η.,
Publication Date: 1992.
http://anemi.lib.uoc.gr/search/?……………
Γερμανοτσολιάς said
«τσίμτσιρος» είναι ο πολύ αδύνατος έως καχεκτικος άνθρωπος.Συνήθως για νεαρά άτομα,θα πούμε δηλαδή «τσιμτσιρέλι» το πολύ αδύνατο παιδάκι.
Αν ,πάλι, παρει κάποια κιλακια και ψωμωσει ,ια πούμε οτι αυτός σουσούμ’σε.Δε γνωρίζω τον αρχικό τύπο στον ενεστώτα…
Γιάννης Κουβάτσος said
Πάει κι ο Λουκιανός, ε; Διπλή στεναχώρια όταν πεθαίνουν άνθρωποι που μεγαλώσαμε με τα τραγούδια τους…Θυμάστε την ξεκούδουνη επίθεση που του είχε κάνει ο Ράλλης; Αργότερα βέβαια ζήτησε συγγνώμη.
https://www.google.gr/url?sa=t&source=web&rct=j&url=http://www.inewsgr.com/27/rallis-enantion-kilaidoni.htm&ved=0ahUKEwiIi7Gb9f3RAhVLXhoKHUypCL0QFggfMAI&usg=AFQjCNECds7cnrMlA0gRwd-9OQ_9Vfxf9Q&sig2=Iw834qbViGzRYWLMadvozw
Γερμανοτσολιάς said
Όταν προ ετών πλημμύρισαν κάποια σπίτια απο δυνατή νεροποντή, ήρθαν τηλεοπτικά συνεργεία να καταγράψουν το γεγονός.Λέει τοτε μια ηλικιωμένη κυρία: παιδί μου ,είχαμε τόσο νερό στο σπίτι που το ψυγείο νταγιαντούσε!
ΣΠ said
Πώς ετυμολογείται από τα τούρκικα το τσάτρα-πάτρα;
Νέο Kid L'Errance d'Arabie said
Μακρινός συγγενής μου ο Λουκιανός. 😦
Τίτος Εξώς Χριστοδούλου said
63
Ω γε, αχνίζει!!! Εξεφώνει ο πεινών Χρεμύλος την χύτραν βράζουσαν ορών, όθεν το γιαχνί!!!!
Άγυρτεία, ε, σκίζω!!!!
Δύτης των νιπτήρων said
92 Ο Γλεντής μάλλον ήταν κάποτε Γκελντής (geldi=ήρθε).
94 A γεια σου, αυτό εννοούσα!
Τίτος Εξώς Χριστοδούλου said
΄Εχω την τιμή να έχω μολις περατώσει την φιλολογική επιμεέλεια τηςμετάφρασης / απόδοσης (ολόκληρης) της Ιλιάδας στην κυπριακή ντοπιολαλιά, σε έμμετρη και ομοικαταληκτική μετάφραση από σέρτη Κύπριο τραγουδιστάρη.Έμαθα πολλες κυπριακές λέξεις, όπως πχ το ‘χασκιάζω’, που δεν βλέπω εδώ. Φαντάζομαι ότι οι Κύπριοι πήραν από την τουρκική και λέξεις που δεν πέρασαν στην ελληνική.
Γιάννης Ιατρού said
109a: Δύτα, ευχαριστώ! Γι αυτό το έθιξα το θέμα, να ξεστραβωθούμε 🙂
Μαρία said
106
τσατ πατ ονοματοποιία είναι
Alexis said
Τελικά είναι πολύ λιγότερες οι ελληνικές λέξεις ξενικής προέλευσης απ’ ό,τι γενικά πιστεύουμε.
Και πολύ περισσότερες οι ελληνικής προέλευσης, πολλές από τις οποίες έχουν μείνει ολόιδιες από την αρχαιότητα.
Ρε μπας κι έχουν δίκιο οι οπαδοί της «μίας, ενιαίας και τρισχιλιετούς;» 🙂
Μάλλον δεν είναι τόσο θέμα λεξιλογίου οι διαφορές αρχαίας ελληνικής και νεοελληνικής αλλά περισσότερο θέμα σύνταξης και γραμματικών τύπων…
ΚΑΒ said
106
http://www.greek-language.gr/greekLang/modern_greek/tools/lexica/search.html?lq=%CF%84%CF%83%CE%AC%CF%84%CF%81%CE%B1&sin=all
Ο Μπαμπ. το ετυμολογεί από το τουρκ. çatra patra που σχετίζεται με το μσν. σάταλα πάταλα, χωρίς να έχει διευκρινιστεί ποια είναι η αφετηρία.
Μαγδαληνή said
Συγχαρητήρια και για το άρθρο και για τις προσθήκες στα σχόλια. (Σχολείο τα σχόλια….)
90. Για να «δώσω» τον Γερμανοτσολιά (88, 97, 98, 103) που δε δηλώνει τα μέρη του, νομίζω πως είναι η Νέα Αρτάκη, τώρα πια ανήκει στο Δήμο Χαλκιδέων. Οι λέξεις που χρησιμοποιούνται από τους παλιότερους είναι πολλές και αρκετές επιβιώνουν και στις νεώτερες γενιές.
Στον Β. κατάλογο στο 70 βρήκα την καλτάκα, που το σόι μου την έλεγε/λέει καλντάκα και πιο βαριά καρακαλντάκα, εννοώντας τη γυναίκα που έχει σχέσεις με πολλούς.
Corto said
109:
Δύτη με την ευκαιρία, μήπως γνωρίζεις την ετυμολογία του ουστ; Βλέπω στα διαδικτυακά λεξικά ένα τούρκικο uşt, αλλά δεν καταλαβαίνω πώς συνδέεται.
http://www.turkishdictionary.net/?word=u%C5%9Ft
Corto said
Και κάποιες άλλες απορίες, αν γνωρίζει κάποιος:
ούζο, ταμπουράς, τσίπουρο
Σίγουρα τούρκικης προέλευσης ή αμφισβητούμενες;
Μαρία said
115
Καλτάκα δεν είναι αυτή που έχει σχέση με πολλούς αλλά η πουτάνα.
Συνώνυμο οροσπού και για γυναίκες αλλά και για πράγματα κακής ποιότητας,πρόστυχα.
daeman said
Κατάλογος κοινών ελληνικών και τουρκικών λέξεων, εκφράσεων και παροιμιών, Ηρακλής Μήλλας:
Click to access turkce-yunanca-ortak-kelimeler.pdf
spiral architect said
@115, 118: Καρακαλτάκα – SLANG.gr
daeman said
Λεξιλόγιον ελληνικών λέξεων παραγομένων εκ της Τουρκικής, Κωνσταντίνος Κουκκίδης:
http://free-ebooks.gr/el/βιβλίο/λεξιλόγιον-ελληνικών-λέξεων-παραγομένων-εκ-της-τουρκικής
http://www.greek-language.gr/greekLang/medieval_greek/bibliographies/loanword_terminology/show.html?id=150
Σκύλος said
117 Corto περί ούζου υπάρχει ένα σαν-χόακας πως όταν στην (οθωμανική) Λέσβο συσκεύαζαν το ούζο για εξαγωγή στη Μασσαλία, σφράγιζαν το κιβώτιο (για δασμολογικούς λόγους) με ένα per uso di Massilia ή κάπως έτσι. Αλλά, πάντως, στη σημερινή Τουρκία, το πιο γνωστό ούζο είναι το Yeni Raki.
Και Δύτη, γενικότερα, τις προάλλες σε κάποιο απ’ τα αυτοκινητιστικά άρθρα, που λέγαμε για τον τεντενικό βασιλιά Οττοκάρ, ξεχάσαμε πως το όνομά του μοιάζει πολύ και με το Ottoman…
Μπόνους, ένα πρόσφατο δρονοβίντεο από την αγαπημένη μου Καστοριά
Corto said
122:
Σκύλε δεν είναι σίγουρο ότι αυτή η αφήγηση με την Μασσαλία είναι μούφα. Πάντως το ΛΚΝ την αναφέρει ως μία περίπτωση:
http://www.greek-language.gr/greekLang/modern_greek/tools/lexica/triantafyllides/search.html?lq=%CE%BF%CF%8D%CE%B6%CE%BF&dq=
Και μην ξεχνάμε ότι τυπικά οι μωαμεθανοί δεν πίνουν αλκοόλ.
(Η αραβική λέξη αλκοόλ είχε άλλη έννοια στην αρχή)
Γερμανοτσολιάς said
@ αφώτιστος Έλλην
Δες σχετική εκπομπή που είχε κανει και ο Αρβανίτης στην ΕΡΤ («Απο πού κρατά η σκούφια μας») με καλεσμένο- μεταξύ άλλων- και το Βογθατζόγλου( παρεμπιπτόντως,πρόκειται για σπουδαίο άνθρωπο ,μεταξύ των ιδρυτών του ελληνικού παραρτήματος των Γιατρών του Κόσμου
@ Μαγδαληνή
Αν δεν είσαι πράκτορας της ΕΥΠ, σίγουρα είσαι Αρτακηνή, μια και φημίζονται για τη ροπή τους προς τα αδιάκριτα σχόλια 🙂 (ελπίζω μή με παρεξηγήσεις° αστειεύομαι)
Μαρία said
123
Είναι η εκδοχή του Τζάρτζανου για το uso. Κι όχι για τη Λέσβο αλλά … φέρτε ούζο του Τυρνάβου 🙂
Σκύλος said
123
Μούφα, εννοούσα, πως δεν είναι λογικό να συνεννοούνται στα ιταλικά ένας οθωμανός εξαγωγέας με έναν γάλλο εισαγωγέα. Αλλά έτσι κι αλλιώς δεν μου αρέσει το ούζο.
Μαρία said
125
Ο Τζάρτζανος http://www.tirnavoswinery.gr/el/istoria-politismos/ouzo-istoria-leksews
Ἀρχιμήδης Ἀναγνώστου said
Κώστας said
Μια ερώτηση στην ομήγυρη: Το αντίθετο κατά πόσο είναι γνωστό – διαδεδομένο; Δηλαδή ελληνικές λέξεις ενσωματωμένες στην καθημερινή τουρκική γλώσσα (όχι επιστημονική jargon), κανένα παράδειγμα;
Corto said
126:
Σωστό αυτό που λες.
Δεν βλέπω αυτήν την στιγμή τον σύνδεσμο της Μαρίας με την αφήγηση του Τζάρτζανου, για να το διασταυρώσω, αλλά θυμάμαι πάντως ότι αφορούσε Οθωμανό αξιωματούχο, Έλληνα όμως στο γένος. Παίζει και αυτό κάποιον ρόλο, πιστεύω.
Εν πάση περιπτώσει η λέξη είναι σχετικά πρόσφατη (19ου αιώνα). Πριν όλοι έλεγαν ρακί/ ρακή.
daeman said
Τουρκικές λέξεις στο φαρασιώτικο ιδίωμα, Βασίλης Αναστασιάδης, 1979:
http://docplayer.gr/2837541-To-rkikes-lexeis-sto-farasio-giko-idioma.html
Chrysostomos Fountoulis said
Ώρα καλή κύριε Σαραντάκο.
Κερερβερί είναι ένα εργαλείο που φτιάχνουν τη λάσπη στην οικοδομή ή βγάζουν τα παξιμάδια από τον φούρνο. Κουγουρούκα η ουρά στα παχύουρα πρόβατα. (Ικαρία)
…Σε κάποιο χωριό ο νοικοκύρης γυρίζει σπίτι και βρίσκει την γυναίκα του στο κρεβάτι με τον καλύτερό του φίλο.
Καλά ρε δεν ντρέπεσαι; Τι κάνεις έδωνα χάμου;
Και ο φίλος του απαντάει: Τι κάνω; Την κακή μου μέρα κάνω. Που αφήνω τις δουλειές μου και έρχομαι και κάνω τα χουσμέτια σας…
Δημήτρης Μαρτῖνος said
Βάλε κι αὐτά:
κατσιρματζής: λαθρέμπορος (http://www.slang.gr/lemma/21714-katsirmas-katsirmatzis)
κατιρτζής: μουλαράς, ἀγωγιάτης (ἀπὸ τὸ katır: μουλάρι)
μπιτσαξής: μαχαιροποιὸς ἀλλὰ καὶ κόφτης (https://www.seslisozluk.net/en/what-is-the-meaning-of-b%C4%B1%C3%A7ak%C3%A7%C4%B1/)
τζιρίτι (στὴ θερμιώτικη ντοπιολαλιὰ τρέχω ἤ πάω τζιρίτι: τρέχω γρήγορα (ἀπὸ τὸ τουρκ. cirit: ακόντιο)
Chrysostomos Fountoulis said
Σε επόμενη ανάρτηση να βάλετε και τα επίθετα και τα παρατσιούγκλια Φουντούλης, και το φαινόμενο κάποιον Πυροβολικό στην Ικαρία να τον λένε Τσακουμάκο που σημαίνει Πυροβολικός(;)
sarant said
129 Έχουν γίνει κάμποσες εργασίες γι αυτό το θέμα. Είναι αρκετά τα δάνεια, π.χ. tomates η ντομάτα, barbunya το μπαρμπούνι, fasulya το φασόλι. Τα δύο πρώτα δεν είναι ελληνικής αρχής αλλά οι Τούρκοι τα πήραν από εμάς. Αναχτάρ το κλειδί, ισταβρόζ ο σταυρός, κερατά! είναι βρισιά, ενώ στην πολίτικη σλανγκ aftos και pyosaftos σημαίνουν «αγαπητικός» και marika σημαίνει γκόμενα.
117 Για ούζο και τσίπουρο να κάνουμε άρθρο. Τον ταμπουρά όλοι τον δίνουν από τα τούρκικα. Το αν η τουρκική λέξη έχει ελληνική ή άλλη προέλευση, αυτό συζητιέται.
Γιάννης Ιατρού said
128: Ναι, δυστυχώς… τον χάσαμε κι αυτόν σήμερα, αλλά θα τον θυμόμαστε πάντα!
sarant said
110 Πολλές πρέπει να είναι οι κυπριακές λέξεις, δάνειες από τα τούρκικα, που δεν έχουν περάσει στην κοινή της Ελλάδας, αλλάμε τα κρητικά-δωδεκανησιακά υπάρχουν κοινά στοιχεία.
Ο ρεσπέρης, θαρρώ, είναι παράδειγμα.
Α. Μ. said
Η γιαγιά μου έλεγε γκαντούμη το γάτο μας, όταν τον είχε τσακώσει να «κάθεται» σ’ έναν άλλο γάτο. Είναι ίδιο με τον χαντούμη:
Μπούφος said
Υπάρχει (ρωτώ ο μπούφος )περίπτωση το γλέντι να το πήραν οι Τούρκοι από τους περιηγητές Ενγλέζους που σίγουρα θα είχαν τρόπο για Ενγλέδια φερσίματα με κρασοκατανύξεις στην Τουρκία, ξοδεύοντας τις χρυσά τους κομποδέματα και διασκεδάζοντας με τους ντόπιους;
Το τραγούδι που παραθέτω μιλάει για μια Εγγλεζίτσα και με βάζει σε σκέψεις..
sarant said
Από τον κατάλογο Β έσβησα τις οχτώ διπλογραμμένες που εντόπισε ο Σπύρος στο 80 και έβαλα στη θέση τους τις;
καμπαέτι
κατσιρματζής
κουρσούμι
λαφαζάνης
μπακράτσι
μπουλασίκης
ουσούλι
τζιρίτι
Σκύλος said
Μιλώντας για λίστες, πάντε εδώ http://ananeosi.nd.gr/main/ διαλέξτε εισαγωγή στο μητρώο και βάλτε οποιανού τα στοιχεία θέλετε. Τον έχει και με τον εκλογικό του αριθμό. Είμαστε όλοι στελέχη της ΝΔ!
Spiridione said
Για το ούζο και εδώ
sarant said
141 Ή έστω υποψήφια στελέχη
138 Το ίδιο ασφαλώς.
gpointofview said
# 26 σικτίρ ;
# 122 Κι εγώ το ξέρω αλλά όχι από την Λέσβο αλλά από τον Τύρναβο
Μπούφος said
144
-Και πώς είπαμε ότι λένε οι Τούρκοι την πεθερά;
-Σιχτίρ χανούμ!
-Και το δάσκαλο;
-Τσογλάν αγά!
😉
gpointofview said
Νικοκύρη σχετικό με την ετυμολογία του μπανίζω πρέπει να είναι και το (γκομενάκι ή το αυτοκίνητο το ) μπάνικο… δηλαδή το καλό πράμα που προσελκύει το βλέμμα, μπανίζω που έχει και την ένοια του λιμπίζομαι
Γιάννης Ιατρού said
126: …έτσι κι αλλιώς δεν μου αρέσει το ούζο..
Αλλά στα κρασάκια λέμε ναι, στα τσιπουράκια λέμε ναι …. 🙂
antonislaw said
15,19
Στα χωριά της πρώην επαρχίας Ρεθύμνου χρησιμοποιείται(πλέον φθίνει) η λέξη μαγαζές ή μαγατζές για την αποθήκη και μαγαζί για το κατάστημα. Ο Κριαράς την αναφέρει σε όλες τις μορφές, και τον μαγαζέ ή μαγατζέ έχει χωριστό λήμμα. Πιθανώς ο μαγατζές να είναι η πρώτη προφορά της λέξης καθώς, σύμφωνα με τον Κριαρά αει σιχτίρι» 🙂
Για τον περιβόητο κρητικό ντάκο ή ντάγκο (το κρίθινο παξιμάδι δηλαδή) γνωρίζετε ετυμολογία; (το εκ συνεκδοχής έδεσμα βρίσκεται πλέον ακόμα και σε σουβλατζήδικα στην Πάτρα…)
Τίτος Εξώς Χριστοδούλου said
129
καρίδες, karides, οι γαρίδες. Από την αρχαία ελληνική, οι κεφάλες (κάρα).
Δύτης των νιπτήρων said
γλέντι: https://sarantakos.wordpress.com/2010/02/15/dierxetai/#comment-23765 (σχ. 95 και 99)
ούζο: https://sarantakos.wordpress.com/2009/11/02/dynasty/#comment-14974 (ακολουθεί ποιητικός διαγωνισμός)
Γερμανοτσολιάς said
@Α.Μ.
Ως «χαντουμης» αναφέρεται στα λεξικά (νομίζω και στο Σλανγκ) ο άνδρας που δεν μπορεί να τεκνοποιήσει.Δε γνωρίζω αν ίσχυε κάποτε αυτό, εμείς πάντως στις παρέες μας «χαντουμη» αποκαλούμε τον αγαμητο.
Ακόμα δεν μπορω ,πάντως, να συσχετισω το χαντουμη με τον γκαντουμη γάτο.
ΕΦΗ - ΕΦΗ said
Γενί
Γενί Γκαβέ (Καφέ), χωργιό στο Ρέθεμνο
Γενί τζαμί (νυν θέση ναού Αγ.Τίτου στο Ηράκλειο)
Γενί ντουνιάς https://sarantakos.wordpress.com/2012/09/30/karasevda/
Γενί τσαρσί
antonislaw said
ο δαίμων του ιστολογίου συνέδεσε τον Κριαρά με το «άει σιχτίρι», με συγχωρείτε
έγραφα ότι ο
Πιθανώς ο μαγατζές να είναι η πρώτη προφορά της λέξης καθώς, σύμφωνα με τον Κριαρά άει σιχτίρι»
antonislaw said
Συγγνώμη πάλι το ίδιο, προσπαθώ να κάνω κόπυ-πάστη από την επιτομή του λεξικού και κάτι κάνω λάθος, ξαναεπιχειρώ και με συγγχωρείτε για τις πολλαπλές αναρτήσεις
15,19 Πιθανώς ο μαγατζές να είναι η πρώτη προφορά της λέξης καθώς, σύμφωνα με τον Κριαρά βεν. magazén. Ο τ. ‑τζές σε έγγρ. (15.-17. αι.) και σήμ. κρητ. Η λ. στο Βλάχ
http://www.greek-language.gr/greekLang/medieval_greek/kriaras/search.html?lq=%CE%BC%CE%B1%CE%B3%CE%B1&dq=
26 είναι γνωστή η παρετυμολογία του σε οικτίρω-άει σιχτίρι
Στέλιος Ντάντυ Κουλ said
Πολύ ενδιαφέρον άρθρο Νικοκύρη, και για προσωπικούς φυσικά λόγους. 🙂
@98: Δεν το έχω ακούσει ποτέ γιοφκά, ούτε το έχω δει γραμμένο έτσι, και φυσικά η τουρκική λέξη είναι yufka. Γιατί το λέτε ότι το «σωστό» είναι γιοφκάς;
@129: Άπειρες! Ο Δρ. Χακκί Ατσικαλίν π.χ. εδώ πέρα, να’ναι καλά ο άνθρωπος, έχει μαζέψει κάμποσες 🙂
ΕΦΗ - ΕΦΗ said
148. Μαγατζές υπάρχει τοπωνύμιο στα μέρη μου. Είναι δροσερή ,παραποτάμια περιοχή.Και λένε «μαγατζέδες» μέρη απόσκια και χλοερά όπου μπρει (αναβλύζει) νερό. Π.χ. για ένα χωράφι λένε είναι μαγατζές ,δεν κάνει για ελιές (που θένε στεγνά προσήλια μέρη). Λέμε βέβαια και μαγαζί το μπακάλικο. Στα μαγαζά=στην αγορά
>>.Για τον περιβόητο κρητικό ντάκο ή ντάγκο
Πιστεύω από το τάκος. Από το σχήμα «τουβλάκι».Μετά είπανε και τις (κριθαρο)κουλούρες, ντάκο!
Γερμανοτσολιάς said
Για το Δυτη και το defter
Επικο σύνθημα άλλων εποχών που ακουγόταν κάθε φορά που έπαιζε η Φενερμπαχτσε και είχε στη σύνθεσή της το σπουδαιότερο μέχρι σήμερα τούρκο ποδοσφαιριστή: το Λεφτερ Κιουτσουκ Αντωνιάδη.
Ο Αντωνιάδης (γιος τουρκαλας κι έλληνα της Πολης) που αγωνίστηκε και στην Α.Ε.Κ. πήρε το προσωνυμιο «κουτσουκ» λόγω του μικρού αναστήματός του.
Το σύνθημα έλεγε για Λεφτέρ και Ντεφτερ , να «γκολ» δηλαδή ο γκολτζης Λεφτερ στο τεφτέρι.Οποίος γνωρίζει τουρκικά, δε θα δυσκολευτεί να το βρει.
https://eksisozluk.com/ver-leftere-yaz-deftere–360122?nr=true&rf=ver%20leftere%20yaz%20deftere
Αλήθεια, εσείς το «κουτσικος» το χρησιμοποιείτε συχνά;
Δύτης των νιπτήρων said
«Δώσε στο Λευτέρη, γράψε στο τεφτέρι», στο φύλλο αγώνος δηλαδή (το γκολ).
Γερμανοτσολιάς said
@Στέλιος Ντάντυ Κουλ
» σωστό» με την εννοια οτι οι αυτοί που χρησιμοποιούν τη λέξη έχουν απαλείψει το «Υ».Ποσω μάλλον,όταν τους φτιάχνουν κιόλας..εσείς έχετε δοκιμάσει ποτέ γιοφκαδες;
sarant said
Ευχαριστώ για τα νεότερα!
157 Κιουτσούκ δεν προφέρεται αυτό; Κι ας είναι ο κούτσικος από εκεί.
Γιάννης Κουβάτσος said
Από τον πρώτο κατάλογο, όντως, όλες γνωστές. Από τον δεύτερο, μου ‘ρχονται λέξεις από λογοτεχνικά διαβάσματα. Ιορδανίδου και Λωξάντρα, Παλαμάς από Φλογέρα και Δωδεκάλογο, Βενέζης, Μυριβήλης… Θυμήθηκα το καππαδοκικό παραμύθι με το τουφάνι, τη χιονοθύελλα. Κάποια σχέση με τυφώνα;
https://www.google.gr/url?sa=t&source=web&rct=j&url=/amp/s/kappadokikaparamythia.wordpress.com/2011/12/12/%2525CF%252580%2525CF%25258C%2525CE%2525BC%2525CE%2525B5%2525CE%2525B9%2525CE%2525BD%2525CE%2525B5%2525CE%2525BD-%2525CE%2525BF-%2525CF%252580%2525CE%2525B1%2525CF%252580%2525CE%2525BF%2525CF%25258D%2525CE%2525BA%2525CE%2525B1-%2525CE%2525BC%2525CE%2525BF%2525CF%252585-%2525CF%252583%2525CE%2525BF-%2525CF%252584%2525CE%2525BF%2525CF%252585%2525CF%252586%2525CE%2525AC%2525CE%2525BD%2525CE%2525B9/amp/&ved=0ahUKEwiuwO3lmP7RAhUE7BQKHRt4DfMQFgghMAM&usg=AFQjCNGBCM_6PdWZPy4M9C3X2Ztai8lccg&sig2=QZ7tCJW7iqsPrC4YB2vidA
kalantzianastasia said
Reblogged στις anastasiakalantzi50.
ΕΦΗ - ΕΦΗ said
98 Γιουφκάδες (κατ΄άλλους γιοφκάδες και γιοχάδες) http://strimoniko.blogspot.gr/2012/01/blog-post_08.html\
Περέκ συρόν γκιουζλεμέδες ψημένα στο σάτσι. Στο σάτσι ψήνουνε και στην Κρήτη τα χορτοκαλίτσουνα .
Σκύλος said
Corto said
142 (Spiridione) και 150 (Δύτης):
Ευχαριστώ. Πολύ ενδιαφέροντα αυτά περί ούζου.
Από τον πρώτο κατάλογο, άλλη λέξη αμφίβολης προέλευσης νομίζω είναι και η μαγκούρα.
ΕΦΗ - ΕΦΗ said
157. το «κουτσικος» το χρησιμοποιείτε
Κούτσικο αχ κούτσικο
μικρό και νοστιμούτσικο
Σ΄ένα γλέντι στην Καλαμπάκα πριν χρόνια το έλεγαν ως επωδό όλο το βράδυ!
Γιώργος Πρίμπας said
στο διαδίκτυο υπάρχει (ελεύθερος για κατέβασμα) «Κατάλογος Κοινών Ελληνικών και Τουρκικών Λέξεων, Εκφράσεων και Παροιμιών» :
Click to access katolgos-ekoinon-lekseon.pdf
περνάω το link ελπίζοντας να μην έχει ήδη αναφερθεί
ΕΦΗ - ΕΦΗ said
γιογλάρω= φεύγω, λέγεται πολύ σ΄εμάς ανατολικά. Νομίζω τουρκοφέρνει 🙂
Γιάννης Κουβάτσος said
164. Τώρα, μεταξύ μας, είναι άδικο να φροντίζει, όσο φροντίζει, η πολιτεία για τη φοίτηση των προσφυγόπουλων στα σχολεία και ν’ αφήνει τόσους ενήλικους Έλληνες να κυκλοφορούν αγράμματοι. Τι έγιναν τα δημοτικά σχολεία δεύτερης ευκαιρίας γι’ αυτούς τους παραμελημένους ανθρώπους;
Γερμανοτσολιάς said
@ΕΦΗ-ΕΦΗ
Ας ενημερώσουμε το/η φίλο/η στο ένδοξο Στρυμονικο οτι οι γιοφκαδες ΔΕΝ είναι «καθαρά θρακιώτικη συνταγή».
Αυτά είναι δικά μας ! Δε θα μας τα πάρετε ! ( με φωνή και ύφος Κωνσταντίνου Πρεκα)
Alexis said
Λείπει κι ο ντεληκανής από τον κατάλογο.
Ιδιωματικό της Κρήτης βεβαίως, αλλά έχει γίνει και ταινία. 🙂
Το «κούτσικος» εγώ το ετυμολογούσα από το «μικρούτσικος»
Κάτι μάθαμε και σήμερα…
Alexis said
Και το «ντεμέκ» λείπει.
Ριβαλντίνιο said
Ο αρκαντάσης και ο καρντάσης δεν είναι η ίδια λέξη ; Δεν θα έπρεπε να την έχουμε μια φορά ;
Το ρινγκ από ποια γλώσσα εισήλθε στην ελληνική ;
Το «κιουμουρτζής» = καρβουνιάρης χρησιμοποιήθηκε στην ελληνική ;
Alexis said
Στο Ξηρόμερο λένε «κεψέ» ή «κιψέ» την τρυπητή κουτάλα σαν αυτή που βγάζουμε τις ελιές από την άλμη.
Δεν βλέπω κάποια λέξη από τις 1001 που να ταιριάζει, εκτός ίσως από το «κελεψές» του Β καταλόγου.
Έχει κανείς άλλος ακούσει αυτή τη λέξη;
Δύτης των νιπτήρων said
173
arkadaş φίλος, σύντροφος
kardeş αδερφός
Ριβαλντίνιο said
@ 175 Δύτης των νιπτήρων
Αααααα, ευχαριστώ πολύ !
Σκύλος said
174
Παρών! Και τις τηγανισμένες πατάτες από το τηγάνι (όχι από τη φριτέζα που διαθέτει συρμάτινο εσωτερικό καλαθάκι). Η γιαγιά μου (Αιγιάλεια) την έλεγε θηλυκιά: «Πιάσε ΤΗΝ κεψέ!»
Γκουγκλάρεται και ως εικόνα.
Σκύλος said
173 Ρίβα αναρωτήθηκε
Το ρινγκ από ποια γλώσσα εισήλθε στην ελληνική ;
Από την ίδια που μας ήρθε και το μποξ, ωρέ!
Alexis said
#177: Α, ωραία, ευχαριστώ Σκύλε!
Αγγελος said
Δηλαδή το «κούτσικο» δεν είναι νηπιακή παραφθορά του «μικρούτσικο»;
Αφώτιστος Φιλέλλην said
124.α
«με καλεσμένο- μεταξύ άλλων- και το Βογθατζόγλου( παρεμπιπτόντως,πρόκειται για σπουδαίο άνθρωπο…»
Για πολλούς λόγους διατελω αφώτιστος και φιλελλην 🙂
Σκύλος said
180
Μόνο ως μέγεθος φιάλης
Γς said
Και του’ λεγα ότι στο Γιουνανιστάν έχουμε ακόμη πολλές τούρκικες λέξεις και εκφράσεις.
–Ντουνιά, κεμπάπ, Ιμάμ Μπαϊλντί, Κισμέτ, σιχτίρ…
Εδώ σηκώθηκε μουτρωμένος και έφυγε.
Δεν κατάλαβα, κι έτσι την άλλη φορά που τον είδα, ξανά εγώ:
-Τι λέγαμε δι άδερ ντέι; Α, έχουμε κοινές λέξεις, όπως Ντουνιά, κεμπάπ, Ιμάμ Μπαϊλντί, Κισμέτ, σιχτίρ…
Πάλι τα ίδια. Εφυγε νευριασμένος.
Μα πως θα έπρεπε να του το πω:
-Εχουμε Ντουνιά, κεμπάπ και κάτι άλλο που δεν το λέω σε σένα, απλά το λέμε μεταξύ μας αυτό που εδώ το λένε «Φάκ γιου», στη Γαλλία «Αν κιλέ» στην Ιταλία «ΒαΦανΚούλο». Άνλιγιορ μούσουν (κατάλαβες);
Αν μου έλεγε «Γιόκ», τότε θα του έλεγα:
-Γουέλ, αλόρ, αλόρα, Αϊ σιχτίρ!
Γς said
Μπούφος said
149 Τίτος Εξ…ώς Χριστοδούλου
(τι όνομα και αυτό…Εξώς… σαν συντομογραφία του Εξαποδώς (φτου φτου, μακριά μας!)
το διαβάζει νοερά ο εγκέφαλός μου και να με συνχωρείτε κιόλας!)
αυτό με τις γαρίδες, το κεφάλι..μου άνοιξε την όρεξη!
😉
και…
Λίγο εκτός θέματος (όπως συνήθως)
Ενημερώνω ότι είδα στα βιβλιοπ. σήμερα ένα έργο (β έκδοση )
με τίτλο «πιπέρι στο στόμα!»
Το έχουν συντάξει δυο Μαρίες και μια Γεωργία,
με πρόλογο Θανάση Νάκα
εκδόσεις «Καλλιγράφος»
Είμαι βέβαιη ότι ο Νικο-κύρης το έχει υπόψη του..
😉
Μαγδαληνή said
Και από τις λέξεις της γείτονος….
Αν το θυμηθείτε και μπορείτε, μην το χάσετε, σήμερα το βράδυ στην ΕΡΤ2 στις 24.00 το εξαιρετικό ντοκιμαντέρ «Γεγονότα στη Φώκαια 1914″. Το είδαμε στο doc fest της Χαλκίδας και αξίζει.
Αντιγράφω:
Στο πλαίσιο της εκπομπής «Άνθρωποι και ιστορίες», που επιμελείται και παρουσιάζει η Μαρία Κουφοπούλου, οι τηλεθεατές της ΕΡΤ2 έχουν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν το ντοκιμαντέρ «Γεγονότα στη Φώκαια 1914» των Ανιές Σκλάβου και Στέλιου Τατάκη.
Το 1913-1914 ο Γάλλος Φελίξ Σαρτιό, μηχανικός και ερασιτέχνης αρχαιολόγος, πραγματοποιεί ανασκαφές στην Παλαιά Φώκαια της Μικράς Ασίας, αναζητώντας την αρχαία μητρόπολη της Μασσαλίας.
Τον Ιούνιο του 1914 γίνεται μάρτυρας μιας παραστρατιωτικής επιχείρησης που είχε ως αποτέλεσμα το διωγμό εκατοντάδων χιλιάδων Ελλήνων από τις εστίες τους, ενώ μαζί με Γάλλους συνεργάτες του και με κίνδυνο της ζωής τους, καταφέρνουν να σώσουν και να φυγαδεύσουν αρκετούς Έλληνες.
Σχεδόν 100 χρόνια μετά, ο Ελληνοκύπριος ιστορικός Φωτογραφίας Χάρης Γιακουμής, που ζει και εργάζεται στο Παρίσι, ανακαλύπτει το σπάνιο ξεχασμένο φωτογραφικό αρχείο, όπως και το πολύτιμο ημερολόγιο του Σαρτιό εκείνης της περιόδου και φωτίζει το τραγικό γεγονός του διωγμού των Ελλήνων από την Παλαιά Φώκαια της Μικράς Ασίας, γεγονός ελάχιστα γνωστό στους περισσότερους.
Το βραβευμένο ντοκιμαντέρ «Γεγονότα στη Φώκαια 1914» ρίχνει φως στο παραγνωρισμένο αυτό ιστορικό γεγονός, μέσα από δραματοποιημένες σκηνές, συνεντεύξεις Ελλήνων και Γάλλων ειδικών και απογόνων των προσφύγων, καθώς και μέσα από σπάνιο αρχειακό υλικό.
Στο στούντιο, καλεσμένοι της Μαρίας Κουφοπούλου είναι οι σκηνοθέτες του ντοκιμαντέρ, Ανιές Σκλάβου και Στέλιος Τατάκης, καθώς και ο ιστορικός Λεωνίδας Εμπειρίκος.
Σκύλος said
185
Μπούφ –> https://sarantakos.wordpress.com/2016/03/03/piperistostoma/
Γερμανοτσολιάς said
Μασάλι: φανταστική ιστορία που λέγεται απο κάποιον κατ’εξοχήν παραμυθατζή. Πολύ συχνά απαντάται η έκφραση «αυτός όλο μασάλια λέει». Ίσως είναι απο τις πιο προσβλητικές εκφράσεις του καταλόγου.Καλύτερα να σε πουν ζεβζεκη,σερσερη ,κουμασι,παρά οτι λες μασαλια.
Μαγδαληνή said
185 Έχει γράψει ολόκληρο άρθρο εδώ ο Νικοκύρης για το συγκεκριμένο βιβλίο. Σίγουρα κάποιος/α θα το βρει και θα το βάλει.
Ριβαλντίνιο said
Παλαιότερα ίσως χρησιμοποιούταν τα (αν είναι τούρκικα):
Χαϊντούκος, Χαϊντούτος, βεκίλης, αρτζουχάλι, αταμάνος, δραγουμάνος, μπεηζαντές, νιζάμι, φιράρης (Μαυροκορδάτος)
Το τζάζω/τζούς να έχει σχέση με τον τζασίτη ;
Το «πανδούρος» και το μαμούρης/μουμούρης είναι τούρκικα ;
@ 178 Σκύλος
Έλεγα μήπως μας την έφερε κανένας Κουμάνος ! 🙂
Μπούφος said
187 Σκύλε
το ήξερα ότι το ήξερες και ας είμαι χαζοπούλι…χαχα!
😉
Σκύλος said
Κι έτσι, φίλες και φίλοι http://www.naftemporiki.gr/story/1202346/mpataria-pou-katapinetai-kai-paragei-energeia-xari-sta-stomaxika-ugra όταν σε κάποια χρόνια ο αντιπαθής μας ρωτάει «πού να βάλω τον φορτιστή;» θα του απαντάμε «στον πάτο σου!» και θα κυριολεκτούμε.
Γς said
165:
> άλλη λέξη αμφίβολης προέλευσης νομίζω είναι και η μαγκούρα.
Μα είναι απ το Βακτηρία -> Βακτούρα -> Μακτούρα -> Μακγούρα -> Μαγκούρα
ή
Βακτηρία -> Βαλκυρία -> Βαγκνούρα -> Μαγκούρα
Σκύλος said
190 Ρίβα
Περί Χαϊντούς, Χαϊντούκους λέγανε παλιά τους ληστές που τριγυρίζανε στα δάση. Χαϊντού λένε και το δάσος πάνω από την Ξάνθη. Και ο σύλλογος εφέδρων καταδρομέων Ξάνθης (προοδευτικάαααα παλουκάρια!) λέγεται ή τουλάχιστον λεγότανε παλιά, όταν φωτογράφισα την ήδη πεπαλαιωμένη ταμπέλα του, «Τα δάση της Χαϊντούς». Κοίτα να δεις, κάτι πράματα, το λοιπό!
ΣΠ said
190, 194
https://en.wikipedia.org/wiki/Hajduk
Ριβαλντίνιο said
@ 194 Σκύλος
Να την μάθαμε την λέξη από τους Τούρκους ; Στην ιστορία της ΣΤ΄Δημοτικού είχαμε μάθει κλεφταρματολοί = Χαϊντούκοι Βουλγαρίας = Χαϊντούτοι Σερβίας= Πανδούροι Ρουμανίας.
Σκύλος said
Κοίτα, ρε φίλε, που υπάρχουν κι ευτυχισμένοι τύποι! Στα 56 του πήρε σύνταξη και ζμπούτσα’τ’όλα!
http://news247.gr/eidiseis/viral/edw-o-kosmos-kaigetai-o-ompama-kite-surfizei.4517223.html
Σκύλος said
196
Όταν πήγαινα εγώ ΣΤ’ Δημοτικού δεν επιτρεπόταν να μιλάμε γι’ αυτό. Άσε που ήταν νύχτα, θα μας έδερνε ο καλόγερος και δεν θα βλέπαμε να γυρίσουμε σπίτι, όσο λαμπρό κι αν ήταν το φεγγαράκι. 😎
Γερμανοτσολιάς said
Για το 260 και σχετικώς επίκαιρο:
Όταν ο παππούς μου έλεγε ιστορίες για την Α.Ε.Κ. ξεκινούσε κάπως έτσι :
«Όταν σηκώσαμε το μαστραπά με τον Τσάκναντι….».
Μαστραπας το δοχείο, το κύπελλο.Εν προκειμένω το πρωτάθλημα.
Το ανέφερα ως επίκαιρο ,διότι εξεδημησαν την ίδια μέρα ο Μίλτος Παπαποστόλου κι ο Γιώργος Πετρίδης, παλιές δόξες της ΑΕΚ ,που ως συμπαίκτες σήκωσαν το μαστραπά με την ΑΕΚ και τον Τσάκναντι ως προπονητή.
Ριβαλντίνιο said
@ 198 Σκύλος
Ενώ λοιπόν έχουμε σύγχρονη μαρτυρία για κρυφό σχολειό , ο Σαραντάκος κάθεται και γράφει άρθρα για την ανυπαρξία του ! Τι σου είναι αυτοί οι εθνοαποδομητές . 🙂
Σκύλος said
200 😳
Ποντικαρέος said
Το «γρέκι» αν σημαίνει στάβλος (για αρνοκάτσικα) είναι συχνότατο στην περιοχή της Τριταίας Αχαΐας (ακόμη και τριαντάχρονο κτηνοτρόφοι έτσι το λένε).
ΚΑΒ said
Τον μαστραπά τον έσπασες, κρασί τι μου γυρεύεις;
Βασίλης Ορφανός said
Πολύ καλός αυτός ο κατάλογος με τις τουρκογενείς λέξεις! Ευχαριστούμε, νοικοκύρη!
Ένα ωραίο θέμα για μελέτη είναι να δει κανείς ποιες είναι οι λέξεις (εκτός από τα φαγητά, τους ιστορικούς όρους και τους όρους πολιτισμού) για τις οποίες δε διαθέτουμε στη σημερινή κοινή νεοελληνική κάποιο συνώνυμο, π.χ. τζάκι. Ένα άλλο θέμα θα ήταν να δει κανείς πόσες από τις τουρκογενείς λέξεις που ο Σκαρλάτος Βυζάντιος τις έκρινε «εκφυλλοφορητέες» στα μέσα του 19ου αιώνα, έφυγαν τελικά από το λεξιλόγιό μας και πόσες έμειναν. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον θα είχε και μια μελέτη για τη σημασιολογική προσαρμογή των τουρκικών δανείων στα ελληνικά – για τη φωνολογική και τη μορφολογική προσαρμογή υπάρχουν διδακτορικά. (Μας διαβάζει κανένας φοιτητής/καμία φοιτήτρια γλωσσολογίας;) Σημειώνω πρόχειρα: Μερικές τις χρησιμοποιούμε μόνο με μειωτική σημασία (μπερντές) ενώ στα τουρκικά είναι κανονικές λέξεις (perde = κουρτίνα), από άλλες κρατήσαμε μόνο την αρνητική σημασία (χάλι < hal = κατάσταση), ενώ άλλες απόκτησαν αρνητική σημασία στα ελληνικά (π.χ. χουνέρι, από το τουρκ. hüner, που όμως σημαίνει 'δεξιότητα, δεξιοσύνη, τέχνη'). Τα παθαίνουν αυτά οι "λέξεις του εχθρού". Ενδιαφέρον θα ήταν να ξέραμε αντίστοιχα και τις σημασιολογικές περιπέτειες των ελληνικών λέξεων που πέρασαν στα τουρκικά.
sarant said
Ευχαριστώ για τα νεότερα!
165 Πράγματι, είναι αμφισβητούμενη, όμως την έχει στον κατάλογό του ο Μπαμπινιώτης
171-2 Σωστά, είναι σημαντικές ελλείψεις, αν προλάβω το βράδυ θα τις βάλω και μαλιστα στον α’ κατάλογο
173 -Με πρόλαβε ο Δύτης στο 175
200: 🙂
202 Ναι, αυτό είναι
Σκύλος said
Κάνα γάτο έχουμε, να τον βάλουμε να κλάψει; Εγώ το ζήτησα από έναν κεφάλα, που ταΐζω αλλά μ’ έγραψε στα μπελεχόνια του.
sarant said
204 Γεια σου Βασίλη, ωραία θέματα βάζεις και για τη δεινωση των δανείων και για τις εκφυλλοφορητέες!
nikiplos said
Καλησπέρα…
Να προσθέσουμε στον κατάλογο τα
γιαβάσης
χαλδούπης ή χαλντούπης
χρησιμοποιούνται ακόμη στην ημεδαπή, αλλά στην Κύπρο σίγουρα σε καθημερινή βάση.
Alexis said
#202: Το γρέκι πρέπει να λέγεται σε πολλές περιοχές, στην ηπειρωτική Ελλάδα τουλάχιστον.
Σκύλος said
Βαστάτε, Τούρκοι, τ’ άρματα!
http://www.naftemporiki.gr/story/1202411/endiaferon-tis-athinas-gia-promitheia-aeroskafon-f-35-apo-tis-ipa
Ο Πανάρας θέλει καινούρια παιχνίδια.
constant said
Δεν ανέφερε κανείς την οχλά δηλαδή τον πλάστη που ανοίγεις φύλλο. Οι καραμανλήδες την λένε οκλαού.
Γιάννης Ιατρού said
210: Σκύλε,
θα το αναλάβει ο σύλλογος …. των ευπατρίδων παρατρεχάμενων τε του προέδρου (μπορεί να ξαργυρωθεί και καμιά μετοχή τηΣώρας) 🙂
leonicos said
@9 Πέπε,
τα λαογραφικά της Καρπάθου, γενικώς, είναι πολύ μεγάαααλη ιστορία.
leonicos said
λεμές μούχτι μπεντένι ασλάνι γκιζεράω ζαρίφης ζαπτιές ζαμπάκι καβάκι καραγάτσι κεπέγκι μακάμι νταγερές χαρανί χαλές
θα τις έβαζα στον πρώτο κατάλογο
leonicos said
204 Βασίλη
ο Σερ Σαρ έχει γράψει για την ‘δείνωση’ των δανείων, την επιλογή της κακής σημασίας μιας δάνειας λέξης και δεν έχει σχέση με τις ‘λέξεις του εχθρού’.
Βέβαια, ούτε η δείονωση είναι απόλυτος κανόνας. Πολλές φορές μπορεί να κρατηθεί μια καλή σημασία. Είμαι πολύ κουρασμένος γιοα παραδειγμα, αλλά υπάρχει
Πάντως, η γλώσσα δεν ξέρει από εχθρούς και φίλους, διότι τα δάνεια είναι ενδείξεις επικοινωνίας
leonicos said
202 Ποντικαρέα
γρέκι σημαίνει απλώς πολύ πρόχειρος οικίσκος, ξύλινος ή χτιστός, μάλλον ακατάλληλος για κατοικία αλλά κατάλληλος π.χ. για καταφύγιο. Στην Αρτοτίνα (Βαρδούσια, Αγροτικό ιατρείο) τη χρησιμοποιούσαν π.χ. για τα διάφορα στέκια-καταφύγια που είχαν φτιάξει οι τότε αγροφύλακες, για να καταφεύγουν όταν τοπυς έπιανε ξαφνική μπόρα.
Γιάννης Ιατρού said
186: Μαγδαληνή
…Αν το θυμηθείτε….μην το χάσετε, σήμερα το βράδυ στην ΕΡΤ2…
Τελευταία έχει όντως καλές εκπομπές η ΕΡΤ2 το βραδάκι. Και δεν σού αλλάζει τα φώτα με πολές διαφημίσεις ενδιάμεσα. Σχεδόν ο μόνος σταθμός που βλέπεται (κατ΄εμέ). Προηγουμένως έβλεπα την εκπομπή που έβαλε σήμερα λόγω του θανάτου του Λουκιανού. Κονσέρβα μεν, αλλά μου άρεσε πολύ. Θυμήθηκα την εποχή που είμαστε 12-18 ετών, την δεκαετία του ’60, άντε του ΄70, τότε που ‘μασταν νέοι κι όμορφοι (τώρα είματε μόνο και 🙂 ).
ΣΠ said
Μια λέξη που νομίζω ότι λείπει από τον πρώτο κατάλογο είναι το τζοβαΐρι.
Spiridione said
Πρέπει να μπει και το τζιμάνι στη λίστα, που όλα τα λεξικά το έχουν αγγλικό.
Babis said
#26 «Έχετε ακούσει την ετυμολόγηση, από το «σε οικτίρω», μαντέψτε για ποια λέξη; »
Πέρασαν δώδεκα ώρες, πότε θα μας δώσεις την απάντηση; 🙂
Babis said
220
Χαζομάρα μου, το έβαλα στο google και το βρήκα.
ΚΩΣΤΑΣ said
Διάβασα λίγο βιαστικά τα σχόλια και συγνώμη αν επαναλαμβάνω κάτι που ειπώθηκε.
Τσιβί και τσιβικώνου (λαρισαϊκά).΄
Τσιβικώνου = έρχομαι σε σεξουαλική επαφή, πηδάω. Οι ειδήμονες της περιοχής λένε ότι προέρχεται από το μεσαιωνικό «τσιβίκιν» , απόδοση του αρχαιοελληνικού «κιμβίκιον» (τσιμπούρι).
Τσιβί, ομόρριζο του τσιβικώνω και σημαίνει ξυλοκάρφι κυριολεκτικά και μεταφορικά ανεξόφλητο χρέος.
Τσιβίκ τουρκικά (στερεός), το πήραν οι Τούρκοι ως δάνειο και το ξαναπήραμε εμείς ως αντιδάνειο.
Μια γνώμη λέω, δεν είμαι σίγουρος ότι έτσι είναι πραγματικά.
Σε κάθε περίπτωση είναι πολύ συνηθισμένη λέξη και νομίζω ότι πρέπει να καταταγεί στην Α κατηγορία.
Idom said
Είδα εκμέκ, ιμάμ μπαϊλντί, λουκούμια, σάμαλι, σαραγλί κ.λπ.. Να μην καταγράψουμε το καζάν ντιμπί, το κατμέρ, το κιουνεφέ κ.ά. νοστιμιές; 🙂
Μαρία said
204
‘Η σε οικείο επίπεδο ύφους.
Στη μέθοδο τουρκικών assimil υπάρχει ένα μάθημα για ένα ζευγάρι που κάνει ανακαίνιση στο γιαλί του. Η συζήτηση είναι υποτίθεται σοβαρή αλλά εγώ πεθαίνω στο γέλιο.
Ο άντρας προσφωνεί τη γυναίκα του hayatιm (ζωή μου) και ακολουθούν οι προτάσεις του. Θα μεγαλώσουν τη χαβούζα και στο μπαχτσέ θα βάλουν αγάλματα τσιπλάκ. Στα ντουβάρια θα βάλουν μια μπαντάνα σε χρώμα φίλντισι. Τα ταβάνια σε χρώμα χρυσαφί. Θα ξαναβάψουν το ντουβάρι στο δωμάτιο των ξένων (misafir yatak) και το δικό τους θα το καπλαντίσουν με χαλιά duvardan duvara (απο τοίχο σε τοίχο). Θα αλλάξουν την καριόλα και το γιατάκι. Yuvarlak olsun, αυτή είναι η μόδα.
Γς said
186, 217:
>Αν το θυμηθείτε….μην το χάσετε, σήμερα το βράδυ στην ΕΡΤ2…το εξαιρετικό ντοκιμαντέρ «Γεγονότα στη Φώκαια 1914″. Το είδαμε στο doc fest της Χαλκίδας και αξίζει.
Αντιγράφω:
Στο πλαίσιο της εκπομπής «Άνθρωποι και ιστορίες», που επιμελείται και παρουσιάζει η Μαρία Κουφοπούλου, οι τηλεθεατές της ΕΡΤ2 έχουν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν το ντοκιμαντέρ «Γεγονότα στη Φώκαια 1914» των Ανιές Σκλάβου και Στέλιου Τατάκη.
——-
Μην το χάσετε είναι σε μισή ώρα, στις 12 στην ΕΡΤ2.
Καλεσμένοι της εκπομπής είναι οι σκηνοθέτες του ντοκιμαντέρ, Ανιές Σκλάβου και Στέλιος Τατάκης, εγγόνια του κυρίου «Ορφέα», Λευτέρη Σκλάβου, του Θρύλου του Ελληνικού Κινηματογράφου.
Και ποιος δεν θυμάται τον Ορφέα στη Βουλιαγμένης, που συνεχίζει να υπάρχει στην Σαρωνίδα με τη φροντίδα του γιου του κυρ-Λευτέρη [Μίστερ Ορφέα] σκηνοθέτη Πωλ Σκλάβου.
Συμμαθητής και φίλος μου ο Πωλ. Ηταν και είναι ωραίος, ενώ ο Γς ήταν μόνον.
Εδώ φωτο από το σουβενίρ της σχολής, που μας έστειλε εκείνος ο φίλος:
https://postimg.org/image/yfsafo36b/
Νο 27, ο Πωλ Σκλάβος
Νο 28, ο Γς
Νο 24, ο Μάκης, που λέγαμε κλπ.
sarant said
Ευχαριστώ για τα νεότερα!
218 Το τζοβαϊρι υπάρχει στον κατάλογο αλλά ως τζιβαέρι
219 Δεν έχεις άδικο!
223 Το κατμερ το έχουμε, κατιμέρι
ΕΦΗ - ΕΦΗ said
Γρέκι
Πλάγιασα ο μαύρος πλάγιασα τρεις μέρες σ΄ ένα γρέκι
Γς said
225:
Ωραίο ήταν
Γς said
228:
Και στα ονόματα του τέλους του ντοκιμαντέρ
Πολ Σκλάβος Μαρτιν Σκλάβου [η γυναίκα του].
Δίπλα απ τον Πολ στο θρανίο ήταν ο Μιχαηλίδης με έντονα αφρικάνικα χαρακτηριστικά. Τον λέγαμε Αράπη. Κι ο διπλανός μου, που δεν έλεγε το ρο, γυρίζει μια μέρα πίσω, τον κοιτάζει στα μάτια και του λέει:
-Αγάπη, σ αγαπώ!
Το είπα μια μέρα και στη δικιά μας Αγάπη εδώ
και το πήρε στα σοβαρά.
Αντε τώρα να της εξηγήσεις. Αράπη-Αγάπη.
Αυτά.
Δημοτικιστής said
Με την παρούσα αναρτηση επιβεβαιώθηκε για πολλοστή φορά η σοφή φράση του μακαριστού Βίσμαρκ «Καθηγηταί τρείς και εχάθη η Πατρίς» (Drei Professoren, Vaterland verloren): Επί 15 ώρες δεκάδες πτυχιούχοι αναγνώστες του κορυφαίου Γλωσσικού Ιστολογίου στην Ελλάδα δεν μπόρεσαν να προστατέψουν τον κ. Σαραντάκο από την κοπιώδη εργασία του να επανεφεύρει τον τροχό…
Αγαπητέ κ. Σαραντάκο, γιατί κοπιάσατε (δεν μάς είπατε, αλήθεια, πόσες ώρες…) για να φτιάξετε έναν κατάλογο που έχει από καιρό συνταχθεί, είναι πολύ πιό πλήρης από τον δικό σας, περιλαμβάνει τα πρωτότυπα των τουρκικών λέξεων κλπ + κλπ ; Είναι δυνατόν οι εκατοντάδες των δαιμόνιων αναγνωστών σας επί 15 ώρες να αγνοούν τον κορυφαίο τουρκοελληνικό ιστότοπο της κυρίας Λιάνας Κουτρολίκου που περιλαμβάνει αυτή την στιγμή πάνω από 1.000 τούρκικες λέξεις στην ελληνική γλώσσα, κι όταν με το καλό ολοκληρωθεί, θα φτάσει τις 5.000;
Δεν θα μπώ στον πειρασμό να κάνω κριτική στην ελλιπέστατη ανάρτησή σας, γιατί θα είναι σαν να κλέβω εκκλησία, έχοντας πρόσβαση στο μνημειώδες έργο της κ. Κουτρολίκου. Θα περιοριστώ σε τρείς μόνο παρατηρήσεις:
1. Αποφύγατε να ενημερώσετε τους αναγνώστες σας ότι το κοσμαγάπητο «κολομπαράς» δεν προέρχεται από το ελληνικό «κώλος». Είναι εξ ολοκλήρου τουρκική λέξη (gulampara, kulampara = παιδεραστής)
2. Επιμένετε στην ανθελληνική μαλακία του Ν. Ανδριώτη (που επαναλαμβάνει, δυστυχώς, και ο Μπαμπινιώτης) ότι το «λιμάνι» είναι αντιδάνειο από τα τούρκικα, λές και οι Έλληνες είχαν επί αιώνες ξεχάσει την λέξη «λιμήν». Όταν οι ίδιοι οι Τούρκοι παραδέχονται στο κορυφαίο ετυμολογικό τους λεξικό ότι πήραν την λέξη από τα ελληνικά. Είναι απίστευτες οι μαλακίες που γράφει στο Ετυμολογικό του ο Μπαμπινιώτης, για να δικαιολογήσει τον δάσκαλό του, δεδηλωμένο ανθέλληνα και τουρκόψυχο Νίκο Ανδριώτη. Μπαίνω στον πειρασμό να τις αναρτήσω για να γελάσει ο κάθε πικραμένος αποδομιστής
3. Την πατήσατε κι εσείς όπως όλοι οι γλωσσολογούντες ότι το ελληνικό «μπινές» προέρχεται από το τουρκικό ibne, (που προέρχεται από τα αραβικά), με αντιμετάθεση των δύο πρώτων γραμμάτων. Στα αραβικά «ούμπνα» και «μααμπούν» σημαίνει «αυτός που θέλει να γαμηθεί».
ΡΩΤΑΩ κ. Σαραντάκο: Στα ελληνικά «μπινές»είναι ο αμφιφυλόφιλος (που πάει και με τα δύο φύλα), ενώ στα τουρκικά το ibne είναι ο παθητικός πούστης. Πώς εξηγείται αυτό; Επιπλέον, στα τούρκικα το Ibne χρησιμοποιείται ως γλωσσολογικό ισοδύναμο της ελληνικής λέξης «μαλάκας», η οποία στα τούρκικα δεν υφίσταται. Έτσι, δύο φίλοι χαριτολογώντας, αντί να πουν ο ένας στο άλλον: «τι λες ρε μαλάκα;», λένε, «τι λες ρε πούστη;» (ibne).
Επίσης, δεν μάς λέτε τίποτα για την εξαίρετη λέξη «μπινελίκια» που σύμφωνα με ορισμένα λεξικά (Δημητράκου, Πετρόπουλου) έχουν σχέση με τον μπινέ. και σημαίνουν τα γλυκά ή τους μεζέδες που τρώνε οι αμφιφυλόφιλοι (μπινέδες) και όχι οι πούστηδες. Και κατ’ ευφημισμόν σημαίνει τις βρισιές που αρέσκονται να ακούνε οι τοιούτοι μερακλήδες (μπινέδες)
ΥΓ-1: Αν προκληθώ, θα αποκαλύψω ότι το «μπινές» είναι ελληνικώτατη λέξη και δημιουργήθηκε τον 19ο αιώνα (θα αναρτήσω σχετικό βιβλίο) από το αξιολάτρευτο ελληνικό ρήμα «βινέω-ώ» που σημαίνει «κάνω διείσδυση στο αιδοίο ή στα μπούτια (διαμηρισμός) ή στον πρωκτό κάποιου». Σε καμμία, πάντως, περίπτωση δεν προέρχεται από το τούρκικο Ibne που σε τελευταία ανάλυση δεν είναι κάν τούρκικο αλλά αραβικό (βλέπε και εδώ). Όπως και το κοσμαγάπητο «πούστης» δεν είναι τουρκικό, αλλά 100% περσικό.
ΥΓ-2: Θα περίμενε κανείς από τους Έλληνες γλωσσολόγους να κάνουν μιά αντίστροφη εργασία: Να βρούν πόσες χιλιάδες ελληνικές λέξεις υπάρχουν στην τουρκική γλώσσα. Κατά τους υπολογισμούς του Επιτελείου μας είναι πάνω από 2.000. Ρίξτε μιά ματιά εδώ και βάλτε «Yun(an)» στο κορυφαίο ετυμολογικό λεξικό της Τουρκικής να δείτε πόσες χιλιάδες λήμματα θα σάς βγάλει…
ΕΦΗ - ΕΦΗ said
229. Ώστε συμμαθητής σου ο Πολ ε; Η Ανιές είναι κόρη του και της Μαρτίν. Το ντοκιμαντέρ προβλήθηκε και στο Εθνικό Μουσείο τη Μέρα Προσφύγων http://www.yppo.gr/5/g5191.jsp?obj_id=65292
Γς said
>Κατά τους υπολογισμούς του Επιτελείου μας
Να και το Επιτελείο!
Γς said
231:
Ναι κόρη τους!
Γλύκα
Σαν την δικιά μου, που δεν χορταίνει τον ανιψιό της από χτες το βράδυ
232->230
spatholouro said
#230
Μάλλον έχω χάσει επεισόδια: αυτός δεν είχε πάει για «μπάνιο» επειδή πρόσβαλε τον Ζουμπουλάκη;
Πώς εμφανίζεται τώρα μπανιστής, ή «βλεπιστής» καθώς επίσης λέγανε στον Μεσοπόλεμο;
Νέο Kid L'Errance d'Arabie said
O Kαπετάνιος-ως θαλασσινός- δε μασάει από «μπάνια».
Μαρία said
234
Μπα! https://sarantakos.wordpress.com/2017/01/30/ususnormaloquendi/#comment-411640
Alexis said
#234-235: Κόβει η πουτάνα το γαμήσι;
Ωραιότατη και 100% ελληνοπρεπής παροιμία.
κόβω: από το αρχαιοελληνικό κόπτω
πουτάνα: ιταλικό δάνειο (puttana)
γαμήσι: από το απαρέμφατο του αρχαιοελληνικού ρήματος γαμέω-ώ
(Τα ιταλικά δάνεια ως γνωστόν δεν πιάνονται για δάνεια, γιατί άλλο οι Ιταλοί και άλλο οι παλιότουρκοι ρε αδερφέ! )
Μαρία said
Ψηφιακό μουσείο Μακρονήσου http://www.makronissos.org/
Γς said
237:
>άλλο οι Ιταλοί και άλλο οι παλιότουρκοι ρε αδερφέ!
Και μου θύμησες μια φίλη μας την Αννα-Ρόζα πο σε μια δύσκολη στιγμή φώναξε:
-Mamma li Turchi!
–
Spyros Armostis said
Πολύ ενδιαφέρον το άρθρο, Νίκο! Έχω μόνο μια επισήμανση που θα σε ενδιαφέρει: Η λέξη νταβατζής είναι ψευδόφιλη· άλλα σημαίνει στα ελληνικά και άλλα στα τούρκικα. 😉
Μαρία said
240
Χα, χα, πολύ ωραίο. Μοιάζει με τον τούρκικο κερχανέ που στα φαρσί είναι το εργοστάσιο.
Γς said
239:
Γι αυτό το «Mamma li Turchi», που λένε οι Ιταλοί
διαβάζω σ ένα τούρκικο ιστολόγιο:
Oταν ο Τούρκος ναύαρχος του Μωάμεθ Β’ του πορθητού, ο Gedik Αχμέτ Πασά [που μπορεί να ήταν κι Ελληνικής καταγωγής απ ότι έχω διαβάσει] το 1480 κατέλαβε την περιοχή πάνω από την πόλη του Οτράντο της Ιταλίας ένα κύμα φόβου εξαπλώθηκε σ όλη την Ιταλία, αλλά και σ όλη την Ευρώπη. Από τότε, οι μανάδες φόβιζαν τα παιδιά τους «Ερχονται οι Τούρκοι!»
http://www.yenibaslayanlaricinitalya.com/2010/07/mamma-li-turchi-kacn-anam-turkler-geldi.html
tsagakias said
Η λέξη τσάι είναι Περσικής ( چای) και όχι Τούρκικης προέλευσης. Είναι παράγωγη του κινέζικου (mandarin) cha και φέρει την περσική κατάληξη -yi.
Η λέξη καφές είναι παράγωγη της αραβικής qahwah
Υπάρχουν 10δες άλλες στη λίστα που δεν είναι Τουρκικής προέλευσης αλλά η διόρθωση αποτελεί ευθύνη του συντάκτη του άρθρου
Μαρία said
243
Όταν λέμε «λέξεις τουρκικής προέλευσης» εννοούμε τις λέξεις που μπήκαν στην ελληνική γλώσσα από τα τουρκικά, ανεξάρτητα από την απώτερη προέλευσή τους, διότι αυτό είναι το επιστημονικά ορθό. Τούτο σημαίνει ότι περιλαμβάνονται όχι μόνο πάρα πολλες λέξεις περσοαραβικής προέλευσης…
τσάι: κινέζικα-ρωσικά-τούρκικα-ελληνικά
sarant said
Ευχαριστώ για τα νεότερα!
234 Το πρόβλημα είναι ότι στη νέα του ενσάρκωση ο λεγάμενος έχει πάρει χρηστώνυμο που αν το μπανάρω θα έχει επιπτώσεις στην ομαλή λειτουργία του ιστολογίου διότι θα κόβει όσα σχόλια έχουν αυτή τη λέξη. Οπότε σταθμίζω πότε κάνει μεγαλύτερη ζημιά.
240-241 Σπύρο, το έχω προσέξει εδώ και καιρό αλλά δεν έχω ξεκαθαρίσει τις τουρκικές σημασίες Οπωσδήποτε αξίζει άρθρο.
243 Αχ, δεν προσέξατε αυτό που γράφω:
Όταν λέμε «λέξεις τουρκικής προέλευσης» εννοούμε τις λέξεις που μπήκαν στην ελληνική γλώσσα από τα τουρκικά, ανεξάρτητα από την απώτερη προέλευσή τους, διότι αυτό είναι το επιστημονικά ορθό. Τούτο σημαίνει ότι περιλαμβάνονται όχι μόνο πάρα πολλες λέξεις περσοαραβικής προέλευσης αλλά και μερικά αντιδάνεια δηλ. λέξεις όπως το τεφτέρι, που είναι δάνεια από τα τουρκικά (defter) αλλά η τουρκική λέξη είναι με τη σειρά της δάνειο από τα ελληνικά (διφθέρα).
Φυσικά το τσάι είναι κινέζικο, αλλά εμείς το πήραμε απο τους Τούρκους, οπότε στα ελληνικά είναι τουρκικό δάνειο. Αντίστροφα, η ντομάτα δεν είναι βέβαια λέξη ελληνικής αρχής αλλά στα τουρκικά το tomates είναι ελληνικό δάνειο.
Γς said
242:
>Από τότε, οι μανάδες φόβιζαν τα παιδιά τους «Ερχονται οι Τούρκοι!»
για να φάνε το φαί τους.
Αλλά αυτά δεν μάσαγαν:
– Ξέρω, ξέρω. Αν δεν φάω θα γυρίσουμε στη λιρέτα
Μαρία said
245
Ότι έχουμε πάθει και με το γνωστό γεωγράφο, όνομα δε γράφω.
Κώστας said
126: «δεν είναι λογικό να συνεννοούνται στα ιταλικά ένας οθωμανός εξαγωγέας με έναν γάλλο εισαγωγέα».
Έχει πάντως πολλή πλάκα όταν βλέπεις ανθρώπους με διαφορετικές γλώσσες να συνεννοούνται σε μία τρίτη, όχι κάποια από τις εκάστοτε λίνγκουες φράνκες.
Θυμάμαι εκείνες τις παλιές καλές εποχές, στο ξενοδοχείο του θείου στο Πόρτο χέλι, όπου εποχιακά εργαζόμενοι Άγγλοι, Ιρακινοί (πρόσφυγες από τον τότε πόλεμο Ιράν – Ιράκ, αν θυμάστε), Γερμανοί (από κάποιο κλαμπ τύπου Μεντιτερανέ, που κατοικοέδρευαν στο ξενοδοχείο), και διάφορες άλλες εθνικότητες, συνεννοούνταν στα ελληνικά, ένας Άγγλος μάλιστα είχε και το παρατσούκλι «Γκουσγκούνης». (Σπεύδω να διευκρινήσω ότι του το είχαν βγάλει γιατί είχε ξυρισμένο κεφάλι, και όχι για άλλον λόγο 😛 ).
Γς said
248:
>Εχει πάντως πολλή πλάκα όταν βλέπεις ανθρώπους με διαφορετικές γλώσσες να συνεννοούνται σε μία τρίτη, όχι κάποια από τις εκάστοτε λίνγκουες φράνκες.
Από τις αναμνήσεις, που πρόλαβε να γράψει η Μιρέμπε. Η Ειρήνη:
Το έθνικ Αφρικάνικο κομμωτήριο της Μόνικας. Ελληνίδα πια κι η Μόνικα. Από την Κένυα κι αυτή.
Πηγαίνω που και που για να φτιάξω τα μαλλιά μου.
Εχω ξαναβρεθεί εκεί και το απολαμβάνω.
Πιάνουμε κουβέντα με γυναίκες από διάφορες χώρες.
Και να απορούν πως ξέρει ο σύζυγος από τις χώρες τους, την ιστορία τους, τις γλώσσες τους.
Αυτή τη φορά είχαμε απ το Κογκό, την Κενυα, το Τσαντ, τη Νιγηρία, την Ερυθραία.
Είπαμε για την Κατάγκα, τον Πατρις Λουμούμπα, τους Μπόκο Χαράμ και τις 280 μαθήτριες που απήγαγαν κλπ
Μάθαμε και για τα τιγκρίνια, την σημιτική γλώσσα που μιλάνε στην Ερυθραία και τους μαύρους εβραίους στο θρήσκευμα, που μετέφεραν το 1984 στο Ισραήλ με τις μεγάλες πείνες από την Ερυθραία, που ανήκε στην Αιθιοπία τότε.
Κι ο σύζυγος να τους κάνει πλακίτσες.
Μέχρι που τον κόβω σε μια στιγμή σε έκσταση. Να χαλβαδιάζει. Το φυσικό του
-Ε! φρόνημα τι σ έπιασε;
-Συγκινήθηκα μωρέ. Να ακούς κοριτσόπουλα από διάφορες χώρες να μιλούν μεταξύ τους στα Ελληνικά…
Τα μπάλωσε ή έλεγε αλήθεια;
Πέπε said
@117:
Η απώτερη αρχή του ταμπουρά είναι σουμεριακή. Παν-τουρ, μικρό τόξο. (Δεν πρέπει να σκεφτούμε το τόξο σαν δοξάρι, γιατί θα μας πετάξει έξω, αλλά σαν έγχορδο όργανο αυτό καθαυτό). Και μάλλον και το ίδιο το όργανο από κει προήλθε.
Πριν συνεχίσουμε, πιστεύω να είναι σαφές ότι ο ταμπουράς (που παίζει λ.χ. η κοιλιά μας, ή ο Μακρυγιάννης), δεν είναι ταμπούρλο αλλά μπουζουκοειδές, έτσι; 🙂
Λοιπόν.
Η λέξη έχει περάσει σε άπειρες γλώσσες, δηλώνοντας άπειρα μουσικά όργανα, συνήθως κάπως σχετικά (δηλαδή αν μη τι άλλο έγχορδα κάπως μακρόστενα), αλλά κάποτε και τελείως άσχετα. Βέβαια το ποια γλώσσα το πήρε από ποια είναι δαιδαλώδες. Πάντως λογικά η βυζαντινή «θαμπούρα» προηγήθηκε της τούρκικης εκδοχής της λέξης.
Από το παν-τουρ μέχρι την αρχ. ελλ. πανδουρίδα, το χειλικό (π) και το οδοντικό (τ/δ) σύμφωνο μένουν στη θέση τους. Στη βυζαντινή θαμπούρα έχουν αντιμετατεθεί, και έτσι τα βρίσκουμε και στον νεοελληνικό ταμπουρά. Έχω υπόψη μου τουλάχιστον δύο τούρκικα όργανα με τέτοια ονόματα, το dambura (είδος σαζιού) και το tanbur (ο λόγιος εξάδελφος του λαϊκού σαζιού), όπου επίσης υπάρχει η αντιμετάθεση. Άρα μπορεί εξίσου να συνέβη εντός της τούρκικης γλώσσας ή εντός της ελληνικής, το δε νεοελληνικό «ταμπουράς» μπορεί εξίσου να προήλθε από το βυζαντινό «θαμπούρα» κατευθείαν ή μέσω τούρκικων.
Βλ. σχετικά και εδώ, στο «4. Μαντούρα».
Αν μια λέξη ταξιδέψει από τη γλώσσα Α στη γλώσσα Β, από κει ξανά πίσω στη γλώσσα Α, αλλά ακόμη παλιότερα η γλώσσα Α την είχε εισαγάγει από μια τρίτη γλώσσα, είναι αντιδάνειο αυτό; (Υποτίθεται άμα δανείζεις, δανείζεις τα δικά σου, όχι τα δανεικά.)
Πάντως σημειωτέον ότι η καθαυτού αρχαιοελληνική λέξη γι’ αυτό το όργανο ήταν τρίχορδον.
Γιάννης Ιατρού said
249: ..Το φυσικό του.. !!!!
Ευτυχώς που είχε χιούμορ 🙂 αλλιώς…
Νεσταναιος. said
Ο «Αγ –ας» και ο «Πασ –ας» μου θυμίζουν ομηρικές λέξεις. Ήταν ο Όμηρος Τούρκος;
Οι περισσότερες έχουν παύσει να χρησιμοποιούνται από Έλληνες πια … επειδή είναι κακοποιημένες ελληνικές.
Γιάννης Ιατρού said
252: Εμ, αφού το πραγματικό όνομα του Ομήρου ήταν Ομάρ 🙂
Alexis said
#253: Βλέπε και «Ομέρ Βρυώνης».
Τυχαίο; Δε νομίζω! 😆
Στέλιος Ντάντυ Κουλ said
@204, 207: Πραγματικά πολύ ενδιαφέρον θέμα αυτό με τις αρνητικές σημασίες που έχουν πάρει πολλές από τις τουρκογενείς λέξεις της ελληνικής.
Πολύ πρόχειρα, με μερικές ελληνογενείς λέξεις που μου έρχονται στο μυαλό και είναι σε καθημερινή χρήση στα τουρκικά όπως fantastik, karismatik, estetik δεν φαίνεται να συμβαίνει το ίδιο. Προσπάθησα βέβαια να σκεφτώ λέξεις που χρησιμοποιούνται για χαρακτηρισμούς, γιατί ας πούμε το ahtapot ή ο kolyoz τι δείνωση να πάθουν; 🙂
Νικοκύρη, αξίζει άρθρο, ίσως σε συνεργασία με κανέναν Τούρκο συνάδελφο! 🙂
Νεσταναιος. said
253.
Υποψιαζόμουν κάτι. Τώρα είμαι σίγουρος.
Σκύλος said
253, 254 κι ο Γαμέμνος, με το συμπάθειο, Αγά-Μεμνούν λεγότανε κανονικά.
sarant said
255 Αξίζει πράγματι.
Μαρία said
255
Δε συμβαίνει το ίδιο, γιατί δεν τις πήραν απο μας αλλά απο κει που τις πήραμε κι εμείς 🙂
Chrysostomos Fountoulis said
Σικιμέ καντάρ τι σημαίνει;
Στέλιος Ντάντυ Κουλ said
@259: Ωχ σοβαρά; Καμία απ’αυτές δεν είναι ελληνικής αρχής; Εντάξει για το «φανταστικός» το υποψιαζόμουν, αλλά τις άλλες τις είχα για ελληνικές αναντάν μπαμπαντάν 🙂
@260: Ίσαμε τον πού…ο μου 🙂
Βασίλης Ορφανός said
(255, δεύτερη παράγραφος)
Μια ιδέα μπορεί να πάρει κανείς από το παρακάτω μελέτημα:
http://www.zeitschrift-fuer-balkanologie.de/index.php/zfb/article/view/155/155
Δύτης των νιπτήρων said
Βασίλη, πολύ καλό, δεν το είχα υπόψη μου!
Πάει καιρός, κάπου εδώ, έλεγα ότι η τούρκικη (μάλλον: κωνσταντινοπολίτικη) αργκό έχει μεγάλο ποσοστό ελληνικών λέξεων· να που επιβεβαιώνομαι 🙂
Onomarchos Spyros said
ντουρβάς
μαραφέτ
κιοφτές
καμουτσικι
σαμάρι
γκέμια
καπίστρι
τζαναμπετ
τζουτζές
ζιβζέκης
παπόρ
σhεβντάς
ζαβός
λουκούμ
σουτζούκ
λιβας
τζάμπα
τζιτζιλόνι
μπατιρης
μπαϊλντισα (μπαϊλντίζω, ή μπαϊλντησα αν το ρήμα είναι μπαϊλντώ)
παστουρμάς
τσουράπι
κισμετ
κουμπούρι
κεμετζές
κουρκουτι
χαιβάνι
σhαματάς
καρεκλί-καρεκλάκι-καρέκλα
σκουτί (;… μάλλον σλάβικο)
τσαγκαρης
ταγάρι
σοφράς
ταμπάκης (και παράγωγα)
ματσούκι
ματσάλα (ματσαλώ 😉
καράφα (;)
καζμάς (γκασμάς)
μουλαρι
μπεκάτσα
μπακαράς
μπεζεστένι
μπιζελι
γκλάβα
ντουλάπι
μπανιστίρι (πχ η τηλεόραση λέγεται …»μπανστίρ-ντουλάπ 🙂 )
μπαχτσές
…. πώς λέγεται το νεκροταφείο στα τούρκικα;;;;…. –> ψοφήμ’ μπαχτσέ! 😉
…
ΜΑΚΙΑΒΕΛΙ said
Στην Άμφισσα (Σάλωνα και τουρκικά Σελινέ κουλέ κατά το Πίρι Ρεής (δεν βρίσκω τα διαλυτικά και το γράφω με «η»), υπάρχει συνοικία το Γκιρίζι. Βρίσκεται Β.Α. της πόλης εκεί όπου το ποτάμι «Γατσοπνίχτης» (γάτα) ή Κατσικοπνίχτης (αρχ. Ύλαιθος), στενεύει πολύ και δημιουργεί «πέρασμα». Δεν γράφεις όμως Sarant την ερμηνεία των λέξεων. Εξ» ου και το παρόν.
Επίσης υπάρχει και η συνοικία «Χάρμαινα» Β.Δ. της πόλης που εικάζεται ότι είχε μουσουλμανικό και χριστιανικό πληθυσμό (από το χαρμάνι ;;;). Ελπίζω να τα συμπεριλάβεις στα δεδομένα (data) σου.-
sarant said
262 Πολύ καλό!
265 Καλώς ήρθες αγαπητέ. Σημασίες κακώς δεν έγραψα.
Το γκιρίζι, αν δεν το ξέρεις, είναι ο υπόνομος, που ταιριάζει με αυτά που λες.
Γράφω στις Λέξεις που χάνονται:
Γκερίζι η γκιρίζι είναι ο υπόνομος, ο οχετός, το ανοιχτό αυλάκι για τις ακαθαρσίες. Δάνειο από το τουρκικό geriz, keriz, η λέξη υπάρχει στα παλιότερα λεξικά. Αν και αρχική έννοια είναι ο οχετός, έφτασε επίσης να σημαίνει σε διάφορες περιοχές και το χτιστό κανάλι ύδρευσης ή ακόμα (στη Φλώρινα) το αποχωρητήριο.
Τη λέξη τη βρίσκουμε σε μικρασιάτικα κείμενα. Ο Κ. Πολίτης στο Στου Χατζηφράγκου γράφει για «το ανοιχτό γκερίζι που τρέχει ανάμεσα στην ξεραϊλα», ενώ η Ιφιγένεια Χρυσοχόου στη Μαρτυρική πορεία ότι το χνότο κάποιου «γκερίζι μυρίζει». Υπάρχει και ως βρισιά, αρχικά για κάποιον βρομόστομο, αν και σήμερα χρησιμοποιείται, υποψιάζομαι, χωρίς να είναι σαφής ή ακριβής σημασίας.
Με το γκερίζι υπάρχει μια γουστόζικη ιστορία. Στα Κορακιστικά του Φαναριώτη Ιάκωβου Ρίζου Νερουλού, όπου σατιρίζονται κάποιοι κοραϊστές για την προσπάθεια να βγάλουν ελληνικές τις ξένες δάνειες λέξεις, ένας λογιότατος υποστηρίζει ότι το γκερίζι «είναι ελληνικότατον. Διεφθάρη από την λέξιν εκρυσείον, σημαίνουσαν τον διά του οποίου εκρέουσιν αι κοπρίαι τόπον». Και ο συνομιλητής του παρατηρεί ότι «οι φιλογενείς» θα προτιμήσουν να κυλιούνται «εις το ελληνικόν και ευγενικόν εκρυσείον» παρά να κολυμπούν «εις το χυδαϊκόν ανθόνερον»!
Μαρία said
266
Καλά ήταν τα γκιρίζια, αρκεί να μην βούλωναν τα κιούγκια.
Σαν βρισιά προτιμάμε το χαλέ 🙂
Ποσειδών said
Νομίζω ότι δεν αναφέρθηκαν και τα:
μπεκιάρης (ο άγαμος άντρας) και το πιο γνωστό μας: μπελαλής.
Μια ακομα σπάνια λέξη μπελεντέρι /μπελεντέρια =αδελφός / αδέλφια.
Μια αναφορά και εδώ: http://www.rembetiko.gr/forums/showthread.php?t=22575&p=199943#post199943
Την τελευταία εκτός του ότι απαντά στο τραγούδι, την έχω ακούσει και στα περίχωρα της Λέσβου.
sarant said
μπεκιάρης – Α328
Για τον μπελαλή υπάρχει ο μπελάς (δεν βάζουμε πολλές λέξεις της ιδιας οικογένειας)
Γς said
265:
>κατά το Πίρι Ρεής (δεν βρίσκω τα διαλυτικά και το γράφω με «η»),
Χρειάζονται τα διαλυτικά;
Πίρι Ρέις δεν είναι;
Αν πάλι το θέλετε Πίρι Ρεΐς, τα διαλυτικά είναι στο πλήκτρο W/ς, δίπλα στο Q.
Δλδ Shift + W/ς.
—-
Κι είναι κι εκείνος ο φημισμένος Ιταλός δημιουργός κόμικ Μίλο Μανάρα, που έχει γράψει κι αυτός τον Χρυσό Ονο του, όπως κι ο Μακιαβέλι
Πέπε said
@270:
Δε μας κάνει αυτός. Ζει.
Weekly translation favorites (Feb 10-16) said
[…] […]
Νικος κορομπος said
Ωραίο!
Ζώης said
αγιάζι, τι ακριβώς σημαίνει?
sarant said
274 υγρασία που συνοδεύεται από διαπεραστικό κρύο
20 tureckich wyrazów w języku greckim | Powiedz to po grecku said
[…] […]
ΟΡΕΙΝΟΣ said
[…] 7 Φεβρουαρίου, 2017 στις 09:57 […]
Vassilis L. said
«αστάρι» Δεν ξέρω ποια θεωρείτε ως ετυμολογία της λέξης και την κατατάσσετε στις τούρκικες. Υπάρχει ωστόσο η λέξη «προπλασμός», το πρώτο, σκουρότερο συνήθως και αδρό χρώμα που ζωγράφιζαν οι βυζαντινοί ζωγράφοι. Το πρώτο ζωγραφικό στρώμα. Το δε χονδρό συνήθως πινέλο με το οποίο δουλεύανε τους προπλασμούς το έλεγαν προπλαστάρι. Με τον καιρό, ο όρος προφανώς γενικεύτηκε, και το πρώτο στρώμα μπογιάς που μπαίνει σε μία επιφάνεια λέγεται αστάρι…
sarant said
278 Σύμφωνα με το λεξικό, η λέξη αστάρι ειναι δάνειο από το τουρκ. astar, που με τη σειρά του προέρχεται από περσική λέξη που σημαίνει «φόδρα»..
Ανώτατος said
Το «μαξούμι» δεν είναι τούρκικο…Ανακρίβεια και βλακεία αυτό. Το παιδί στα τούρκικα είναι εντελώς διαφορετικό.
Darnakas (@Darnakas3) said
Μιζαβίρ’ς=ο συκοφάντης, αυτός που «βάζει λόγια» σε κάποιον για να τον κάνει να μαλώσει με τρίτο πρόσωπο και «μιζαβιριά»=η πράξη του μιζαβίρη. Απ’ το γλωσσικό ιδίωμα των Νταρνακοχωρίων Σερρών (πιθανότατα οι λέξεις αυτές να λέγονται και σε άλλες περιοχές του νομού). Απ’ το τούρκικο «müşavir» που σημαίνει «σύμβουλος».
Μαρία said
281
Μουζαβίρ’ς στην πόλη των Σερρών. Είναι πιθανότερο να προέρχεται απ’ το τούρκικο müzevir που έχει παρόμοια σημασία. Είναι αυτός που βάζει λόγια και που καρφώνει.
A said
Δραγουμάνος
Παντελής Βλαχάκης said
Τουρκική θα πρέπει να είναι η συνείδηση σας κύριε Σαραντάκο, εφ’όσον παντού Τουρκικές λέξης βλέπετε σε μια γλώσσα που δεν υπάρχει…….Δείξτε μας την Τουρκική Αλφαβήτα παρακαλώ….
Αγλαός = εμφανίσιμος Το Άλφα στην Δωρική προφορά γείνεται Όμικρον (Όλλα Ιωνικά, ΑΛΛ (ALL) Δωρικα και αντιθέτως)
Αγλαός Ιωνικά……… Ογλαός Δωρικα….! ΌΓΛΑΟΝ Παιδίον = Εμφανίσημο όμορφο παιδί ΟΓΛΑΝI = Παιδί,
Και Μοντέρνα Ιωνικά «υποτιμητικώς» Τσογλάνι, ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΤΟΥΡΚΙΚΉ ΓΛΏΣΣΑ ΌΠΩΣ ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΤΟΥΡΚΙΚΉ ΑΛΦΑΒΗΤΑ μόνο τουρκική συνειδηση υπάρχει
Χρήστος Π. said
249 Τα γλωσικα ιδιώματα των Τίγκρε μιλιούνται και σε όλη τη βορειοδυτική Αιθιοπία, και όντως στην ανατολική περιοχή που ανήκει στη βόρειο αποοσχισθείσα Ερυθραία. Η περιοχή των Τίγκρε που αναπτύχθηκε ο αρχαίος αιθιοπικός πολιτισμός, που περιλαμβάνει και το Βασίλειο της Αξώμης με τα εντυπωσιακά ευρήματα, ήταν ουσιαστικά η καρδιά, η ψυχή της Αιθιοπίας, Από εκεί επεκτάθηκε και συμπεριέλαβε και άλλες περιοχές και λαούς. Κυβερνούσαν μέχρι πρόσφατα την Αιθιοπία και τώρα δέχονται επιθέσεις από τον στρατό της (!) σε μια αιματηρή εμφύλια σύγκρουση. Είναι τραγικό αυτό που συμβαίνει στη περιοχή αυτή, ένα μάτσο σενάρια εμφύλιων συγκρούσεων μπορούσα να φανταστώ αλλά όχι αυτό. Καθώς η Αιθιοπία επεκτάθηκε και δεν υποτάχθηκε στην αποικιοκρατία (μόνη αυτή σε όλη την Αφρική) άρχισαν τα διάφορα θέματα. Θα ελέγχονταν και αυτά, αλλά πλέον εισέβαλε το Ισλάμ και εξαπλώθηκε στις εκτός Αξώμης περιοχές. Μπήκε μέσα στην καρδιά της χριστανικής άμυνας της Αφρικής που ήταν πάντα η Αιθιοπία, το δηλητήριο του Ισλάμ, συνεπικουρούμενο από αραβικά κεφάλαια. Οι χριστιανοί Τίγκρε της Ερυθραίας πιστεύω έχουν ήδη αρχίσει να μετανιώνουν τον αποσχιστικό αγώνα που έκαναν παρασυρόμενοι και παρέα με τους ξενοκίνητους μουσουλμάνους της Ερυθραίας.
Χρήστος Π. said
285 Ήθελα να πω βορειοανατολικής Αιθιοπίας, στη πρώτη φράση μου.
Johnnie said
Και εν τω μεταξυ αν εξαιρεσεις οσους ειναι απο μικρα ασια, πανω απο 200-300 με το ζορι δεν τις ξερει καν ο μεσος Ελληνας, ουτε τις ηξερε ποτε
Ειδικα η νοτια Ελλαδα ελαχιστες επιρροες ειχε στις τοπικες διαλεκτους (οπως και σε ολους τους τομεις)