Σταυρομεζεδάκια

Του Σταυρού σήμερα, της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού κατά το εορτολόγιο, οπότε βρέθηκε ο τίτλος του σαββατιάτικου πολυσυλλεκτικού μας άρθρου. Όπως έχουμε σταυρόλεξο, σταυροκατσάβιδο και σταυρόκομπο, αποκτήσαμε και σταυρομεζεδάκια -αφιερωμένα ασφαλώς στον φίλο μας τον Σταύρο και σε όλες τις Σταυρούλες και τους Σταύρους που μας διαβάζουν.

Προτίμησα αυτόν τον τίτλο, αν και αρχικά είχα φλερτάρει με την ιδέα να αφιερώσω τα σημερινά μεζεδάκια στον Μαχάτμα Γκάντι, τον ηγέτη του κινήματος ανεξαρτησίας της Ινδίας, μια και το όνομά του συνδέθηκε, το περασμένο σαββατοκύριακο, με ένα θέμα που πολύ μας απασχολεί στο ιστολόγιο: τα αποφεύγματα, αν και με το συγκεκριμένο απόφευγμα δεν έχει τύχει να ασχοληθούμε.

Για οσους δεν μας διαβάζουν ταχτικά, θυμίζω πως «απόφευγμα» λέμε στο ιστολόγιο το ψευτοαπόφθεγμα, το απόφθεγμα που αποδίδεται σε κάποιον (συχνά στον Αϊνστάιν) χωρίς αυτός να το έχει πει.

Επειδή λοιπόν στη φετινή Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης η Ινδία ήταν τιμώμενη χώρα, ο πρωθυπουργός, εγκαινιάζοντας το περίπτερο της Ινδίας, ως φιλοφρόνηση προς την τιμώμενη χώρα είπε:

Μας συνδέει επίσης ο πολιτικός και πνευματικός ηγέτης της Ινδίας Μαχάτμα Γκάντι, τα 150 χρόνια από τη γέννηση του οποίου, γιορτάζουμε φέτος. Θυμίζω ότι το 1908 είχε διαβάσει την Απολογία του Πλάτωνα και την είχε μεταφράσει στη γλώσσα του στα γκουτζαράτι. Απόδειξη της επιρροής που είχε η αρχαία ελληνική φιλοσοφία στη σκέψη του. Αλλά και ο Γκάντι επηρέασε ολόκληρη τη διανόηση του 20ου αιώνα, όπως και την πολιτική. Και προσωπικά, θυμάμαι πάντα, ένα συμπέρασμά του προς κάθε πολιτικό που αξίζει, νομίζω, να το μνημονεύσω. Έλεγε ο Γκάντι: Πρώτα σε αγνοούν, μετα σε κοροϊδεύουν, αργότερα σε πολεμούν και μετά τους κερδίζεις. Τα λόγια του αποδεικνύονται πέρα για πέρα αληθινά.

Μόνο που το διάσημο απόφθεγμα του Γκάντι δεν το είπε στην πραγματικότητα ο Γκάντι -δεν είναι δηλαδή απόφθεγμα, αλλά απόφευγμα.

Είναι πάντως από τα διασημότερα ψευδορητά και αποδίδεται από πάρα πολλούς στον Γκάντι, διεθνώς. Ο Τραμπ το είχε χρησιμοποιήσει πριν εκλεγεί πρόεδρος, το 2016, και τότε πήρε μεγάλη δημοσιότητα η ανασκευή της απόδοσής του στον Γκάντι -δείτε εδώ το άρθρο του snopes.com. Επειδή είναι ευρέως διαδεδομένο ως απόφευγμα δεν μπορούμε να κατακρίνουμε πολύ αυστηρά τον λογογράφο του πρωθυπουργού, επειδή όμως και η ανασκευή του είναι διαδεδομένη μπορούμε να τον επιπλήξουμε.

* Λάθος του Αλέξη Τσίπρα στα αγγλικά: ευχήθηκε στους νεους Επιτρόπους good success in their job, μεταφράζοντας από τα ελληνικά το «καλή επιτυχία», που όμως στα αγγλικά δεν λέγεται.

Στα αγγλικά θα πεις I wish every success ή lots of success ή all possible success , ενώ και I wish them success σκέτο επίσης στέκει αλλά ίσως ακούγεται κάπως ξερό. Oπότε, χωρίς να είναι χοντρό λάθος σαν τα Nice breakfast today ή Do you have weather for a coffee, δεν παύει να είναι αδόκιμο, δεν θα το έλεγε ο φυσικός ομιλητής (αν και στα αγγλικά η έννοια έχει διασταλεί).

Το κακό είναι ότι έτσι φαίνονται έμμεσα να δικαιώνονται εκείνοι οι σφιχτοκούραδοι που επιμένουν ότι το «καλή επιτυχία» είναι τάχα πλεονασμός (έχουμε γράψει για το θέμα).

* Όμως, σε κάθε επισήμανση λάθους ελλοχεύει ο αμείλικτος Μέφρι. Κι όπως συχνά συμβαίνει, κάποιος βρέθηκε να την πατήσει. H iefimerida, ενώ ειρωνευόταν τον Τσίπρα για τ’αγγλικά του, διέπραξε κι εκείνη λάθος, γράφοντας good sucess.

(Το διόρθωσαν στο μεταξύ αλλά τα τουίτ δεν διορθώνονται κι έτσι μένουν αψευδείς μάρτυρες).

* Φίλος που παρακολούθησε τη συνέντευξη τύπου του πρωθυπουργού στη ΔΕΘ επισήμανε ότι συνηθίζει να λέει «ούτως ή αλλιώς».

Η φράση είναι της λόγιας γλώσσας, «ούτως ή άλλως». Σε πιο καθομιλούμενο υφος, μεταφράζουμε και τα δυο σκέλη, «έτσι και αλλιώς» ή «ή έτσι ή αλλιώς». Το «ούτως ή αλλιώς» ξενίζει ελαφρά, από το ανακάτεμα στο ύφος, πάντως λέγεται από μερικούς, ενώ πολύ περισσότερο θα ξένιζε το «έτσι ή άλλως». Το θεωρώ μάλλον ιδιοτροπία, όπως το «πράματι».

* Κάτι άλλο που απασχόλησε την επικαιρότητα σε σχέση με τους πολιτικούς αρχηγούς αλλά άσχετα με τη ΔΕΘ ήταν η αποκάλυψη της εφημερίδας Ντοκουμέντο ότι ο Κ. Μητσοτάκης ζήτησε αποζημιωση από τον ΕΛΓΑ για 50 λιόδεντρα που έχει στο Φουρνέ, που έπαθαν ζημιές στις μεγάλες πλημμύρες.

Το έγγραφο της αίτησης που υπέβαλε ο… παραγωγός Κυριάκος Μητσοτάκης τον Φεβρουάριο έχει ένα πολλαπλό ορθογραφικό λάθος στη λέξη «πλημμύρα», που τη γράφει με τα i αντεστραμμένα και με ένα μι (να πούμε εδώ όμως ότι «πλημύρα» προτιμά και το λεξικό Μπαμπινιώτη).

Θα μου πείτε ότι είναι πολύ πιθανό η αίτηση να μη συμπληρώθηκε ιδιόχειρα από τον σημερινό πρωθυπουργό. Θα συμφωνήσω, αν και θυμάμαι κι ένα άλλο δικό του χειρόγραφο από το 2012 όπου έγραφε ότι είναι υπουργός «Διοικιτικής» μεταρρύθμισης.

Κατά τη γνωμη μου, άλλη είναι η ανορθογραφία του εγγράφου.

Η βασική ανορθογραφία στην αίτηση του Κ. Μητσοτάκη να αποζημιωθεί για τα λιόδεντρά του δεν είναι που έγραψε «πλΥΜΗρα». Είναι που ένας πάμπλουτος πολιτικός δεν διστάζει να διεκδικήσει 2000 ευρώ από την καταχρεωμένη χώρα του. Δικαιώνονται έτσι οι κακές γλώσσες που λένε πως η απομύζηση του δημοσίου είναι οικογενειακή του παράδοση.

* Eκλεκτός φίλος του ιστολογίου μού γράφει τα εξής, που επειδή είναι πολύ καλογραμμένα τα μεταφέρω αυτολεξεί:

Βρίσκομαι πάλι στη Θεσσαλονίκη και πήγα να δω την έκθεση.
Στο περίπτερο των πανεπιστημίων, όπου πέρασα λίγο πριν κλείσει, είδα μια ταμπέλα του Finance Club, ενός συλλόγου φοιτητών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας (https://www.financeclub.gr/), που έγραφε λατινικά Pecuniate obediunt omnia.
Pecuniate? τι είναι αυτό; προστακτική;
Φυσικά ήταν απλώς λάθος. Η κυνική φράση είναι Pecuniae obediunt omnia, και είναι χωρίο του Εκκλησιαστή (κεφ. 10, στ. 19). Και να λέμε την αλήθεια, στο ένα και μόνο τεύχος του περιοδικού τους (https://issuu.com/finance_club_uom/docs/financefirst , σελ. 20) το γράφουν σωστά.
Δεν συνηθίζουμε βέβαια οι Έλληνες να παραθέτουμε την Αγία Γραφή στα λατινικά, αφού στη γλώσσα μας έχουμε και το αρχαιότερο κείμενο (κι ας ήταν μετάφραση) της Παλαιάς Διαθήκης, και το πρωτότυπο της Καινής. Ο λόγος που οι εκκολαπτόμενοι χρηματιστές το έβαλαν λατινικά είναι, υποθέτω, ότι το μεν εβραϊκό πρωτότυπο, εκτός που δεν θα το καταλάβαινε κανείς, θα έδινε λαβή, δεδομένου ιδίως του αντικειμένου του Συλλόγου, σε αντικαπιταλιστικά και αντισημιτικά αστεία, το δε ελληνικό κείμενο λέει «τοῦ ἀργυρίου ταπεινώσει ἐπακούσεται τὰ πάντα» .   Ίσως να έπαιξε κάποιο ρόλο και η γοητεία των μεταξωτών λατινικών βρακιών. Έλα όμως που θέλουν κι επιδέξιους… γραφίστες!

* Η αφίσα του ΚΙΝ.ΑΛ. που επικρίνει τα κυβερνητικά μέτρα στον εργατικό τομέα σχολιάστηκε πολύ, συνήθως με θυμηδία, επειδή το όλο ύφος της παραπέμπει στον Μάη του 68 ή σε παλιές αφίσες κομμουνιστικών ή ακροαριστερών κομμάτων, ή έστω στα πολύ πρώτα, ηρωικά χρόνια του ΠΑΣΟΚ, ένα ύφος δηλαδή από το οποίο το ΠΑΣΟΚ έχει πάρει αποστάσεις (για να το πω κομψά) εδώ και δεκαετίες.

Τελικά, βγήκε καινούργια αφίσα (αυτά είναι τα πλεονεκτήματα της ψηφιακής εποχής: μπαλώνεις τα λάθη αμέσως) όπου το εργοστάσιο με τη γροθιά αντικαταστάθηκε από ένα πολύ καθωσπρέπει βήμα ομιλητή και το εξεγερτικό κόκκινο χρώμα από το παραδοσιακό πράσινο. Πάντως το σύνθημα για «μέσα κι έξω απ’ τη Βουλή» εναντίωση έμεινε ίδιο.

Ο σταντάπ κωμικός Χριστόφορος Ζαραλίκος παραπονέθηκε σε ανάρτησή του στο Τουίτερ πως αν συνεχιστεί αυτό ο κλάδος του θα βρεθεί αναγκασμένος να στραφεί στην αρχαία τραγωδία, αφού η ανάγκη για κωμικούς θα έχει καλυφθεί.

Στον τοίχο του φίλου Βαγγέλη Δαρδαντάκη είδα διάφορες αφίσες από τον Μάη του 1968 που χρησιμοποιούν το μοτίβο του φουγάρου που μετατρέπεται σε σφιγμένη γροθιά, όπως αυτή (που αρχικά την παρέθεσε ο Κωστας Φέρρης).

Bέβαια, από το 1968 ως σήμερα είναι μισός αιώνας, και από τον Μάη του 68 ως το ΚΙΝΑΛ η απόσταση είναι 51 έτη… φωτός.

* Γραπτό σαρδάμ σε άρθρο της ΕφΣυν με τους μακάβριους διαλόγους του Κασόγκι με τους δολοφόνους του πριν τον σκοτώσουν και τον τεμαχίσουν:

Οι εκτελεστές του Κασόγκι ήταν 15 στον αριθμό σε μία δολοφονία που προκάλεσε παγκόσμιο σοκ και έφερε σημαντικές τριγμές στις σχέσεις μεταξύ Τουρκίας και Σαουδικής Αραβίας, ενώ στη διπλωματική αντιπαράθεση πήραν θέση τόσο η ΕΕ όσο και οι ΗΠΑ.

Σημαντικές τριγμές έφερε ή σημαντικούς τριβούς;

.

* Σε αρθρο του ΧάφιΠοστ για την πρόληψη των αυτοκτονιών διαβάζουμε:

Συνολικά, σχεδόν 800.000 άνθρωποι αυτοκτονούν κάθε χρόνο ― περισσότεροι από εκείνους που πεθαίνουν από μαλάρια ή καρκίνο του μαστού, στον πόλεμο ή από ανθρωποκτονία.

Και μπορεί ο Καββαδίας να έγραψε «δύσκολες βάρδιες, κακός ύπνος και μαλάρια», αλλά στα ελληνικά συνήθως τη malaria τη λέμε ελονοσία.

* Οι βλαβερές συνέπειες της λαθοθηρίας.

Μου στέλνει φίλος αφίσα κάποιας εκδήλωσης, όπου διαβάζουμε ότι η προπώληση των εισιτηρίων ξεκινάει «την 13.00».

Βλέπετε, οι λαθοθήρες μάς έχουν γανωσει τ’ αυτιά πως είναι τρομερό λάθος αμορφωσιάς να λες «στις 1», που είναι στο κάτω κάτω εφαρμογή του παντοδύναμου νόμου της αναλογίας, οπότε επηρεάστηκε ο συντάκτης του κειμένου και έγραψε το εντελώς αφύσικο «την 13.00».

Εντελώς αφύσικο το λέω, αλλά γκουγκλίζοντας το βλέπω αρκετά διαδεδομένο.

Τις προάλλες μάλιστα κάποιοι στο Τουίτερ διαφωνούσαν αν το σωστό είναι «στις 13.00» ή «στη 13.00» και μου ζήτησαν να τους λύσω τη διαφορά.

* Αναγραμματισμός σε ειδησάριο, που μπορεί να οφείλεται και σε κορέκτορα. Ο ένας πιλότος αρρώστησε, λέει, κι ένας επιβάτης (που ήταν και πιλότος της εταιρείας και πήγαινε διακοπές) ανέλαβε να πετάξει στη θέση του.

Οπότε, η εταιρεία ανακοίνωσε ότι: Με την πράξη αυτή οι παλέτες μας μπόρεσαν να φτάσουν στον προορισμό τους..…

Τους είχε άραγε στοιβάξει σαν παλέτες τους πελάτες;

* Τα περιττά εισαγωγικά της εβδομάδας στον εξής τίτλο άρθρου:

F-16 «αναστάτωσαν» τα Χανιά: Εκπληκτικές εικόνες από τις χαμηλές πτήσεις

Για ποιο λόγο μπήκε σε εισαγωγικά το ρήμα; Ποιον ακριβώς σκοπό εξυπηρετεί;

Το «βρίσκω» «λίγο» «άσκοπο» να «βάζουμε» εισαγωγικά σε «κάθε» πρόταση.

* Kαι κλείνω με ένα ωραίο πολυλογοπαίγνιο από το Εκόνομιστ, που έχει παράδοση σε αυτά.

Μου άρεσε πολύ ο τίτλος άρθρου του Εκόνομιστ με δύο λογοπαίγνια:

Soaring pork prices hog headlines and sow discontent in China.

Εδώ, hog είναι το γουρούνι αλλά και φέρομαι άπληστα, σα γουρούνι, κατ’ επέκτ. μονοπωλώ.

Ενώ sow είναι σπέρνω αλλά και η γουρούνα, η σκρόφα.

Στην πρώτη περίπτωση προκειται για την ίδια λέξη, που επεκτάθηκε σημασιακά. Στη δεύτερη έχουμε διαφορετικές λέξεις, ομόηχες.

* Ενώ θα διαβάζετε το άρθρο, εγώ θα αναχωρώ για τα περίχωρα του Παρισιού για σουκού. Καλό μου ταξίδι και καλό σας σαββατοκύριακο.